Państwo-hierarchiczna i terytorialna
organizacja polityczna społeczeństwa
o przymusowym i powszechnym
charakterze.Cechująca się przymiotem s
uwerenności.
Typy organizacyjne państwa:
I.formy rządów- monarchia, republika
II.formy polityczne- demokratyczny,
autorytalny, totalitarny
III.ustrój terytorialny-unitarne, złożone.
Totalitaryzm-ustrój polityczny w którym
państwo kontroluje i ingeruje we wszystkie
przejawy ludzkiego życia.
Prawo-system norm postępowania
pochodzących od państwa, zabezpieczonych
możliwością legalnego użycia przez państwo
przymusu, którego celem jest porządkowanie
podstaw życia politycznego, gospodarczego
i społecznego.
Prawo naturalne:prawo godności ludzkiej,
rozumu,prawo boże,wynik poznania i
urzeczywistniania sprawiedliwości,
prawo istoty człowieka,jego natury i sumienia.
Moralność-jest historycznie ukształtowanym
zespołem norm postępowania wg których
ocenia się zachowanie ludzi wobec siebie i
wobec społeczeństwa jako dobre lub złe.
Norma prawna-stanowi pewien wzorzec
normatywny, będący elementarną częścią
prawa.Cechy normy prawnej-wypowiedź serio,
charakter ogólny, charakter dwustronny,
zagwarantowanie przymusem państwowym.
Struktura normy: a)hipoteza(określa sytuację
w której dana norma ma zastosowanie)
b)dyspozycja(część wskazująca określoną
regułę postępowania) c)sankcja(mówi jakie
negatywne konsekwencje poniesie ten kto
nie stosuje się w sytuacji określonej
hipotezą do dyspozycji)
lex perfecta(prawo doskonałe)-
jeden rodzaj sankcji
lex plus quam perfecta(więcej niż doskonałe)-
podwójne sankcje-cywilne i karne
lex minus quam perfecta(mniej niż doskonałe)
-represja karna,nie ma sankcji (np. bigamia)
lex imperfecta(niedoskonałe)-nie ma sankcji
Fikcja prawna-norma prawna, w której
ustawodawca świadomie przyjmuje fakt,
który w rzeczywistości nie
istenieje, bądź obiektywnie
jest nieprawdziwy, jako istniejący
lub prawdziwy. Ma to na celu
uproszczenie legislacji przez
rozciągnięcie skutków prawnych
wynikających z jednego faktu na drugi.
Domniemanie prawne-norma prawna
nakazująca adresatowi w swoisty sposób
powiązać dwie klasy faktów:podstawę
domniemania i wniosek.
*domniemanie wzruszalne-jego wynik
można obalić przeciwdowodem,
*domniemanie niewzruszalne-nie
można go obalić
Norma kompetencyjna-norma udzielająca
kompetencji do wykonywania określonych
działań prawnych Często spotykaną ich
odmianą są tzw. Delegacje ustawowe
udzielające kompetencji prawotwórczych.
Taka norma może też dawać prawo do
zaktualizowania przez czynność prawną do
obowiązku.
Mutatis mutandis-stosuje się odpowiednio
Elementy stosunku prawnego:
-prawo podmiotowe(przysługująca
określonemu podmiotowi prawa możność
domagania się od innego podmiotu
prawa pewnego zachowania się)
-obowiązek odpowiadania prawu
podmiotowemu
-podmiot prawa
-podmiot obowiązku
-przedmiot stosunku prawnego
Zdarzenie prawne-pociąga za sobą
Powstanie, zmianę lub ustanie
stosunku prawnego
Fakty prawne-wszystkie zdarzenia,
które powodują skutki prawne
Klasyfikacja faktów prawnych:
-zdarzenia prawne (sensu stricte
w ścisłym tego słowa znaczeniu)
-działania prawne(zdarzenia
zależne od woli ludzkiej):
a)Akty prawne(dokonane z zamiarem
wywołania skutków prawnych):
*czynności prawne(jednostronne,
dwustronne(umowy)),
*konstytutywne orzeczenia sądowe
*konstytutywne decyzje administracyjne
b)Czyny(bez zamiaru wywołują skutek
prawny):
*Zgodne z prawem
*Bezprawne(delikty cywilne,
przestępstwa i wykroczenia,
czyny zabronione przez inne przepisy)
Czynność prawna-akt który ma
oświadczenie woli
Luka w prawie- występuje : gdy brak
jest norm dla takiego stosunku
społecznego, który powinien być
uregulowany a nie jest.
