CIF to formuła handlowa - nie ma tam członków.
nie wiem czy dobrze ale tyle znalazłam
Oferta to wiążąca propozycja sprzedaży towaru lub świadczenia usługi lub też obu łącznie – z jednoznacznym precyzyjnym określeniem istotnych warunków przyszłej umowy kupna –sprzedaży to definicja wg specjalistów prawa. Jeśli jakiegokolwiek elementu zabraknie to nie ma oferty. Wszystkie elementy muszą być wykonalne, bo jeśli nie to nie mamy do czynienia z ofertą. Czasami brak ceny nie przesądza o propozycji sprzedaży (tak jest w innych krajach)Niektórzy nie podają ceny, a jednak wyrażają wolę sprzedaży. Propozycja sprzedaży musi mieć charakter wiążący-mieć wszystkie elementy sprzedaży, takie jak dostawa cena.
Oferta może być jednak niewiążąca-tylko wtedy jeśli jest napisane, że jest niewiążąca ( pomimo że oferta jest dokumentem wiążącym) używa się takich określeń jak: bez obliga, oferta ma charakter orientacyjny, oferujemy bez zobowiązań, oferujemy do wyczerpania zapasów- są tu wyraźne zastrzeżenia mówiące o charakterze niewiążącym.
Rodzaje ofert:
1. możemy wyróżnić:
 ofert wywołane, tzw. żądane przez określonego partnera handlowego- są składane na skutek zapytania ofertowego;
 oferty niewywołane-przesłane przez składającego je, z jego inicjatywy w celu wywołania zainteresowania towarem lub usługą (są najczęściej stosowane)
2. inny podział:
 oferty ogólne –służą do wstępnego rozpoznania rynku niektóre oferty ogólne są nie do przyjęcia – ktoś ma bardziej szczegółowe pytania
 oferty szczegółowe
3. kolejny podział
 oferty warunkowe zawierają warunek do spełnienia którego uzależnione jest wejście w życie przyszłej umowy sprzedaży, np. ktoś zajmuje się obrotem uszlachetnionym – ktoś dostarcza, ktoś produkuje – gdy ktoś nie dostarcza to ja nie mogę produkować te oferty są często stosowane w praktyce,
 oferty bezwarunkowe,
Teorie neotechnologiczne
Teorie zwracają uwagę na rolę postępu technicznego w rozwoju handlu międzynarodowego
 Teoria cyklu życia produktu Vernona – w życiu każdego produktu wyróżnia się 3 fazy życia:
1) narodzin (odkrycie produktu, wprowadzenie go na rynek, produkt wytwarzany jest przez wiele przedsiębiorstw za pomocą zróżnicowanych technologii, przy różnych kosztach produkcji, wytwarzany jest na rynek krajowy w stosunkowo niewielkiej skali)
2) dojrzewania (produkt jest produkowany przez kilka przedsiębiorstw (część przedsiębiorstw z fazy narodzin odpada), produkt wytwarzany jest przy użyciu ujednoliconych technologii, ujednolica się też koszt produkcji; towar wytwarzany jest na skalę masową, na potrzeby rynku wewnętrznego, jak też na rynki zagraniczne)
3) standaryzacja (produkcja towaru podejmowana jest za granicą, a w wyniku niższych kosztów na rynkach zagranicznych, kraje, w których produkt powstał są eliminowane z eksportu i zmuszone przez to importować ten towar z innych krajów.
Stąd biorą się strumienie wymiany (jednocześnie znajduje się na rynku wiele produktów, które są w różnej fazie życia). Krajów, gdzie powstają nowe produkty, nowe rozwiązania jest niewiele.
 Teoria luki technologicznej – kładzie nacisk na możliwości rozwoju korzystnego handlu dzięki międzynarodowym różnicom w poziomie wiedzy technicznej i tempie postępu technicznego. Wszystkie kraje dzieli się na 2 grupy - innowatorzy i imitatorzy
Imitatorami są kraje, gdzie powstają nowe rozwiązania techniczne (rolę innowatora kraje posiadają w długim okresie czasu).
Innowatorami są kraje, w których powstają nowe rozwiązania techniczne. Kraje te na początku występują w roli eksportera towarów (na rynku imitatorów). Ale po pewnym czasie imitatorzy podejmują produkcję tego wyrobu (ze względu na niższe koszty produkcji) i jego produkcja staje się konkurencyjna wobec innowatorów 9zanikają strumienie handlowe od innowatora do imitatora i zaczynają się odwrotne). Rolę innowatora posiada bardzo nieliczna grupa krajów, np. USA, zachodnia Europa (Niemcy, Francja, UK), Japonia (kiedyś postrzegana była jako imitator, który szybko przejmuje nowości, ale także potrafi je doskonale ulepszyć).
 Teoria grawitacji – siła powiązań gospodarczych (szczególnie powiązań handlowych) będzie zależała od potencjału ekonomicznego krajów i od odległości między nimi. Im silniejsze i bliżej siebie leżące, tym siła tych powiązań będzie większa.
Klasyczne teorie wymiany międzynarodowej (XVIII – XIX w.)
Wraz ze zmianami w gospodarce światowej, zmieniają się poglądy odnośnie ekonomii, bogactwa, wymiany międzynarodowej. Za bogactwo zaczyna się uznawać rozmiar produkcji. Zmieniło się podejście związane z korzyściami z wymiany. Zaczyna się je dostrzegać z międzynarodowego podziału pracy (specjalizacja).
 A. Smith „Badania nad naturą i bogactwem narodów” (1776 r.) – zakwestionował poglądy merkantylistów twierdząc, że rozwój wymiany pozwala na osiągnięcie korzyści zarówno dla poszczególnych krajów, jak i w skali międzynarodowej. W wyniku specjalizacji następuje najbardziej efektywna alokacja zasobów w skali globalnej.
Za podstawę specjalizacji przyjął różnice w bezwzględnych kosztach wytworzenia produktów (koszty = nakłady czynnika pracy). Jest to więc teoria jednoczynnikowa – nakład pracy określa koszty wytwarzania.
towar A – 10zł.
towar B – 20 zł. specjalizacja w produkcji A.
Jednakże szybko powstał problem: „Co, w sytuacji, gdy obydwie rzeczy produkujemy najdrożej?”
 Teoria kosztów względnych (Torrens, Ricardo) (Klasyczna teoria wymiany międzynarodowej) R. Ricardo „Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania” (1817 r.) – podstawą wyboru specjalizacji są względne koszty produkcji. Kraj powinien specjalizować się w produkcji tych dóbr, w produkcji których jego przewaga w kosztach względnych jest największa, albo tych, w stosunku do których jego strata w kosztach względnych jest najmniejsza.
Specjalizacja możliwa także w przypadku, gdy dany kraj wytwarza wszystkie produkty drożej.
Koszt wytworzenia jednego dobra mierzony jest kosztami wytworzenia innego dobra w tym samym kraju (def. kosztu komparatywnego)
Założenia:
- koszt = nakład pracy. Podstawą są koszty pracy w poszczególnych krajach.
- doskonała mobilność czynników produkcji w skali wewnątrzkrajowej (przestawienie produkcji jest możliwe bez kosztów i bez upływu czasu)
- brak mobilności czynników produkcji w skali międzynarodowej
- efektywna alokacja czynników produkcji w skali międzynarodowej
- korzystny dla kraju może być także import dóbr wytwarzanych taniej za granicą
- warunki doskonałej konkurencji w kraju i za granicą
- występują tylko dwa kraje i kraje te mogą wytwarzać dwa produkty
- korzyści ze specjalizacji odnoszą zarówno 2 kraje.
Krytyka :
 tylko jeden czynnik produkcji (czynnik pracy)
 przykład jest zbyt prosty, nie da się uogólnić na całą wymianę międzynarodową
 nie są sprecyzowane warunki wpływające na kształtowanie się warunków wymiany
Pomimo krytyki teoria ta pozostała aktualna. Wiele późniejszych teorii bazowało na teorii kosztów komparatywnych.
Następcy Ricardo nie zanegowali podstawy tej teorii, ale skupili się na jej doskonaleniu (w tych 3 niedoskonałościach). Na przykład J.St. Mill zajął się pominiętymi przez Ricardo korzyściami płynącymi z uczestnictwa w wymianie międzynarodowej. Jego prawo wzajemnego popytu stwierdza, że kraj o relatywnie wysokim popycie na towary importowane odnosi z wymiany mniejsze korzyści niż jego partner o stosunkowo niższym popycie na towary importowane.
Światową Organizacją Handlu (WTO) (od 1 stycznia 1995 r. GATT zostało zastąpione WTO).

WTO jest instytucją mającą statut, osobowość prawną, przez co ma większe możliwości oddziaływania na członków (GATT było tylko układem); może narzucać obowiązki, nakładać ograniczenia. WTO przejęło cele, zasady i instrumenty GATT. Obecnie poza strukturami WTO znajdują się tylko dwa liczące się kraje : Rosja i Chiny (ich polityka handlowa nie spełnia wymogów stawianych przez WTO). Dlatego zasady GATT i WTO są powszechnie obowiązujące w handlu światowym.
Cele
• stanowi forum negocjacji dotyczących wielostronnych stosunków handlowych jej członków w dziedzinach, które są objęte porozumieniami wymienionymi w aneksach;
• stanowi forum do dalszych negocjacji między członkami na temat wielostonnych stosunków handlowych oraz stanowi ramy do wdrażania tych rokowań
• administruje Uzgodnieniem w Sprawie Reguł i Procedur Dotyczących Rozstrzygania Sporów;
• zarządza Mechanizmem Przeglądu Polityki Handlowej;
• Współpracuje z Międzynarodowym Funduszem Walutowym, Międzynarodowym Bankiem Odbudowy i Rozwoju oraz Grupą Banku Światowego w celu zapewnienia spoistości w formułowaniu globalnej polityki gospodarczej.
Funkcje
• Regulacyjna- Forum negocjacji, współpracy oraz rozstrzygania sporów;
• Kontrolna- Nadzór nad wcielaniem w życie porozumień i ich praktycznym funkcjonowaniem;
• Operacyjna- Udzielanie pomocy technicznej państwom członkowskim;

1.Na czym polega teoria popytowo-podażowa.
Teoria Popytowo-Podażowa – Istotne jest rozwijanie tzw. Handlu wewnątrzgałęziowego, czyli wewnątrzgałęziowego podziału pracy polegającego na jednoczesnym eksporcie i imporcie wyrobów tych samych gałęzi i branż. System ten pozwala na lepsze zaspokajanie potrzeb konsumentów, osiąganie korzyści skali w sferze produkcji i zbytu oraz lepsze wykorzystanie zasobów.
- Teoria wzajemnego popytu – według J. St. Milla wzajemne stosunki handlowe między dwoma krajami określane są przez koszty komparatywne w zależności od stosunku wzajemnego popytu. Kraj o wysokim popycie na importowane towary ( mniej rozwinięte, o małej ofercie eksportowej) odnosi z handlu mniejsze korzyści niż jego partner, kraj wysoko rozwinięty dysponujący wieloma nowoczesnymi produktami, kraj o mniejszym popycie na import.
- Teoria podobieństwa preferencji – obroty handlowe między dwoma krajami są tym większe im bardziej zbliżona jest struktura popytu w tych krajach i im mniejsze są różnice w dochodzie na 1 mieszkańca.
- Teoria zróżnicowania produktu – intensywność wymiany zależy od rosnącej dywersyfikacji produktów.

3.Teorie syntetyczne wymiany handlowej.
Teorie syntetyczne-zróżnicowanie poziomu gospodarczego, konkurencyjności, wyposażenia w czynniki itp. grupy krajów, kraje, przedsiębiorstwa czynniki podażowe i popytowe

KONKURENCYJNOŚĆ GOSPODARKI
Konkurencja to zjawisko polegające na tym, że uczestnicy rywalizują między sobą w dążeniu do analogicznych celów. Oznacza to, że działania podejmowane przez jednych dla osiągnięcia określonych celów utrudniają (a niekiedy nawet uniemożliwiają) osiąganie takich samych celów przez innych. Proces ten nosi nazwę konkurowania. Aby skutecznie konkurować, tzn. mimo przeszkód tworzonych przez konkurentów osiągać swoje cele, trzeba być konkurencyjnym. Najogólniejsza definicja mówi, że konkurencyjność to zdolność danego podmiotu (np. gospodarki czy przedsiębiorstwa) do konkurowania
ABY BYĆ KONKURENCYJNYM, należy:
- stworzyć stabilny i przejrzysty system legislacyjny,
- pracować nad elastyczną strukturą gospodarki, która jest w stanie szybko przystosować się do zmieniających się warunków rynkowych w gospodarce światowej,
- inwestować w infrastrukturę, zarówno tradycyjną, jak i technologiczną,
- popierać wzrost oszczędności ludności oraz narodowych inwestycji,
- promować eksport, a jednocześnie zapewnić dobre warunki dla przyciągania inwestycji zagranicznych,
- zapewnić dobrą jakość oraz przejrzystość funkcjonowania rządu i administracji,
- utrzymywać właściwe relacje pomiędzy wysokością płac, produktywnością a opodatkowaniem,
- niwelować różnice społeczne oraz wzmocnić klasę średnią,
- intensywnie inwestować w edukację, zwłaszcza w ciągłe doskonalenie siły roboczej, poprzez dofinansowywanie różnego rodzaju szkoleń,
- czerpać jak najwięcej korzyści z procesów globalizacji w gospodarce światowej, zachowując jednocześnie pożądane przez społeczeństwo narodowe systemy wartości.

TERMS OF TRADE ściśle związany z eksportem i importem.
TOT ilościowy: jest to relacja efektu i nakładu (ile sprzedać jednostek "A" aby kupić jednostkę "B")
TOT cenowy: relacja zmian cen w IMPORCIE do zmian cen w EKSPORCIE
TOT dochodowy: korekty cen w wyniku zmiany siły nabywczej pieniądza, podwyżki cła w imporcie, inflacji, która ma wpływ na poziom realnych dochodów

Produkt krajowy brutto

Kwartalne zmiany wzrostu PKB w Polsce w skali roku

Produkt Krajowy Brutto (PKB, ang. GDP – Gross Domestic Product) – pojęcie ekonomiczne, oznaczające jeden z podstawowych mierników dochodu narodowego stosowanych w rachunkach narodowych. PKB opisuje zagregowaną wartość dóbr i usług finalnych wytworzonych na terenie danego kraju w określonej jednostce czasu (najczęściej w ciągu roku).

Kryterium geograficzne jest jedyne i rozstrzygające. Nie ma znaczenia np. pochodzenie kapitału, własność firmy itp.

Wartość wytworzonych usług i dóbr finalnych oblicza się odejmując od produkcji całkowitej wartość dóbr i usług zużytych do tej produkcji. W skali przedsiębiorstwa jest to więc wartość dodana, a PKB jest sumą wartości dodanej wytworzonej przez wszystkie podmioty gospodarujące. Zgodnie z tym od strony produkcyjnej:

PKB = produkcja globalna kraju – zużycie pośrednie = suma wartości dodanej ze wszystkich gałęzi gospodarki narodowej.

Obliczanie PKB na podstawie powyższej formuły jest uciążliwe, gdyż statystyka państwowa nie podaje ani bezpośrednich miar produkcji globalnej, ani zużycia pośredniego. Dlatego w praktyce stosuje się inne formuły. Najpopularniejsza z nich ma podstawę w spostrzeżeniu, że PKB jest w dobrym przybliżeniu równy finalnym wydatkom wszystkich nabywców wartości dodanej wytworzonej na terenie kraju. Zatem od strony popytowej:

PKB = konsumpcja + inwestycje + wydatki rządowe + eksport - import + zmiana stanu zapasów.

Trzecia formuła wynika z faktu, że suma wydatków musi być równa sumie dochodów ze wszystkich źródeł. Zatem od strony dochodowej:

PKB = dochody z pracy + dochody z kapitału + dochody państwa + amortyzacja.

Powyższa formuła wyraża podział wartości dodanej pomiędzy pracę (pracowników najemnych), kapitał (właścicieli kapitału, inwestorów), państwo i odtworzenie zużytego majątku.

PKB nominalny oblicza się według bieżącej wartości pieniądza, PKB realny natomiast według realnej wartości pieniądza, a więc oczyszczony z wpływu inflacji. Przeliczenie polega na podzieleniu PKB nominalnego przez indeks cen. W zestawieniach statystycznych PKB realny najczęściej przedstawiany jest w cenach stałych z wybranego roku bazowego.

PKB jest miarą wielkości gospodarki. Wzrost lub spadek realnego PKB stanowi miarę wzrostu gospodarczego.

Do porównań międzynarodowych PKB przelicza się według bieżącego kursu wymiany, zazwyczaj na dolary amerykańskie albo według parytetu siły nabywczej – lepiej oddającego realną wartość dochodu obywateli. W porównaniach międzynarodowych wartości PKB liczonego według parytetu siły nabywczej różnią się względem liczonego według kursu nominalnego na korzyść krajów o niższym poziomie cen, zazwyczaj słabiej rozwiniętych, a na niekorzyść krajów drogich.

PKB należy odróżnić od produktu narodowego brutto (PNB), który jest miarą wartości wszystkich dóbr i usług wytworzonych przez obywateli danego państwa oraz przez osoby prawne z siedzibą na jego terenie niezależnie od tego, czy podmioty te działają w kraju, czy za granicą. W ten sposób w skład np. PNB Polski wchodzą dochody polskich podmiotów za granicą oraz polskie PKB pomniejszone o dochody podmiotów obcych.

Czyste PKB jest złą miarą dobrobytu społeczeństwa, ponieważ nie uwzględnia liczby ludności. Z tego powodu jako miarę dobrobytu powszechnie używa się PKB per capita, czyli PKB w przeliczeniu na osobę; czyste PKB jest wyznacznikiem wielkości gospodarki.

Spis treści

[ukryj]

Krytyka PKB[edytuj]

Mimo tego zabiegu również PKB per capita krytykowane jest jako niedokładny wskaźnik dobrobytu w państwie. Wymienia się m.in., że:

nie uwzględnia produkcji nierejestrowanej (tzw. "szara strefa" – nierejestrowany obrót towarem legalnym) oraz produkcji gospodarstw domowych przeznaczanej na własne potrzeby (np. pracy gospodyń domowych) – od roku 2011 "szara strefa" będzie wliczana do PKB, jednak "czarny rynek" (nierejestrowany obrót towarem NIELEGALNYM) nadal nie będzie wliczany do PKB
nie uwzględnia wartości czasu wolnego (wypoczynku)
nie uwzględnia wartości wytworzonych bezpłatnie przez wolontariuszy, a więc m.in. Wikipedii, oprogramowania open source, dużej części stron WWW, wielu usług internetowych
nie ujmuje tzw. efektów zewnętrznych produkcji (np. zanieczyszczenia środowiska)
uwzględnia produkcję tzw. "antydóbr" (np. używki)
nie uwzględnia różnic cen w poszczególnych krajach (co przynajmniej teoretycznie jest niwelowane przez liczenie parytetem siły nabywczej)
nie odzwierciedla zróżnicowania dochodów w społeczeństwie ani ich dystrybucji (np. wysoki PKB w Gwinei Równikowej nie przekłada się na dobrobyt wszystkich obywateli)
jest tym większy im więcej wydaje się na zbrojenia, choć zdaniem niektórych ekonomistów wydatki takie nie zaspokajają potrzeb społeczeństwa
nie pokazuje jakości usług, zwłaszcza państwowych
nie odzwierciedla faktu, że nie cały wypracowany PKB trafia do obywateli w postaci bezpośredniej (pensje) lub pośredniej (świadczenia, zasiłki itp.). Część PKB w formie kosztów transferowych i cen transferowych jest wyprowadzana z kraju wytworzenia[1].

Z tego powodu opracowano inne wskaźniki poziomu jakości życia, m.in. Wskaźnik Rozwoju Społecznego (HDI).

Największe gospodarki świata[edytuj]

Główny artykuł: Lista państw świata według PKB nominalnego.

25 największych gospodarek świata, uwzględniając PKB nominalny:

Miejsce	Kraj lub terytorium[uwaga 1]	2009 PKB (nominalnie) miliardów dolarów
–	Unia Europejska	16 180,000
1	Stany Zjednoczone	14 430,000
2	Japonia	5 108,000
3	Chiny	4 814,000
4	Niemcy	3 273,000
5	Francja	2 666,000
6	Wielka Brytania	2 224,000
7	Włochy	2 114,000
8	Brazylia	1 499,000
9	Hiszpania	1 466,000
10	Kanada	1 335,000
11	Rosja	1 232,000
12	Indie	1 095,000
13	Meksyk	1 017,000
14	Australia	930,800
15	Korea Południowa	809,700
16	Holandia	799,000
17	Turcja	608,000
18	Indonezja	521,000
19	Szwajcaria	489,800
20	Belgia	466,900
21	Polska	427,900
22	Szwecja	402,400
23	Arabia Saudyjska	384,000
24	Austria	378,800
25	Norwegia	373,300

25 największych gospodarek świata, uwzględniając PKB ważony parytetem siły nabywczej:

Miejsce	Kraj lub terytorium[uwaga 1]	2009 PKB (PSN) miliardów dolarów
–	Unia Europejska	14 510,000
1	Stany Zjednoczone	14 260,000
2	Chiny	8 789,000
3	Japonia	4 137,000
4	Indie	3 560,000
5	Niemcy	2 811,000
6	Wielka Brytania	2 149,000
7	Rosja	2 116,000
8	Francja	2 110,000
9	Brazylia	2 025,000
10	Włochy	1 760,000
11	Meksyk	1 482,000
12	Hiszpania	1 368,000
13	Korea Południowa	1 356,000
14	Kanada	1 285,000
15	Indonezja	969,200
16	Iran	876,000
17	Turcja	863,300
18	Australia	824,300
19	Tajwan	717,700
20	Polska	690,000
21	Holandia	654,900
22	Arabia Saudyjska	585,800
23	Argentyna	558,000
24	Tajlandia	538,600
25	Republika Południowej Afryki	495,100

Produkt Krajowy Brutto podlega stałym zmianom, zazwyczaj wzrostowi. Wskaźnik tych zmian jest uznawany za jedną z najważniejszych wielkości makroekonomicznych, gdyż pozwala pokazać trendy, pomaga ocenić, w jakim stadium cyklu koniunkturalnego znajduje się gospodarka, a nawet w jakim (względnym) stanie jest ona aktualnie.

