Charakterystyka i diagnostyka wybranych bakterii Gram (+) 20.10.2014
ZIARNIAKI
STAPHYLOCOCUS SPP. - gronkowce
-względne beztlenowce
-holotoleranty
-wzrastają na podłożu prostym
gronkowce
koagulazo-dodatnie koagulazo-ujemne
np. S. aureus np. S. epidermidis
-gronkowce występują na naszej skórze stanowią naturalną fizjologiczną mikroflorę
-w zmienionych warunkach mogą wywoływać zakażenia niebezpieczne dla życia i zdrowia
-szczególnie niebezpieczeństwo stanowią szczepy metycilonooporne
MRSA
MRCNS
-wykazują odporność na antybiotyki B-laktamowe często także innych grup
NAJISTOTNIEJSZE:
STAPHYLOCOCCUS AUREUS
najbardziej chorobotwórczy gatunek
żródłem zakażenia są osoby chore lub nosiciele
Nosicielstwo :
może występować u osób zdrowych w okresie wylęgania choroby lub w okresie zdrowieni
rodzaj zakażenia bezobjawowego
polega na bytowaniu drobnoustrojów w obszarach ciała lub rozprzestrzenia się do środowiska
w większości nosicielstwo przejściowe ale może trwać miesiące lub lata- nosicielstwo stałe nie stanowi zagrożenia dla zdrowego człowieka i nie wymaga leczenia
wyjątek: osoby z nawracającym gronkowcowym zakażeniam skóry oraz nosiciele szczepów MRSA (zalecana eradykacja-personel medyczny, pacjenci)
drogi zakażenia:
kropelkowa
przez kontakt pośredni (ręce)
przez przedmioty codziennego użytku
Jakie zakażenia wywołuje? :
zapalenie mieszków włosowych
jęczmienie
ropnie
czyraki
figówka gronkowca twarzy
choroby wywoływane toksynami:
SSS- gronkowcowe zapalenie złuszczające “zespół oparzonej skóry” :
najczęściej u dzieci do 5 r. ż.
toksyna eksfoliatywna- odpowiada za powstawanie licznych dużych pęcherzy, które pękają i odsłaniają skórę właściwą
postać łagodna:
płonica - nie złuszczająca się rumienna wysypka podobna do obserwowanej w płonicy paciorkowej
liszajec pęcherzy: ogromna liczba pęcherzy
TEN- ciężkie zmiany martwicze:
u starszych dzieci
efekt działania eksfoliatyny
TSS- zespół wstrząsu toksycznego :
choroba gorączkowa, toksyna TSST
po raz 1. została u kobiet, które używały tamponów
objawy- wymioty, biegunka, wysypka, bóle mięśni, obniżenia ciśnienia tętniczego, może prowadzić do śmierci i niewydolności narządów
gronkowcowe zatrucia pokarmowe:
zatrucie wywołane przez enterotoksyny gronkowcowe
objawy : występują po 1-1,5 godz. , po spożyciu lodów, ciastek z kremem, sałatek z majonezem
STAPHYLOCOCCUS SAPROPHYTICUS
zakażenie dróg moczowych u młodych kobiet
DIAGNOSTYKA MIKROBIOLOGICZNA :
Badanie mikroskopowe- groniaste skupiska ziarenkowców
hodowla :
agar z krwią :
typ B- np. aureus, haemolitykus
typ γ- np. hominis, epidermidis
podłoże Chapmana
S. aureus wytwarza barwnik( stymulowany przez światło, tem. 27-30 stopni C )
oznaczanie wytwarzania koagulazy- różnicowanie S aureus (koagulaza “+” ) do innych gronkowców (koagulaza “-” )
KOAGULAZA- jest białkowym enzymem produkowanym przez niektóre mikroorganizmy pozwalającym na przemianę fibrynogenu w fibrynę.
