Tematy i zagadnienia ćwiczeń plastycznych w grupie wiekowej 7-9 lat.
Ta grupa wiekowa jest w okresie bardzo twórczym. Można w niej realizować bardzo dużo tematów, sięgając nawet do tych przypisanych grupie jeszcze starszej: 9-13 lat.
Dzieci w tej grupie nadal przedstawiają płasko, nie są zainteresowane przedstawianiem przestrzeni ani trójwymiarowości przedmiotów. Dalej tworzenie jest dla nich sposobem wyrażania siebie i swojego sposobu patrzenia na świat. Odtwarzanie rzeczywistości za pomocą perspektywy czy światłocienia zupełnie ich nie interesuje. Natomiast ich percepcja jest większa niż w grupie przedszkolnej, widzą więcej szczegółów, mają większą wiedzę o świecie stąd więcej treści w ich pracach.
Dzieci 7-9 letnie bardzo chętnie eksperymentują w nowych technikach i materiałach plastycznych.
Praca twórcza zupełnie je pochłania. Dlatego czas zajęć powinniśmy przedłużyć (przyp.:zajęcia plastyczne przedszkolne: 2 x 60 minut z przerwą 20- minutową na posiłek. Ostatnie 10–15 minut drugiej części zajęć, na sprzątanie po ćwiczeniach.)i powinny się one odbywać 2 razy w tygodniu.
Przy takim rozkładzie można zrealizować ok. 40 tematów w roku.
Dzieci w tym wieku doskonale radzą już sobie z paletą barw: potrafią uzyskiwać wiele odcieni łącząc ze sobą dwa, trzy i nawet cztery kolory. Fascynuje je poszukiwanie nowych kolorów. Dobrze też operują już różnymi narzędziami.
Techniki plastyczne i materiały.
Lista musi być bogatsza niż dla przedszkolaków.
Dalej odpowiednia jest tempera w słoiczkach lub lepiej w tubkach.
Przypominamy też dzieciom o technice malowania temperą: nie może prześwitywać kartka papieru i nie rozwadniać zbytnio farb. Jest to technika kryjąca w odróżnieniu od akwareli.
Drugą znaną już dzieciom techniką jest pastel. Nowością będzie pokazanie im, że można te dwie techniki łączyć ze sobą w jednej pracy. Odkrycie nowych możliwości da na pewno dużą satysfakcję większości dzieci, jednak decyzję o zastosowaniu w pracy techniki mieszanej pozostawiamy dziecku.
Możemy przedstawić różne sposoby łączenia tempery i pasteli:
rysowanie pastelą suchą lub tłustą na wyschniętej temperze
można najpierw pewne motywy narysować tłustymi pastelami a potem malować temperą ( farba zbiega z miejsc tłustych)
można jednocześnie rysować i malować – część pracy w jednej technice, a część w drugiej
Oprócz tempery i pasteli należy pokazać dzieciom nowe techniki np. collage. Jest to technika polegająca na łączeniu różnych materiałów np. papier kolorowy, gazety, folia samoprzylepna
z technikami tradycyjnymi jak np. tempera i pastel.
Collage rozwija u dzieci ekspresję, pobudza wyobraźnię, otwiera na eksperymentowanie w nowych technikach. Rozwija też manualnie. W collage'u można papier ciąć, wydzierać, zamalowywać
i przyklejać warstwowo. Możliwości są właściwie nieograniczone, zawsze można coś poprawić doklejając, odklejając lub zamalowując. Należy pozostawić dziecku swobodę w wyborze pierwszeństwa materiałów. Jeśli chce zacząć od malowania a potem przyklejania folii, gazet lub odwrotnie należy mu na to pozwolić.
Drugą nową techniką jest fotomontaż. Kompozycja składa się z wyciętych z gazety ilustracji,
które po połączeniu tworzą nieraz zaskakujące prace.
