Batu-chan:

Chan mongolski, syn Dżucziego, dowódca wyprawy mongolsko tatarskiej na Europę wschodnią (1236). Jego wojska spustoszyły Bułgarię kamską, Batu- chan zażądał od księstwa riazańskiego podporządkowania się jego władzy i płacenia dziesięciny "od wszystkiego" (odmuwiono mu).
1239r.- Batu- chan pchnął swoje wojska na południowe ziemie ruskie i zajął Krym.

1240r.- Zdobycie Kijowa, Halicza i Włodzimierza Wołyńskiego
1242r- Dotsrcie do Polski (Legnica)- spustoszenie. Potem najeżdża na Węgry i kraje bałkańskie.
Po tych wszystkich podbojach kształtuje się oddzielne państwo, tzw. : Złota Orda, w której władzę sprawował sam Batu-chan. Złota Orda obejmowała Zachodnią Azję i Wsch. Europę, stolica- Saraj.

Daniel: (W Bazylowie było napisane o dwóch jakichś Danielach)
Daniel - Książę halicko- wołyński. Władzę zupełną objął dopiero po śmeirci ojca (dokładnie po 30 latach), wcześniej posiadał samo księstwo wołyńskie. Zaraz po tym jak zdołał powtórne panowanie nad zjednoczonym księstwem halickim i wołyńskim nastapił najazd mongolsko- tatarski, w rezultacie którego spustoszono ziemię halicką.
-Daniel uznaje zwierzchnictwo tatarskie, ale aż do swojej śmierci(1264) siedział na tronie
-Był dobrym władcą, roztropnym, doskonałym politykiem i dyplomatą
-1255r.- Daniel otrzymuje od papieża koronę królewską

I ten inny Daniel:

Syn Aleksandra Newskiego. Pierwszy książę Moskiewski. (O, tylko tyle o nim było)

Iwan I Kalita (ur.1304r.)

• Jego celem było umocnienie księstwa moskiewskiego pod względem ekonomicznym, nie terytorialnym.

• Tak jak jego poprzednicy utrzymywał dobre stosunki z Ordą.

• Stłumił powstanie przeciwtatarskie w Twerze, prz czym opuścił całą tę ziemię

• Poprzez rezygnację chana z utrzymywania na Rusi baskaków i dzierżawców danin, Iwan został upoważniony do ściągania należności Ordy i odsyłania ich w określonych terminach, a tym samym zdobył szerokie możliwości ingerencji w sprawy wewnętrzne poszczególnych księstw.

• To przez I. Kalitę został skazany na śmieć książę Aleksander i jego syn.

• Jego następcą był Siemion Dumny (Szymon Pyszny)

Iwan Kalita był księciem moskiewskim w latach 1325-1340, oraz ks. włodzimierskim w latach 1353-1359

Dymitr Doński- książę moskiewski (1359-1389)

Syn Iwana Pięknego. Po jego śmierci (1359) objął tron.

• W 1360r. Orda oddała wielkie księstwo włodzimierskie księciu suzdalskiemu- Dymitrowi. Ale po 2 latach (1362) to właśnie Dymitr Doński zasiada na tron.

• Dymitr D. po uzyskaniu pełnoletności przebudował Kreml moskiewski- otoczył go kamiennymi ścianami i basztami, co niedługo potem okazało się przydatne. Przeczuwał on zagrożenie. Jego wrogami wówczas byli: książę twerski i riazański (zamierzali przełamać hegemonię Moskwy). Ponadto rozwijał się konflikt z Tatarami. Również Litwa stanowiła groźne niebezpieczeństwo.

• Dymitr rusza na Twer, zmuszenie go do uległości

• Rok później- wyprawa na Bułgarów kamskich- zmuszenie ich do płacenia daniny.

• 8.09.1380r.-Bitwa na Kulikowym Polu (teren księstwa riazańskiego) Tatarów z wojskami ruskimi dowodzonymi przez Dymitra. Klęska Tatarów. To dzięki tej wygranej, Dymitr uzyskał przydomek „Doński”.