związana (CF)- wykrywana testem szkiełkowym, wynik (+)- kłaczki
wolna- wykrywana testem probówkowym, wynik (+)- skrzep
z użyciem osocza krwii lub ludzkiej lub króliczej
Test na katalazę :
Kat (+)- gronkowce
Kat (-) - paciorkowce
Identyfikacja biochemiczna: testy API STAPH, ID 32 STAPH, system Vitek umożliwiają identyfikację
STREPTOCOCCUS SPP. -paciorkowce
względne beztlenowce
niektóre szczepy wytwarzają otoczkę polisacharydową
drobnoustroje wymagające
najważniejsze gatunki :
a) Streptococcus pyogenes- paciorkowiec gr. A
“paciorkowiec ropotwórczy”
bytuje na błonach śluzowych górnych dróg oddechowych (gardło)
zakażenia: drogą kropelkową, przez kontakt lub zakażone przedmioty
powoduję : anginę, zapalenie gardła, migdałków,
powoduje ropne zakażenia skóry (liszajec, róża, niesztowica)
ropne zapalenie tkanki łącznej podskórnej (łac. cellulitis)
rumień guzowaty- nieropne zapalenie skóry i tkanki podskórnej związane z toczącą się lub przebytą infekcją paciorkowcową
szczepy wytwarzane przez toksynę erytrogenną (przede wszystkim SPE A)
płonica- szkarlatyna
STSS (syndrom szoku toksycznego)
szczepy wytwarzane przez toksynę erytrogenną B (SPE B)
martwicze zapalenie powięzi
uogólnione zakażenia: ( zakażenia płodowe i sepsa, ostre zapalenie wsierdzia)
nieropne następstwa przebytych zakażeń: (gorączka reumatyczna, ostre kłębuszkowate zapalenie nerek)
Streptococcus pneumoniae
pl. : dwoinka zapalenia płuc
kolonizuje jamę gardłowo-nosową
zakażenia: droga kropelkowa, przez bezpośredni kontakt z chorymi lub nosicielami
czynnik etiologiczny zakażenia dróg oddechowych (m.in.: zapalenie płuc) sepsy, ZOMR
Streptococcus agalactiae- paciorkowiec gr. B
pl.: paciorkowce bezmleczności
składnik mikroflory fizjologicznej jamy ustnej, nosogardzieli, przewodu pokarmowego, pochwy
zakażenia: podczas przechodzenia dziecka orzez kanał rodny
najważniejsze przyczyny zakażen okołoporodowych u matek (zak. ropne, sespsa połogowa) i noworodków( zapalenie płuc, bakteriemia, później sepsa, lub ZOMR)
Streptococcus viridans
zieleniejące jamy ustnej
grupy S.mutans, salirarius, mitis, milleri
fizjologiczna mikroflora jamy ustnej gardła
odgrywają istotną rolę w rozwoju próchnicy zębów
mogą powodować zapalenie wsierdzia, ZOMR( gdy przedostana się do krwii)
Enterococcus Enterokoki
paciorkowce kałowe
dawniej klasyfikowane jako paciorkowce grupy D (obecnie osobny rodzaj)
powszechnie izolowane z orzewodu pokarmowego człowieka
względne beztlenowce
nieruchliwe (wyjątek E. gallinarum E. casseliflavus
najważniejsze gatunki pod względem klinicznym : E. faecalis , E. faeclum
drobnoustroje oportunistyczne :
czynnik etiologiczny zakażenia pacjentów hospitalizowanych (m.in.: zakażenia układu moczowego, zapalenia wsierdzia, bakteriemie)
DIAGNOSTYKA:
Badanie mikroskopowe
łańcuszki
dwoinki (S.pneumoniae)
otoczki w preparatach bezpośrednich (S.pneumoniae)
Hodowla:
agar z krwią: typ hemolizy
B: S. pyogenes, agalactiae
L: pneumoniae
faecalis- B lub brak E.faecium - L lub brak
identyfikowanie biochemiczne: testy API 20 STREP, ID 32 STAPH, system Vitek
testy aglutynacji- lateksowej
Slidex Strepto- Icit: wykrywanie AG grupowych paciorkowców wielocukru
Slidex Pheumo- Kit : wykrywanie Ag otoczkowych S. pneumoniae
test z batrytacyną i optochiną
wrażliwość S. pyogenes na bacytracynę (A)
wrażliwość S. pneumoniae na optochine (P)
Test CAMP (identyfikacja S.agalactiae)
Enteroccoccus spp.
od innych paciorkowców różni je
wzrostu w obecności 6,5 % NaCl
w podłożu z 40% żółcią
hydrolizy eskuliny
PODŁOŻE DCA:
· wybiórczo – namnażające
· zawiera żółć 40%, eskulinę, azydek sodu
· używana do identyfikacji streptokoków z grupy D - rosną na żółci
· pomarańczowe
· hydroliza eskuliny powoduje pojawienie się czarnego zabarwienia
· eskulinę rozkładają i powodują zaczernienie podłoża Enterococcus spp.