Jeśli chodzi o techniki rzeźbiarskie, glina w tej grupie wiekowej jest inaczej wykorzystywana niż w grupie przedszkolaków. Można dzieci uczyć jak prawidłowo wykonywać różne wyroby ceramiczne, np. dzbanki, kubeczki.
Ćwiczenia takie bardzo rozwijają manualnie. Mimo dużego otwarcia dzieci na nowe poszukiwania nie można ich zbytnio przeciążać różnymi nowościami technicznymi.
Możemy wprowadzić papiery większego formatu np. 50x70, a nawet 100x70. Pędzle w zależności od wielkości formatu nr 14-24, mogą być też mniejsze. Dzieci mogą mieć komplet 8-10 pędzli różnej wielkości.
Tematyka
Tematy prac powinny poruszać przeżycia dziecka, wyobraźnię dziecka, obserwację z natury. Mogą być też tematy łączone (emocjonalno-poznawcze).
1.Przeżycia dziecka: tematy dotyczące relacji między dzieckiem a najbliższymi i rówieśnikami, dotyczące jego emocji.
2.Wyobraźnia dziecka: różnorodna tematyka i bogactwo techniczne (collage, fotomontaż, tempera
z pastelą, techniki mieszane, glina).
3.Obserwacja z natury: autoportret, portrety innych, martwa natura, pejzaż. Tu również mogą być zastosowane różne techniki.
Tematy o charakterze emocjonalnym, poznawczym czy pobudzającym wyobraźnię, powinny występować naprzemiennie. Nie jest dobrze jeśli tematy o tym samym celu nastepują po sobie.
Wprowadzenie metodyczne powinno być krótkie do 10 minut i poświęcone celowi samego tematu. Nauczyciel powinien też sięgać po pewne ciekawostki, pokazywać albumy, zdjęcia.
Następne 5 minut wyjaśniamy zasady techniki plastycznej. Po wprowadzeniu nowej techniki plastycznej dzieci w czasie trwania pracy twórczej wymagają stałej obecności nauczyciela i ewentualnej z jego strony pomocy w razie pewnych niejasności technicznych. Dzieciom nieśmiałym poświęcamy więcej czasu na objaśnianie nowej techniki.
Po każdych zajęciach warto jest rozłożyć wszystkie prace na podłodze by obejrzeć je wspólnie z dziećmi i jeszcze o nich porozmawiać. Można z nich później zrobić wystawę.
Wystawianie prac plastycznych jest bardzo ważne, gdyż pokazuje dorobek dziecka i zarazem dowartościowuje je. Umożliwia również wzajemne odniesienie i ocenę. Warto więc poświęcić jakąś część pomieszczenia lub osobną salę na stałą galerię prac małych artystów. A może przy jakichś okazjach organizować wernisaże, na które dzieci mogłyby zaprosić swoich bliskich. Takim miejscem może być nawet prawdziwa galeria.
Ocenianie uczniów jest ważnym elementem procesu nauczania. Praca dzieci powinna być oceniana pozytywnie, gdyż każde dziecko dysponuje indywidualnym poziomem wrodzonych zdolności artystycznych. Do aktywności plastycznej należy zachęcać wszystkich uczniów, nie tylko najzdolniejszych, powierzać zadania na miarę możliwości i oczekiwać zgodnych ze zdolnościami rezultatów. Należy dążyć do tego, aby kontakt z plastyką stał się dla dziecka nie tylko przeżyciem estetycznym, ale również źródłem radości i satysfakcji.
Znajomość właściwości rysunku dziecka, rozumienie jego przeżyć twórczych i zdawanie sobie sprawy z tego, czym jest tzw. sztuka dziecka, pomogą nauczycielowi w wyciąganiu właściwych wniosków dydaktyczno-metodycznych i wychowawczych i w lepszym organizowaniu zajęć plastycznych z dziećmi.
