SZPIK KOSTNY

Szpik kostny czerwony – aktywne wytwarzanie komórek krwi

Szpik kostny żółty – składa się głównie z tk. tłuszczowej żółtej, nie wytwarza kom. krwi

Zrąb szpiku kostnego – zbudowany z tk. łącznej właściwej luźnej, zawiera komórki macierzyste zrębu (CFU-F), które wytwarzają SCF i CSF regulujące wytwarzanie granulocytów

Naczynia krwionośne szpiku:

• tętnice odżywcze, nasadowe i naczynia włosowate okostnej

• w naczyniach zatokowych – wymiana kom. ze szpiku do krwi i odwrotnie

Funkcje:

• wytwarzanie wszystkich rodzajów kom. krwi, kom. tucznych i dendrytycznych

• odnowa kom. macierzystych

• niszczenie zużytych lub uszkodzonych erytrocytów

• przechowywanie żelaza

• reakcje immunologiczne (humoralna i komórkowa)

Hemocytopoeza

• aktywacja genu gata 1 – erytrocytopoeza i megacytopoeza

• genu pu. 1 – mielocytopoeza

• gen ikaros – limfocytopoeza

Erytrocytopoeza

• komórka macierzysta mielocytopoezy (hemocytoblast)  BFU-E  CFU-E  proerytroblast  erytroblast zasadochłonny  erytroblast wielobarwliwy (polichromatofilny)  erytroblast kwasochłonny (normoblast)  retikulocyt  erytrocyt

• proerytroblasty – okrągłe jądra z 2 jąderkami i silnie zasadową cytoplazmą, mają dużo polirybosomów, mało siateczki szorstkiej, wyraźny aparat Golgiego i centriole

• erytroblasty zasadochłonne – duże, okrągłe jądra i silnie zasadowa cytoplazma

• erytroblasty wielobarwliwe – okrągłe jądra, zasadowa cytoplazma, ziarenka kwasochłonne (magazynowana hemoglobina) i syderosomy – ziarenka z białkiem ferrytyną (wiąże żelazo zużywane do syntezy hemoglobiny)

• normoblasty – niewielkie jądro o skondensowanej chromatynie, brak zdolności do podziałów, w cytoplazmie dużo hemoglobiny (kwasochłonna cytoplazma), pod koniec wydziela na zewnątrz jądro z niewielkim rąbkiem cytoplazmy

• retikulocyty – kwasochłonne, zawierają resztki RNA (drobne, zasadochłonne ziarenka), mitochondrii i aparatu Golgiego

• jest pobudzana przez chemokiny (CSF):

  • erytropoetynę (EPO) – wiążą się z receptorem EPO, którego cytoplazmatyczne fragmenty fosforylują się i pobudzają kinazę JAK  kinaza JAK fosforyluje białko STAT5, które przemieszcza się do jądra i aktywuje geny kom. erytrocytopoezy; jej wydzielanie powiększa się pod wpływem: zmniejszonego stężenia tlenu (hipoksji), jonów kobaltu i zmniejszonego stężenia żelaza

  • interleukinę (IL) – IL-3 pobudza proliferację BFU-E

• żelazo wiążą hemoglobina, mioglobina i neuroglobina

• transferryna – białko transportujące żelazo, wytwarzane w wątrobie

• apotransferryna – transferryna niezwiązana z żelazem

• ferrotransferryna – związana z dwoma jonami żelaza

• ferryna – przechowuje żelazo, produkt wątroby

• hemosyderyna – kiedy ferryna nie może już wiązać żelaza

• przyspiesza ją: wit. B₁₂, kw. foliowy, hormon wzrostu, tyroksyna, testosteron, kortyzol

• hepcydyna – białko syntetyzowane przez hepatocyty, ważna rola w wykorzystaniu żelaza, niedobór – hemochromatoza (zwiększone stężenie Fe)

• hamowanie: rozkładanie czynnika transkrypcji GATA I przez kaspazy

Granulocytopoeza

• rodzaje granulocytów:

  • komórki granulocytopoezy

  • granulocyty marginalne szpiku kostnego

  • granulocyty krążące krwi

  • granulocyty marginalne krwi obwodowej

  • granulocyty tkanki łącznej i innych tkanek

• regulowana przez cytokiny CSF, interleukiny i leukotrieny

Trombocytopoeza

• trombopoetyna i interleukiny 3, 6, 11 – przekształcanie w megakariocyty