Aspekty PKB[edytuj]

Dochodowy (jaki przychód został wypracowany przez producentów w danym kraju)
Wydatkowy (ile pieniędzy wydano w danym kraju na dobra i usługi)
Produkcyjny (określa rynkową wartość dóbr i usług wyprodukowanych w danym kraju)

Wpływ na rynek walutowy[edytuj]

Można przyjąć, że istnieje ogólnie przyjęta zależność: przy uwolnionym kursie walutowym wzrost PKB powoduje również wzrost kursu waluty krajowej w stosunku do walut obcych.

W rzeczywistości powinno to dotyczyć stosunkowo większego wzrostu PKB od notowanego przez inne gospodarki. W przypadku kursu sztywnego, taki wzrost PKB winien stanowić presję na rewaluację kursu.

Działanie mechanizmu:

Wzrost PKB oznacza zazwyczaj dobry stan gospodarki, wzrost produkcji przemysłowej, przypływ inwestycji zagranicznych, wzrost eksportu. Przypływ inwestycji zagranicznych i wzrost eksportu powodują zwiększenie popytu na walutę narodową ze strony zagranicy, co wyraża się we wzroście jej kursu. Utrzymujący się wzrost PKB może przejść w fazę "przegrzania gospodarki", wzrost tendencji inflacyjnych, oczekiwania podwyższenia stóp procentowych (jeden ze środków do walki z inflacją), co także prowadzi do wzrostu wartości waluty narodowej. Wzrost lub spadek PKB zależy od polityki gospodarczej rządu. Ze względu na środki, jakimi dysponuje państwo, dzielimy politykę makroekonomiczną na fiskalną i monetarną.

Zależność ta może zostać zakłócona przez np. zmiany poziomu stóp procentowych w danym kraju.

Należy również pamiętać, że zbyt duży wzrost kursu waluty krajowej (aprecjacja) może doprowadzić do podniesienia kosztów eksportu (niekorzystny kurs wymiany waluty), spadku kosztów importu, co w konsekwencji odniesie się do spadku PKB lub przynajmniej spowolnienia jego wzrostu.

Zmiany PKB a inne wskaźniki[edytuj]

Powiększenie przyrostu PKB jest zazwyczaj skorelowane z adekwatnym przyspieszeniem wzrostu sprzedanej produkcji przemysłowej oraz usług, a także spadkiem stopy bezrobocia.

Czynnikiem sprzyjającym przyspieszeniu wzrostu jest m.in. redukcja stóp procentowych, przez z jednej strony obniżenie kosztów inwestycji, a z drugiej obniżenia kosztu i zachęcenia do kredytu konsumpcyjnego. Podobny efekt dają zwiększone wydatki państwa pokrywane długiem publicznym.

Minusem obu rozwiązań, jak i często samego gwałtownego wzrostu PKB i spadku bezrobocia, jest wzrost inflacji.

Z tego powodu w ekonomii neoklasycznej mówi się o NAIRU (Non-Accelerating Inflation Rate of Unemployment) danej gospodarki.

PKB per capita

Z uwzględnieniem siły nabywczej

PKB per capita (ang. GDP per capita) to jeden z najczęściej stosowanych na świecie mierników zamożności państwa (społeczności w nim mieszkającej). Oblicza się go dzieląc wartość Produktu Krajowego Brutto danego państwa przez liczbę jego mieszkańców. Pojęcie PKB per capita pojawiło się na świecie ze względu na niespójność w podawaniu dochodu narodowego państw jako niepodważalnej miary ich zamożności. PKB nie uwzględnia kwot amortyzacyjnych. Toteż wzrost PKB nie przekłada się automatycznie na wzrost stopy życiowej.

Międzynarodowy Fundusz Walutowy (2009)

Lp.	Państwo	PKB per capita (wg PPP, 2009) USD
1	Katar	83.841
2	Luksemburg	78.395
3	Norwegia	52.561
4	Singapur	50.523
5	Brunei	49.110
6	Stany Zjednoczone	46.381
7	Szwajcaria	43.007
—	Hongkong	42.748
8	Holandia	39.938
9	Irlandia	39.468
10	Australia	38.911
11	Austria	38.839
12	Kuwejt	38.304
13	Kanada	38.025
14	Islandia	38.023
15	Zjednoczone Emiraty Arabskie	36.537
16	Szwecja	35.965
17	Dania	35.757
18	Belgia	35.422
19	Wielka Brytania	34.619
20	Niemcy	34.212
21	Francja	33.679
22	Finlandia	33.556
23	Japonia	32.608
24	Tajwan (Tajwan)	31.834
25	Grecja	29.882
26	Hiszpania	29.689
27	Włochy	29.109
28	Izrael	28.393
29	Cypr	28.544
30	Korea Południowa	27.978
31	Słowenia	27.654
32	Bahrajn	27.068
33	Nowa Zelandia	26.708
34	Bahamy	26.475
35	Oman	25.110
36	Czechy	24.093
37	Malta	23.584
38	Arabia Saudyjska	23.221
39	Portugalia	21.859
40	Słowacja	21.245
41	Seszele	20.411
42	Trynidad i Tobago	19.818
43	Gwinea Równikowa	18.600
44	Węgry	18.567
45	Barbados	18.131
46	Polska	18.072
47	Estonia	17.908
48	Antigua i Barbuda	17.893
49	Chorwacja	17.703
50	Litwa	16.542
51	Rosja	14.920
52	Argentyna	14.561
53	Chile	14.341
54	Libia	14.328
55	Gabon	14.318
56	Łotwa	14.255
57	Liban	14.226
58	Botswana	13.992
59	Malezja	13.769
60	Meksyk	13.628
61	Saint Kitts i Nevis	13.429
62	Urugwaj	13.163
63	Białoruś	12.737
64	Mauritius	12.527
65	Turcja	12.476
66	Wenezuela	12.201
67	Rumunia	11.917
68	Bułgaria	11.900
69	Panama	11.788
70	Kazachstan	11.693
71	Iran	11.172
72	Grenada	10.712
73	Serbia	10.635
74	Kostaryka	10.580
75	Brazylia	10.514
76	Czarnogóra	10.393
77	Republika Południowej Afryki	10.244
78	Saint Lucia	10.178
79	Dominika	10.177
80	Saint Vincent i Grenadyny	9.977
81	Azerbejdżan	9.564
82	Macedonia	9.171
83	Kolumbia	8.936
84	Dominikana	8.896
85	Jamajka	8.777
86	Surinam	8.642
87	Peru	8.638
88	Tunezja	8.254
89	Tajlandia	8.060
90	Ekwador	7.881
91	Belize	7.719
92	Salwador	7.366
93	Bośnia i Hercegowina	7.361
94	Albania	7.164
95	Tonga	7.061
96	Algieria	6.869
97	Gujana	6.688
98	Namibia	6.614
99	Chiny	6.567
100	Ukraina	6.339
101	Egipt	6.123
102	Angola	6.117
103	Kiribati	6.049
104	Turkmenistan	5.971
105	Samoa	5.782
106	Suazi	5.709
107	Jordania	5.620
108	Bhutan	5.212
109	Armenia	4.966
110	Malediwy	4.894
111	Syria	4.887
112	Gwatemala	4.840
113	Sri Lanka	4.769
114	Gruzja	4.757
115	Vanuatu	4.737
116	Maroko	4.604
117	Paragwaj	4.533
118	Boliwia	4.455
119	Fidżi	4.359
120	Indonezja	4.157
121	Honduras	4.151
122	Kongo	4.146
123	Republika Zielonego Przylądka	3.588
124	Irak	3.570
125	Filipiny	3.521
126	Mongolia	3.481
127	Wietnam	2.942
128	Indie	2.941
129	Mołdawia	2.843
130	Wyspy Salomona	2.819
131	Uzbekistan	2.807
132	Pakistan	2.661
133	Nikaragua	2.627
134	Timor Wschodni	2.522
135	Dżibuti	2.484
136	Jemen	2.458
137	Sudan	2.380
138	Laos	2.266
139	Kamerun	2.253
140	Nigeria	2.249
141	Papua-Nowa Gwinea	2.167
142	Kamerun	2.147
143	Tadżykistan	2.104
144	Kambodża	2.015
145	Mauretania	2.037
146	Wyspy Świętego Tomasza i Książęca	1.814
147	Senegal	1.743
148	Kenia	1.730
149	Wybrzeże Kości Słoniowej	1.674
150	Czad	1.612
151	Ghana	1.551
152	Zambia	1.542
153	Bangladesz	1.465
154	Benin	1.445
155	Gambia	1.438
156	Tanzania	1.416
157	Haiti	1.339
158	Burkina Faso	1.304
159	Lesotho	1.218
160	Nepal	1.205
161	Birma	1.197
162	Uganda	1.196
163	Mali	1.173
164	Komory	1.160
165	Rwanda	1.150
166	Gwinea Bissau	1.068
167	Gwinea	991
168	Etiopia	954
169	Afganistan	935
170	Mozambik	934
171	Madagaskar	932
172	Malawi	885
173	Togo	826
174	Sierra Leone	759
175	Republika Środkowoafrykańska	745
176	Niger	719
177	Erytrea	680
178	Burundi	400
179	Liberia	424
180	Zimbabwe	355
181	Demokratyczna Republika Konga	332

Międzynarodowe stosunki gospodarcze - Opracowanie przedegzaminacyjne - Międzynarodowe stosunki gos

l. Pojęcie, istota i specyfika międzynarodowych stosunków gospodarczych jako nauki ekonomicznej
Międzynarodowe stosunki gospodarcze są nauką ekonomiczną, koncentrującą się na powiązaniach gospodarczych pomiędzy przedsiębiorstwami, krajami i grupami krajów, występujących w skali międzynarodowej. Podstawy metodologiczne badań będących przedmiotem tej nauki są zbliżone do stosowanych w mikroekonomii - zajmującej się zasadami gospodarowania w skali przedsiębiorstwa - oraz makroekonomii, mającej za przedmiot badania z zakresu ekonomii w skali kraju.
Nauka o międzynarodowych stosunkach gospodarczych składa się z 2 części: teorii międzynarodowych stosunków gospodarczych i międzynarodowej polityki ekonomicznej. Pierwsza z tych części formułuje i bada prawa zarówno o charakterze uniwersalnym z punktu widzenia nauk ekonomicznych, takie jak zasada przewagi względne czy wpływ handlu zagranicznego na dochód narodowy (w tym zwłaszcza teoria mnożnika i supermnożnika), jak i specyficzne prawa dotyczące rozwoju różnych form powiązań międzynarodowych, w tym przepływ towarów, usług oraz czynników produkcji (pracy, kapitału, technologii).
Druga część - międzynarodowa polityka ekonomiczna - obejmuje z jednej strony zagraniczną politykę ekonomiczną zajmującą się analizą celów, środków i narzędzi stosowanych przez pojedyncze kraje w procesie rozwoju stosunków międzynarodowych, z drugiej strony międzynarodową politykę ekonomiczną oceniającą metody koordynacji stosunków międzynarodowych przez grupę państw lub w skali globalnej. W zakres zagranicznej polityki ekonomicznej państwa wchodzą takie zagadnienia jak polityka kursu walutowego, polityka monetarna, polityka stopy procentowej, podatkowa, instrumenty taryfowe itp. narzędzia zmierzające do zmaksymalizowania korzyści danego kraju z rozwoju stosunków gospodarczych z zagranicą. Międzynarodowa polityka ekonomiczna zajmuje się natomiast metodami koordynacji zagranicznej polityki ekonomicznej oraz instytucjami mającymi za cel tę koordynację (wymiana informacji na temat polityki ekonomicznej poszczególnych krajów, uzgadnianie kierunków tej polityki i prowadzenie wspólnej polityki w skali międzynarodowej:
w skali grupy krajów, regionów i w skali globalnej).
Rozwój współpracy międzynarodowej w ostatnich dziesięcioleciach powoduje znaczny wzrost znaczenia międzynarodowych stosunków ekonomicznych wśród nauk ekonomicznych w Polsce i na świecie.
2. Podstawowe podmioty i przedmioty międzynarodowej wymiany gospodarczej.
Do podmiotów międzynarodowej wymiany gospodarczej zaliczamy zarówno podmioty międzynarodowej polityki ekonomicznej: państwa, międzynarodowe organizacje gospodarcze i korporacje transnarodowe, jak i podmioty biorące bezpośredni udział w gospodarczej wymianie międzynarodowej, takie jak przedsiębiorstwa państwowe i prywatne, banki, centralne instytucje monetarne, instytuty badawczo - rozwojowe itp. Za podmioty takie uznać można w niektórych sytuacjach również osoby fizyczne. Dotyczy to np. ich wpływu na bilans płatniczy kraju poprzez transfer zarobków uzyskanych z pracy poza granicami kraju, rent i emerytur czy wpływów z ich inwestycji zagranicznych albo lokat w bankach.
Podstawowym przedmiotem międzynarodowej wymiany gospodarczej są oczywiście towary i usługi, ale także czynniki produkcji, a więc międzynarodowa migracja ludności, transfer kapitału (publiczny i prywatny) oraz wymiana wiedzy technicznej.

