światło słoneczne
*5%prom nadfiolet Uvdo315Mm szkodl dla rośl315-400Mm +- dla rośl, przeciwdzial nadmiern Wybieg.
*40%prom widzial-podstawa fotosynt. od376Mm-788Mm(światł czerwon)
*55%prom. Podczerw. Widzialne ciepłe
światło sztuczne
*l. żarow- nieodpow dla naświetl rosl,mała wydajn świetlna,widmo ubogie w prom niebieskofiol=wybiegan roslin,emituja dużo ciepła,rośl nadmiernie się nagrzewaja
*l. jarzeniowe-najbardz. Zalecane,nie nagrzewaja,moga być zawiesz na 30cm wys.,ale trzeba je łączyć w agregaty,kore cieniuja rośl w czasie dnia
*l.rtęciowe,sodowe,wysokoprężne sodowe,metalohalogenowe
*światł laserowe-może być wykorz. W medycynie,wojsku,i prod rośl,duża zdolność przenikania tkanek
Natężenie oświetlenia (w luxach)- gęstość strum świetl padającego na daną powierz= granicy ilorazu strumienia świetlnego Φ padającego na powierzchnię, do jej pola S, przy S dążącym do 0.
rośl potrzebuja do wzrostu przekrocz tzw. pkt. Kompensacji,wiec ilości światła,przy której fotosynt pokrywa wyłączn wydatki energii związane z proces oddych,a wzrost rośl nie zachodzi.W lecie intensyw światł =30-40tyś lx,a max=100tys lx.rośl wymagaja ok10-20 tys lx.niedobor od paździer-marca> 500-600lx
#rośl światłolubn,cieniolubn,cienioznośne
Etiolacja – zjawisko polegające na nie wytworzeniu zielonego barwnika chlorofilu w tkankach roślin rozwijających się w ciemności (czynnikiem ograniczającym jest światło – prawo minimum Liebiga). Na skutek braku światła nie może zachodzić proces fotos, łodygi stają się wiotkie na skutek braku podstaw subst organ. Przyk zjaw etiolacji jest kiełk ziemni w ciemnych piwnicach
.przyczyny-zbyt gęsty łan,zagęszczone korony dzrew,zachwaszczenie,zacienienei
FOTOPERIODYZ-reakcja rośl na dł dnia
r. dnia krótk-konopie,kukurydz,proso
r.dnia długiego-zboża,ziemniaki,len,groch konicz,
obojetne(kosmopolityczne)-papryka,fasola
wykorz. Fotoperiod w upr roli:
-upr sterow pod osłonami
-dobór rośł przystosow do zmiennych war dług naświetl
-wybór odpow terminów siewów
CZYNNIKI WAR. TERMICZNYCH:
*położ geogr,wnpm,rzeźba terenu,przebieg pogody,zależn od szaty roślinnej.
Główne źródła wpływ na gospod. Cieplną:
*prom słonecz,ziemskie-zwrotne-emitow przez atmosf,opady atmosf,wody gruntowe i zalewowe, procesy mikrobiol i fizykochem
Anabioza – stan krańcow obniżenia aktywn życiowej organ, zwykle w odpow na niekorz war środow natural, jak np. zbyt wysoka albo niska temp, niedost tlenu czy wody.
Gradient cieplny-różnicq miedzytemp pow otaczajacego część nadziemn rośl,a temp w-wy gleby przerośn korzen,.
Temp gleby wywiera większy wpływ na życie rośl niż temp pow,
zbyt niska-susza fizjolog
,zbyt wysoka-zachamow wzrostu
WERNALIZACJA -proC biochem zachod pod wpł niskich temp u roślin ozimych i wielolet wpływaj na ich zakwit. Rośl te bez okresu chłodu mogą rozwij się tylko weget, w ogóle nie tworząc kwiaT. Zjaw to ma prakt zastosoW w ogrodn, np.by wytworz się pędy cebuli, rośl te muszą przejść przez okres jarowiz w temp 5-10°C. Dlatego cebulę wysadk należy przetrzym w temp opt dla jarow (5-8°C), nat temper tych trzeba unikać przechow cebulę dymkę. Jarowiz wykorz się w prod nasion niekt gat warzyw
POSPIECHOWATOŚĆ- skłonność rośl 2-let (np. buraków, marchwi, cykorii) do wytwarz pędów generat (kwiatow),czasem też nasion, już w1. roku upr, co obniża wartość surowc zbieran korzeni.