Konflikt Norm prawnych(kolizja):
-kolizja norm prawnych w czasie
-kolizja norm prawnych w przestrzeni
System prawa-całokształt
obowiązujących w danym państwie
norm prawnych z uwzględnieniem
ich podziału na poszczególne
gałęzie prawa, a także zespół
zasadniczych idei prawnych na
których opiera się ustrój państwa
i regulacje prawne.
Gałąź prawa-wydzielona w oparciu o
specyfikę regulowanych stosunków
społeczno- gosp. Zazwyczaj
charakteryzująca się nadto odrębną
metodą konstruowania norm
prawnych, część systemu prawa.
Podziały podgałęziowe prawa:
I.1.prawo publiczne(interes państwa,
dobro wspólne)
2.Prawo prywatne (działy prawa,
normy mające na uwadze: interes
jednostek i ich interes majątkowy)
II. 1.prawo materialne(normy
ustanawiające obowiązki i prawa
mające charakter pierwotny i
zasadniczy w systemie prawa)
2.Prawo formalne(odnosi się
do organizacji aparatu
państwowego, struktury
organizacji instytucji określające
tryb dochodzenia praw i
egzekwowania obowiązków
formalnych przez prawo materialne)
III.1.Prawo międzynarodowe
2.Prawo wewnętrzne
3. Prawo Unii Europejskiej
System źródeł prawa w Unii
Europejskiej:
-prawa pierwotne(traktaty
założycielskie)
-ogólne zasady prawa (prawo
zwyczajowe)
-umowy międzynarodowe
-prawo wtórne (rozporządzenia,
dyrektywy)
-porozumienia.
Wykładnia prawa-interpretacja prawa,
czyli zespół czynności mających na celu
ustalenie właściwej treści norm prawnych
zawartych w przepisach.
Podział wykładni ze wzg. Na:
I. podmiot dokonujący wykładni:
1)autentyczna (wydana przez organ-
autorski)
2)legalna (wiążąca –dla wszystkich
organów; upoważniony do niej jest
jeden organ w państwie wybrany
za pomocą np. konstytucji, nie
występuje w Polsce)
3)praktyczna(masowa wykładnia,
wykorzystywana przez prawników)
4)doktrynalna (naukowa, interpretacja
prawa w książkach naukowych)
II. metodę (NAJWAŻNIEJSZA!)
1)słowna (gramatyczna)
2)logiczna
3)celowościowa( funkcjonalna)
4)systemowa(systematyczna)
5)historyczna
6)prawotwórcza
III. Wynik:
1)rozszerzająca( jeśli nie można
dalej interpretować wykładni)
2)ścieśniająca(jeśli nie można
dalej interpretować wykładni)
3)stwierdzająca(napisana tak jak w
wykładni językowej)
Argumentum a contrario -
przeciwieństwo argumentów
Argumentum a fortiori –
wnioskowanie z silniejszego na
słabsze i odwrotnie
Argumentum a minori ad maius –z
mniejszego na większe(komu
zakazane jest czynić mniej temu
zakazane jest czynić więcej)
Premia-źródło prawnicze
IV.Stosunek norm prawnych:
1)zgodna z prawem (secundum
legera)
2)wykraczająca poza uzyskany
sposób wykładni (praetem legem)
- na pograniczu wykładni
dopuszczalnej i niedopuszczalnej
3)sprzeczna z uzyskanym sposobem
wykładni (contra legem)-wykładnia
sprzeczna z prawem
V.Przyjęta w danym okresie i kraju
koncepcja wykładni:
1)statyczna
2)dynamiczna
3)adapcyjna
Zasady ogłaszania aktów prawnych
w Rzeczpospolitej:
*ogłoszenie aktu normatywnego
w dzienniku urzędowym jest
obowiązkowe
*akty normatywne ogłasza się
niezwłocznie
*akty normatywne zawierające
przepisy powszechne obowiązujące
ogłaszane są w dzienniku urzędowym,
wchodzą w życie po upływie 14dni od
ogłoszenia, chyba że termin jest
przedłużony,
*możliwość nadania
*dziennik urzędowy i Monitor
Polski mogą być wydawane w formie
zapisu elektronicznego.