• Najazd Tochtamysza na Moskwę- Dymitr ponownie zmuszony jest uznać zwierzchnictwo Ordy.

• Testament Dymitra Dońskiego: Po śmierci jego następcy (Wasyl I), tron ma przejąć najstarszy z kolei brat (tak się nie stało)

Mamaj- chan Złotej Ordy

Przegrał z D. Dońskim w bitwie, której dowodził wojsku tatarskiemu na Kulikowym Polu, uciekł na Krym i tam zginął.

Giedymin: Książę litewski w latach 1316- 1341

• Zajął Połock, korzystając z rozdrobnienia politycznego ziemi połockiej.

• Dzięki swojej sile, ale i innym zabiegom (np.licznym małżeństwom), Giedymin zdobył księstwo mińskie, witebskie, turowsko- pińskie i częściowo dzisiejsze Podlasie.

• Jego następcą był Olgierd

Olgierd- książę litewski w latach 1345- 1373

• Podporządkował sobie księstwo kijowskie (osadził w nim swojego syna jako namiestnika) oraz Wołyń.

• Olgierd wyruszył na Podole, którym wtedy rządzili Tatarzy- rozpoczęcie wojny (Bitwa nad Sinymi Wodami- 1362r, zwycięstwo Olgierda)

Podboje Olgierda objęły tereny leżące na wschód od Dniepru. Obszar Litwy wtedy powiększył się dwukrotnie. Olgierd już na samym początku panowania posiadał autorytet polityczny w Nowogrodzie i Pskowie, a potem doszły do tego silniejsze kontakty z Twerem. Olgierd popierał księcia twerskiego Michała i na tym tle zaczęły się kształtować zamierzenia wyprawy zbrojnej na Moskwę.

Olgierd odbył trzy wyprawy na Moskwę (1368- 1372). W pierwszej i drugiej wyprawie oblężenie trwało krótko, zostało szybko zwinięte. W trzeciej nie dotarł do murów Kremla i musiał cofnąć się z powodu szkód narobionych podczas marszu.

Witold- wielki książę litewski od 1392r.

• Realizował koncepcję scentralizowania władzy państwowej na wchodzących w skład Litwy ziemiach ruskich.

Wasyl II Ślepy – wielki książę moskiewski w latach 1425-1462, następca Wasyla I

• Zanim Wasyl doszedł do pełnoletności, rządy sprawowała za niego matka- Zofia.

Po śmierci Witolda, doszło do 20-letniej wojny. Jej inicjator- Jerzy umarł, więc walkę kontynuowali jego synowie.

• W jednej z wypraw, Wasyl zostaje wzięty do niewoli, po czym uwolniono go za obietnicą dużego wykupu. Gdy Wasyl udał się na zwiedzanie klasztoru w Troice- Siergijewie, został schwytany przez ludzi Szemiaki i przewieziony do Moskwy. Wasyl nie uniknął okaleczenia, jakie sam przedtem zgotował Wasylowi Kosookiemu. Wasyla II oślepiono i wywieziono do Uglicza(1446).

• Wasyl II nie stracił zwolenników, stanęła po jego stronie ludność Moskwy u duchowieństwo. Pod naciskiem tych sił, Szemiaka uwolnił Wasyla II, który udał się do Tweru (Tam porozumiał się z księciem Borysem)

• Na okres rządów Wasyla II przypadają intensywne starania kurii rzymskiej i realizację unii obu kościołów. Za sprawą Wasyla II nie uznano unii w księstwie moskiewskim.

Iwan III Srogi- wielki książę moskiewski (1462-1505) + PROCES JEDNOCZENIA ZIEM ROSYJSKICH (To się łączy)

Iwan III Srogi to syn i następca Wasyla II. Gdy Iwan obejmował rządy, rozporządzał ogromną siłą wojskową i terytorialną. Czterdziestoletnie panowanie Iwana III zakończyło się przekształceniem księstwa moskiewskiego w największe państwo w Europie. Większość ogromnych nabytków terytorialnych znalazła się w składzie ks. moskiewskiego bez wojen.