3. Podstawowe formy międzynarodowej wymiany gospodarczej; omów ich istotę i znaczenie we współczesnej gospodarce światowej.
Za zasadniczą formę międzynarodowej wymiany gospodarczej uznać należy przepływ towarów i usług oraz czynników produkcji. Do form takich zaliczyć jednak trzeba także powiązania instytucjonalne i pieniężne.
Powiązania towarowe są najstarszą formą wymiany międzynarodowej, lecz podlegają licznym przemianom na przestrzeni dziejów. Koncentrując się początkowo na handlu surowcami i żywnością, przechodzą sukcesywnie do wyrobów przemysłowych - podzespołów, zespołów i części -, które dominują współcześnie w handlu pomiędzy krajami rozwiniętymi gospodarczo. Również specjalizacja o charakterze międzygałęziowym ustępuje we współczesnej gospodarce miejsca specjalizacji wewntrzgałęziowej.
Nową formą powiązań rzeczowych (zapoczątkowaną w połowie XX wieku) jest przepływ usług, a także przepływ czynników produkcji (zasobów pracy, kapitału i technologii).
Oprócz wymiany handlowej dynamicznie rozwija się międzynarodowa współpraca produkcyjna i inwestycyjna.
Szybko rozwijają się obecnie również międzynarodowe powiązania finansowe, co jest związane nie tylko z "otwieraniem się" gospodarek, ale także z przekształcaniem się sektora finansowo - bankowego w samodzielny podmiot gospodarczy.
We współczesnej gospodarce wzrasta znaczenie powiązań pomiędzy krajami wysoko rozwiniętymi, a maleje zakres współpracy między krajami wysoko a słabo rozwiniętymi.
4. Kierunki rozwoju handlu międzynarodowego we współczesnej gospodarce światowej.
Historycznie pierwszą koncepcją rozwoju handlu międzynarodowego była koncepcja psychozy lęku przed brakiem towarów. Istotę tego handlu określał przy tym dogmat słusznej ceny (ceny pokrywającej koszty produkcji). Wraz z systemem kapitalistycznym pojawiła się doktryna merkantylizmu (nazywanego też monetaryzmam 'lub bulionizmem), za główny cel handlu międzynarodowego z punktu widzenia kraju uznająca osiąganie korzystnego bilansu handlowego, a ściślej gromadzenie zagranicznych pieniędzy (w tym złota i srebra). Już jednak w XVIII w. A Smith podważył tezę o korzyściach z takiej wymiany, formułując teorię kosztów absolutnych, zgodnie z którą podstawą rozwoju handlu międzynarodowego są różnice pomiędzy poszczególnymi krajami w kosztach wytwarzania, mierzonych nakładami pracy.
We współczesnej gospodarce światowej obserwuje się następujące tendencje rozwoju handlu międzynarodowego:
• odchodzenie od współpracy międzygałęziowej na rzecz wewnątrzgałęziowej,
• handel wyrobami wysokoprzetworzonymi zamiast surowców i produktów rolnych,
• wzrost znaczenia handlu usługami,
• dynamiczny przepływ siły roboczej, kapitału oraz wiedzy technicznej,
• powstawanie wielu nowych organizacji i instytucji koordynujących wymianę międzynarodową,
• wzrost przewagi gospodarki światowej, a przynajmniej współpracy subregionalnej, nad handlem bilateralnym,
• powstawanie korporacji transnarodowych.
5. Cechy charakterystyczne międzynarodowej wymiany siły roboczej we współczesnej gospodarce światowej.
Międzynarodowa migracja zasobów pracy dokonuje się pod wpływem czynników zarówno ekonomicznych jak i pozaekonomicznych. Podstawą tej migracji jest jednak zróżnicowanie stawek płac podyktowane poziomem rozwoju gospodarczego. Tendencje wymiany siły roboczej we współczesnej gospodarce idą obecnie w kierunku migracji pracowników wykwalifikowanych, w odróżnieniu do obserwowanych wcześniej ruchów niewykwalifikowanej siły roboczej. Tendencja ta jest oczywiście korzystna dla kraju przyjmującego takich pracowników, zwiększa bowiem wzrost gospodarczy poprzez rozwój myśli technicznej a także pozwala ograniczyć koszty kształcenia. Osłabia jednocześnie rozwój krajów słabszych, które poniosły koszt wykształcenia emigrujących pracowników.
6. Ewolucja kierunków i intensywności międzynarodowej wymiany kapitału.
Pojęciem międzynarodowej wymiany kapitału obejmuje się wszystkie te transakcje kapitałowe dokonywane między krajowymi i zagranicznymi podmiotami gospodarczymi, które powodują zmianę wysokości lub struktury salda należności i zobowiązań danej gospodarki narodowej wobec zagranicy. Ruchy kapitału mogą mieć charakter ekonomiczny lub też polityczny czy humanitarny. Motywami przemieszczania się kapitału w skali międzynarodowej są:
• możliwość osiągnięcia wyższej stopy zysku za granicą w porównaniu z krajową stopą zysku w krótkim okresie,
• niższe koszt inwestycji i produkcji za granicą,
• zapewnienie dostępu do źródeł surowców,
• istnienie granic dla ekspansji wewnątrz kraju,
• obejście barier celnych,
• odmienne kształtowanie się cen i tendencje w tym zakresie w kraju i za granicą,
• względy podatkowe,
• wykorzystanie przewagi technologicznej,
• zdobycie zagranicznych rynków zbytu,
• względy spekulacyjne,
• różnice stóp procentowych na rynkach pieniężnych i kapitałowych,
• poprawa struktury lokat kapitałowych,
• różnice w poziomie stabilizacji stosunków politycznych i ekonomicznych w różnych krajach,
• produkcja dla przedsiębiorstwa macierzystego.
Międzynarodowa wymiana kapitału jest zjawiskiem korzystnym zarówno dla kraju eksportującego jak i importującego kapitał. Rodzi jednak dla kraju przyjmującego kapitały
niebezpieczeństwo uzależnienia własnej gospodarki od obcego kapitału oraz wpadnięcia w pułapkę zadłużenia.
c
7. Wiedza techniczna jako przedmiot międzynarodowej wymiany gospodarczej; omów specyfikę, formy i kierunki rozwoju.
Według modelu doganiania cyklu produkcji, stworzonego przez japońskiego ekonomistę K.Akamatsu, kraje o niskim poziomie wiedzy technicznej początkowo importują gotowe towary, których produkcja tej wiedzy wymaga, a nastpnie dokonują zakupu tej wiedzy, co pozwala im początkowo na zaspokojenie własnych potrzeb a następnie uruchomienie exportu. Na wiedzę techniczną składają się przy tym nie tylko najnowsza technika, organizacja i metody zarządzania, ale także wysoko kwalifikowana kadra, wiedza marketingowa, dostęp do rynków zbytu i rynków kapitałowych.
Zależnie od warunków wpływających na kształtowanie się kosztów, korporacje uczestniczące w gospodarczej wymianie wiedzy technicznej dokonują wyboru między dwiema jej formami:
inwestycje bezpośrednie lub export licencji.
Ekspansja przepływów wiedzy technicznej jest istotną siłą napędową rozwoju gospodarki światowej.
8. Przyczyny powstawania oraz rola i znaczenie wielkich korporacji transnarodowych w gospodarce światowej.
Prawie 90% korporacji tarnsnarodowych ma swoje siedziby macierzyste w 5 krajach: USA, Wielkiej Brytanii, Niemczech Francji i Japonii. Filie tych korporacji są w trzech czwartych skoncentrowane w krajach wysoko rozwiniętych, z tego przeszło połowa w Europie i 10% w Ameryce Północnej. Reszta w krajach słabo rozwiniętych. W ten sposób korporacje te docierają do najbardziej nawet chronionych rynków lokalnych, pokonując bariery taryfowe, parataryfowe i pozataryfowe. W krajach wysoko rozwiniętych w sferze zainteresowań korporacji znajduje się głównie przemysł przetwórczy. W słabo rozwiniętym wydobywczy, spożywczy, metalowy, tytoniowy i chemiczny. Przemysł przetwórczy sprowadza się do montażu wyrobów wytwarzanych w krajach macierzystych lub ich filiach z krajów wysokorozwiniętych. Korporacje międzynarodowe wykorzystują różnice w podstawowych czynnikach kształtujących gospodarkę w danym kraju (tak jak w przepływach kapitatu - patrz pkt 6).
Do największych korporacji międzynarodowych zaliczamy m.in. Royal Duch Shell, IBM, Generał Motors, Generał Electric, Toyota, Ford, Sony, Mitsubishi i inne.
Korporacje tworzą ok. połwy światowego produktu krajowego brutto, co wskazuje na ich ogromną role w międzynarodowych stosunkach ekonomicznych. Wywierają one ponadto znaczny wpływ na rządy i organizacje międzynarodowe.
9. Pojęcie gospodarki światowej; podstawowe czynniki zmian w systemie tejże gospodarki.
W tradycyjnym ujęciu pojęcie gospodarki światowej zawiera się w nauce o międzynarodowych stosunkach ekonomicznych. Wynika to z przekonania, że procesy zachodzące w gospodarce światowej są sumą zjawisk ekonomicznych w poszczególnych krajach, grupach krajów
i regionach geograficznych. Gospodarka światowa wyodrębniła się jednak jako dyscyplina pod wpływem wzrostu wpływu procesów o znaczeniu ogólnoświatowym, jak rozwój demograficzny, zadłużenie międzynarodowe, zanieczyszczenie środowiska, rewolucja techniczna itp. Podstawowym czynnikiem wpływającym na zmiany w systemie gospodarki światowej są współcześnie zmiany systemu politycznego w byłym bloku socjalistycznym, z systemem gospodarki nakazowo rozdzielczej (centralnie planowanej), na system kapitalistyczny z gospodarką rynkową. Powodują one przede wszystkim ustanie napięć we wzajemnych stosunkach, również gospodarczych, pomiędzy tym blokiem, a blokiem wysoko rozwiniętych państw Europy Zachodniej i Ameryki Północnej, jakie miały miejsce od 1945 roku do lat 80-tych a nawet 90-tych. Wpływ na zmiany w gospodarce światowej miał także rozpad systemu kolonialnego.
Zasadnicze znaczenie dla gospodarki światowej miało zastąpienie systemu waluty złotej innymi mechanizmami mającymi na celu równoważenie bilansów płatniczych w obrocie międzynarodowym. Ogromną rolę w tym procesie odegrał Międzynarodowy Fundusz Walutowy. W ewolucji systemu gospodarki światowej nie można pominąć też znaczenia Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju.
Na charakter gospodarki światowej wpływa w znacznym stopniu regionalna integracja grup krajów, a zasadnicze znaczenie należy przypisać walutowej i ekonomicznej integracji Europy Zachodniej.
10. Podstawowe kierunki zmian w gospodarce światowej przed i po II wojnie światowej. W zarysie - na podstawie odpowiedzi do pkt 9 powyżej.
Zmiany spowodowane były ponadto zniszczeniami wojennymi, których powodem było załamanie gospodarki europejskiej po II wojnie światowej, a z drugiej ogromna ekspansja USA, które tych zniszczeń uniknęły. Również rozwój myśli technicznej, spowodowany dominacją przemysłu zbrojeniowego w tym okresie był przez USA wykorzystany dla produkcji pokojowej na potrzeby własne oraz na eksport.
W odniesieniu do okresu przed II wojną światową należy zwrócić uwagę na wpływ wielkiego kryzysu ekonomicznego lat trzydziestych na załamanie w rozwoju gospodarki światowej:
ograniczenie wymiany handlowej, dominacja monopoli i karteli itp.
11. Podstawowe mierniki stopnia zaangażowania w międzynarodowym podziale pracy i ich ocena.
Za podstawę można przyjąć teorię A.Smitha (patrz pkt 4).
Zgodnie ze współczesną teorią neoczynnikową, każdy kraj powinien eksportować towary, których wytwarzanie wymaga większego zaangażowania relatywnie obfitych czynników produkcji i jednocześnie importować towary, których produkcja wymaga większego zaangażowania czynników względnie mało obfitych.
Inne teorie określające międzynarodowy podział pracy (tzw, teorie neotechnologiczne) wskazują na możliwości rozwoju korzystnego handlu upatrują w międzynarodowym poziomie wiedzy technicznej i w tempie postępu technicznego.
Teorie wreszcie popytowe - podażowe uznają za cel podziału pracy zaspokojenie potrzeb
ilościowych i jakościowych konsumentów oraz inwestorów.
/ pytanie do publiczności: co to są mierniki stopnia zaangażowania w międzynarodowym podziale pracy?
52. ISTOTA I MECHANIZMY DEPRECJACJI ORAZ DEWALUACJI WALUTY NARODOWEJ.
Kurs walutowy -wartość wymienna dwóch walut lub cena jaką trzeba zapłacić w danej walucie za nabycie jednostki waluty innego kraju. Kurs walutowy jest jednym 7. najważniejszych narzędzi polityki ekonomicznej, decydującym także o rozwoju stosunków handlowych i produkcyjnych z zagranicą. Wyznacza on poziom cen dewizowych w eksporcie i poziom cen krajowych w imporcie. Zmiany kursu walutowego wpływają na bilans handlowy. Państwo ma możliwość oddziaływania na zmiany bilansu handlowego. Są cztery najważniejsze metody takiego oddziaływania: dewaluacja, rewaluacja, deprecjacja, aprecjacja.
Deprecjacja - to rozłożona w czasie obniżka kursu walutowego. Jest narzędziem polityki kursu płynnego stopniowo przywracającego równowagę bilansu handlowego i podrożenie importu.
Dewaluacja - najczęściej stosowana w polityce jednorazowa obniżka kursu waluty wewnętrznej względem walut zagranicznych. Służy zwiększeniu konkurencyjności towarów eksportowanych i zmniejszeniu konkurencyjności towarów importowanych. W wyniku dewaluacji ceny krajowych towarów w przeliczeniu na waluty zagraniczne ulegają obniżeniu, ceny towarów importowanych w przeliczeniu na waluty krajowe wzrastają. W krótkim okresie prowadzi to do poprawy bilansu handlowego.
53. ISTOTA I MECHANIZMY APRECJACJI ORAZ REWALUACJI WALUTY NARODOWEJ.
Apreciacia waluty wewnętrznej jest narzędziem polityki zwalczania inflacji. Może być stosowana gdy nie ma trudności związanych ze zrównoważeniem bilansu handlowego i płatniczego. Podnosi bowiem relatywne ceny eksportu danego kraju i obniża ceny jego importu, prowadząc do pogorszenia bilansu handlowego i płatniczego.
Rewaiuacja (rewaloryzacja) służy zwłaszcza obniżeniu inflacji. W jej wyniku zmniejsza się konkurencyjność towarów krajowych na rynku międzynarodowym i wzrasta konkurencyjność towarów importowanych na rynku krajowym. Może być stosowana gdy kraj nie ma kłopotów związanych ze zrównoważeniem bilansu płatniczego. Optymalny poziom kursu w poszczególnych momentach może się znajdować w różnych punktach. W pewnych warunkach może to stwarzać konieczność dokonania zmiany dotychczas istniejącego kursu walutowego. Zmiana kursu walutowego może być;
1. Jednorazowa
-polega na obniżce kursu (dewaluacja)
-podwyżce (rewaluacja)
2. Może się dokonywać przez pewien okres
-proces obniżania się kursu (deprecjacja)
- proces wzrastania (aprecjacja)
55. CELE I PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA GATT I WTO
W 1947 roku odbyła się konferencja w Hawanie: handel światowy, karta hawańska po ratyfikowaniu której miał powstać ITO (Intemational Trade Organisation); nie wszedł w życie.
W 1947 roku zawarto układ wielostronny w sprawie redukcji ceł i zasad stosowania niektórych środków polityki handlowej - GATT (Generel Agreement on Tariffs and Trade). Miał charakter tymczasowy do chwili ratyfikowania układu ITO. Przetrwał do 1994 roku - powstania WTO, która rozpoczęła działalność w ł.01.1995r. WTO jest spadkobierczynią struktur GATT ze znacznie rozbudowanym zakresem kompetencji. GATT zasadnicza wagę zwracał na obniżki ceł, obecnie zaś ich rola w handlu międzynarodowym jest niewielka. Zasadnicza uwaga koncentruje się natomiast na ograniczeniach parataryfowych i pozataryfowych. Podstawową zasadą była niedyskryminacja, równość w handlu. Podstawa wzajemnych stosunków: Klauzula Największego Uprzywilejowania, cel - eliminacja dyskryminującego charakteru pozataryfowych środków polityki handlowej i osiągania przez niektóre kraje niezasłużonych korzyści w wyniku nierzetelnej konkurencji. Wszystkie kraje GATT (obecnie WTO) przyznają sobie klauzulę narodową zobowiązującą do traktowania ludzi, statków, towarów, usług innych krajów jak swoich, dopuszczalny jest tylko podatek Vat. WTO została rozszerzona o postanowienia Rundy Urugwajskiej, ma ona osobowość prawną, nadzoruje realizację podjętych zobowiązań dokonując okresowych przeglądów polityki handlowej krajów członkowskich. Jest organem rozstrzygania sporów. Cel - dalsza liberalizacja handlu międzynarodowego i innych form międzynarodowej współpracy gospodarczej. W ł999r. W Scattic runda negocjacji z udziałem 135 krajów członkowskich w celu dalszej liberalizacji światowej wymiany, zwłaszcza handlu towarami rolno-spożywczymi, usług, technologii, informatyki. Omawiano problemy środowiska naturalnego, sytuacji na rynkach pracy i kapitału a także konkurowania w obrotach produktami i czynnikami wytwórczymi.
56. CELE I PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA MIĘDZYNARODOWEGO FUNDUSZU WALUTOWEGO.
W 1944r zawarto w Betten Woods międzynarodowe porozumienie międzyrządowe krajów zachodnich antyniemieckich w sprawie utworzenia MFW i Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju (Bank Światowy).
Ceł MFW to zastąpienie systemu waluty złotej systemem umownym nadzorowanym przez organizacje międzynarodowe ułatwiającą zrównoważenie bilansu płatniczego deficytowych krajów członkowskich bez potrzeby stosowania ograniczeń dewizowych i ilościowych przywozu w handlu międzynarodowym. MFW miał umożliwić stabilizację walut członkowskich i stabilny kurs tych walut. Utworzono fundusz walut złożony ze składek krajów członkowskich w wysokości ustalanej na podstawie wielkości dochodu narodowego jako dodatkowe źródło zasilania w rezerwy walut. Udziały były
wpłacane w 25% w złocie, reszta w walucie narodowej. Założenie MFW: z uwagi na uczestnictwo w funduszu większość krajów przejściowo deficyt}' i nadwyżki będą wyrównywać środkami funduszu. Fundusz mógłby funkcjonować w oparciu o zgodę USA pokrywania deficytu innych krajów na co USA nie wyrażało zgody, domagając się wprowadzenia rozwiązań dyscyplinujących i dostosowawczych dla zrównoważenia bilansów płatniczych W 1950r. Krąie Europy Zachodniej w ramach Planu Marschala utworzyły Europejską Unię Płatniczą, wprowadzenie kredytowego wielostronnego mechanizmu wyrównania bilansu obrotów bieżących krajów członkowskich Odbudowa gospodarcza Europy Zachodniej przy pomocy USA poprawiła sytuacje gospodarczą i płatniczą Europy Zachodniej. W !969r. MFW otrzymał prawo tworzenia dodatkowych środków rezerwowych - specjalne prawa ciągnienia - SDR jako uzupełnienie sposobów tworzenia rezerw płatniczych Lata 70-te zmiany zasad MFW - odejście od złota, zwiększenie roli SDR, jako miernika wartości i podstawowych środków utrzymywania rezerw.
57. EWOLUCJA PODSTAWOWYCH ZASAD ROZWOJU
HANDLU MIĘDZYNARODOWEGO PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ.
Krótko po II wojnie św. stos. ekon. między USA i kraj. zach. oparte były na założeniu, że ZSRR i kraje Europy Wsch. przystąpią do mn org. gosp. tj. do MFW, IBRD, GATT oraz, że handel mn podlegać będzie zasad, tych org.
Po II wojnie światowej- dwa bloki o innych ustrojach społ.-gosp.,emancyp.kr. kolon. spowod. nowe probl. między kr. o różnych ustrojach i poziomach rozwoju. Kr. słabo rozw. cel - przyspiesz, rozw. przemysłu, zmiany strukt. gosp., przemysłu, kultury gospodarczej i swego miejsca w międzynarodowym podziale pracy. Przystąpiły do ONZ, i w większ. do MFW, do MBOiR i GATT. Współpr.o region, char. powoływ. integr. ugrup.gosp.typu stref wolnego handlu, wspólnego rynku. 1964 r."Konferencja ONZ do Spraw Handlu i Rozwoju". Europa Śr.Wsch.PdWsch. gosp.centr.plan. Znacjonalizowano przemysł, system bankowy, transport oraz handel zagraniczny opierając go na państwowym monopolu. Wzajemna współpr. gosp.i handl. RWPG miała być przeciwwagą dla amer. planu Marshalla dla Europy zach. W latach '50 zmiana zasad RWPG. Umowy 5 letnie z cenami towarów i kontyngenty, określały ilośc.i wartość wzajemne dostawy. Podstawę negocj. cenow.- ceny takich samych / podobnych towar, na rynkach krajów kapitał. W 1964 RWPG wprow. "wielostronny clearing" prowadź, przez powołany Mn Bank Współpr. Gosp.Krajów RWPG (MBWG) z jedn. rozl. - rublem transfer. 60 lata - próby zintens. gosp. klapa. Syst. wzaj. współpr. hamował handel i dezintegrował. Lekka poprawa stos. wschód / zachód.
58. PRZEJAWY DĄŻEŃ DO ROZWIĄZANIA PODSTAWOWYCH PROBLEMÓW WSPÓŁCZESNEJ GOSPODARKI ŚWIATOWEJ (EX58). Gosp. św. jest dynamiczna- zespół zmieniających się powiązań ekon. między zmieniającymi się podm. uczestnicz, w mn podziale pracy. Cechy -zróżn. form powiązań mn - wymiana handl., współpr .produkc. i inwestyc., wymiana czynniki prod. Wzrost udziału podm. mn. i transnardowych. Char. mn podz. pr. od międzygał. do wewnątrzgał., od wyrob.got. do podzesp. i części wyrobów gotowych. Skutkuje to konieczn. wzajemn. powiązań między krajami rozwiniętymi gospodarczo. Następuje uzależn. gosp. nar. od mn., wzrasta zaś rola post. nauk. - techn. Probl. glob. oddziałują bezpośr. na stosunki kraj. - szybki rozwój demograf., zadłuż, mn., zanieczyszcz. śr., rewol. techn. Rozwiązaniem probl. mn. jest integr. gosp.i zbliżenie.interesów.
59. ISTOTA l ZAŁOŻENIA NOWEGO MIĘDZYNARODOWEGO ŁADU CKONOMICZNEGO; REALIA l PERSPEKTYWY. (EX59). W latach 1974 1975 dwie specj. sesjach Zgrom. Ogóln. ONZ poświęcono zagadn. Nowego Mn Ładu Ekonomicznego. Ważne rezolucje to "Deklaracja o ustanowieniu Nowego Mn. Ładu Ekon". i "Karta Ekonom. Praw i Obów. Państwa". Rada Gosp. Społ. ONZ (54 państwa) powołana na mocy karty ONZ jest org. odpowiedzialnym za problematykę, ekon. Decyzje Rady mają charakter zaleceń. Rada powołała liczne ? w tym komisje regionalne - Europejska Komisja Gosp. -