UPARCIUCHY- rośl 2-let.ktore wytwarz pędy wegetatyw dopiero na 3rok.
Stratyfikacja nasion (przysposab w podł) jest jednym z najpopularn spos przeryw spocz nasion, zapobiegaj przelegiwaniu ich na kwater siewn w szkółce przez1-2lata
wymarzanie rośl-występ gdy zost zniszcz tkanka organ lub calych rośl przez zbyt nisk temp na przemian z ociepleniem.dzieje się tak,gdy nie są zahartow.(poczatek lub koniec zimy)sprzyja temu nachyl stoku,zastoiska mrozowe,kult gleby,brak śniegu.
Wyprzenie rosl.-następ, gdy obfite opady śnież pokryw niedostat zamarznglebę. Pod taokrywą utrzymuje się dłuższ czas, nawet w czasie mrozów, temp ok.0stop, wskutek czego rośl silniej oddych niż wtedy, bez fotosynt -głód rośl.gdy ziemia jest całkowici zamarz. Również długo zaleg na przedwiośniu zaspy śnież sprzyjają temu.teżgl ciężkie,zlewne.wskutek ukazują się rośl z liśćmi burymi, nadgniłymi, które następ czernieją. Rola jest jakby pokryta ciemnym, mokrym wojłokiem, łatwym do zdarcia.pleśn snieg Zboża ulegają temu łatwo.
Wysmalanie ozimin- powst przy braku okryewy snież i silnych wiatrach.na przedwiośniu,gdy rozhartow rośl mogą wypadać przy stosunk małych nawet spadkach temp,zapobiega odpow siew,by węzeł krzewienia i szyjka korzen nie były zbyt okryte przez suche i silne wiatry.
Rozryw korzeni i wysadzanie rośl- powst w wyn rozmarz i powtor zamarz rośl.ruch wierzchniej w-wy gl gdzie jest syst korz rosl-rozrywanie korzeni i wysadzanie na powierzch calych rośl.Główn na gl które pod wpływ zmian temp zmieniaja objetość-organ.
Hartowanie roślin- zwiększ odporn rośl (np. rozsad wczesnych warzyw) na nagłe spadki temp Hartow polega na przetrzymyw rośl przez pewien czas w nisk temp w dobrych war świetl, wskutek czego w komór rośl dochodzi do obniż zawart wody, a wzrasta ilość cukrów i białek.
Składn pow atmost- 78.8% azot,21%tlen, argon 1%,0,03% CO2.
Struktura gruzełkow.-najkorzystn,wśród w-wy uprawn przeważ ilosciowo gruzełki-cząstki glebowe o wielk od0,5-50Mm,kulistego kształtu odporne na rozmywanie ptrzez wodę,i mniejsze agregaty,bryłki.strukt ta pozwala na ograniczenie antagonizmu między woda a powiet.przestwory wewn tworza kapilary które mogą być wypełn woda.a powietrze jest między gruzełka bryłami.zależy ona od:
*skł minaralog gl,właśc chem i aktywn biolog,ilości i jakości subst organ,przebiegu warunk atmosf w sez wegetacyjn,wykonyw zabiegów uprawow i uprawianych rośl.
Mulczowanie – pokryw pow gleby mat orglub nieorg, np. ściętymi rośl upraw na ziel nawóz, niekwitn chwastlub trawą w celu zmniejsz parow wody, niedopuszcz do rozw chwast, popr sprawn roli oraz zapobieżenia erozji wodnej i wietrznej.
Fitomelioracja - melioracja biol, popraw produktywn gleb i możliw wykorzyst gruntów przez zakładanie upraw odpowied dobr gat rośl.Rośl motyl (łubin trwały, żarnowiec, lucerna, koniczyna i inne) wzbogacają gl w zw azotowe.