Dzienniki urzędowe:
-dzienniki ustaw RP, dziennik urzędowy RP
„Monitor polski”, dziennik urzędowy RP
„Monitor polski B”, dziennik urzędowy
ministrów i urzędów centralnych,
wojewódzki dziennik urzędowy,
monitor sądowy i gospodarczy.
Dziennik Urzędowy Unii
Europejskiej zawiera:
1)w wersji L (legislacja)
a)rozporządzenia, b)dyrektywy,
c)decyzje, d)zlecenia, e)opinie
2)w wersji C (komunikaty albo
informacje i zawiadomienia)
3)w wersji S (suplement)
PRAWO KOSTYTUCYJNE
Prawo konstytucyjne-to zespół
norm regulujących podstawy ustroju
państwa.
Zasady polskiego prawa
konstytucyjnego:
-zasada demokratycznego
państwa prawnego
-zasada zaufania obywateli do
państwa (trybunał konst.)
-zasada ochrony praw
obywatelskich (trybunał konst.)
-zasada proporcjonalności(trybunał
konst.)
-zasada suwerenności narodu
-zasada niepodległości i
suwerenności państwa
-zasada dobra wspólnego
-zasada trójpodziału władzy
-zasada społecznej gospodarki
rynkowej
10.12.1948-Powszechna Deklaracja
Praw Człowieka
31.03.1953-Konwencja o prawach
politycznych kobiet
20.11.1959-Deklaracja Praw Dziecka
07.03.1966-Konwencja w sprawie
likwidacji wszelkich form
dyskryminacji rasowej
16.12.1966-Pakty Praw Człowieka
Źródła prawa: konstytucja, ustawy,
ratyfikowane umowy międzynarodowe,
rozporządzenia, akty prawa miejscowego
Rodzaje umów międzynarodowych:
*nieratyfikowane (zatwierdzenie
Rady Ministrów, publikacja:
Monitor Polski)
*ratyfikowane(Prezydent RP,
Dziennik Ustaw):
-bez zgody wyrażonej w ustawie
-ze zgoda wyrażoną w ustawie
(pokoje, sojusze, układy polityczne)
PRAWO ADMINISTRACYJNE
Administracja państwowa- funkcja
państwa polegająca na praktycznym i
bezpośrednim wykonywaniu
jego zadań, odróżniana od funkcji
ustawodawczej i od wymiaru
sprawiedliwości.
Źródła prawa administracyjnego:
ustawy, zarządzenia ministra,
konstytucja, ustawy tworzące
urzędy ministrów, źródła
określające prawa i obowiązki
obywateli.
Stosunek administracyjno-prawny-
to stosunek społeczny regulowany
przez prawo administracyjne
Cechy stosunku administracyjno-
prawnego:
a)jedną ze stron stosunku jest
organ administracji publicznej
wyposażony w tzw. Uprawnienia
władcze (imperium) a drugą
obywatel albo przedsiębiorstwo
albo inny organ administracyjny.
(jest to więc nierówno rzędny
stosunek)
b)przedmiotem stosunku są
jedynie sprawy należące do
kompetencji organów
administracji państwowej.
c)stosunki powstają najczęściej
z mocy aktów adm. Pomiędzy
organem wydającym akt i
dresatem.
Rodzaje aktów
administracyjnych:
Zewnętrzne, wewnętrzne,
deklaratywne, konstytutywne,
pozytywne, negatywne.
Akt administracyjny-to wydawany
w postępowaniu administracyjnym
jednostronny władczy akt woli organu
administracji publicznej, rozstrzygający
w całości lub części konkretną sprawę
co do istoty, skierowany do
oznaczonego adresata.
Podstawy ważności
aktu administracyjnego:
Gdy jest wydawany jedynie
na podstawie ustawy lub przepis
ów wykonawczych, gdy pochodzi
od właściwego organu i mieści się w
ramach jego kompetencji
ZAKRES SPRAW OBJĘTYCH PRAWEM
ADMINISTRACYJNYM MATERIALNYM:
• ochrona zdrowia
• ochrona środowiska
• gospodarka
• bezpieczeństwo wewnętrzne
• obronność kraju
• szkolnictwo
• budownictwo
• kultura
PRAWO KARNE
Prawo karne-to zespół norm
mówiących jakie czyny są przestępstwem,
ustalających kary za te czyny oraz określających
ogólne zasady odpowiedzialności karnej.
