→ SENS ŻYCIA A ROZWÓJ RELIGIJNY

Sens życia tkwi w wartościach celów, do których dąży jednostka i ze względu na które podejmuje trud codziennej aktywności

Gould i Levinson: pierwsze kryzysy w dorosłości przeżywają ludzie 30-letni, a wiążą się one z niezadowoleniem z realizacji dotychczasowych pragnień oraz z odkrywaniem w sobie nowych talentów

Strefa transcendencji religijnej: osoby między 25 a 40 rokiem życia reprezentują stadium „indywidualistyczno-refleksyjne” - faza „odwoływania się do samego siebie”

• podkreślanie osobistego charakteru wiary

Doświadczeniu obecności Boga towarzyszy u młodych osób poczucie sensu życia, a świadomość braku Boga z poczuciem braku sensu życia

→ ZMIANA I CIĄGŁOŚĆ W OBRĘBIE CECH OSOBOWOŚCI

Badania skupiające się na różnicach indywidualnych oraz prawidłowościach grupowych:

• Multidimensional Personality Questionaire – MPQ:

mierzenie poszczególnych cech w różnych okresach życia wykazuje na wzrost poziomu Samokontroli, Osiągnięć i Unikania krzywdy oraz obniżenie się poziomu Reakcji na stres, Alienacji oraz Agresji

• Pięcioczynnikowy Kwestionariusz Osobowości – NEO-FII:

w okresie od 18 do 30 r.ż. obniża się poziom Neurotyzmu, Ekstrawersji i Otwartości na doświadczenie, a wzrasta poziom Ugodowości i Sumienności

Rozwój młodych dorosłych w kierunku osiągania funkcjonalnej dojrzałości – dwie interpretacje:

• Costa i McCrae – osiągnięcie dojrzałości jako wrodzony proces oparty na biologicznych mechanizmach, modyfikowany pod wpływem środowiska

• Roberts – źródłem rozwoju osobowości są czynniki szeroko rozumianego środowiska, takie jak podejmowanie nowych ról społecznych przez młodego człowieka

→ ROZWÓJ TOŻSAMOŚCI

Tożsamość to struktura, która rozwija się przez jakościowo odrębne stadia (Erikson):

• tożsamość jednostkowa (indywidualna): doświadczenie własnej odrębności i niepowtarzalności

• tożsamość społeczna: określana poprzez przynależność do wybranej grupy społecznej

Różnicom w charakterystykach tożsamości odpowiadają odrębne podejścia badawcze:

• ujęcie psychospołeczne: nacisk na rolę społeczeństwa i jednostki oraz jej czynników biologicznych w rozwoju tożsamości

• podejście społeczno-kulturowe: tożsamość jako rezultat działania różnych kontekstów kulturowych

• ujęcie narracyjne: tożsamość konstruowana i podtrzymywana jest przez wypowiadany tekst narracji

4 statusy tożsamości wg Eriksona:

• tożsamość dyfuzyjna

• tożsamość lustrzana

• tożsamość moratoryjna

• tożsamość osiągnięta

Przy podejmowaniu nowych ról społecznych kształtują się cykle rozwojowe statusów tożsamości - od toż. lustrzanej na początku wczesnej dorosłości, do toż. osiągniętej pod koniec wczesnej dorosłości;

- istotnym powodem wcześniejszego ukształtowania się tożsamości osiągniętej jest czas „wchodzenia w dorosłość”, a optymalnym na to czasem jest okres do 30 r.ż.

Wzorzec progresywny zmian tożsamości osób dorosłych obejmuje następującą kolejność statusów:

moratorium → tożsamość osiągnięta → moratorium → tożsamość osiągnięta