ekon. krajów członk. Z ONZ są związane tzw. org. wyspecjalizowane : MFW, BŚ,
WTO
MFW - konferencja w Bretten Woods 44 państwa w 1944 r. cel - przywrócić, w skali
św. swobodną, wielostr. wymianę handl. poprzez wymienialność walut naród.i
stabiln. kursu walut. Służą celowi m. in. kredyty dla usunięcia trudności ze
zrównoważ, bilansów płatn.
Bank Światowy - Bretton Woods 1944 r. cel - sfinansowanie odbudowy Europy Zach.
po zniszczeniach wojennych oraz kredytowanie autonomicznych inwestycji w krajach
mniej rozwiniętych. Pierwszy cel osiągnęła Europa bez banku w ramach Planu
Marschala, drugi nabrał podstawowego znaczenia. Bank udzielając kredytu wymaga
dokonywania zmian strukturalnych w gosp. i zwalczania inflacji.
GATT - formalnie powstał 1948 r. i istniał do końca 1994 r. Układ ogólny w sprawie
Taryf Celnych i Handlu - celem układu jest wolny handel w oparciu o zasady:
równego traktowania i niedyskryminacji, równości korzyści, wyjątki od zasady wolnego handlu - w przypadku konieczności ochrony bilansu płatniczego młodego przemysłu krajowego, bezpieczeństwa państwa i zdrowia ludności. Interwencjonizm jest możliwy jako zróżnicowanie taryfy celnej.
WTO - powstała na zakończenie rokowań rundy Urugwajskiej 1 l 1995 r. w celu zastąpienia GATT, który jako koncentrujący się na handlu towarami przestał odpowiadać warunkom współczesnych stosunków mn. Głównym celem jest liberalizacja powiązań gospodarczych w skali globalnej. Zmierza do usunięcia wszelkich barier w handlu międzynarodowym towarami, usługami i czynnikami produkcji. Podstawową zasadą jest niedyskryminacja krajów, zasada wzajemnych korzyści, swobodny dostęp do rynków narodowych i uczciwej konkurencji. Konferencja narodów Zjednoczonych do Spraw Handlu i Rozwoju (UNCTAD) zwołana w 1964 r. w Genewie z udziałem 120 państw, po czym została przekształcona w stały organ Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych. Cel - obrona krajów słabo rozwiniętych gospodarczo w handlu mn., stworzenie uprzywilejowanego traktowania i systemu preferencji dla eksportu. Dążyła również do zwiększenia bezzwrotnej pomocy ze strony kraj. wys. rozw. gosp. na rzecz słabo rozwiń. W sumie odbyto 8 konfer., skuteczność niewielka. | eo. MIĘDZYGAŁĘZIOWA l WEWNĄTRZGAŁĘZIOWA KOMPLEMENTARNOŚĆ STRUKTUR GOSPODARCZYCH A MIĘDZYNARODOWA INTEGRACJA GOSPODARCZA. (EX60).
Mn. k. struktur gospodarczych - wzajemne dopasowanie tych struktur w obrębie 2 lub większej liczby krajów. Może być traktowana jako stan lub proces. Jako stan -odzwierciedla stopień dopasowania struktur gospodarczych w danym momencie;
jako proces - zmiany zakresu k. zachodzące pod wpływem czynników strukturalnych, techniczno -technologicznych, instytucjonalnych i koniunkturalnych. K. struktur gospodarczych jest skutkiem i jednocześnie przyczyną mn. podziału pracy. Wpływa na poprawę war. prod., zwiększa się skala wytwarzania a dodatkowe możliwości zbytu pozwalają na wydłużenie serii produkcji. międzygałęziowa k. struktur gospodarczych u podstaw k. międzygałęziowej znajdują się różnice w zasobach czynników produkcji, tj. bogactw naturalnych, pracy i kapitału. Najczęstszą przyczyną k. międzygałęziowej są różnice warunków naturalnych. Pracochłonne dziedziny rolnictwa stwarzają podstawę do rozwoju k. międzygałęziowej w stosunku do krajów bogatych w zasoby pracy i zezwalających na emigrację pracowników np. w okresach zbioru płodów rolnych. wewnątrzgałęziowa k. struktur gospodarczych (intra - industrial specialization) U podstaw wewnątrzgałęziowej k. znajdują się różnice wydajności czynników produkcji. W miarę rozwoju gospodarczego przesłanki naturalne różnicujące gałęziowe struktury produkcji ustępują miejsca przesłankom wynikającym z uprzemysłowienia i
postępu naukowo - technicznego. Postęp techniczny umożliwia wszechstronny rozwój gałęziowy produkcji bez względu na posiadane zasoby bogactw naturalnych i pracy. Jednocześnie przez zmniejszenie materiałochłonności i energochłonności produkcji prowadzi on do uniezależnienia się producentów wyrobów przemysłowych od źródeł surowców. Dlatego międzygałęziowa k. traci na znaczeniu na rzecz wewnątrzgałeziowej.
Na pierwszy plan wysuwa się k. wewnątrzgałęziowa, polegająca na wzajemnym uzupełnianiu się producentów zespołów, podzespołów i części. Zamiast rozwijania w jednym kraju wszystkich faz produkcji składających się na powstanie wyrobu gotowego, następuje ich rozdzielenie między współpracujące kraje. K. wewnątrzgałęziowa wiąże producentów ściślej w porównaniu z k. międzygałęziowa. w przypadku k. wewnątrzgałeziowej są oni ogniwami jednego procesu wytwórczego, prowadzącego do powstania wyrobu finalnego. metody zwiększania mn. k. struktur gospodarczych: międzynarodowa specjalizacja produkcji, międzynarodowa kooperacja w produkcji, produkcja na wielką skalę, produkcja wielkoseryjna
[61. GŁÓWNE UGRUPOWANIA INTEGRACYJNE WE WSPÓŁCZESNEJ GOSPODARCE ŚWIATOWEJ (EX61). Unia Europejska (d. EWG)
powstanie EWG - 25.03.1957 w Rzymie członkowie: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, RFN, Włochy (pierwotnie weszły) GB, Dania, Włochy (1973); Grecja ('81); Hiszpania, Portugalia ('86); Austria, Finlandia, Szwecja ('95) uzupełnienie i rozwinięcie Trakt. Rzyms.stanowi jednolity akt Europejski z 1986 i Traktat z Maastrichtz1991.
Europejskie Stowarzyszenie Wolnego handlu (EFTA) powołane 20.11.59 w Sztokholmie przez 7 państw: Austrię, Danię, Norwegię, portugalię, Szwajcarię, Szwecję i GB; jako odpowiedź na utworzenie EWG, główne cele: liberalizacja handlu wzajemn. wyrobami przemysłowymi. Proces znoszenia ceł rozłożono na etapy, ostatecznie od 1.01-67 utworzono strefę wolnego handlu. Handel artykułami rolno -spożywczymi realizowany jest wyłącznie na podstawie dwustronnych umów. Układ nie przewidywał wprowadzenia wyższych instytucjonalnych form integracji (tj. wspólnej zewnętrznej taryfy celnej, swobodnego przepływu usług i czynników produkcji czy koordynacji polityki ekonomicznej) W 1967 członkiem EFTA została Finlandia, '70 - Islandia,' 91 Lichtenstein; w '73 wystąpiły z EFTA Dania i GB a w '86 Portugalia - stały się członkami EWG. W '95 to samo uczyniły Austria, Finlandia i Szwecja. W EFTA pozostały: Norwegia, Szwajcaria, Islandia i Lichtenstein. organy:
Rada, komitety i grupy wyspecjalizowane
Północnoamerykański Układ Wolnego Handlu (NAFTA) powstał 1.01.94; obejmuje
USA, Kanadę i Meksyk Cel - liberalizacja handlu wzajemnego towarami a w efekcie
przyspieszenie tempa jego rozwoju. Meksyk został przyjęty gł. ze względów
politycznych. Układ przewiduje likwidację ceł w handlu wzajemnym wyrobami
przemysłowymi do 1.01.2008 ugrupowania integracyjne w Europie Środkowej i
Wschodniej
Środkowoeuropejskie Porozumienie o Wolnym Handlu (CEFTA) podpisane 21.12.92,
weszło w życie 1.01.94 przewiduje utworzenie strefy wolnego handlu wyrobami
przemysłowymi oraz selektywną liberalizację handlu wzajemnego artykułami rolno -
spożywczymi. Strefa ma być tworzona etami. Docelowo ma objąć liberalizację barier
parataryfowych i pozataryfowych. Początkowo w jego skład weszły: Polska, Węgry,
Czechy, Słowacja; następnie przyjęte zostały Słowenia i Rumunia; zgłosiły akces
Bułgaria i inne kraje regionu, ugrupowania integracyjne krajów słabo rozwiniętych
gospodarczo.
631. ROLA EFEKTU KREACJI l PRZESUNIĘCIA HANDLU W PROCESACH
INTEGRACYJNYCH (EX61).
Efekt kreacji i przesunięcia handlu mogą się pojawiać w 3 przypadkach: gdy kraje udzielają sobie preferencji celnych (kraje stosują wobec siebie cła niższe od minimalnych lub też całkowicie znoszą cła w odniesieniu do pewnych towarów);
tworzą strefę wolnego handlu (likwidacja ceł i ograniczeń ilościowych w handlu wzajemnym określonej grupy krajów; zachowują jednak autonomiczną zewnętrzną taryfę celną i prowadzą własną niezależną politykę handlową wobec krajów 3), lub gdy tworzą unię celną (kraje tworzące strefę wolnego handlu wprowadzają ujednolicone cła zewnętrzne)
Efekt kreacji handlu (trade creation effect) wyraża się we wzroście wolumenu wzajemnych obrotów handlowych krajów udzielających sobie preferencji celnych, tworzących strefę wolnego handlu lub unie celną. Pewne towary stają się przedmiotem handlu wzajemnego w warunkach utworzenia strefy bądź unii celnej. Bez obciążeń są one bowiem tańsze od produkowanych w poszczególnych krajach. W efekcie tworzy się nowy strumień handlu, tym silniejszy im poziom zniesionych stawek celnych był wyższy, a różnice w kosztach produkcji większe.
Efekt kreacji handlu_zależy od elastyczności cenowej popytu na importowane towary i elastyczności cenowej podaży w kraju eksportera. Im ta elastyczność jest większa tym efekt kreacji większy.
Efekt przesunięcia handlu (trade dicersion effect) wyraża się w zwiększeniu udziału w handlu wzajemnym krajów udzielających sobie preferencji celnych, tworzących strefę wolnego handlu lub unię celną; w wyniku przesunięcia się źródeł zakupu towarów z krajów nawet o niższych kosztach produkcji, lecz pozostających poza obrębem udzielonych preferencji. U podstaw efektu przesunięcia znajduje się zróżnicowanie stawek celnych; wewnątrz obszarów preferencyjnych są one zniesione, na zewnątrz są nadal stosowane. Efekt przesunięcia handlu zależy od wielu dodatkowych czynników, w tym od cenowej elastyczności popytu i cenowej elastyczności podaży towaru., a także od zjawiska incydencji celnej (= obniżenie ceny towaru przez kraj spoza unii celnej o wysokość nałożonego cła; wtedy zachowane zostaną warunki konkurencji z przed wprowadzenia unii) (fis, STOSUNKI GOSPODARCZE POLSKI Z KRAJAMI UNII EUROPEJSKIEJ (EX63).
Układ o stowarzyszeniu Polski ze Wspólnotami europejskimi został podpisany 16.12.1991 r. Reguluje całokształt stosunków Polski z tym ugrupowaniem, koncentruje się na rozwoju wzajemnego handlu. Po ratyfikacji Układu przez Parlament Europejski i narodowe parlamenty wszedł w życie 1.02.1994.
Na podstawie Umowy przejściowej z 1.03.1992 stworzono strefę wolnego handlu wyrobami przemysłowymi. Zgodnie z Układem 55% polskich produktów przemysłowych zwolnionych zostało z ceł. w 1993 zwolniono z ceł 25 produktów mineralnych i surowców chemicznych. Do końca 1997 Unia zniosła cła na wyroby z żelaza i stali. 1.01.1998 zlikwidowano cła na odzież i tekstylia. Liberalizacja polskiego eksportu wyrobów przemysłowych do krajów Unii objęła także wyeliminowanie ograniczeń ilościowych. Zarówno Unia jak i Polska zachowały autonomię w kształtowaniu swojej polityki rolnej w przyszłości. Układ porusza także wiele innych problemów związanych z rozwojem stosunków między Polską a Unią. Dotyczy to przede wszystkim przepływu pracowników. Zgodnie z układem Polacy legalnie zatrudnieni w Unii Europejskiej nie będą dyskryminowania ze względu na obywatelstwo w zakresie warunków pracy, wynagradzania czy zwolnień. Ponadto zostały poruszone problemy związane z przepływem usług, kapitału oraz techniki.
G'i. MOŻLIWOŚCI TZW. MAŁEJ INTEGRACJI W EUROPIE ŚRODKOWO WSCHODNIEJ (EX64).
W Europie Środkowo - Wschodniej podjęto dotychczas dwie próby stworzenia ugrupowań integracyjnych. Pierwsza próbą było utworzenie Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG), drugą podpisanie Środkowoeuropejskiego Porozumienia o wolnym Handlu (CEFTA) (ang. Central European Free Trade Agreement). Kraków 21.12.92 - 4 p.: Polska, Węgry i Czechosłowacja (od 01.01.93 Czechy i Słowacja); od 1996 także Słowenia; 1997 Rumunia; 1999 Bułgaria czyli \ obecnie 7 p. z grupy wyszechradzkiej. Integracja w obrębie CEFTA ma charakter "wspomagający" członkostwo krajów uczestniczących w Unii Europejskiej. Większość krajów członkowskich traktuje ją jako instytucję przejściową. Wynika to z faktu, iż zarówno ze względów politycznych jak i ekonomicznych w Europie Środkowo Wschodniej nie ma możliwości rozwoju integracji alternatywnej wobec Unii Europejskiej, kraje Europy Środkowo - Wschodniej politycznie są zorientowane na zachód. Z ekonomicznego punktu widzenia dążą do rozwijania powiązań z Unią Europejską przede wszystkim ze względu na dostęp do wielkiego rynku i nowocześniejszej techniki produkcyjnej, kraje CEFTA oczekują, że rozwój instytucjonalnych powiązań integracyjnych z Unią Europejską wielokrotnie zwiększy napływ inwestycji kapitałowych do Europy Środkowej i Wschodniej. Zacieśnienie powiązań gospodarczych w obrębie CEFTA może być pożyteczne z kilku powodów:
zwiększa rynek zbytu dla ich wyrobów przemysłowych, stwarza krajom członkowskim możliwość koordynacji ich zagranicznej polityki ekonomicznej zarówno wobec Unii, jak i wobec Rosji rozwój integracji subregionalnej (tzw. małej) nie granica jednoczesnego udziału krajów subregionu w integracji regionalnej (tzw. wielkiej) Cele gr. wyszhradzkiej: koordynacja polityki zagranicznej, obronnej i gospodarczej, koordynacja kontaktów z Unią Europejską = dążenie do integracji z UE IŚE - Inicjatywa Środkowoeuropejska od 7.'92; Jugosławia? 11.1.89 z inicjatywy Włoch - Grupa duadrogenalna (Włochy, Jugosławia, Austria, Węgry) = inicjatywa Czterostronna, Grupa Adraitycko - Naddunajska; "Doktryna politycznej Inicjatywy Pentagonalnej" - cywilne aspekty bezpieczeństwa (mniejszości narodowe, migracje ochrona środowiska, katastrofy żywiołowe, zwalczanie przestępczości zorganizowanej) + konsultacje w sprawach politycznych; od '91 + Polska - Hexagonale; obecnie 16 państw
20.11.93 Debreczyn - IŚE nie jako alternatywa lecz uzupełnienie europejskiej integracji w ramach KBWE, UE, Rady Europy - Cel: utw. wspólnoty o charakterze kult.
Rada Państw Morza Bałtyckiego
&5. AKTUALNE PROBLEMY WYMIANY ZAGRANICZNEJ POLSKI (EX64). potencjalne zagrożenia handlu zagranicznego Polski: obniżanie stopnia międzynarodowej konkurencyjności, przestarzała struktura przewag komparatywnych, niska intensywność wewnątrz gałęziowego podziału pracy towary w których Polska ma przewagi komparatywne art. rolne (nisko przetworzone), surowce i artykuły przemysłowe nisko przetworzone = artykuły pracochłonne, czasochłonne z niskim stopniem przetworzenia. WTO i UE zgodziły się na udzielanie subwencji na rozwój przemysłu ale tylko do końca 2000 r. i tylko w niektórych sektorach: badania naukowe, rozwój regionalny, restrukturyzacja; fundusze przyznawane są tylko dla konkretnych dokładnie opracowanych programów. W Polsce konkurencja polega głównie na konkurencyjności cenowej a nie jakościowej, jak jest obecnie na świecie.
24. Zasady kształtowania się kursu walut we współczesnym systemie walutowym krajów gospodarce tynkowej.

Brak jednej międzynarodowej waluty powoduje, że na rynku tym dochodzi do ustawicznej wymiany różnych walut w wyniku przeprowadzonych międzynarodowych transakcji towarowych i kapitałowych. Kształtujące się ceny walut obcych, czyli kursy walutowe oceniają ograniczoność zasobu tych walut, pełniące funkcje informacyjną dla wszystkich, którzy zgłaszają popyt na daną walutę. Kursy walutowe, które kształtują się we współczesnym systemie zapewniają też porównanie cen towarów i usług oraz wycenę zasobów produkcyjnych w różnych krajach. Dokonuję się transem siły nabywczej w formie pieniężnej między krajami w związku z międzynarodowymi obrotami towarowymi, usługowymi i kapitałowymi.
W związku z przejściowym kryzysem systemu Bretton Woods od 1970r. uruchomiono SDR (specjalne prawa ciągnienia) tj. pieniądza międzynarodowego tworzonego przez MFW. Współcześnie na większą skalę pełni on funkcję miernika wartości, środka płatniczego oraz środka tezauryzacji.

25. Systemy i mechanizmy płatności międzynarodowych.

Systemy

1. System waluty złotej - był pierwszym międzynarodowym systemem walutowym. Podstawowe jego cechy to:
- jednostka waluty narodowej silą nabywczą w złocie
- w obiegu były waluty narodowe uczestniczących krajów w pełni wymienialne na złoto
- władze finansowe poszczególnych krajów były zobowiązane do utrzymania zabezpieczenia obiegu pieniężnego w formie rezerw złota lub przez kontrolę podaży pieniądza
2. System waluty sztabowo-złotej - zbliżone do zasad systemu waluty złotej z jednym wyjątkiem w systemie tym określono minimalną sumę wymiany waluty krajowej na złoto. Była ówczesna wartość sztaby złota i stąd wywodzi się nazwa systemu.
3. System waluty dewizowo-złotej - zakładano, że waluta danego kraju (np. dolar kanadyjski) jest wymienialna na sztaby złota, ale wcześniej jest potrzebna jej wymiana (konwersja) na inną walutę wymienialną (głównie dolar USA)
4. System waluty w okresie międzywojennym
Przejście od systemu waluty złotej do systemu pieniądza papierowego. Jednak brak koordynacji poczynań w zakresie polityki ekonomicznej doprowadził do występowania wielu różnorodnych problemów w międzynarodowych stosunkach ekonomicznych i politycznych.
5. System z Bretton Woods.
Cele:
- przywrócenie wymienialności walut
- stabilizacja kursów walut
- stworzenie istotnych przesłanek szybkiego, swobodnego i korzystnego rozwoju międzynarodowych powiązań gospodarczych.
W 1944r. Utworzono na konferencji Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MEW) i Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju (MDBiR) - nazywany Baniem Światowym. Wprowadzono też system międzynarodowego pieniądza kierowanego.
6. Regionalne systemy walutowe
- Europejska Unia Płatnicza (EUP) - funkcjonowała skutecznie do końca 1958r. Istota działania sprowadzała się do przedzielania przez Bank Rozrachunków Międzynarodowych każdemu z 15 krajów zachodnioeuropejskich rachunków. W jednostce rozliczeniowej każdy z tych krajów mógł się zadłużyć lub gromadzić należności.
- Europejski System Walutowy (ESW) - europejska jednostka walutowa (ECU), określana mianem EURO, określa wskaźnik kształtowania się kursów narodowych, wskaźnik rozbieżności, pełni funkcję środka płatniczego jest składnikiem rezerw walutowych
- Uruchomienie SDR (specjalne prawa ciągnienia) - jako pieniądza międzynarodowego tworzonego przez MEW

Mechanizmy

(wiążą się z automatycznym przywracaniem równowagi bilansu płatniczego)
- mechanizm cenowy - zwraca się uwagę na zmianę cen, zakłada, że nie ma różnic w elastyczności popytu i podaży
- mechanizm dochodowy - zgodnie z nim w przypadku deficytu bilansu płatniczego następuje zmniejszenie wydatków, a następuje spadek wartości PKB
- mechanizm kursowy - można go połączyć z cenowym, przez obniżenie poziomu kursu waluty krajowej, można zwiększyć atrakcyjność cenową eksportu i zmniejszyć - import.
- Mechanizm stopy procentowej - działa jedynie w systemie waluty złotej, jest najbardziej skomplikowany. Podniesienie stopy dyskonta przez Bank Centralny, pociąga za sobą podniesienie stopy przez banki komercyjne i zmniejsza rozmiary obiegu pieniądza, popytu i importu itp.

26.Istota bilansu płatniczego i jego główne pozycje.

Bilans płatniczy - jest syntetycznym zestawieniem wszystkich płatności dokonanymi między rezydentami krajowymi a zagranicą w danym okresie (zazwyczaj w określonym roku). Sporządzeniu takiego bilansu towarzyszy przygotowanie wielu innych, bardziej szczegółowych bilansów np. bilansu zobowiązań i należności międzynarodowych.
Wyróżniamy trzy podstawowe części bilansu płatniczego:
1. bilans obrotów bieżących danego kraju - obejmuje wszelkie jego płatności związane z międzynarodowa wymianą towarów i usług oraz koszty obsługi kapitału zagranicznego. Jego części składowe to :
- bilans handlowy
- bilans obrotów usługami
- bilans procentów i dywidend
- bilans wydatków rządowych
2. Bilans obrotów kapitałowych - przepływy kapitału we wszystkich formach tzn. kapitału portfolio i kapitału inwestycyjnego. Bilans ten obejmuje:
- bilans obrotów kapitałami krótkoterminowymi
- bilans obrotów kapitałami długoterminowymi
3. Bilans obrotów wyrównawczych - określany mianem obrotów dewizowych banku centralnego danego kraju.

27.Pojęcie równowagi i nierówności bilansu płatniczego

Równowaga bilansu płatniczego:
Bilans jest zrównoważony wtedy, gdy nie występują transakcje wyrównawcze tj. transakcje, których celem jest zrównoważenie bilansu płatniczego (np. celowe zaciąganie kredytów w warunkach deficytu bilansu handlowego). Z równowagą bilansu płatniczego mamy do czynienia w sytuacji równoważenia się transakcji automonicznych (przez pojęcie to rozumie się obroty towarowe i usługowe, bilans procentów i dywidend oraz pozostałe pozycje obrotów bieżących).

Nierównowaga bilansu płatniczego:
Najważniejsze przyczyny nierównowagi to :
- wielkości produktu krajowego brutto (PKB)
- terms of trade
- kursu walutowego
Zmiany produktu krajowego brutto oddziałują przede wszystkim na saldo bilansu handlowego, a niekiedy także na saldo obrotów bieżących. Wzrost PKB powoduje z reguły pogorszenie tych sald, a jego obniżka poprawę. W krótkim okresie oznacza to w pierwszym przypadku zwiększenie popytu krajowego na towary importowane, w drugim- sytuacje odwrotną.

28.Mechanizm cenowy przywracania równowagi bilansu płatniczego w różnych systemach walutowych.

Mechanizm cenowy działał w sposób autonomiczny w systemie waluty złotej, ale mamy z nim do czynienia również współcześnie. W mechanizmie cenowym (nazywanym czasami mechanizmem klasycznym) zwraca się uwagę jedynie na zmiany cen. Przyjmuje się występowanie tzw. Konkurencji doskonałej. Zakłada się też, że nie ma różnic w elastyczności cenowej popytu i podaży. Zgodne z prawem Saya - "niewidzialna ręka rynku" - umożliwia osiągnięcie pełnego zatrudnienia i równowagi zewnętrznej oraz wewnętrznej.

29.Mechanizm dochodowy przywracania równowagi bilansu płatniczego w różnych systemach walutowych.

Zgodne a mechanizmem dochodowym w warunkach deficytu handlowego i tym samym - bilansu płatniczego następuje zmniejszenie wydatków i w efekcie następuje spadek wartości PKB. Odwrotnie ma się sytuacja w przypadku nadwyżki bilansu handlowego i płatniczego. W tym mechanizmie zwraca się uwagę na zmiany wydatków, dochodów oraz obrotów handlowych z zagranicą. Pomija się natomiast zmiany cen, obroty kapitałowe i zmiany stóp procentowych. Z mechanizmem dochodowym- jego działaniem mamy do czynienia również współcześnie, a jego zaletą jest prostota.

30.Mechanizm automatycznego przywracania równowagi płatniczej w warunkach systemu Bretton Woods.

Podstawowymi celami systemu Bretton Woods były :
- przywrócenie wymienialności walut
- stabilizacja kursów walut
- stworzenie w ten sposób istotnych przesłanek szybkiego, swobodnego i korzystnego rozwoju międzynarodowych powiązań gospodarczych.

Najważniejsze znaczenie miało przekonanie, że możliwe jest przywrócenie "automatycznych" (cenowych i dochodowych) mechanizmów powrotu poszczególnych krajów do równowagi bilansu płatniczego. System z Bretton Woods z upływem czasu był zmieniany. Zmniejszającej się stabilności i wiarygodności systemu walutowego z Bretton Woods próbowano przeciwdziałać poprzez:
- wprowadzenie w 1968r.dwóch poziomów ceny złota tj. oficjalnego i wolnego
- wprowadzenie w 1970r. systemu tworzenia przez MFN rezerw walutowych w postaci specjalnych praw ciągnienia
- oficjalne zawieszenie wymienialności dolara na złoto
- przeprowadzenie pierwszej od 1934r. dewaluacji dolara (o 8%).
- Dokonanie w marcu 1972r. drugiej dewaluacji dolara (o 10%) i wprowadzenie tzw. kursów płynnych

31.Mechanizmy automatycznego przywracania równowagi płatniczej w warunkach systemu sztabowo-złotego i dewizowo-złotego.

System waluty sztabowo-złotej:
W systemie tym określono minimalną sumę wymiany waluty krajowej na złoto. Zwiększyła się amplituda wahań podmiotów złota co m.in. sprzyjało spekulacji i destabilizacji kursów walut narodowych i pogłębieniu się kryzysu gospodarczego. Destabilizacja ta doprowadziła do wzrostu ryzyka w transakcjach międzynarodowo-gospodarczych. Ujawniło się to szczególnie w systemie dewizowo-złotym. Założono w nim, że waluta danego kraju (np. dolar) jest wymienialna na sztaby złota, ale wcześnie jest potrzebna jej wymiana na inną walutę wymienialną (głównie na dolary USA).
Konsekwencje funkcjonowania tych systemów to:
- spadek znaczenia złotego jako pieniądza międzynarodowego
- zwiększenie amplitudy wahań bieżącego kursu rynkowego walut oraz dewiz
- większa swoboda odpowiednich władz państwowych w kształtowaniu polityki fiskalnej i pieniężnej
- zwiększenie wpływu efektów polityki makroekonomicznej
- zwiększenie różnic między siłą nabywczą różnych walut

32. Funkcjonowanie Mechanizmu Cenowego i Dochodowego we współczesnym systemie krajów kapitalistycznych

adnotacja do numerów 28 i 29

33. Czynniki kształtujące równowagę bilansu płatniczego w długim okresie.

W długim okresie na kształtowanie się bilansu płatniczego wpływają stopa wzrostu gospodarczego oraz czynniki wewnętrzne i zewnętrzne decydujące o tym wzroście.