Występek - czyn zabroniony zagrożony
grzywną powyżej 30 stawek dziennych,
karą ograniczenia wolności albo karą
pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc
zbrodnia to czyn zabroniony zagrożony
karą pozbawienia wolności na czas
nie krótszy od lat 3 albo karą
surowszą .Zbrodnię można
popełnić tylko umyślnie.
Warunkowe umorzenie
postępowania nie może być
stosowane wobec sprawcy
zbrodni.
Kwalifikacje zabójstwa:
a)*ze szczególnym
okrucieństwem
*z gwałtem, rozbojem
*w wyniku np. zabójstwo
na zlecenie
*z użyciem broni palnej lub
materiałów wybuchowych
*kilka osób naraz
*kto zabija człowieka a był
wcześniej skazany.
b)ze względu na sposób
ścigania przestępstwa:
*ścigane z urzędu( z mocy
prawa)
*na wniosek pokrzywdzonego
lub innej osoby
*ścigane z oskarżenia
prywatnego
Przestępstwo terrorystyczne:
*poważne straszenie kilku ludzi
*zmuszenie organu władzy
publicznej do jakiejś czynności
(np. zwolnienie z więzienia)
Albo zmiany ustroju
Fazy dokonania czynu
przestępczego:
1.zamiar przestępczy
2.czynności przygotowawcze
(przygotowanie do fałszowania
pieniędzy jest przestępstwem!)
3.usiłowanie dokonania
przestępstwa |dokonanie
przestępstwa
Typy usiłowań przestępstwa:
*usiłowanie udolne (gdy nie
udało się przestępstwo)
*usiłowanie nieudolne (gdy
przestępstwo jest niemożliwe
do wykonania)
Podżeganie-nakłanianie do czynu
karnego.
Pomocnictwo-ułatwienie
przestępstwa.
Prowokacja-gdy osoba w celu
skierowania przeciw komuś
innemu postępowania
karnego nakłania ją do
przestępstwa.
Winy- określone psychiczne
stosunki sprawców do
popełnionych czynów.
Rodzaje winy:
1)umyślna: a)zamiar bezpośredni,
b)zamiar ewentualny (gdy sprawca
zgadza się na popełnienie
przestępstwa znając
konsekwencje zbrodni)
2)nieumyślna(gdy sprawca nie
miał zamiaru popełnić przestępstwa)
Wiek odpowiedzialności karnej:
*po ukończeniu 17lat
*po ukończeniu 15 lat (za określone
przestępstwa)
Okoliczności wyłączające
odpowiedzialność karną:
a)wyłączające winę-niepoczytalność
, błąd co do zamiaru,
nieświadomość bezprawności,
błąd co do okoliczności
wyłączającej stan wyższej konieczności.
b)wyłączające bezprawność czynu-
obrona konieczna, stan wyższej
konieczności, rozkaz przełożonego,
wymuszenie posłuchu, zgoda
pokrzywdzonego, działanie w
granicach uprawnienia,
eksperyment, ryzyko sportowe.
Sankcje karne:
*Kary-grzywna, ograniczenie
wolności, pozbawienie wolności,
25lat pozbawienia wolności,
dożywocie.
*Środki karne-pozbawienie praw
publicznych, zakaz zajmowania
stanowiska, zakaz prowadzenia
pojazdu, przepadek przedmiotów,
obowiązek naprawienia szkody,
nawiązka, świadczenie pieniężne,
nadanie wyroku do wiadomości
publicznej.
Środki zabezpieczające (by zapobiec
ponownemu popełnieniu
przestępstwa):
-umieszczenie w zakładzie karnym,
w zakładzie psychiatrycznym, lub
w takim w którym stosuje się środki
lecznicze lub rehabilitacyjne,
umieszczenie w zakładzie
odwykowym, leczenie
ambulatoryjne lub rehabilitacyjne.
KODEKS KARNY SKARBOWY
Przestępstwo-czyn zabroniony
przez KKS pod groźbą kary grzywny
w stawkach dziennych, kary
ograniczenia wolności lub jej
pozbawienia. Najniższa grzywna
to 10stawek dziennych, a
najwyższa to 720stawek dziennych.
Wykroczenie-groźba kary grzywny
określonej kwotowo. Od1/10 do
20krotności wysokości najniższego
miesięcznego wynagrodzenia.
