Skąd pochodzi zło?

Ze świata (manicheizm – świat składa się z dwóch równoważących się pierwiastków – dobra i zła) <> z człowieka (w starożytności – z niewiedzy, średniowiecze chrześcijańskie – grzech, niewłaściwy wybór)

W jakich okolicznościach pojawiają się czarownice i jak wyglądają?

AKT I, Scena 1

Czarownice pojawiają się z grzmotami i błyskawicami w pustej okolicy, by podyskutować na temat przepowiedni o Makbecie.

„... Makbet z naszych ust Dowie się o swych losach.”

Jest to pewnego rodzaju wstęp do tematyki utworu, wprowadza odrobinę grozy i tajemnicy.

AKT I, Scena 3

Czarownice ponownie pojawiają się przy akompaniamencie grzmotów, w dzikiej okolicy, aby spotkać Makbeta. Jednak przed rozmową z nim, mówiły o swoich przygodach.

Pojawia się informacja o szpetocie i starym wyglądzie czarownic „precz, stary czopie, precz, ty flądro.” Następnie w dialogu Banka można wyszczególnić słowa „Ale któż są te tam postacie wywiędłe i szpetne? Nie zdają się mieć nic wspólnego z ziemią, są jednak na niej. (…) Chude swoje palce do ust zapadłych przykładacie. Pozór niewieści macie, ale wasze brody nie pozwalają mi w tę płeć uwierzyć.” Brody były charakterystycznymi cechami czarownic według wierzeń ludowych. Są to twory oderwane od rzeczywistości, szatańskie, diabelskie.

AKT III, Scena 5

Czarownice znów pojawiają się wraz z grzmotami w okolicy pokrytej wrzosem.

Wraz z Hekate, czyli arcywiedźmą dyskutują o sprowadzeniu klęski na Makbeta.

AKT IV, Scena 1

Pojawiają się w ciemnej jaskini, wraz z grzmotem i błyskawicami.

Czarownice spotkały się, by naważyć tajemniczego napoju, by wezwać duchy, które dadzą Makbetowi odpowiedź na jego pytania.

Czarownice są postaciami fantastycznymi, zaczerpnięte z wierzeń ludowych, natomiast Hekate z mitologii greckiej (bogini magii, wróżb, zdrady).

Za każdym razem ich ukazaniu towarzyszą grzmoty, błyskawice, mgła (albo bardzo wcześnie lub bardzo późno), w opuszczonych, tajemniczych miejscach. Ta sceneria służy uzyskaniu atmosfery grozy, tajemniczości. Ich brzydota jednoznacznie pozwala je identyfikować ze złem.

Jakie mają możliwości i na czym polega ich działanie?

Czarownice przepowiadają przyszłość, przywołują zjawy. Rzucają czary, władają żywiołami, przygotowują eliksiry, mikstury magiczne. Korzystają z tego, by krzywdzić ludzi.

Nie są wszechmocne, ich możliwości są ograniczone, mogą sprawić człowiekowi problemy, ale nie są w stanie samodzielnie go zabić.

[Zad. dom.

Napisz mowę obrończą Lady Makbet, posłuż się argumentami opartymi na fragmentach tekstu, spróbuj wskazać okoliczności łagodzące.]

Pojawia się nawiązanie do zjawiska polowania na czarownice. Czarownice są elementem synkretycznym.

Jakimi cechami charakteryzują się wypowiedzi czarownic?

Budzą grozę i są tajemnicze, poprzez używanie metafor i niedopowiedzeń, często pojawia się styl podniosły. Zarazem ich wypowiedzi mają charakter humorystyczny, potoczny.

Ich wypowiedzi mają charakter manipulacyjny, język wykazuje ponownie synkretyzm. Język mówi o złudności świata.

Jaką funkcję pełnią ze względu na akcję dramatu?

Są czynnikiem mającym wpływ na bieg zdarzeń, zapowiadają spotkanie z Makbetem. Mają zdolności profetyczne.

Istotnie wpływają na bieg akcji, poprzez budzenie w Makbecie chęci władzy.

Jaką funkcję pełnią czarownice w kontekście problemu zła?

Czarownice pobudzając w Makbecie ambicje, skłaniają go do czynienia zła. Wywołują uśpione pragnienia.

Nie czarownice są bezpośrednią przyczyną zbrodni, lecz sam Makbet kierując się własną wolną wolą wybiera. Czarownice stanowią personifikację całego zła.

Monolog Hekate – jego znaczenie?

Hekate przewiduje jak przepowiednia czarownic wpłynie na Makbeta. Hekate zapowiada zgubę Makbeta poprzez jego emocje: chciwość, egoizm, lekceważenie innych, przekonanie o własnej bezkarności. Monolog zmusza Makbeta do porzucenia zasad moralnych.

Podsumowanie: Zło wynika z moralnych wyborów człowieka obdarzonego wolną wolą. Zło czai się wokół nas i kusi człowieka, dlatego każdy powinien się go wystrzegać. Konsekwencją jednego złego wyboru może być pogrążanie się coraz bardziej i bardziej. Bohater sam ściąga na siebie karę. Natura zła nie jest zła, oczywista, lecz skomplikowana, tym bardziej człowiek powinien być czujny.