Wewnętrzne czynniki wpływające na sytuację w bilansie płatniczym w długim okresie, związane ze wzrostem gospodarczym to:

Po stronie popytu
Po stronie podaży

*?stopa wzrostu gospodarczego
*?stopa oszczędzania wpływająca na kształtowanie się zmian popytu globalnego i importowanego
*?stopa importu i absorpcji
*?źródła wzrostu gospodarczego
*?sposoby i proporcja finansowania inwestycji krajowych
*?relacja między stopą wzrostu produkcji i na eksport a stopą wzrostu na rynek wewnętrzny
*?relacja między stopą wzrostu produkcji konkurującej z importem, a stopą wzrostu produkcji kierowanej na rynek wewnętrzny
*?zmiany udziału importowanych surowców i półfabrykatów w produkcji globalnej

Czynniki wewnętrzne i zewnętrzne determinujące zmiany warunków rozwoju gospodarczego w bilansie płatniczym, w ujęciu długookresowym to:
- zmiany poziomu cen krajowych w stosunku do cen zagranicznych
- zmiany poziomu realnego kursu walutowego w stosunku do tendencji inflacyjnych w świecie
- zmiany poziomu i struktury konkurencji danego kraju w skali międzynarodowej

34. Rola handlu zagranicznego w gospodarce narodowej w ujęciu statystycznym

Gospodarkę światową na przełomie wieków XX i XXI charakteryzuje nasilający i coraz bardziej powszechny proces rozszerzania się powiązań produkcyjnych, technologicznych, handlowych, finansowych i instytucjonalnych między podmiotami gospodarczymi i gospodarkami narodowymi krajów na różnych, poziomach rozwoju i kontynentach. Rola handlu zagranicznego to korzyści i rozwój handlu międzynarodowego towarami i usługami.
Wszystkie kraje w mniejszym lub większym stopniu uzależnione są od importu i eksportu.
Przyczyny rozwijania się importu towarami:
- koszty produkcji zastępującej import są bezwzględnie wyższe w stosunku do zagranicy
- koszty produkcji zastępującej import są relatywnie wyższe w stosunku do zagranicy
- istnieje potrzeba zaspokajania zróżnicowanego popytu na różnorodne towary i usługi

Przyczyny rozwijania się eksportu towarów:
- trwałe lun przejściowe dysponowanie określonymi towarami
- występowanie różnic kosztów i cen w ujęciu międzynarodowym
- efekt strategii przedsiębiorstw m.in. zróżnicowania popytu na rynkach międzynarodowych

Na rozwój handlu miały znaczenie również usługi związane przede wszystkim z międzynarodowym przepływem czynników produkcji: (kapitału, pracy, wiedzy technicznej). Usługi te stały się podmiotem obrotu międzynarodowego usługodawców i usługobiorców.
Rozwój handlu jest następstwem szybkiego postępu technicznego, a jego rolą szybszy i bardziej uniwersalny rozwój gospodarczy w świecie jego całości. Prowadzi to do powstania destabilizacji - gospodarka staje się w większej mierze gospodarką globalną.

WYKŁAD1
MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE.
Naukę o międzynarodowych stosunkach gospodarczych należy traktować jako teorię ekonomii. Przedmiotem tej dyscypliny są zasady i mechanizmy rządzące tą gospodarką narodową.
W gospodarce światowej zachodzą szybkie przemiany, rozwijają się rynki. Dziedzina ta więc zyskała na dużej popularności.
Przedmiotem badań są stwierdzenia bardzo ogólne – głównie stosunki międzynarodowe. Wymiana międzynarodowa obejmuje przepływy towarów, czynników produkcji (kapitał i technologia), usług. Przepływy te można badać w skali światowej – z punktu widzenia powiązań danego kraju z zagranicą.
Polityka w zakresie stosunków międzynarodowych nazywa się polityką zagraniczną lub polityką międzynarodową – określa metody i narzędzia osiągania przez państwo celów

PODOBNA PRACA 80%

Międzynarodowe stosunki gospodarcze

gospodarczych głównie przez tworzenie i udział międzynarodowych instytucji gospodarczych.

WYMIENIALNOŚĆ WALUT I KURS WALUTOWY.
Wymiana międzynarodowa powoduje powstanie należności i zobowiązań między podmiotami znajdującymi się w różnych krajach. Regulowanie należności między podmiotami znajdującymi się w różnych krajach nazywa się rozliczeniami międzynarodowymi.
Rozliczenia mogą być prowadzone z udziałem pieniądza, ale wtedy gdy istnieje wymienialność walut narodowych. Istnieją również rozliczenia międzyn. nawet wtedy gdy nie ma wymienialności walut. Są to rozliczenia bez udziału pieniądza tzw. transakcje kompensacyjne (clearing). Istnieje też bezpośrednia wymiana towaru na towar bez udziału pieniądza czyli tzw. barter.
Aby waluty można było wymieniać potrzebny jest przelicznik czyli kurs walutowy.
Kurs walutowy – to cena płacona w walucie krajowej za jednostkę waluty obcej, np. 1$=3,50zł.
Gdy kurs waluty ulega obniżeniu to jest to tzw. deprecjacja waluty.
Gdy kurs waluty ulega podwyższeniu to jest to tzw. aprecjacja waluty.
Kurs waluty spełnia bardzo ważne funkcje w gospodarce. Przede wszystkim jest to:
· funkcja informacyjna – umożliwia ustalenie należności i zobowiązań. Kurs zawiera podstawowe informacje dla importerów, eksporterów i producentów.
· funkcja cenotwórcza – kurs umożliwia przenoszenie zagranicznego układu cen na układ krajowy czyli istnieje możliwość porównywania cen w kraju z cenami zagranicznymi. Porównywalność ta może być ograniczona, głównie wtedy gdy istnieją cła, podatki i inne opłaty związane z eksportem i importem, bo zniekształcają one ceny.
Kurs walutowy w gospodarce jest ważną ...... i jest ważnym narzędziem polityki gospodarczej państwa. Państwo prowadzi taka politykę kursową, która pozwala realizować mu określone cele.
Czynniki określające poziom kursu walutowego:
· relacja popytu i podaży danej waluty na krajowym rynku walutowym,
· polityka państwa w zakresie wymienialności walut i rodzaju polityki kursowej,
· różnice w poziomie cen w kraju i zagranicą,
· czynniki polityczne i psychologiczne oraz działania spekulacyjne.
Istnieją dwa typy kursu walutowego:
1. stały kurs walutowy
2. płynny kurs walutowy
Te dwa typy kursów rzadko występują w czystej postaci.

AD1
Stały kurs walutowy- ustalany jest przez państwo. Gdy rząd zobowiązuje się do utrzymywania stałego kursu to konieczna jest interwencja rządu przy pomocy rezerw dewizowych gromadzonych przez Bank Centralny.
Gdy rząd zdecyduje się obniżyć kurs stały to jest to dewaluacja (gdy jest tendencja do deprecjacji waluty).
Jeżeli jest tendencja do aprecjacji waluty to rząd może podwyższyć kurs stały czyli jest to rewaluacja.
AD2
Płynny kurs walutowy – jest to sytuacja gdy kurs walutowy kształtuje się swobodnie w zależności od popytu i podaży walut oraz nie ma tu interwencji rządu.
Współczesne kursy walutowe
Do lat dwudziestych naszego wieku mieliśmy do czynienia z systemem waluty złotej. Od lat 70-tych dominuje pieniądz papierowy. Wraz z pojawieniem się pieniądza papierowego pojawił się coraz bardziej skomplikowany system walutowy. W 1944 roku na mocy umowy z Brekford Woods utworzono Międzynarodowy System Walutowy. Organizacja ta miała czuwać nad systemem walutowym, a także miała świadczyć pomoc dla krajów członkowskich mającym problemy z kursem walutowym. Po II wojnie światowej w ramach tego systemu przyjęto zasadę kursów stałych. Na początku lat 70-tych załamał się system kursów stałych a upowszechniły się kursy płynne. Były to jednak kursy płynne regulowane, umożliwiające pewien zakres ingerencji państwa. Obecnie są stosowane na świecie w ramach zaleceń MFW trzy typy głównych systemów kursowych:
1. kurs płynny (nieograniczenie płynny)-bez żadnej interwencji państwa,
2. kursy płynne administrowane (regulowane, kierowane)- kursy te wyznacza popyt i podaż ale państwo może interweniować w pewnych granicach,
3. kurs stały (kurs centralny)-państwo utrzymuje stałą relację kursu własnej waluty w stosunku do jednej wybranej waluty obcej lub do wiązki takich walut. Dopuszcza się pewien wąski zakres wahań walut. Po ich przekroczeniu państwo bardzo często interweniuje.
Na świecie stosuje się:
-kursy nieograniczenie płynne (48 krajów)
-kursy płynne administrowane (38 krajów)
-kursy centralne (81 krajów)
WYMIENIALNOŚĆ I KURS POLSKIEGO ZŁOTEGO.
Wymienialność waluty -to prawo swobodnego kupowania i sprzedawania zagranicznego pieniądza za walutę krajową i dokonywanie rozliczeń międzynarodowych w dowolnej walucie bez ograniczeń- jest to tzw. całkowita (absolutna) wymienialność.
Od 1914 roku absolutna wymienialność praktycznie nie istnieje. Najczęściej mamy do czynienia z ograniczeniami wymienialności waluty, wprowadzanymi przez prawo dewizowe poszczególnych krajów, czyli tzw. wymienialnością częściową.
Dewiza – to pieniądz zagraniczny używany w rozliczeniach międzynarodowych prowadzonych przez banki. Jest to pieniądz w różnych formach np. zagraniczne papiery wartościowe. Dewiza nie dotyczy pieniądza krajowego.

Wymienialność waluty może być ograniczona tylko do obrotów handlu zagranicznego. Najczęściej występują ograniczenia wymiany walut ze względu na podmiot wymiany. Mamy tu:
· wymienialność wewnętrzną- prawo do wymiany waluty krajowej na obcą mają tylko obywatele danego kraju, podmioty gospodarcze z tego kraju i inne instytucje i jednostki określone przez prawo dewizowe czyli tzw. rezydenci krajowi;
· wymienialność zewnętrzna- prawo dewizowe upoważnia rezydentów zagranicznych czyli obcokrajowców do dokonywania wymiany waluty danego kraju.
Wymiany walut dokonuje się na rynkach walutowych gdzie kształtuje się cena kursu walutowego. Na rynkach walutowych kształtuje się popyt i podaż, ustalają się transakcje kupna i sprzedaży. Uczestnikiem jest przede wszystkim Bank Centralny. Taki rodzaj rynku jest to krajowy rynek walutowy.
Gdy do transakcji dopuszczeni są uczestnicy z różnych krajów to mówimy o międzynarodowym rynku walutowym. Transakcje na takim rynku zawierane są 24 godziny na dobę.
MFW w art.8 precyzuje jaki ma być rodzaj wymienialności. Fundusz zaleca nie stosowanie żadnych ograniczeń wymiany walut w zakresie transakcji bieżących z zagranicą (są to przede wszystkim obroty towarowe i usługowe)- chodzi o wymienialność zewnętrzną i wewnętrzną.
Na początku lat 90-tych około 70 krajów członkowskich spełniała warunki MFW.
Wymienialność polskiego złotego wprowadzono w ramach planu Balcerowicza 01.01.1990roku. Była to tylko wymienialność wewnętrzna ograniczona do rezydentów krajowych i obrotów bieżących z zagranicą. Postanowiono, że wywóz i przywóz polskiego złotego jest zabroniony.
Wcześniej istniała gospodarka nakazowo-rozdzielcza. Istniało więc rozdzielnictwo waluty. Kursy były jedynie przelicznikami, służyły do ewidencji. Od 1982 roku próbowano prowadzić pewne reformy. Istniały różne kursy.
01.01.1990roku wprowadzono kurs na poziomie 1$ USD= 9500 starych złotych. Był to poziom zbliżony do kursu czarnorynkowego. Czarny rynek przestał więc istnieć. Był to kurs stały w stosunku do dolara czyli tzw. kurs centralny. Od 17 maja 1991 roku przeprowadzono dewaluację złotówki (1$=11000zł). Wprowadzono ustalanie kursu w stosunku do wiązki (koszyka) 5 walut- dolar USD (45%), marka niemiecka (35%), funt (10%), frank szwajcarski (5%), frank francuski (5%). Od 14 października 1991 roku wprowadzono tzw. kurs stały pełzający czyli crawling peg. Wprowadzono zasadę że złotówka będzie ulegała miesięcznie deprecjacji o 1,8%- zasada codziennej dewaluacji. Zasadę stałego obniżania wartości złotówki zmieniano najpierw do 1% a 26.02 1998r. podano, że złotówka będzie ulegała deprecjacji 0,8% miesięcznie.
Większe zmiany w zakresie systemu kursowego rozpoczęły się 16 maja 1995roku- przeprowadzono tzw. częściowe upłynnienie kursu walutowego polskiego złotego.
Przedział wahań wokół kursu centralnego rozszerzono z pierwotnych +2, -2 % do +7,-7%. Bank Centralny mógł jednak interweniować znacznie szybciej nawet gdy odchylenie było np. +3(-3)%.Utrzymano zasadę dewaluacji złotówki .Od końca lutego 1998r. pasmo wahań rozszerzono na +10(-10)% . B.C sprzedaje i kupuje waluty od banków komercyjnych w granicach tych wahań. Banki komercyjne uzyskały możliwość przeprowadzania transakcji walutowych między sobą i ze swoimi klientami po kursach jakie ustalą w granicach wahań +10(-10)% od kursu centralnego. Zmiany te wg. niektórych oznaczały częściowe upłynnienie kursu złotówki. Ciągle jednak utrzymywana jest interwencja B.C. Rok 1995 był przełomowy w polityce walutowej i kursowej Polski. Od 01.01.1995r. Polska wprowadziła istotne zmiany w prawie dewizowym. Zadeklarowano wolę przyjęcia przez Polskę wymienialności waluty wg. standardów MFW (wymienialności zewnętrznej). Po 1995r. próbuje się liberalizować prawo dewizowe w zakresie obrotów kapitałowych. Obcokrajowcy otrzymali zezwolenie na zakup bonów skarbowych , akcji i obligacji notowanych na polskiej giełdzie.(nie otrzymali jeszcze prawa otrzymania rachunków dewizowych w bankach polskich).Prawo dewizowe wprowadza też pewne udogodnienia w zakresie obrotu zagranicznymi papierami wartościowymi.
WYKŁAD 2:
BILANS PŁATNICZY KRAJU I SYTUACJA PŁATNICZA POLSKI.
Bilans płatniczy – to zestawienie wszystkich transakcji dokonanych między rezydentami krajowymi a zagranicą. Zestawienie to dotyczy określonego czasu- zwykle 1 rok; sporządza się też bilanse kwartalny , półroczne.
Bilans płatniczy wyraża więzi gospodarcze jakie dany kraj posiada z zagranicą oraz wyraża stopień otwarcia gospodarki wobec zagranicy. W sposób istotny wpływa na politykę gospodarczą, monetarną, fiskalną, w zakresie handlu zagranicznego. Stan bilansu wpływa na poziom kursu walutowego i na politykę kursową państwa.
Części składowe bilansu płatniczego:
1.rachunek (bilans) obrotów bieżących,
2.rachunek (bilans) obrotów kapitałowych:
- zmiany stanu oficjalnych rezerw dewizowych państwa.
Rezerwy dewizowe – są to zasoby walut obcych trzymane w B.C.
AD1.
Rachunek obrotów bieżących są to:
· (towary) transakcje związane z przepływem towarów, czyli eksport i import towarów.
Eksport i import powoduje powstanie pewnych zobowiązań. Jest to tzw. handel z zagranicą.
· Transakcje związane z usługami (płatności powstające z tyt. sprzedaży i zakupu usług ) np. usług transportowych, frachty morskie, turystyka.
· Dochody netto z inwestycji zagranicznych (dywidendy i odsetki otrzymywane przez dany kraj od zagranicznych pap. wartościowych, odsetki jakie trzeba płacić od zaciągniętych kredytów za granicą).
· Płatności związane z utrzymaniem placówek dyplomatycznych za granicą
· Wydatki wojskowe
· Dochody danego kraju z patentów i licencji
· Dochody z pracy obywateli danego kraju za granicą
· Transfery nieodpłatne (rządowe składki do organizacji międzyn. )
AD2.
Rachunek obrotów kapitałowych- obejmuje:
· transakcje finansowe (krótko i długoterminowe) z zagranicą. Chodzi tu o przepływ kapitałów czy pieniędzy osób prywatnych, rządu, B.C , lub banków komercyjnych.
W obrotach kapitałowych nie uwzględnia się całości transakcji ale tylko zmiany stanu jakie powodują transakcje finansowe.
· Transakcje kapitałami długoterminowymi (kapitały rządowe, prywatne czy organizacji międzyn.) . Formy obrotu tymi kapitałami:
-inwestycje bezpośrednie,
-inwestycje portfelowe,
-kredyty długoterminowe.
Gdy inwestorzy zagraniczni inwestują w danym kraju otwierając swoje przedsiębiorstwa lub filie to następuje napływ kapitału poprzez inwestycje bezpośrednie (związane z działalnością produkcyjną).
Inwestycje portfelowe to inwestycje związane z zakupem pap. wartościowych (akcji, obligacji).
Kredyty długoterm. to zaciąganie pożyczek przez rząd lub dane firmy lub udzielanie kredytów długoterm.
· Transakcje kapitałami krótkoterm. (pożyczki, kredyty, lokaty o terminie zwrotu do 1 roku) np. krótkoterm. kredyty handlowe, krótkoterm. pap. wartościowe, wkłady na rachunkach bankowych- czyli tzw. hot money, który ma często charakter spekulacyjny co wynika z różnic w stopach procentowych i oczekiwania na zmiany kursów walutowych.
RÓWNOWAGA BILANSU PŁATNICZEGO
Z rachunkowego punktu widzenia bilans jest zawsze zrównoważony. Bilans jest zestawieniem sporządzonym według ogólnych zasad księgowości czyli każda transakcja jest księgowana podwójnie.
Z ekonomicznego punktu widzenia bilans jest zrównoważony gdy saldo obrotów na rachunkach bieżących równy jest saldu obrotów na rachunkach kapitałowych. Gdy kurs walutowy jest nieograniczenie płynny to bilans równoważy się w sposób automatyczny. Gdy kurs walutowy jest kursem centralnym to nie ma automatycznego równoważenia się bilansu. Saldo nie musi równać się zero i zwykle występuje nadwyżka lub deficyt w bilansie płatniczym. Konieczne są wtedy transakcje wyrównawcze polegające na zmianie stanu oficjalnych rezerw walutowych państwa i zaciągnięciu przez państwo pożyczek w taki sposób, że deficyt w obrotach bieżących musi być zrównoważony. Aby ocenić czy bilans jest zrównoważony dokonuje się podziału transakcji na 2 kategorie:
1. Transakcje autonomiczne:
Obroty bieżące + przepływ kapitałów długoterminowych (z kredytami);
2. Transakcje wyrównawcze:
Przepływ kapitałów krótkoterminowych (przede wszystkim w formie pożyczek, które powodują zmiany zadłużenia kraju)
Zmiany stanu rezerw dewizowych.

