Ten niezwykle spójny system był jedną z najsilniejszych form sprawowania włądzy w czasach prenowoczesnych. Działalność administracji utrzymywała imperium jako ogromną siłę aż do połowy XIX wieku. W tym czasie aktywność Osmanów została zahamowana na ponad 100 lat – wyjątkiem był okres pod koniec XVII wieku. Potem nastąpił powolny upadek , którego kulminacją była ostateczna klęska w wyniku I wojny światowej. Pozostaje nam wyjaśnić dlaczego w momencie największego rozwoju imperium osmańskie rozpoczęło jednocześnie swój długi, powolny upadek.

Jednym z podstawowoych, choć być może nie decydujących elementów był sam system militarny. Istniała jedna wielka armia, której dowódcą był sułtan, a wszystkie operacja wykonywała ona ze Stambułu, który był administracyjnym centrum państwa. Wiedeń i Al – Mausil były tak daleko, że potrzebny był rok, aby do nich dotrzeć z armią, a bardziej oddalone prowincje w przypadku poważnej opozycji nie mogły być utrzymane. Armia natomiast była uzależniona od zwycięskich kampani wojennych i zdobywania nowych terytoriów, co utrzymywało jej morale. Kiedy zatem osiągnięte już zostały geograficzne granice systemu militarnego i coraz mniej było zwycięstw i aneksji, armia zaczęła podupadać, a wraz z nią cały zbydowany w niej system.

Do tego czynnika należy dodać wpływ sił zewnętrznych na imperium. Rywalizujące siły, szczególnie europejskie, wzrastały w siłę, co znacznie utrudniało dalszą ekspansję. Z kolei rozwój ekonomii w świecie podkopał imperium jako bazę wyjściową. Polityka osmańska zmierzała zawsze ku samowystarczalności. Poszczególne obszary imperium rozwijały się jako element uzupełniający inne tereny. Było jednakże prawie niemożliwe utrzymanie dochodów porównywalnych z efektywnością gospodarki europejskiej zasilanej srebrem z Nowego Świata, szczególnie wobec umacniania się gospodarki kapitalistycznej i dominacji Europy na szlakach handlowych. Osmańscy kupcy nie mogli dostosować się do europejskich cen na surowce. Następnie, jakby tego było mało, surowce powracały do imperium w formie gotowych wyrobów, co podkopało siły wytwórcze przemysłu osmańskiego. Problemy powiększyły się jeszcze wraz z podwojeniem się ludności imperium w XVL wieku. Ceny wzrosły czterokrotnie w ciągu 200 lat po 1570 roku. Z tego powodu ziemia stała się raczej źródłem dla inwestycji niż bazą, na której posiadacze timarów mogli realizować swe obowiązki wobec państwa jako żołnierze lub adminitratorzy.

Ograniczenia systemu militarnego oraz nacisk ekonomiczny z zewnątrz nie miałby tak ogromnej destrukcyjnej roli, gdyby nie osłabienie serca aparatu państwowego: systemu administracyjnego. Paradoksalnie właśnie zwycięstwo niewolników – którzy mieli zgodnie z pomysłem sułtanów wzmocnić państwo – nad arystokracją turkmeńską było zasadniczym źródłem słabości. Pałacowi niewolnicy nie zwracali już uwagi na rywalizację arystokracji turkmeńskę. Pojawiła się korupcja, a kopetencje zostały podkopane w momencie, kiedy urzędy zaczęły być sprzedawane.

Jednocześnie osłabły wpływy sułtana na funkcjonowanie systemu państwa.