Plan
I. Wstęp
II. Prawo zwyczajowe definicja
A. art 38 ust. 1 pkt b statusu MTS - tradycyjna pozytywno prawna definicja, bardzo niedoprecyzowana
B. M. O. Hudson - amerykański prawnik, nie została oficjalnie przyjęta przez KPM (organ pomocniczy ONZ)
III. Czym nie jest zwyczaj międzynarodowy
A. prawo zwyczajowe =/= zasada słuszności (rozstrzygnięcia ex aexuo et bono) słuszność jest elementem pozaprawnym art 38 St. MTS ust 2 rostrzyga na jej podstawie tylko przez zgodne upoważnienie przez strony (nie zdarzyło się)
zwyczaj posiada charakter normatywny
B. prawo zwyczajowe =/= praktyka - sama praktyka nie wystarczy, ale jest konieczna , musi być przekonanie o mocy wiążącej
Patrz: orzeczenie w sprawie "szelfu kontynentalnego Morza Północnego"
Dania i Holandia vs RFN - ICJ Rep. 1969 - case - 1967
C. p. z. =/= kurtuazja międzynarodowa - brak elemantu wiążącego
D. p. z. =/= ius cogens, nie każdy zwyczaj posiada taką rangę ale każda norma i. c. musi się wywodzić ze z. m. bo brak powszechnie przyjetcyh umów międzynarodowych
IV. Powstawanie norm pz
2 elementy obowiązywania normy:
A) element materialny – praktyka państw i innych podmiotów prawa międzynarodowego (ważniejszy dla powstawania normy)
B) element psychologiczny - poczucie obowiązku stosowania się do sposobu postępowania określonego daną normą (opinio iuris sive necessitatis) (ważniejszy dla stosowania normy)
Under one model, this process occurs in three stages: first, some States engage in a given practice for reasons other than a sense of legal obligation (e.g. political expediency, economic gain, courtesy, etc.); next, States reinforce the practice by engaging in it or making claims based upon it, creating loops of reciprocity and reliance based on expectations that the practice will continue; finally, as these relationships expand in number and complexity, they eventually harden into a general rule. In this final stage, as more States become aware of the conduct and actively participate or at least passively acquiesce to the practice, the States' actions begin to be undergirded by a belief that they are complying with an emerging customary rule.
V. Praktyka
A Praktyka międzynarodowa przejawia się między innymi w:
- zachowaniach zgodnych z daną normą
- umowach międzynarodowych
- dokumantach politycznych
- sposobie głosowania w ramach organizacji międzynarodowych
Deklaracje ważniejsze niż rzeczywiste stosowanie
B. Wewnętrzna
Praktyka wewnętrzna to m.in. :
- wyrażenie tej normy w prawie wewnętrznym
- stosowanie jej przez sądy krajowe
Z norm krajowych mogą się wywodzić normy zwyczajowe - brytyjskie prawo morza
Praktyka musi być również:
- spójna
- stała (regularna)
- jednolita (dopuszczalne drobne niekonsekwencje) ale to strona musi udowodnić, że zwyczaj został ukształtowany tak że jest on wiążący dla zainteresowanych państw Patrz: Kolumbia vs Peru ws azylu dyplomatycznego - kontrowersje, brak jednolitości różne ustwodawstwo
- powszechna
a) z udziałem wszystkich lub niemal wszystkich państw świata
b) z udziałem państw zainteresowanych i objętych funkcjonowaniem danej normy (i milcząco akceptowany przez inne)
Dla uznania jakiegoś zachowania za praktykę nie są ważne przyczyny jego podjęcia.
Konieczny jest również upływ „znaczącego czasu” Od "niepamiętnych czasow"
VI. Przekonanie o mocy wiążącej (opinio iuris sive necessitatis)
Przekonanie, że istnienie danej normy prawa zwyczajowego jest przyczyną stosowania pewnej praktyki, a nie inne np. polityczne przyczyny. Patrz: sprawa podziału szelfu kontynentalnego Morza Północnego oraz w sprawie statku 'Lotus"
Bardzo ważna rola oficjalnego protestu, który wskazuje brak akceptacji danej normy.
Persistent objector (czyli państwo, które od początku konsekwentnie i jednoznacznie przeciwstawia się obowiązywaniu danej normy) może być nawet wyłączony spod obowiązywania normy powszechnej. Norweskie łowiska, zastosowany jedynie raz, niedopuszczalny w przypadku norm ius cogens
VII. Podstawy obowiązywania NPZ
1. Koncepcja woluntarystyczna – państwa są wiązane jedynie przez normy, które zaakceptują problematyczna, jej ścisłe stosowanie dopuściłoby do dowolności podleganie ius cogens
2. Koncepcja obiektywistyczna – wola państwa nie jest konieczna by obowiązywał je dany zwyczaj międzynarodowy
Nowopowstałe państwa są wiązane przez uniwersalne normy prawa zwyczajowego, stosunek do innych norm ustalają poprzez praktykę oraz umowy międzynarodowe. Patrz: sprawa "o przejście przez terytorium Indii"
VIII.Normy lokalne i regionalne
Norma prawa zwyczajowego nie musi obejmować wszystkich państw.
Może obejmować jedynie jedynie państwa danego regionu, systemu politycznego, kręgu kulturowego albo państwa-członków danej organizacji międzynarodowej. Doktryna Breżniewa
W przypadku takiego ograniczonego terytorialnie zwyczaju wiąże on jedynie państwa go uznające.
Możliwe jest istnienie zwyczaju jedynie pomiędzy dwoma stronami. Patrz. sprawa o przejście przez terytorium Indii
Większość norm p. z. obejmowała z początku jedynie pewną grupę państw, a z czasem rozszerzała się. Nie można ograniczyć obejmowania przez jakąs normę p. z. kolejnych podmiotów.
IX Relacje norm prawa zwyczajowego z innymi normami.
Brak hierarchii norm w PM
Konflikty norm zwyczajowych z innymi normami rozwiązuje się zwykle przez zastosowanie zasa lex posterior i lex specialis.
Normy prawa zwyczajowego są często powtarzane lub doprecyzowywane w umowach międzynarodowych. I odwrotnie, zapisy umów i deklaracji również wiążą jako prawo zwyczajowe. Patrz Nikaragua vs USA 1984
Normy prawa zwyczajowego tracą moc obowiązującą poprzez desuetudo.