Jeżeli obroty automatyczne zrównoważą się to mamy bilans zrównoważony.
Jeżeli potrzebne są operacje wyrównawcze to ozn, że bilans jest niezrównoważony.
Przyczyny zakłóceń bilansu mogą być różnorakie np.
- zmiany relacji cen krajowych do cen zagranicznych,
- zmiany wysokości stopy % za granicą w stosunku do stopy krajowej,
- zmiany terms of trade (warunki wymiany handlowej- zmiany relacji cen dóbr eksportowanych do dóbr importowanych),
- klęski naturalne.
W długich okresach czasu (więcej niż 5 lat) o równowadze bilansu płatniczego decydują takie czynniki jak:
¦ krajowa stopa oszczędności inwestycji,
¦ polityka budżetowa państwa,
¦ postęp techniczny i wydajność pracy,
¦ zmiany struktury własnościowej,
¦ rozwój rynku kapitałowego.
Równowaga bilansu płatniczego w dłuższym okresie może być zachowana tylko wówczas gdy wzrostowi gospodarczemu towarzyszy wzrost krajowych oszczędności i napływ kapitału zagranicznego. Gdy oszczędności krajowe są zbyt małe istnieje tendencje do wzrostu importui pogłębiania się deficytu obrotów bieżących. Jeżeli nie da się tego skompensować to topnieją rezerwy dewizowe lub kraj się zadłuża.
ŚRODKI PRZYWRACANIA RÓWNOWAGI W BILANSIE PŁATNICZYM
· polityka monetarna (wysokie st% mogą spowodować napływ kap. krótkoterm., ale
zniechęcają też do inwestowania),
· polityka fiskalna,
· polityka dewizowa,
· polityka cenowa,
· polityka konkurencji.
Często używa się narzędzia typu: dewaluacja (obniżenie kursu). Daje ona wzrost konkurencyjności gospodarki w krótkim okresie , bo tanieje eksport a drożeje import. Dewaluacja wpływa równocześnie na wzrost cen krajowych. W kraju pojawiają się lub wzmacniają tendencje inflacyjne.
Rewaluacja- to podwyższenie stałego kursu walutowego. Rewaluację stosuje się gdy w bilansie płatniczym w dłuższym okresie występuje nadwyżka waluty. Rewaluacja jest przesunięciem o charakterze deflacyjnym, może spowodować obniżenie stanu zatrudnienia i poziomu koniunktury.
SYTUACJA PŁATNICZA POLSKI
1997r: eksport towarów wyrażony w $ wzrósł o 6,4% a import powiększył się o 13,2%. Ujemne saldo obrotów towarowych wyniosło ( –14,2mld$).
Saldo obrotów bieżących: w 1995r było dodatnie, 1996r (–1,4mld$), 1997r (ok. –6mld$). Deficyt ten w 1997r został pokryty napływem kapitału zagranicznego głównie w formie inwestycji bezpośrednich i porfelowych. Inwestycje bezpośrednie wyniosły ok. 5mld$ a w 1996r ok. 7mld$. W sumie 17mld$. Stan rezerw walutowych Polski na koniec 1997r wyniósł 20mld$. Saldo bilansu płatniczego od kilku lat jest dodatnie: 1995r (9mld$) nadwyżki, 1996r (ok. 3mld$), 1997r (ok. 3mld$). W 1998r szacuje się że będzie saldo zerowe lub nieznacznie ujemne.
Kryzys walutowy- to niekontrolowane (gwałtowne) załamanie się kursu złotego wobec walut obcych. Gdy wystąpi kryzys dochodzi do silnej dewaluacji waluty. Rządy podejmują działania oszczędnościowe. Dochodzi do tego, że gospodarka wchodzi w stan załamania.
Kryzys występuje wówczas gdy wystąpi w kraju silne względnie trwałe niezbilansowanie zasobu oszczędności krajowych z potrzebami inwestycyjnymi.
Czy Polsce grozi kryzys walut?
Miarą jest tu stosunek deficytu w obrocie bieżącym do PKB. Jeżeli wynosi on 5–7% granica niebezpieczna.
WYKŁAD 3:
GOSPODARKA ŚWIATOWA
(Wg. Makać): to zbiór różnorodnych inwestycji i organizmów funkcjonujących na poziomie kraju jak i na poziomie międzynarodowym, zajmujących się działalnością gospodarczą i powiązanych ze sobą w pewien całościowy system poprzez sieć wzajemnych oddziaływań czyli międzynarodowe stosunki ekonomiczne. Jest to system dynamiczny, będący w ciągłym ruchu i rozwoju. Zachodzą w nim nieustanne przemiany. Instytucje oddziaływujące na siebie:
· przedsiębiorstwa,
· gospodarki narodowe,
· ugrupowania integracyjne krajów,
· organizacje międzynarodowe,
· przedsiębiorstwa trans narodowe.
(Wg. prof. Sołdaczuka): to system powiązań ekonomicznych między gospodarkami narodowymi i ich podmiotami; zmieniający się w czasie.
Powiązania ekonomiczne są bardzo różnorodne (finansowe, handlowe, ekonomiczne itp.).
Powstanie gospodarki światowej łączy się z powstaniem kapitalizmu. Proces kształtowania gos.świat. odbywa się w ciągu ostatnich stuleci. Można wiązać powstanie gosp.świat. z przełomem XV-XVI wieku.
Trwałe więzi ekonomiczne między podmiotami zlokalizowanymi w różnych krajach wytworzyły się wraz z rozwojem międzynarodowego podziału pracy- (to szczególna forma społecznego podziału pracy która dotyczy specjalizowania się wielkich grup ludności w wykonywaniu pewnych działań produkcyjnych. W historii mówimy o dwóch działach :
1. wyodrębnienie się rolnictwa
2. wyodrębnienie się handlu i rzemiosła.)
Międzynarodowy podział pracy można rozumieć w ujęciu :
- statystycznym- bada się strukturę towarową i geograficzną produkcji i handlu,
- dynamicznym- zakłada się, że zachodzą nieustanne zmiany w strukturze towarowej i geograficznej, zmieniają się możliwości rozwojowe gospodarek i następuje adaptacja do zmiennych możliwości rozwojowych.

Czynniki kształtujące międzyn. podział pracy:
wewnętrzne-(to 1.predyspozycje poszczególnych krajów do określonej specjalizacji wprodukcji i handlu a więc położenie geograficzne, klimat, zasoby natur., czynniki demogr., 2.osiągnięty poziom rozwoju i struktura gospodarki a więc wiążą się z dziedzictwem przeszłości , czyli zasoby kapitałowe, infrastruktura techn.-organiz.)
zewnętrzne- istotne dla kraju o małym i zacofanym potencjale ekonomicznym. Związane są z bodźcami wynikającymi ze stanu rozwoju gosp. światowej. Może on dawać impulsy dodatnie lub ujemne dla poszczególnych gospodarek.

Wiek XV-XVI to okres wielkich odkryć geogr. ,podróży Kolumba, Magellana. Wykształcił się wówczas system określany syst. gospodarki europejskiej gdzie kilka krajów zachodnich specjalizowało się w produkcji towarów przemysłowych (potęga- Anglia). Europa środ. i wsch. to rolnictwo i przemysł surowców. Kolejnym etapem były podboje kolonialne i ekspansja na inne kontynenty (półkulę zach. ,Azję i Afrykę). Współzależności ekonomiczne o charakterze globalnym wykształciły się w II poł. XIXw. Powiązania gosp. jakie wykształciły się na przełomie XVIII-XIXw. (rewolucja przemysłowa) określa się jako tradycyjny międzynarodowy podział pracy. Był to podział świata na centrum przemysłowe i zaplecze surowcowo rolnicze oraz rynki zbytu. W XIXw. syst. gospodarki światowej oparty na tradycyjnym podziale pracy był rozwinięty na tyle, że produkcja przemysłowa i handel międzyn. wzrosły 30-krotnie.
T.m.p.pracy przetrwał do I wojny św. , w wyniku której doszło do gwałtownych zmian politycznych, społecznych i gospodarczych. Zaczęła się zasadnicza przebudowa całej struktury gosp. światowej. Zmiany te dokonywały się też po II w.św. i trwają do dzisiaj.
Główne czynniki zmian to:
v rozpad syst. kolonialnego i dwubiegunowej struktury t.m.p.pracy.
v rewolucja w Rosji
v wojny światowe (zwłaszcza II w.św.)
v rozpad bloku socjalistycznego i upadek komunizmu w Europie ( po II w.św.)
v wyłanianie się nowej struktury gosp. światowej określanej współczesną gosp. światową (po II w.św.)
W obrębie tej gosp. światowej dochodzi do zmian ilościowych i jakościowych.
Zmiany ilościowe zachodzą w strukturze produkcji i handlu .
Zmiany jakościowe to:
- przekształcenia struktury towarowej i geograficznej handlu międzynar.
- zmiany w zakresie struk. podmiotowej gosp. światowej. (inna regionalizacja , podsystemy ekonomiczne, ośrodki dominujące- Japonia, rosnąca rola organizacji międzyn. )
-pojawienie się nowych form współpracy gospodarczej (to specjalizacja technologiczna i przedmiotowa w dziedzinie produkcji ).
Specjalizacja przedmiotowa ozn. koncentrowanie nakładów na niektórych wybranych grupach wyrobów.
Specjalizacja technologiczna ozn. koncentrację nakładów na wybranych procesach technologicznych lub fazach procesów technologicznych np.: montaż wyrobów gotowych.
Specjalizacja umożliwia obniżenie jednostkowych kosztów wytworzenia gdy produkcjadokonywana jest na dużą skalę. Tworzą się powiązania kooperacyjne. Kooperacji towarzyszą zakupy licencji i dóbr inwestycyjnych. Powiązania kooper. łączą więc aparat wytwórczy podmiotów które współpracują ze sobą.

Zmiany w zakresie m.p.pracy:
szybkie tempo postępu naukowo- technicznego
silna konkurencja międzynarodowa
bardzo duża rola nauki, techniki i technologii.
WYKŁAD 4:
STRUKTURA PODMIOTOWA GOSPODARKI ŚWIATOWEJ
Główne podmioty gospodarki światowej:
gospodarki narodowe wraz z instytucją państwa
przedsiębiorstwa krajowe
przedsiębiorstwa międzynar.(korporacje transnarodowe)
międzyn. ugrupowania integracyjne
międzyn. organizacje gospodarcze
GOSPODARKI NARODOWE
Interesy gospodarek narodowych reprezentuje instytucja państwa. Rządy krajów nawet jeśli nie wchodzą w bezpośrednie więzi gospodarcze próbują oddziaływać na stosunki ekonomiczne z zagranicą. Jest to jeden z głównych czynników określających stopień intensywności i kształt powiązań gospodarczych między krajami. Rządy poszczególnych krajów mogą w sposób bezpośredni zawierać kontrakty i porozumienia. Taka bezpoś. działalność państwa miała miejsce w byłych krajach socjalistycznych. Każde państwo prowadzi określoną politykę dotyczącą oddziaływania państwa na kształtowanie stosunków z zagranicą- jest to tzw. zagraniczna polityka ekonomiczna (wytyczanie celów przez państwo, wybór instrumentów ich realizacji).
Zagr.polit.ekon. utożsamia się często z pojęciem polityki handlowej. Ma to wytłumaczenie historyczne gdyż pierwsze więzi gosp. to więzi handlowe (wymiana towarowa) później obrót usługami i czynnikami pracy. Zakres polit. ekonomicznej jest więc szerszy niż polit. handlowej.
Zagr.polit.ekon. dzieli się na 2 podstawowe typy:
1. Polit. autonomiczna- ma charakter jednostronny ; są to decyzje państwa dotyczące stosunków gosp. z zagranicą.
2. Polit. umowna- polega na zawieraniu przez państwo z innymi krajami umów międzynarodowych (um.dwustronne ,wielostronne lub dotyczące np. obniżania stawek celnych czy zasad wzajemnego traktowania w stosunkach międzyn. )
Analogicznie – instrumenty polit. zagranicznej mogą mieć charakter:
1. autonomiczny
2. umowny
W ewolucji zagr.polit.ekon. wyłoniły się 2 główne kierunki:
1. polityka wolnego handlu
2. polityka protekcjonizmu
AD1
Polit. wolnego handlu ozn. usuwanie wszelkich ograniczeń i przeszkód w stosunkach gosp. z zagranicą zwłaszcza w zakresie wymiany towarowej. Jest to koncepcja ukształtowana w ramach doktryny liberalizmu gosp. Ozn. to że zwolennicy wolnego handlu dążą do jak najmniejszego wpływu państwa na stosunki gosp. z zagranicą i uważają że państwo nie powinno świadczyć pomocy własnym przedsiębiorstwom w konkurowaniu z zagranicą. Polit. wolnego handlu w pełnym zakresie realizowano w Anglii XIXw.
AD2
Polit. protekcjonizmu ozn. ograniczenie przez państwo swobody w dostępie do rynku krajowego a więc wprowadzenie różnorodnych barier chroniących kraj przed konkurencją z zagranicy (np. cła). W zakres tej polit. wchodzi też udzielanie pomocy przedsiębiorstwom krajowym w konkurencji z zagr. (np. subsydiowanie eksportu). Skrajną postacią polit. protekcjonizmu jest polit. autarkii gospodarczej, która zakłada dążenie do możliwie pełnej samowystarczalności gospodarczej danego kraju (przede wszystkim zastąpienie importuprodukcją własną oraz ograniczanie stosunków gosp. z zagr. do absolutnie koniecznego minimum).
PRZEDSIĘBIORSTWA NARODOWE
Przedsiębiorstwa poszczególnych krajów wchodzą w kontakty poprzez eksport i import, kooperację w dziedzinie produkcji, powiązania technologiczne związane z udzielaniem licencji, patentów, związki kredytowo-kapitałowe a więc wspólne inwestycje czy przedsięwzięcia.
Mówi się o procesach umiędzynaradawiania .
Wyróżnia się dwa etapy włączania przedsiębiorstw w system gospodarek światowych:
1. umiędzynarodawianie wymiany towarowej (eksport i import)
2. wejście na rynki międzynar. Poprzez podjęcie z zagr. działalności gospodarczej (produkcyjnej, handlowej, usługowej)
3. pełne umiędzynarodowienie czyli prowadzenie działalności w skali światowej a więc stosowanie globalnej strategii, globalnej działalności produkcyjnej czy handlowej (przedsięb. krajowe stają się tzw. korporacjami trans narodowymi).
KORPORACJE TRANSNARODOWE
Korporacje – przedsiębiorstwa zorganizowane zwykle w formie spółek akcyjnych.
Korporacje trans narodowe (wg. ONZ) – to przedsiębiorstwa prowadzące w co najmniej 2 krajach i posiadające również w co najmniej 2 krajach filie lub oddziały będące w całości lub w części własnością przedsięb. macierzystego. Zasięg działania tych przedsiębiorstw jest zasięgiem krajowym. Główny motyw powstawania i rozwoju korp. trans narod. to zagraniczne inwestycje bezpośrednie (przepływ kapitału związanego z działalnością produkcyjną ).
Przykłady korp. trans narod. – General Motors, IBM, Walt Disney , Pepsico, Coca Cola, Ford Motor, Exxon, Shell, Toyota.
MIĘDZYNAR. UGRUPOWANIA INTEGRACYJNE
1959r-Europejska Wspólnota Gospodarcza(EWG), w latach 90-tych Unia Europejska; Europejska Strefa Wspólnego Handlu (EFTA).
Integracja przebiega wg etapów:
1. znoszenie przeszkód w wymianie handlowej
2. unia celna- za zewnątrz ugrupowania jest jednolite polityka celna
3. wspólny rynek w zakresie przepływu kapitału, towaru i rynku pracy
4. unia ekonomiczna i walutowa- ujednolicenie i harmonizacja polityki gosp.
MIĘDZYNARODOWE ORGANIZACJE GOSPODARCZE
Po IIw.św rola tych organizacji wzrosła- pełnią one funkcje regulacyjne w ramach gosp. św. , ustalają pewne wzorce, zalecenia, normy postępowania. Do takich m.org.gosp. należą org.finansowe : Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Bank Światowy, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju. W tej grupie można wyróżnić też pewne porozumienia i organizacje:
Układ ogólny w sprawie ceł i handlu (GATT) od 1995r zastąpiona Światową Organizacją Handlu (WTO)
W zakresie m.stos.gosp. działa szereg organizacji świadczących humanitarną i społeczną pomoc np. ONZ, Światowa Org. Do Spraw Żywności (FAO), Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), Organizacja do spraw Pomocy Dzieciom (UNICEF).
WYKŁAD 5:
MECHANIZMY FUNKCJONOWANIA GOSPODARKI ŚWIATOWEJ I PIENIĄDZ ŚWIATOWY.
Gospodarki narodowe stykają się na międzyn. rynkach o zasięgu regionalnym lub światowym.
Rynki zawsze są wyspecjalizowane. Są to rynki towarowe (surowców, żywności, maszyn), rynki usług (turystycznych, przewozowych i in.) rynki finansowe (międzyn. rynek walutowy i międzyn. rynek kredytowy, terminowe rynki finansowe). Ceny na rynku światowym maja związek z cenami krajowymi. Jeśli nie ma przeszkód w wymianie (wolny handel) i pomija się koszty transportowe to mówimy że działa prawo jednej ceny, czyli cena danego towaru będzie jednakowa na całym świeci. Ceny mogą się także kształtować na giełdach towarowych. Odzwierciedlają one ceny rynkowej równowagi, ale mogą też być kształtowane przez monopole.
Pieniądz światowy to pieniądz służący do rozliczeń w sferze stosunków międzyn. Historycznie pieniądzem światowym było złoto (XIXw.). Do lat 70-tych – system dewizowo-złotowy. Dolar był zrównany ze złotem i pełnił funkcję pieniądza światowego. Na początku lat 70-tych – system walutowy wielodewizowy. Funkcje pieniądza światowego pełnią różne waluty narodowe i różne rodzaje pieniądza.
Składniki rezerw walutowych w krajach członkowskich MFW:
1. Złoto monetarne
2. Waluty rezerwowe (dolar amerykański, marka niemiecka. W mniejszym stopniu- waluty krajów UE i frank szwajcarski)
3. Specjalne prawa ciągnienia (SDR-y)-jest to pieniądz międzynarodowy kreowany od 1995r przez MFW. Wartość jego (parytet) zależy od koszyka 5 głównych walut. Nie jest to pieniądz gotówkowy. Służy do regulowania zobowiązań i regulowania bilansów płatniczych krajów członkowskich MFW.
HANDEL MIĘDZYNARODOWY
Handel międzyn. to część wymiany narodowej. Obejmuje on obroty towarowe. Obejmuje też obrót czynnikiem kapitałowym, pracy i transfer technologii oraz obrót usługami.
Ceny w handlu międzyn.
Korzyści z handlu międzyn. dla poszczególnych krajów zależą od tego jak kształtują się ceny towarów eksportowanych i importowanych przez dany kraj. Używa się tutaj wskaźnika TERMS of TRADE (warunki wymiany). Ozn. on relację zmian cen dóbr eksportowanych do zmian cen dóbr import. przez poszczególne kraje. Terms of Trade może być cenowy lub nominalny. Wsk. ten pokazuje zmiany siły nabywczej eksportu w stosunku do importu poszczególnych krajów.
Zmiany w czasie tego wsk. wskazują jak zmieniają się korzyści krajów prowadzących wymianę. Poprawa ToT następuje gdy ceny dóbr eksportowanych w okresie 1 roku rosną szybciej niż ceny dóbr importowanych. Za eksport będzie można kupić więcej dóbr importowanych, rośnie siła nabywcza eksportu a więc zapłacimy mniej za import. Jeżeli sytuacja jest odwrotna- relacja jest odwrotna- za eksport można kupić mniej.
Na kształtowanie się wsk. ToT decydujący wpływ maja ceny na rynkach światowych. Zmiany tych cen można badać w krótkim lub długim okresie.
Krótkookresowe zmiany cen.
Specyfika kształtowania się cen światowych zależy od typu towarów:
1. towary wystandaryzowane
2. towary zindywidualizowane
AD1.
Są to towary masowe o identycznych walorach użytkowych i są łatwe do jednoznacznej klasyfikacji. Są zastępowalne, np. surowce mineralne, rolne i większość art. rolnych (ropa naftowa, miedź, cynk, pszenica). Towary te nadają się do obrotu giełdowego.
AD2.
Maja zróżnicowane walory użytkowe. Są produkowane w krótkich seriach. Występuje tu duże uzależnienie odbiorcy towaru od dostawcy. Zaliczamy tu m.in. wyroby przemysłowe.
Ceny światowe zachowują się inaczej dla tych grup . występuje różny poziom cenowej i dochodowej elastyczności popytu oraz podaży.
Artykuły rolne
Niska elastyczność cenowa i dochodowa podaży. Podaż jest względnie usztywniona, słabo reaguje na zmiany cen i dochodów. Gdy spada popyt na produkty rolne a w ślad za tym cena – eksporterzy często zwiększają podaż aby nie stracić na wpływach dewizowych.
Przyczyną sztywnej podaży jest także protekcjonizm państwowy. Dopuszcza się nawet subsydiowanie eksportu.
Popyt na art. rolne cechuje niska elastyczność cenowa i dochodowa.
Surowce mineralne
Elastyczność podaży jest większa ale często jest usztywniana przez strategie sprzedawców. Rządy mogą też stosować politykę która prowadzi do słabego reagowania na zmiany cen.
Popytna surowce mineralne cechuje niska elastyczność cenowa i dochodowa ze wzgl. na dużą zależność procesów technologicznych , np.: wszystkie kraje rozwijające się uzależnione są od dostaw ropy naftowej.
Zwiększony popyt na surowce jest uzależniony od poprawy koniunktury, konfliktów zbrojnych. Zmiany popytu na surowce są istotnym czynnikiem wpływu na ceny światowe surowców i produktów rolnych. Zależą one bardziej od popytu niż od podaży. Ceny światowe surowców i produktów rolnych są mało stabilne.
Artykuły przemysłowe
Jest znacznie większa elastyczność cenowa podaży. Występuje tu mniejsza zależność produkcji od warunków naturalnych, mniejsze są koszty. Elastyczność cenowa i dochodowa popytu jest bardzo zróżnicowana, ale ceny towarów przemysłowych cechuje znaczna stabilność.
WYKŁAD 6.
DŁUGOOKRESOWE TENDENCJE W ZAKRESIE CEN ŚWIATOWYCH
Długookresowe zmiany wpływają na cenowe Terms of Trade. Do badania zmian cen używa się wskaźnika tzw. towarowe nominalne Terms of Trade (relacja zmian cen artykułów surowcowo-rolnych do zmian cen wyrobów przemysłowych).
W okresie wojennym ceny art. rolnych rosły wolniej niż ceny art. przemysłowych (tzw. nożyce cen które rozwierały się na niekorzyść eksporterów art. surowcowo-rolnych czyli krajów rozwijających się, względne korzyści dla krajów wysokorozwiniętych które eksportują wyroby przemysłowe). W tendencji tej istniały 2 wyjątki:
1. Początek lat 50-tych –okres zimnych wojen (wojna koreańska i groźba konfliktu na skalę światową)- wystąpił wówczas zwiększony popyt na surowce. Rosły ceny z czego korzystali eksporterzy.
2. Lata 70-te do początku 80-tych – poprawił się gwałtownie wskaźnik towarowy ToT bo gwałtownie wzrosły ceny surowców. (lata1979-1980 drugi kryzys naftowy- gwałtowny wzrost cen ropy naftowej. Początek lat 90-tych –susza w rolnictwie).
Ogólna tendencja była jednak taka, że kraje eksportujące surowce były w gorszej sytuacji niż kraje eksportujące art. przemysłowe. Związane jest to z postępem surowców energooszczędnych.
Spada zużycie surowców i energii na jednostkę wyrobu. Wzrasta znaczenie recyclingu czyli wtórnego zużywania surowców. Stosunkowo dużym eksporterem surowców, szczególnie art. rolnych stają się również kraje wysokorozwinięte np. EWG. Szybszy wzrost popytu na art. przemysłowe w stosunku do innych.
Tendencje w handlu międzynarodowym- struktura towarowa i geograficzna handlu międzynarodowego.
We współczesnej gospodarce zaznacza się w zakresie handlu międzyn. bardzo silna pozycja krajów wysoko rozwiniętych (grupa ok. 23 krajów). Udział tych krajów w produkcji globalnej świata wynosi ok. 56% ,w eksporcie towarów i usług jest to ok. 76%. Grupę tę tworzy np. UE, USA, Japonia.
Kraje rozwijające się to 33% produkcji światowej i 20% eksportu. Wyodrębnia się też kraje Europy Środ.-Wsch. i były ZSRR –11% produkcji światowej i 4% eksportu (w tym Polska). Wzrosło znaczenie krajów zaliczanych do grupy krajów trzeciego świata. Jest to obecnie grupa która została wyodrębniona i nazywa się Nowo Uprzemysłowione Kraje Azjatyckie (Hong Kong, Tajwan, Korea Pd., Singapur, Malezja i Tajlandia).
Struktura towarowa światowego eksportu.
Jeżeli wartość wszystkich krajów łącznie przyj mniemy za 100% to produkty przetworzone (przemysłowe) stanowią 73% światowego eksportu. W zakresie struktury towarowej można wyróżnić 3 grupy: 1. maszyny i środki transportu stanowią 38% eksportu, 2.produkty rolne 12% św.eksp., 3.produkty górnicze 12% w tym paliwa 9% św.eksp.
Struktura geograficzna światowego eksportu ( dane z 1993r.)
W handlu pod względem eksportu światowego na Europę Zach. przypada 47% św.eksp., na Afrykę 0,2%, Bliski Wschód 0,3%, Europę Środk.-Wsch. i były ZSRR 0,5%.