Czynny żal- Pozwala on na
uwolnienie się od kary osobie,
wobec której postępowanie
kwalifikuje się jako przestępstwo
lub wykroczenie skarbowe,
jeśli o swoim czynie zawiadomi
organ ścigania, ujawniając istotne
okoliczności tego czynu, w
szczególności osoby współdziałające
w jego popełnieniu.
Ustawa o świadku koronnym:
Zakres stosowania: popełnione w
zorganizowanej grupie lub
w związku mającym na celu ich
popełnienie przestępstwa.
Świadek koronny-jest to podejrzany,
który został dopuszczony do
składania zeznań w charakterze
świadka, na zasadach i w trybie
określonym ustawą.
Wyłączenie karalności-sprawca nie
podlega karze za przestępstwa i
przestępstwa skarbowe w których
uczestniczył i które jako świad.
Koronny ujawnił w trybie określonym
ustawą.
Wyłączenie stosowania ustawy-
przepisów ustawy nie stosuje się
do podejrzanego, w który w związku
z udziałem w przestępstwach:
1)usiłował lub popełnił zabójstwo
2)nakłaniał do zabójstwa
3)kierował zorganizowaną grupą
przestępczą
Ochrona świadka koronnego i jego
najbliższych-ochrona osobista,
policyjna ;opieka zdrowotna; pomoc
w zmianie miejsca pobytu;
operacje plastyczne; zmiana nazwiska.
USTAWA O ODPOWIEDZIALNOŚCI
PODMIOTÓW ZBIOROWYCH ZA
CZYNY ZABRONIONE POD GROŹBĄ
KARY.
Podmiot zbiorowy- osoba prawna
oraz jednostka organizacyjna nie
mająca osobowości prawnej z
wyłączeniem Skarbu Państwa,
jedn. Terytorialnych oraz organów
państwowych.
Sankcje prawne wobec
podmiotów zbiorowych:
-kara pieniężna, przepadek
przedmiotu, zakazy i podanie
wyroku do publicznej wiadomości,
przedawnienie.
PRAWO CYWILNE
Prawo cywilne-zespół norm
regulujących stosunki majątkowe
i niektóre stosunki niemajątkowe
pomiędzy równorzędnymi
podmiotami.
Cechy prawa cywilnego:
-autonomia podmiotów
-brak bezpośredniego przymusu
państwa
-demokratyzm
-aktywność podmiotów
-różnorodność sankcji
Podział prawa cywilnego:
1.część ogólna
2.prawo rzeczowe
3.prawo zobowiązań
4.prawo spadkowe
Podstawowe źródła prawa
cywilnego: kodeks cywilny,
kodeks rodzinny, k. opiekuńczy,
prawo wekslowe, ustawa o prawie
autorskim, ustawa o ochronie
praw lokatorów, ustawa o księgach
wieczystych itp.
Prawo podmiotowe-to przyznana
i zabezpieczona przez normy prawa
cywilnego możność postępowania
zgodnie z treścią tych norm.
Normatywne postacie prawa
podmiotowego:
*bezpośrednie (określone w
oderwaniu od obowiązku.
Najczęściej to są prawa rzeczowe)
*roszczenie (polega na tym
że uprawniony może
domagać się od określonego
podmiotu określonego zachowania)
*kształtujące(uprawniony
może zmienić stosunek)
Podmioty prawa cywilnego
-osoba fizyczna (człowiek
od urodzenia do śmierci)
-osoba prawna
-jednostka organizacyjna
niebędąca osobą prawną
-skarb państwa
-przedsiębiorca- osoba fizyczna,
prawna, jednostka organizacyjna,
prowadząca we własnym imieniu
działalność gospodarczą albo
zawodową.
Zdolność prawna- zdolność do
występowania w charakterze
podmiotu w stosunkach
cywilnoprawnych.
Zdolność do czynności
prawnych- zdolność do
nabywania praw i zaciągania
zobowiązań, własnym działaniem
za pomocą czynów prawnych.
Pełną zdolność do czynności
prawnych mają osoby pełnoletnie!
Niepełna zdolność: -osoby pomiędzy
13 lat a pełnoletniością i osoby
ubezwłasnowolnione (mogą oni
zawierać drobne umowy codzienne,
mogą zarządzać swoim majątkiem,
rozporządzać przedmiotami
wobodnego użytku)
Osoby prawne:
-typu korporacyjnego
(spółdzielnia, spółka,
towarzyszenie, klub..)
-typu zakładowego (fundacja,
przedsiębiorstwo państwowe,
uczelnia..)