LASECZKI
bezwzględne tlenowce
wytwarzają przetrwalniki (tylko w warunkach tlenowych, zlokalizowane centralnie)
Bacillus anthracis
wąglik
postać skórna (najczęstsza)
postać płucna( krwotoczne zapalenie węzłów chłonnych śródpiersia)
postać pokarmowa (krwista, puchlina brzuszna)
DIAGNOSTYKA:
Badanie mikroskopowe:
przetrwalniki: w preparatach barwionych metodą Gramma wyglądają jak puste miejsca w komórce
u preparatów wykonanych bezpośrednio laseczki wąglika ułożone są pojedynczo lub w proste łańcuszki przypominają kij bambusowy, widoczne są otoczki, które mogą obejmować kilka komórek
w preparatach pośrednich laseczki wąglika ułożone są w długie splątane nici, pojawiają się przetrwalniki, brak otoczki
Hodowla:
badany materiał przed posianiem ogrzać do 80 stopni C na 20-30 min w celu zabicia bakterii nieprzetrwalników
wzrost na podłożach zwykłych w postaci dużych kolonii, duże szaro-białe kolonie z licznymi wypustkami- jak głowy meduzy
w bulionie tworzą kożuszek albo błonkę
agar z krwią- hemoliza B (wyjątek B. anthracis- brak)
rodzaj Clostridium (beztlenowe, wytwarzają przetrwalniki ułożone podbiegunowo, biegunowo, centralnie)
Clostridium tetani
Laseczka tężca
wytwarza :
tetanospazminę- silna neurotoksyna, doprowadza di skurczu mięśni
tetanolizynę- powoduję hemolizę
odmiany:
miejscowy- okolica rany
obejmuje mięsień głowy- zabija 1 lub > nerwów
tężec uogólniony- dominuje skurcz silnych mięśni nad słabymi, napady drgawkowe, sztywność karku, zaburzenia rytmu serca, opistotonus
tężec noworodków- rozwija się po zakażeniu rany lub przecięciu pępowiny
szczepionka skojarzona DTP- szczep uodparnia przeciw błonnicy, tężcowy i krztuścowy
czynniki dominujące chorobotwórczo:
botulina- ciepłochwiejna egzotoksyczna neurotoksyna- blokuje uwalniane acetylocholiny w płytce nerwowo-mięśniowej co doprowadza do zwiotczałości mięśni
botulizm :
klasyczny-zatrucie pokarmowe toksyną znajdującą się w artykule żywnościowym np. tzw. puszki
objawy : po 12-36 godz, podwójne widzenia, opadanie powiek, ślinotok, śmierć-skutkiem zatrzymania akcji serca
przyranny- przez zanieczyszczenie rany ziemą, objawy takie same jak przy klasycznym botuliźmie
u niemowląt (do 1 r. ż. )
toksyna wytwarzana w jelicie po kolonizacji laseczek, które w formie przetrwalników dostały się do pożywienia, w szczegółności miód
biegunka związana ze stosowaniem antybiotyków AAD
→ schorzenie będące następstem długotrwałym (3-8tyg) antybiotykoterapii z użyciem antybiotyków o szerokim zakresie działania
poantybiotykowe zapalenie okrężnicy (AAC)
PMC
wytwarza enterotoksynę A i cytotoksynę B, które powodują owrzodzenie
zgorzel gazowa- rozpływna martwica mięśni, lub tkanki łącznej z wytworzeniem gazu i znamionami ogólnej toksemii
zatrucie pokarmowe
DIAGNOSTYKA:
badanie mikrobiologiczne:
średnica przetrwalników najczęściej większa od szerokości komówki
hodowla:
materiał ogrzać do 80 st C przez 20-30 min
podłoża płynne zawierające składniki obniżające potencjał oksydacyjno-redukcyjny np. bulion
podłoża stałe- umieszcza się w anaerostacie
agar z krwią: hemoliza B (wyj. difficile-brak), wokół kolonii C. perfringens obserwuje się podwójną strefę hemolizy
podłoże wybiórcze z antybiotykami np. CCFA do izolacji difficile (jasnozielona fluorestencyjna w świetle UV, zapach parakrezolu- koński obornik)
identyfikacja
różnicowanie biochemiczne: Testy API, ZOA, ID 32A, system Vitek
wykrywanie toksyn(techniki immunologiczne i biologii molekularnej)
w rozpoznaniu obraz kliniczny często wystarczający