Korzyści z handlu międzyn. w świetle teorii handlu międzyn.
Teoria handlu międzyn. próbuje odpowiedzieć na pytania: jakie czynniki określają wielkość i strukturę towarową i geograficzną wymiany towarów?, od czego zależy stosunek wymiany towarów eksportowanych do importowanych?, jakie korzyści daje handel międzyn. krajom –uczestnikom wymiany i krajom trzecim, czyli jak handel międzyn. wpływa na poziom dobrobytu poszczególnych krajów?. Od strony etyki nie ma jednolitej koncepcji handlu międzyn. która odpowiadałaby na te trzy pytania. Są różne koncepcje teoretyczne które wychodzą od różnych założeń.
Myśl ekonomiczna już w starożytności i średniowieczu podejmowała problem handlu międzyn. Starożytni władcy dążyli do zdobycia jak największej ilości dóbr (eksploatacja rabunkowa). Na przełomie XVI-XVIIw. Pojawiła się doktryna merkantylizmu (kapitalizm kupiecki). Stwierdzono, że źródłem bogactwa każdego narodu jest dodatni bilans handlu zagranicznego. Chodzi o to by kruszce (złoto) i pieniądze dopływały do kraju. Twórcy tej doktryny zalecali prowadzenie polityki protekcjonizmu czyli popieranie rozwoju rodzimej wytwórczości i ograniczanie eksportu.
Tezę merkantylizmu podważyli twórcy ekonomi klasycznej Smith i Ricardo. A.Smith sformułował pierwszą rozwiniętą koncepcję handlu międzyn. tzw. teoria kosztów absolutnych (bezwzględnych).
A.Smith stwierdził, że bezwzględne różnice w kosztach wytwarzania są podstawą specjalizacji międzynarodowej. Koszty są zawsze mierzone nakładami pracy ludzkiej. Dany kraj nie musi wszystkich produktów wytwarzać taniej wystarczy, że ma przewagę w absolutnych kosztach wytwarzania niektórych dóbr.
Załóżmy , że mamy dwa kraje A i B produkujące produkty X i Y. Kraj A na przewagę absolutną w kosztach wytwarzania produkcji X , nie ma przewagi w produkcji Y. Kraj B ma przewagę w kosztach absolutnych produkcji Y, nie ma przewagi w produkcji X. Oba kraje osiągną korzyści z międzynarodowego podziału pracy niezależnie od bilansu, jeżeli kraj A, będzie specjalizował się w produkcji i eksporcie X a będzie importował Y. Kraj B powinien specjalizować się w produkcji i eksporcie Y i importować towar X. W sumie dochodzi do lepszego wykorzystania zasad pracy. Wzrasta produkcja zarówno X jak i Y.
W przypadku krajów produkujących wszystkie towary drożej od partnerów teoria ta tego nie wyjaśnia.
Na przełomie XVIII-XIXw Ricardo (wg. innych także Torrens) sformułowali teorię kosztów komparatywnych (względnych). Powstała w ten sposób tzw. klasyczna teoria wymiany międzynarodowej. Możliwość korzystnej specjalizacji istnieje nawet wtedy, gdy dany kraj wytwarza wszystkie produkty drożej lub taniej niż inne kraje. Wówczas wystarczającą przesłanką specjalizacji i handlu międzyn. jest występowanie względnych różnic w kosztach wytwarzania. Oznacza to, że kraje powinny specjalizować się w produkcji i eksporcie tych towarów które mogą wytwarzać stosunkowo taniej niż ich partnerzy, tzn. takich towarów gdzie przewaga w kosztach wytwarzania nad partnerami jest największa. Źródłem korzyści z handlu międzyn. jest bardzo efektywne wykorzystanie zasobów pracy ludzkiej. Zasada kosztów względnych jest podstawową zasadą racjonalnego gospodarowania w skali międzynarodowej.
Zasadę Ricardo i Torrensa można uogólnić. Koszty można mierzyć też różnicami w wydajności pracy. Wówczas podstawową specjalizacją w produkcji i eksporcie powinna być względna przewaga w wydajności pracy.
Podział korzyści z wymiany w oparciu o zasadę kosztów względnych nie jest zawsze równy tzn. opłacalność tej wymiany zależy od tego jak duże są różnice w kosztach względnych.
Klasyczna teoria handlu międzyn. jest bardzo sformalizowana. Zakłada się bardzo uproszczony model świata tzn. bada się tu tylko dwa kraje i dwa wytwarzane towary. Teoria ta ma charakter statyczny tzn. przyjmuje się stałość kosztów i niezmienne relacje kosztów. Klasycy zakładali też doskonałą konkurencję w skali międzynarodowej i światowej czyli brak ograniczeń w handlu. Powoduje to, że teorie te nie mogą tłumaczyć całej złożoności handlu międzyn.
Teoria neoklasyczna handlu międzyn. (Heckscher, Ohlin, Samuelson) tzw. teoria obfitości zasobów. Przesłanka handlu zagranicznego są relatywne różnice w kosztach a także w cenach wytwarzania towarów między krajami. Różnice w kosztach i cenach wytwarzanych towarów są spowodowane odmiennym wyposażeniem w dwa główne czynniki produkcji (kapitał rzeczowy i praca). Kraj stosunkowo lepiej wyposażony w kapitał powinien specjalizować się w produkcji i eksporcie dóbr kapitałochłonnych. Jeżeli jest lepiej wyposażony w czynnik pracy – dóbr pracochłonnych, czyli powinien eksportować takie towary których produkcja wymaga zastosowania tańszego czynnika pracy.
Leontief weryfikował tę teorię dla Stanów Zjednoczonych i doszedł do następujących wniosków tzw. paradoks Leontiefa : -Stany Zjed. eksportują towary pracochłonne mimo że obficie wyposażone są w kapitał.
Współczesne teorie handlu międzyn. korzyści z wymiany upatrują często w innych czynnikach. Wśród wielu współczesnych teorii można wyróżnić dwie grupy:
1. teorie neoczynnikowe,
2.teorie neotechnologiczne.
Teorie neoczynnikowe są rozszerzeniem rozważań nad teorią obfitości zasobów. W teoriach tych uwzględnia się jednak większą ilość czynników produkcji (niż kapitał i praca) np. zasoby naturalne, złożoność czynników produkcji, praca prosta , praca złożona (kapitał ludzki).
Sens teorii neoczynnikowych – każdy kraj powinien eksportować towary do których wytwarzania stosuje się relatywnie obfite (tanie) towary. Importować zaś takie które w kraju są mało obfite (jest ich mało)
Teorie neotechnologiczne – uwzględniają zmiany w zakresie handlu spowodowane rozwojem postępu technicznego np. teoria luki technologicznej (Posner). Teoria ta wychodzi od założenia że występują różnice poziomów wiedzy technicznej między różnymi krajami. Jest zróżnicowane tempo i kierunki postępu technicznego. Teoria dotyczy przede wszystkim handlu dobrami przemysłowymi. Twierdzi się że handel międzyn. tymi dobrami przemysłowymi (kierunki i struktura tego handlu) jest determinowana przez opóźnienia poszczególnych krajów w opanowaniu technik produkcji nowoczesnych wyrobów i wykorzystaniu osiągnięć postępu technicznego. Kraje o dużej innowacyjności maja przewagę technologiczną – łatwiej im eksportować nowe produkty i technologie. (Kraje zapóźnione stają się imitatorami. Kraje o dużej innowacyjności- innowatorzy).
Wśród współczesnych teorii są też inne teorie np. koncepcja życia produktu wg. której nowy produkt przechodzi przez trzy fazy: 1.innowacji, 2.dojrzewania, 3.standaryzacji.
WYKŁAD 7,8
ROLA HANDLU ZAGRANICZNEGO W GOSPODARCE NARODOWEJ
Wpływ handlu zagranicznego na wielkość PKB (DN)- od strony salda zagranicznego.
Można wyodrębnić tu 2 aspekty:
1. Handel zagr. może wpływać na wielkość DN poprzez dodatnie saldo obrotów towarowych z zagranicą. Zwiększa wówczas podaż towarów dostępnych w kraju.
2. Od strony popytu- handel zagr. zwiększa popyt globalny ponad popyt krajowy. Wpływa to na wzrost DN wytworzonego.
W gospodarce zamkniętej można wyliczyć jaką ilością dóbr posługuje się państwo. Można to zrobić za pomocą wzoru: Y=I+K+G ; gdzie:
Y- dochód narodowy (niekiedy DN liczymy jako: DN= PKB-amortyzacja)
I - inwestycje
K - kapitał
G – wydatki rządowe
W gospodarce otwartej (tzn. istnieje wymiana gospodarcza z zagranicą): Y=I+K+G+NX ;
NX= exp-imp gdzie:
NX- eksport netto (saldo handlu zagr.) , exp- eksport, imp- import.

Gdy exp>imp to Y=DN podzielony jest mniejszy od wytworzonego.
Gdy exp
Wielkość NX odpowiada wielkości salda DN i wpływa na wielkość funduszy przeznaczonych na inwestycje i konsumpcję. Wielkość funduszu jaki kraj może przeznaczyć na zużycie konsumpcji i inwestycji to ABSORPCJA. Absorpcję można zwiększyć ponad DN wytworzony w kraju. Dzieje się tak gdy import jest większy niż eksport. Oznacza to, że jest więcej dóbr z których korzysta społeczeństwo oraz oznacza to, że kraj korzysta z kredytów zagranicznych. Gdy społeczeństwo będzie zwiększało absorpcję ponad DN – jest to sytuacja tylko oresowa, bo w późniejszym okresie trzeba spłacić to zadłużenie. Problem ten można przedstawić przy pomocy wykresu:
Rys: Finansowanie zagraniczne a absorpcja krajowa.
Wpływ handlu zagr. na wielkość DN poprzez wielkość popytu.
Nawiązujemy tu do ujęcia keynsowskiego- jeżeli istnieją wolne moce wytwórcze do wielkość DN zależy od wielkości popytu globalnego w gospodarce. Zgodnie z teorią Keynsa wielkość popytu zależy od wydatków na inwestycje i kapitał. W gospodarce otwartej wielkość popytu zależy także od wielkości exp. i imp.
Import a DN: jeżeli wzrasta DN to rośnie zapotrzebowanie na import. popyt na dobra importowane może pozostawać w różnej proporcji w stosunku do przyrostu DN. Popyt na import zależy od krańcowej skłonności do importu.
Eksport a DN: zależy tu od tego jaki czynnik powoduje przyrost DN, np.(1) jeżeli wzrasta popyt krajowy – część popytu skieruje się na dobra które były przedmiotem eksportu (może nastąpić zmniejszenie się eksportu); (2) jeżeli wzrasta popyt z zagranicy na dobra eksportowane przez dany kraj – mamy do czynienia ze wzrostem eksportu; (3) jeżeli wzrasta konkurencyjność towaru danego kraju (lepsza jakość)- to rośnie eksport.
Wg.Keynesa jeżeli w gosp. istnieją niewykorzystane moce wytwórcze DN można zwiększyć poprzez mechanizmy mnożnikowe.
MNOŻNIK INWESTYCYJNY: K i= delta Y/ delta I a, Ia -inw. autonomiczne
W gosp. otwartej impulsem takim może być pojawienie się dodatkowego eksportu.
Wielkość mnożnika zależy od końcowej zdolności do konsumpcji.
Zakłada się że w gosp. otwartej zamiast impulsu jakim jest autonomiczna gospodarka państwa, takim impulsem może być pojawienie się możliwości dodatkowego eksportu. Dodatkowy eksport może pobudzić popyt w gospodarce (wzrost DN przy założeniu że są nie wykorzystane moce wytwórcze w tym rezerwy siły roboczej).W latach 1989-1990 Polska była w okresie głębokiego załamania gospodarczego- recesja gospodarcza. W 1990r. nastąpił bardzo dynamiczny wzrost eksportu w Polsce. Sądzi się, że był to impuls pierwotny który spowodował ożywienie gospodarcze. Nastąpiło zahamowanie tendencji spadkowej.
Z mechanizmami mnożnikowymi, w gospodarce otwartej łączą się pewne zagrożenia. Jeżeli mnożnik zależy wprost proporcjonalnie od poziomu krańcowej skłonności do konsumpcji krajowej to trzeba stwierdzić że krańcowa skłonność do konsumpcji krajowej może się zmniejszyć, jeżeli część popytu konsumpcyjnego w kraju skieruje się na dobra importowane. Osłabi to działanie mechanizmów mnożnikowych i dojdzie do wzrostu zatrudnienia ale za granicą. Mechanizmy mnożnikowe mogą też działać w kierunku przeciwnym tzn. że w przypadku spadku eksportu i zwielokrotniony w skutek mnożnika spadek popytu i DN może dojść do załamania gospodarczego włącznie. (Przykładem współczesnym jest Finlandia lat 90-tych. Kraj ten tradycyjnie utrzymywał silne więzi gospodarcze z ZSRR).

Wpływ handlu zagr. na zmianę struktury DN (dotyczy struktury towarowej).
W gosp. zamkniętej (gdy nie ma handlu zagr.) zmiany struktury są możliwe ale odbywa się to w długim okresie czasu. Handel zagr. stwarza możliwości względnie szybkiej zmiany tej struktury. Handel zagr. stwarza możliwości importu niezbędnego (jest to ważne dla krajów małych lub średnich, gdyż rozwój tych krajów bywa uzależniony od wymiany z zagranicą).
Handel zagr. ratuje często sytuację w przypadkach ekstremalnych takie jak susza czy powódź. Jeżeli zmienia się styl życia zachodzą zmiany w konsumpcji i import jest wówczas przydatny.
Wpływ handlu zagr. na efektywność gospodarowania.
Efektywne gospodarowanie to bardzo racjonalne użytkowanie posiadanych zasobów wytwórczych. Handel zagr. wpływa na efektywność gospodarowania głównie poprzez specjalizację międzynarodową i postęp techniczny. Specjalizacja międzynarodowa oznacza że dany kraj produkuje niektóre potrzebne dobra na potrzeby własne i na eksport. Z wytworzenia pewnych innych towarów kraj rezygnuje i importuje je dla zaspokojenia potrzeb. Specjalizacja powoduje zmniejszenie kosztów produkcji (tzn. bardzo racjonalne wykorzystanie zasobów). Zmniejszają się przeciętne koszty jednostkowe wytwarzanych dóbr. Dzięki specjalizacji możemy uzyskiwać korzyści skali produkcji (spadek długookresowych przeciętnych kosztów wytwarzania oznacza że uzyskuje się korzyści skali).specjalizacja umożliwia więc produkcje masową.
Za pośrednictwem postępu technicznego można obniżyć koszty produkcji. Współcześnie postęp techniczny jest niezwykle kosztowny ze względu na prace badawcze i wdrożenie ich rezultatów.
Handel zagr. wpływa na efektywność gospodarowania także poprzez:
· Transfer technologii (licencje, linie produkcyjne),
· Konkurencje wyrobów zagranicznych na rynku krajowym.
Transfer technologii- import technologii np. zakup licencji to jedyna często możliwość likwidacji technologicznej. Przykładem złego wykorzystania importu technologii jest Polska epoki Gierka.
Konkurencja wyrobów zagranicznych na rynku krajowym- gdy pojawiają się zagraniczne towary na naszym rynku zmusza to producentów krajowych do bardziej racjonalnego gospodarowania, obniżania kosztów, ulepszania produkcji, unowocześnienia produktów itp.
MIĘDZYNARODOWY HANDEL USŁUGAMI.
Usługi dopiero od niedawna nabrały większego znaczenia w wymianie międzynarodowej. Trudno jest zdefiniować usługi ze wzgl. na ich różnorodność i brak porównywalnych danych statystycznych między krajami.
Cechy usług:
· Większość z nich nie ma postaci materialnej, nie można ich magazynować, tworzyć zapasów, produkcja i konsumpcja zachodzą jednocześnie;
· Trudno je rejestrować, czyli uchwycić moment sprzedaży;
· Ich eksport odznacza się zwykle wyższą efektywnością niż dóbr materialnych. Niższy jest koszt stanowiska pracy w porównaniu z produkcją materialną;
· Usługi są bardziej pracochłonne, czyli używa się mniej kapitału. Wpływa to na wyższą efektywność eksportu usług.
USŁUGI- to świadczenie społecznie użytecznych czynności nie związanych bezpośrednio z wytwarzaniem bezpośrednio dóbr rzeczowych.
W rocznikach statystycznych usługi definiuje się jako:
· Produkcja materialna- przemysł przetwórczy, rolnictwo, leśnictwo, przem wydobywczy.
· Usługi- transport, łączność, obrót towarowy.
Główne czynniki wzrostu znaczenia usług i obrotu międzynarodowego nimi to:
Wzrost zamożności społeczeństw i więcej czasu wolnego (przestano wykonywać część czynności w gospodarstwach domowych)
Pojawił się popyt na nowe mało znane usługi np. turystyczne, bankowe.
Ze wzrostem produkcji towarowej pojawiła się konieczność obsługi tego typu towarami
( transportowe, spedycyjne, ubezpieczeniowe)
Rozwój techniki (tv sat, komputery), postęp techniczny powoduje unowocześnienie usług i pojawienie się nowych rodzajów usług
Większe możliwości świadczenia usług na odległość np. komputerowa rezerwacja biletów na trasy lotnicze.
Rozwój wyspecjalizowanych firm usługowych, spedycyjnych (organizacja transportu)
Klasyfikacja usług na potrzeby handlu międzynarodowego
Statystyka MFW uwzględnia obok usług czystych:
v Usługi czynnika praca
v Usługi czynnika kapitał
Są to tzw. usługi czynnikowe.
W klasyfikacji MFW usługi dzielą się na:
I. Usługi transportowe- wyróżnia się tu:
- transport morski (tranzyt międzynarodowy, przewozy osobowe, przewozy ładunków międzynarodowych)
- usługi pomocnicze ( CARGO-ubezp. ładunków; CASCO- ubezp. łransportów)
- usługi przeładunkowe, rzeczoznawczo-kontrolne, holowanie, pilotaż
II. Turystyka międzynarodowa
III. Usługi pozostałe (usługi handlowe, bankowe, giełdowe, reklamowe, organizacja targów i wystaw, usługi telekomunikacyjne, techniczne-obroty licencjami, patentami i prawami autorskimi, usługi budowlano- montażowe)
IV. Inne – usługi związane z kulturą, sztuką lecznictwem, konsultacje prawne
Klasyfikacja MFW obejmuje usługi czynnikowe, a więc kapitał i dochody w formie dywidendy i procentów, oraz usługi pracy- przekazy emigrantów.
Rola usług w gospodarce i obrotach handlowych z zagranicą.
Występuje tu pewna prawidłowość- im bardziej rozwinięty kraj i wyższy poziom rozwoju gospod. tym większe znaczenie usług. W krajach rozwiniętych udział usług w tworzeniu PKB wyn. 60-70%, zatrudnienie w sektorze usług 60%. Dla Polski usługi w PKB-45% (początek lat 90-tych). Światowy eksport usług bez dochodów z inwestycji zagranicznych w 1993r stanowił 22% handlu międzynar towarami i usługami.
Główni eksporterzy usług: USA, Francja, Niemcy, Włochy, Wlk. Brytania .
Importerzy- (te same kraje oraz: ) Arabia Saudyjska, Meksyk, Azja połudn-wsch.
Udział Polski w światowym handlu usługami wyn 0,4%
Największy udział w światowym eksporcie usług mają usługi transportowe- 30% wpływów, podróże zagraniczne (turystyka)- 23%, reszta- 47% wpływów. Usługi stanowią bardzo ważną pozycję w bilansach obrotów bieżących. Saldo bilansu handlu zagr. towarów często jest ujemne ale występuje dodatnie saldo usług ( kompensują więc ujemne saldo h.z)
Wpływy z eksportu usług- niektóre kraje np. Grecja mają te wpływy większe niż wpływy z eksportu towarów. W Austrii 75% usługi w stosunku do wpływów towarowych, Polska 29%, Francja 50%.
WYKŁAD 9
MIĘDZYNARODOWA WYMIANA CZYNNIKÓW PRODUKCJI
KAPITAŁ
Przepływ kapitału w szerokim znaczeniu- to każdy odnotowany w bilansie płatniczym ruch kapitału przez granicę. W wąskim znaczeniu- to przepływy podejmowane z motywu zysku.
Obroty kapitałowe prowadzone przez BC nie mają motywu zysku, także gdy kraje świadczą pomoc innym krajom, np.: w stanie klęski żywiołowej.
Klasyfikacja przepływów kapitałowych:
1. wg. czasu:
krótkoterminowe (do 1 roku)
długoterminowe
2. wg. pochodzenia kapitału:
ze źródeł publicznych (rządy, agendy rządowe, org. międzynar.)
ze źródeł prywatnych (banki komercyjne, przedsiębiorstwa, instytucje, osoby prywatne)
3. wg. formy wywozu kapitału:
lokaty na rynku walutowym (krótkoterm. depozyty na zagr. rynkach lub niektóre pap.wart.)
kredyty handlowe
inwestycje portfelowe
inwestycje bezpośrednie
kredyty finansowe
kredyty handlowe są związane z obsługą handlową. Eksporter udziela go importerowi. Często mają one postać wekslową.
Jeśli chodzi o formy wywozu kapitału, to wyróżniamy też następujący podział:
kapitał pożyczkowy (kredyty handlowe i finansowe)
inwestycje bezpośrednie
inwestycje portfelowe
Kredyty finansowe nie są udzielane na konkretny cel. Mogą ich udzielać rządy państw, banki lub organizacje międzyn. Dużo ich udzielano w latach 1970-1980. Udzielano ich bez konkretnego celu co doprowadziło do wielkiego kryzysu zadłużeniowego (zadłużenie krajów rozwijających się wzrosło z 70 mld $ w 1970r. do 1000 mld $ w 1980r.). Po roku 1980r. zaczęły działać niekorzystne tendencje w zakresie terms of trade i okazało się że dłużnicy nie są w stanie spłacać ani rat kapitałowych ani odsetek.
Inwestycje portfelowe- są to lokaty w zagraniczne pap.wart. (akcje, obligacje, bony skarbowe).
Inwestycje bezpośrednie- to podejmowanie działalności gospodarczej zagranicą (zakup lub utworzenie przedsiębiorstw, przejęcie kontroli nad już istniejącym przedsiębiorstwem).
Inwestycją portfelową będzie lokata w zagraniczne papiery w celu udziału w zyskach (dywidenda) lub otrzymanie odsetek. W przypadku inwestycji bezpośrednich chodzi o udział w kierowaniu przedsiębiorstwem.
Inwestycje portfelowe rozwinęły się w XIX – XX wieku. Były to wówczas głównie inwestycje w obligacje zagraniczne. We współczesnej gospodarce jest tendencja wzrostu inwestycji w akcje.
Inwestycje bezpośrednie są najczęściej podejmowane przez korporacje trans narodowe. Jest to element strategii przedsiębiorstw dążących do ekspansji na rynek światowy. Wywozowi temu towarzyszy transfer technologii i technik zarządzania. J
Można badać jak inwestycje bezpośrednie wpływają na:
kraj macierzysty
kraj przyjmujący inwestycje.
Kraj macierzysty
W krótkim okresie w kraju macierzysty może wystąpić pogorszenie bilansu płatniczego. W dłuższym okresie zyski trafiają do kraju macierzystego i to może wpłynąć dodatnio na bilans płatniczy. Inwestycje bezpośrednie mogą pobudzać eksport, a co za tym idzie- zatrudnienie w kraju macierzystym bo omija się bariery w eksporcie, rozwija się eksport kooperacyjny (części zamienne, materiały, podzespoły), rozpoznaje się rynek, filie zagraniczne powodują wzrost zainteresowania produktami kraju macierzystego. W myśl innych poglądów- produkcja w filiach zagranicznych może stać się konkurencyjna w stosunku do eksportu kraju macierzystego.
Kraj lokaty
Wpływ jest pozytywny szczególnie w przypadku krajów rozwijających się, gdzie brak jest rodzimego kapitału. Tym inwestycjom towarzyszy dopływ technologii.
Jeśli obcy koncern wchodzi tylko po to by zdobyć rynek i zniszczyć rodzime przedsiębiorstwa- wpływ negatywny.
PRACA
W szerszym znaczeniu mówi się o międzynarodowym przepływie ludności. Jest to:
ruch turystyczny,
migracje z powodów politycznych, religijnych itp.
migracje zarobkowe.
W przypadku migracji zarobkowych motywem jest osiągnięcie wyższego dochodu lub znalezienie pracy. W migracjach zarobkowych pomija się migracje przygraniczne i sezonowe. Wyróżniamy migracje :
czasowe wyjazdy w celach zarobkowych na okres dłuższy niż 1 rok;
Wielkie przepływy ludności rozpoczęły się w wiekach średnich. XIX wiek to okres masowych migracji międzykontynentalnych głównie z Europy do USA, Kanady, Argentyny, Brazylii, Australii. Po II w.św. zostały utrzymane tradycyjne kierunki emigracji z tym że zaczęło wyjeżdżać dużo ludzi dobrze wykwalifikowanych. Od połowy lat 50-tych pojawił się nowy kierunek- od Europy Zach. z Europy Pd. (Włochy, Jugosławia, Portugalia, Turcja, Afryka Pn). W latach 70-tych – do krajów Zatoki Perskiej (Kuwejt, Liban) napływ imigrantów z Egiptu, Palestyny, Pakistanu.
Dla krajów pochodzenia emigrantów – jest to korzystne gdy w kraju jest bezrobocie. Niekorzyści to: emigracja kadr wysokokwalifikowanych uszczupla rodzime zasoby kapitału ludzkiego. Może to być łagodzone przez przekazy dewiz dokonywane przez emigrantów.
Kraje przyjmujące imigrantów- jeśli są to kadry kwalifikowane to jest to korzyść. Skutki ujemne to problemy społeczne. Korzyści są jednak zwykle większe niż niekorzyści.
WYKŁAD 10.
POLITYKA HANDLOWA