Charakterystyczne cechy twórczości dzieci w grupie wiekowej 7-9 lat.
uproszczony, schematyczny rysunek : dzieci operują konkretami i potrafią to zrobić w prosty sposób, podkreślając charakterystyczne cechy przedmiotów, ludzi i zwierząt. Dziecko rysuje i maluje tylko to co niezbędne do wyrażenia jego przeżyć.
umowna przestrzeń, układ pasowy; to co jest dalej dziecko rysuje wyżej.
brak iluzji przestrzeni i cieniowania, płaska kompozycja
różne sposoby przedstawiania przedmiotów w jednej pracy: z boku, frontalnie, z góry
wpływ wiedzy o przedmiocie na sposób jego przedstawienia plastycznego (starożytna sztuka egipska)
dowolna zmiana proporcji; dziecko powiększa na rysunku to co dla niego jest najważniejsze, przejawia się tu jego uczuciowy stosunek do otaczające świata, do zjawisk. Dziecko podkreśla to co jest dla niego najważniejsze. W postaci ludzkiej najważniejsza jest głowa, a w niej oczy oraz usta. Dlatego dzieci rysują głowy dużo większe niż pozostałe części ciała. (starożytna sztuka egipska- postacie faraonów, sztuka średniowieczna- postacie świętych większe niż fundatorów kościoła).
Widzenie świata rzeczywistego w jego właściwych proporcjach postępuje u dzieci bardzo powoli.
dowolna zmiana barw lokalnych; tak jak dzieci zmieniają dowolnie proporcje przedmiotów, również dowolnie zmieniają podczas malowania ich barwy lokalne. Dziecko cieszy się kolorami i śmiało je zestawia, stwarzając często harmonijne kompozycje barwne.
( przyp.: nie ingerujmy w pracę dziecka namawiając go do użycia jakiejś kolorystyki domalowywania czy dorysowywania czegoś! Pozwólmy mu na samodzielność i swobodne operowanie barwą, kształtem. Także do niego należy decyzja czy praca jest już skończona czy jeszcze nie.)
Podsumowując:
Tworząc dziecko rozwija wyobraźnię, pamięć, spostrzegawczość, pomysłowość a przy tym odkrywa przyjemność płynącą z wyrażania siebie.
Przy niektórych ćwiczeniach, dzieci w starszych grupach, mogą tworzyć wspólnie pracę - przez to uczą się działania w grupie i komunikowania się na tej płaszczyźnie (uzgadniania swoich pomysłów z innymi dziećmi, nauki argumentowania).
Przy tym wszystkim ważne jest, by zajęcia plastyczne odbywały się w atmosferze swobody i pozytywnym klimacie emocjonalnym, aby wyzwolić w dziecku autentyczną radość tworzenia.
Zajęcia plastyczne powinny różnić się od innych. Nie należy ograniczać ich do ścian klasy. Można odstąpić od siedzenia w ławkach. Bardziej swobodna konstrukcja zajęć pozwali na lepszy kontakt z otoczeniem. Należy poszukiwać wciąż nowych form działalności, które poprzez swoją atrakcyjność zainteresują dzieci i pobudzą je do dalszych twórczych poszukiwań.
Sztuka może być dla niektórych dzieci terapią, dla innych początkiem do rozwijania talentu plastycznego, ale zarówno dla jednych i drugich powinna być przy ty świetną zabawą. Zajęcia mają też dawać dziecku przekonanie, że jest kimś ważnym i że ma wpływ na to, co dzieje się dookoła niego.
Edukacja plastyczna dzieci w przedszkolu i w klasach młodszych jest więc ważnym środkiem wspierającym rozwój dziecka, szczególnie emocjonalny. Obcowanie wśród dzieł sztuki własnej oraz innych wzbogaca wnętrze dziecka i sprawi że jako człowiek dorosły będzie on aktywnym odbiorcą kultury.
Bibliografia:
J. Lewicka, St. Czajkowski: Zajęcia plastyczne z dziećmi klas początkowych. Nasza Księgarnia 1981
A. Trojanowska: Dziecko i plastyka. Wydawnictwa szkolne i Pedagogiczne 1986
Z.Czerwosz: Dzieci lubią rysować. Nasza Księgarnia 1991