1463-iwan przyłącza do Moskwy księstwo jarosławskie

1474- drogą kupna uzyskuje księstwo rostowskie

Głównym celem Iwana była likwidacja Nowogrodu (a ten stawiał opór i liczył na pomoc Kazimierza Jagiellończyka). Stronnictwo litewskie w Nowogrodzie skupiło się wokół Marty Boreckiej, wdowy po posadniku, to właśnie za jej sprawą dokonano kilka antymoskiewskich posunięć. Zaproszono do Nowogrodu księcia Michała Olelkowicza (prawnuk Olgierda), na co król polski wyraził zgodę, chcąc w ten sposób umocnić swoje wpływy w republice i przygotować do obrony przed Moskwą. Zajęty sprawami dynastycznymi, K. Jagiellończyk nie udzielił Nowogrodowi pomocy. W bitwie nad rzeką Szełonią, Iwan rozbił oddziały nowogrodzkie i wkroczył do miasta. Nastąpiło duże ograniczenie Nowogrodu, choć jego samodzielność nie została ograniczona kompletnie. Litwa sytuację chciała poprawić, namawiając ówczesnego chana Złotej Ordy- Achmata do wspólnego uderzenia na Moskwę, lecz ten i wtedy nie dotrzymał słowa, mimo że Achmat ruszył na wyprawę zgonie z umową. Zaniepokojony tym Iwan, zaczął szukać sojuszników (z większą skutecznością). Udało mu się nawiązać przyjazne stosunki z chanem krymskim- Mengli- Girejem, który na długie lata pozostać miał wiernym i aktywnym sojusznikiem Moskwy. Umocniwszy się w ten sposób Iwan III znalazł jakiś pozór i znów wyruszył przeciw Nowogrodowi, który tym razem poddał się bez walki.

Bojarów i kupców, którzy sprzeciwiali się koncepcji połączenia z Moskwą, wywieziono do innych części kraju, ziemie ich skonfiskowano, po czym stały się one przedmiotem nowych nadań. W posiadaniu Iwana znalazły się również niezmierzone posiadłości Nowogrodu na północy i północnym wschodzie.

Wydarzenia te znacznie wzmocniły naturalny proces ciążenia drobnych książąt ruskich ku Moskwie (kilku z nich zawiązało nawet spisek, zamierzano dokonać zamachu stanu- zamordować rodzinę królewską i osadzić Michała Olelkowicza na wielkim księstwie litewskim. Spisek odkryto i dwóch jego przywódców ścięto na Wilnie)

Dwa lata po unicestwieniu samodzielności Nowogrodu nastąpiło formalne zrzucenie zwierzchnictwa tatarskiego. Mimo dużego sukcesu w 1478, sytuacja Iwana III nie była zbyt korzystna. W obawie o swój los wystąpili przeciwko niemu jego dwaj młodsi bracia, a także część bojarstwa. Działania te jeszcze raz skłoniły K. Jagiellończyka do podjęcia kroków przeciwko Moskwie. Znów zaplanowano wspólną wyprawę z Achmatem, tym bardziej obiecującą, bo zaczęły się wówczas także próby agresji na Moskwę ze strony zakonu inflanckiego i chanatu kazańskiego.

Wiosna 1480r.- Achmat z dużymi siłami rusza na północ. Dotarłszy do Oki rozbija obóz w oczekiwaniu na wojska litewskie. I tym razem Litwa żadnych oddziałów do pomocy nie przysłała, wobec czego Achmat postanowił iść na własną rękę. W tym celu trzeba było sforsować Urgę (dopływ Oki), co nie udało mu się, bo wojska moskiewskie odparły wszystkie próby przejścia Urgy i chan musiał nakazać odwrót; żądając dalszego opłacania Daniny. Niedługo potem Achmat zostaje zamordowany, a Moskwa tym samym nie musi płacić danin.

Na przyłączeniu Nowogrodu i pozbyciu się Tatarów nie skończyło się pasmo nieustannych sukcesów Iwana.

• 1485- Przyłączony do Moskwy zostaje Twer.

• Iwan skutecznie umacniał swoje siły wykorzystując dobre stos. Z Krymem. Z jego poduszczenia Mengli- Girej w 1482 spalił Kijów.

• Później doszło do zawarcia przez Moskwę przymierza z Węgrami i zaciśnienia stosunków z Mołdawią. A dwór cesarski ofiarowywał Iwanowi koronę i obiecywał przyłączenie wszystkich ziem ruskich, które nalezały do Litwy.

• Od 1487- zaczynają odpadać od Litwy i uznawać zwierzchnictwo Moskwy drobni książęta „wierchowscy” znad górnej Oki.

• 1492- Iwan rusza w kierunku Wiaźmy i Smoleńska- co wywołało dwuletnią wojnę z Litwą.

• W następnych latach zaczęli odpadać liczni książęta z ziemi czernihowskiej i siewierskiej, co wywołało nową wojnę w latach1500-1503 (Przebieg tej wojny był niekorzystny dla Litwy. Wojnę zakończyło podpisanie w Moskwie 16- letniego rozejmu, na mocy którego Litwa traciła na rzecz Moskwy Czernihowszczyznę i Siewierszczyznę.

Tak więc pod koniec panowania Iwana III zostaly zjednoczone wszystkie już prawie ziemie wielkoruskie, z wyjątkiem Riazania i Pskowa.

Trwający tak długo okres rozdrobnienia feudalnego musiał spowodować inne następstwa: różne warunki polityczne i ekonomiczne zdecydowały o wytworzeniu się różnic narodowościowych (głównie językowych). Po upadku Konstantynopola (1453) Moskwa pozostała jedynym już w Europie państwem prawosławnym i z natury nasuwała się możliwość dziedzictwa bizantyjskiego. W pewnym stopniu wpłynęło na to małżeństwo Iwana III z Zofią- bratanicą ostatniego włacy Bizancjum.

• Zjednoczenie ziem wielkoruskich weszło w fazę końcową za następcy Iwana III- Wasyla III (syn Iwana i Zofii) Wasyl prowadził dwie wojny z Litwą. Podczas drugiej z nich wojska zajęły w 1514r. Smoleńsk. Jeszcze wcześniej (1510) do Moskwy przyłączono ziemię pskowską.

• 1517- 1521- Zajęcie księstwa riazańskiego.

Wasyl III – wielki książę moskiewski, syn Iwana III i Zofii.

• Objął on rządy po różnych próbach uregulowania kwestii następstwa podejmowanych za życia Iwana. Wasyl III prowadził dwie wojny z Litwą. Podczas drugiej z nich wojska zajęły w 1514r. Smoleńsk. Jeszcze wcześniej (1510) do Moskwy przyłączono ziemię pskowską.

• 1517-1521- Zajął księstwo riazańskie.

• Tak samo jak Iwan III kontynuował budowę Kremla.

• Po śmierci Wasyla III nastąpił zamęt i nieustanne walki wewnętrzne między poszczególnymi rodami bojarskimi.

IDEA TRZECIEGO RZYMU

Po małżeństwie Iwana III z Zofią (bratanicą ostatniego władcy bizantyjskiego) Iwan zaczął nazywać się: „Z bożej łaski władcą całej Rusi, wielkim księciem włodzimierskim i moskiewskim”, a czasem używał tytułu cara. W jego pieczęci znalazł się dwugłowy orzeł bizantyjski. Uczeni zakonnicy ruscy zaczęli lansować teorię Moskwy jako "Trzeciego Rzymu". Upadl kiedyś Rzym pierwsz- zachodni, w 1453r. drugi- Bizancjum i pozostała tylko Moskwa- stolica prawosławnych z całego świata." Trzeci Rzym, czwartego bowiem już nie będzie nigdy"

SYSTEM WŁADANIA ZIEMIĄ+ MIASTA

Najważniejsza gałąź gospodarki ruskiej- rolnictwo, przeżywało po najeździe mongloskim ciężkie dziesięciolecia. Niełatwo było dźwignąć je z ruiny, zwłaszcza, że napady nie ustawały.

Niektóre spośród dzielnic północno- wschodnich, przede wszystkim w księstwie moskiewskim, stanowiły teren stosunkowo bezpieczny. Z biegiem czasu przybywało ludzi, zwiększyła się liczba siół i osad, zagospodarowano tereny leżące odłogiem, udoskonaliła się technika uprawy roli. Oprócz dawniejszego sposobu uprawy roli, który polegał na uprawianiu danego kawalka gruntu aż do wyczerpania, coraz częściej zaczęto uprawiać trójpolówkę. Oprócz uprawy roli, duże znaczenie miały: chów bydła, rybołóstwo i bartnictwo.

Główną formą feudalnego władania ziemią były początkowo rodowe i dziedziczne posiadłości bojarskie (wotcziny), którymi feudał rozporządzał swobodnie, mogac przekazywać je dzieciom, darować, sprzedawać czy zastawiać. Tego samego typu własność stanowiły dobra książęce i cerkiewne. Z czsem zwiększyła się zależność bojarów od księcia. Wielcy właściciele ziemscy z kolei często przekazywali na pewien okres lub dożywotnio kawałki ziem o zagospodarowania, Szeroko stosowali ten system książęta, którzy nie skąpili nadań w zamian za służbę wojskową lub dworską. Nadania takie, zwykle dożywotnie nazywano:"pomiestajmi". "Pomiestja" nie wolno było ani sprzedać, ani podarować. Ci tzw. "ludzie służebni" rekrutowali się spośród uboższych feudałów, różnych sług książęcych, a nawet ludzi wolnych niższego stanu i chłopów. Tym czasem też nadawano ziemie. Ludzie służebni byli główną oporą władzy księcia, ktory formował z nich oddziały zbrojne.

Miasta- w miastach znajdowały się głównie siedziby bojarskie i budynki klasztorne. Ludność handlowa i rzemieślnicza mieszkała w tzw. "słobodach", poza właściwym centrym. Tę część miast nazywano na Rusi "posadem", w związku z tym istniało też określenie jak:" ludzie posadzcy". płacili oni podatki, zobowiązowani byłi do powinności jak naprawa murów miejskich czy brali udział w obronie miasta podczas oblężenia.

Rozwarstwienie majątkowe pogłębiało się szybko i stale, tak samo wzrastała eksploatacja biedniejszych mieszkańców, co prowadziło często do powstań.

Miasta opierające swą podstawę na rozwoju rzemiosła i wymiany towarowej, potrzebowały silnej władzy centralnej, która zapewniłaby im najkorzystniejsze warunki pracy i dlatego wiele z nich udzielało poparcia książętom moskiewskim.

BOJARZY (wzięłam to z wikipedii, bo w Jakóbcu, to tylko wspomniane o nich było

Bojarzy- w średniowiecznej Bułgarii (do XIV wieku),Wołoszczyźnie, i później na Rusi- wyższa szlachta feudalna,magnaci, wielcy właściciele ziemscy. W Księstwie Moskiewskim, w ramach Dumy Bojarskiej, współuczestniczyli w rządzeniu państwem. W Rosji tytuły bojarskie stosowano do czasów Piotra I Wielkiego, który je zniósł.Na terytoriach Wielkiego Księstwa Litewskiego niższa warstwa szlachty sytuująca się poniżej kniaziów i panów. Po prawnym zrównaniu szlachty litewskiej i ruskiej na wzór Polski, na wschodnich terenach Rzeczypospolitej, bojarami zaczęto nazywać wolnych chłopów. Bojarzy ubierali się w długie szaty i nosili prawie nigdy niegolone brody.