Polityka handlowa jest główną częścią składową zagranicznej polityki ekonomicznej państwa. Zagr. polityka ekonomiczna to oddziaływanie na stosunki gospodarcze z zagranicą. Istnieje ścisłe współzależności tej polityki z polityką gospodarczą wewnętrzną (krajową). W zakres celów zagr. polit. ekonomicznej należy w długich okresach czasu pobudzanie eksportu i wzrost aktywności gospodarczej. Wzrost eksportu wymaga spełnienia celów polityki wewnętrznej.
Narzędzia (instrumenty- bariery) polit. handlowej dzielimy na 3 grupy:
1. cła
2. bariery parataryfowe
3. bariery pozataryfowe.
Cła są najstarszym instr. polityki protekcjonizmu. Przy po,ocy ceł wpływa się na cenę towaru w wymianie zagranicznej.
CŁO – to opłata pobierana od towaru przy przekraczaniu tego towaru przez granicę. Cła mogą być pobierane od importu, eksportu i tranzytu. Najczęściej stosuje się cła importowe. Istota cła polega na tym, że produkt importowy staje się droższy od krajowego. Wyróżniamy cła:
ilościowe (ustalane od ilości)
wartościowe (ustalane od wartości).
BARIERY PARATARYFOWE – wpływają na wymianę dóbr w wymianie międzynarodowej. Do barier tych należą:
- zmienne opłaty wyrównawcze;
- subsydia eksportowe;
- podatek od importu;
- dumping;
- inne opłaty importowe.
Do NARZĘDZI POZATARYFOWYCH zaliczamy wszystkie pozostałe przeszkody w handlu a więc
- zakazy importu lub eksportu (embargo);
- kontyngenty (ustalanie ilościowo pewnych kwot);
- normy techniczne;
- przepisy sanitarne weterynaryjne, fitosanitarne (dotyczące roślin).
- licencje importowe i eksportowe (czyli zezwolenia);
- dobrowolne ograniczenia eksportu (VERs).
SUBSUDIA (SUBWENCJE) EKSPORTOWE to dopłaty państwa do eksportu.
Aby zwiększyć konkurencyjność cena za granicą (w eksporcie) jest niższa niż cena tego dobra w kraju. Różnicę między cenami dopłaca producentom państwo. Wyróżniamy:
subsydia bezpośrednie – wypłacane producentom
subsydia pośrednie – ulgi podatkowe lub kredytowe dla producentów.
Subsydia stosują rządy państwa.
DUMPING oznacza sprzedaż za granicę po cenach niższych niż w kraju a czasem nawet poniżej kosztów produkcji. Dumping stosują same przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwa chcą zwiększyć eksport a więc ustalają większe ceny eksportu. Dumping jest zakazany na mocy porozumienia międzynarodowego. Kraj importujący ma prawo do obrony przed dumpingiem. Może nałożyć cła antydumpingowe. Musi udowodnić, że towary te eksportuje się po cenach niższych niż w kraju i on ponosi straty.
ZMIENNE OPŁATY WYRÓWNAWCZE– jest to taka sytuacje ,kiedy rząd ustala na rynku wewnętrznym minimalne ceny gwarantowane. Rząd nie dopuszcza do importowania dóbr po cenach niższych niż gwarantowane- w przeciwnym wypadku importer musi dopłacić różnicę.
Kontyngenty - dotyczą głównie importu. Najczęściej wprowadza się licencję na import by kontrolować ograniczenia . Chodzi o to by chronić krajowych producentów.
VERs – dobrowolne ograniczenia eksportu.
NORMY TECHNICZNE, JAKOŚCIOWE, SANITARNE -Wszystkie te normy mogą stać się przeszkodą w handlu gdy są nadużywane w celu ochrony przed importem. Między krajami występują różnice w regulacjach prawnych. Obecnie dzięki porozumieniom międzynarodowym rola ceł jest coraz mniejsza. Zyskują na znaczeniu innego typu bariery a głównie przeszkody pozataryfowe.
W 1948r układ GATT – układ ogólny w sprawie ceł i handlu. Porozumienie wielostronne.
Dąży do zliberalizowania handlu światowego. Dopiero od 1995roku porozumienie to zastąpiono WTO - Światowa Organizacja Handlu.
W ramach GATT postanowiono, że cła są narzędziem przy pomocy którego można ochronić rodzimą produkcję przed konkurencją. Za cel postawiła sobie stopniową redukcję taryf celnych i eliminowanie innych przeszkód w wymianie handlowej. GATT stworzył kodeks postępowania w handlu międzynarodowym. Zalecał przede wszystkim zasadę stosowania niedyskryminacji i równości traktowania partnerów handlowych. Wprowadzono Klauzulę Największego Uprzywilejowania KNU- ozn. równość traktowania partnerów w wymianie (np. jakiś kraj da przywileje jednemu partnerowi to ta klauzula zobowiązuje do podobnego potraktowania innych partnerów). Obowiązuje też zasada wzajemności (coś za coś). Możliwość interwencji w handlu tylko za pomocą cła. Dopuszcza się pewne ograniczenia ilościowe w wymianie np. wprzypadku ochrony bilansu płatniczego.
Przyjęto też Klauzulę Narodową – stwierdza ,że produkt importowany musi być traktowany tak jak produkt krajowy (chodzi tu o podatki lub o przepisy). Klauzula Narodowa dotyczy też obywateli innych krajów, osób prawnych, statków innych krajów

Runda urugwajska-

W latach 70-tych odbywała się tzw. runda tokijska- zajęto się tam sprawą dumpingu (postanowienia- cła dumpingowe).
Runda Kenediego- zajęto się obniżaniem stawek celnych.
W ramach Światowej Organizacji Handlu należy się spodziewać, że organizacja ta będzie czuwać nad realizacją tych postanowień.
WYKŁAD 11
MIĘDZYNARODOWA INTEGRACJA GOSPODARCZA
Międzyn integ gospod (wg. prof. Kanieckiego) ozn. scalanie się gospodarek krajowych w jednolitą strukturę ekonomiczną, który to organizm ze względu na wysoki stopień wewnętrznych powiązań gospodarczych wyodrębnia się w widoczny sposób z całokształtu gospodarki światowej. Integracja (łac. Integer )-scalać.
W integracji podstawowym celem jest wzrost efektywności gospodarowania, co ozn. szybszy wzrost i rozwój gospodarczy. O rozwoju decyduje prz.wsz. produkcja przemysłowa i dlatego olbrzymie znaczenie ma postęp techniczny i przepływ technologii. Na większym rynku, jaki się tworzy w wyniku integracji, łatwiej jest osiągnąć korzyści, niż w gospodarce jednego kraju.
Korzyści z integracji:
· powstaje wielki rynek, gdyż znikają (są znoszone) bariery w wymianie;
· wielki rynek umożliwia korzyści jakie daje specjalizacja ( w zakresie produkcji, wymiany oraz postępu technicznego);
· wielki rynek umożliwia osiąganie tzw. korzyści skali (chodzi tu o produkcję masową)- obniżanie się długookresowych przeciętnych kosztów wytwarzania w miarę wzrostu skali produkcji;
· na wielkim rynku występują korzyści zwiększonej konkurencji.
· Integracja zawsze daje wzrost wymiany handlowej między tymi krajami w wyniku znoszenia przeszkód tej wymiany.
Podstawowe formy integracji:
Strefa Wolnego Handlu (jako najniższa forma integracji)- polega na znoszeniu ceł i innych przeszkód pozataryfowych w wymianie w obrębie krajów integrujących się. W stosunku do krajów trzecich prowadzona jest polityka autonomiczna.
Unia Celna –polega na zastąpieniu polityki

Centralna ścieżka projekcji NBP: Inflacja wyniesie 3,2% w 2011 i 2,8% w 2012 r.2011-03-07, źródło: Euromoney.pl

Średnioroczna inflacja konsumencka wyniesie w tym roku 3,2% i spadnie odpowiednio do 2,8% i 2,9% w latach 2012-2013 (wobec 2,6% w 2010 r.), wynika z centralnej ścieżki projekcji inflacyjnej Narodowego Banku Polskiego (NBP), opublikowanej w poniedziałek w "Raporcie o inflacji"

Według nowej projekcji, w całym horyzoncie projekcji wskaźnik CPI będzie znajdował się w okolicach 3,0% r/r.

"Inflacja CPI prawie w całym horyzoncie projekcji (poza początkiem 2012 r.) utrzymywać się będzie powyżej celu inflacyjnego – na średnim poziomie zbliżonym do 3% r/r. W krótkim horyzoncie projekcji za wzrost inflacji odpowiada zmiana stawek VAT od 1 stycznia 2011 r. oraz czynniki podażowe, wpływające na wysoki wzrost cen żywności i energii" - głosi dokument.

W ocenie NBP, w dłuższym horyzoncie projekcji stopę inflacji powyżej celu podtrzymywać będą rosnące koszty pracy, natomiast obniżająca się dynamika cen surowców rolnych i energetycznych na rynkach światowych będą czynnikami ograniczającymi wzrost cen konsumenta.

"Przy założeniu braku zmian stopy referencyjnej NBP w całym horyzoncie projekcji, prawdopodobieństwo ukształtowania się średniorocznej inflacji w przedziale (1,5-3,5%) rośnie z 64% w 2011 r. do 72% w 2012 r., a następnie obniża się do 60% w ostatnim roku projekcji" - czytamy w dokumencie.

Inflacja konsumencka wyniosła w styczniu 3,8% r/r wobec 3,1% w grudniu.

W "Raporcie" podkreślono także, że w krótkim horyzoncie projekcji wzrost inflacji bazowej wynikał będzie z wyższej od początku 2011 r. efektywnej stawki podatku VAT oraz, oddziałujących z opóźnieniem i rosnących od III kw. 2010 r., cen importu. W latach 2012-2013 przyczyną dalszego wzrostu inflacji bazowej będą rosnące jednostkowe koszty pracy (ze względu na stopniową poprawę sytuacji na rynku pracy), natomiast stabilny kurs walutowy będzie utrzymywał tempo wzrostu cen importu na umiarkowanym poziomie.

"W krótkim horyzoncie projekcji silne wzrosty cen surowców rolnych na rynkach światowych, przy utrzymującym się stabilnym kursie złotego względem dolara i niskiej podaży zbóż na rynku krajowym, przełożą się na utrzymanie wysokiego tempa wzrostu cen żywności. W średnim horyzoncie można natomiast oczekiwać obniżenia się dynamiki tych cen ze względu na oczekiwaną poprawę podaży na rynku krajowym, jakkolwiek utrzymają się wysokie ceny surowców rolnych na rynkach światowych" - czytamy dalej.

Według centralnej ścieżki projekcji, ceny żywności wzrosną w tym roku o 3,9%, w 2012 roku - o 2,5%, zaś w 2013 roku 2,4%. W ub. roku wzrost cen żywności wyniósł w tym ujęciu 2,7%.

"W całym horyzoncie projekcji czynniki wzmacniające oraz osłabiające kurs walutowy będą się równoważyć i w efekcie będzie się on kształtował na stosunkowo stabilnym poziomie. W kierunku aprecjacji kursu oddziaływać będzie systematycznie umacniający się kurs równowagi. Proces ten będzie skutkiem dodatniego salda transferów bieżących i kapitałowych z UE oraz szybszego niż w strefie euro wzrostu produktu potencjalnego w Polsce. Czynnikami osłabiającymi kurs złotego będą natomiast zmniejszający się dysparytet stóp procentowych oraz wysoki poziom premii za ryzyko fiskalne" - podano w "Raporcie".

Według centralnej ścieżki projekcji, wskaźnik cen inflacji bazowej po wyłączeniu cen żywności i energii wyniesie 2,2% r/r w 2011 roku, 2,3% w 2012 r. oraz 2,5% w 2013 roku wobec ubiegłorocznego poziomu 1,6%.

Według tych założeń, ceny nośników energii zwiększą się w tym roku o 6,2%, by w latach 2012-2013 ukształtować się odpowiednio na poziomach: 5,3% i 4,9%. W ub. roku ich wzrost wyniósł 6,2%, podał NBP.

"W związku z istotnym wpływem polityki regulacyjnej na kształtowanie się cen energii i żywności, podobnie jak w poprzednich rundach prognostycznych pozostaje ona istotnym źródłem niepewności projekcji inflacji. Znacząca niepewność związana jest z przyszłą polityką Unii Europejskiej w zakresie ochrony środowiska (w tym stosowania wymogów dotyczących emisji dwutlenku węgla), działaniami regulacyjnymi na rynku żywności oraz przyszłą polityką taryfową URE" - podsumował bank centralny. (ISB)

lk/tom

Inflacji nie ma. Na razie. Globalny rynek obligacji i surowców już ją dostrzega. Niektórzy analitycy, zwłaszcza zza oceanu, mówią nawet o zbliżającej się … hiperinflacji.

Jeśli tak, to zadłużona po uszy Ameryka, ale i inne rozwinięte kraje, po cichu pozbędą się kłopotu z ogromnym, narastającym długiem publicznym. A co z giełdą? Z surowcami? Z dolarem?

Andrzej Stec, spekulancik.pl

„Amerykańska gospodarka wejdzie w fazę hiperinflacji porównywalną do tej, która trawi Zimbabwe”. To ostrzeżenie Marca Fabera – znanego za oceanem analityka, który w 1987 roku przewidział załamanie na giełdach, a w 2007 roku ostrzegał przed kryzysem. A może inflacja to tajna broń i właśnie o to chodzi rozwiniętym krajom?

Przepis jest prosty. Weźmy przykład Amerykanów (ale w podobnej sytuacji są inni, w tym Polska). Deficyt państwa ogromny. Poziom zadłużenia bije historyczne rekordy. Niektórzy eksperci mówią nawet o śmieciowych obligacjach czy dolarze. Bo jak wywiązać się z tak wysokich zobowiązań? Rozwiązań jest wiele. Jednym z nich jest … wysoka inflacja.

Dzięki inflacji nominalnie dług państwa będzie taki sam lub nawet wzrośnie. W ujęciu realnym jednak zadłużenie znacząco obniży się. Jak to możliwe? Na rynku przybędzie bowiem pieniędzy. Jeden dolar po inflacji będzie dużo mniej warty, niż przed inflacją. Przyjmijmy więc, że inflacja w latach 2011-2013 osiągnie poziom 5-7 proc. rocznie. Uwzględniając „kapitalizację” przez te trzy lata zadłużenie spadnie realnie aż o jedną piątą !!! A co, jeśli inflacja będzie dwucyfrowa? Problem zadłużenia rozwiąże się nijako sam.

Wysoka inflacja ratująca zadłużone kraje to nie nowość – tak było chociażby w czasie i po II wojnie światowej, czy w latach 70. w USA. To znane narzędzie, choć może podkopać wiarygodność dłużnika w oczach długoletnich wierzycieli. Ale po ostatnich wybrykach kryzysowych mało co zdziwi inwestorów. Najważniejsze to uniknąć strat, czyli odzyskać chociaż nominalnie zainwestowane pieniądze. Pytanie tylko czy można „sterować” inflacją? Z tym też nie powinno być problemu. Po części przyczynią się do tego rządowe plany ratunkowe, po części fala ożywienia w gospodarce. Zawsze może się zdarzyć „szok surowcowy”.

Niestety, wbrew pozorom inflacja nie pomaga bezpośrednio giełdom. Zwłaszcza w krótkim, kilkuletnim okresie. Dopiero w dłuższej perspektywie indeksy nadrabiają zaległości. Według statystyk – amerykański Dow Jones, licząc od 1926 roku, rośnie rocznie ok. 4,5 proc. nominalnie i 1,2 proc. realnie. To niewiele.

Jeszcze gorzej bywa z rynkiem obligacji. Tutaj ceny w przeciwieństwie do inflacji szybko spadają, a rentowności idą w górę. Inwestorzy próbują bowiem wyprzedzić ruch banków centralnych, które walcząc z inflacją zostaną w końcu zmuszone podnosić stopy procentowe. Inflacja sprzyja za to rynkom surowcowym (przynajmniej w pierwszej fali wzrostowej) i rynkom nieruchomości. Czyżby dlatego złoto – jako tzw. safe haven – bije właśnie rekordy popularności?

Nowy OpenDocument Dokument tekstowy (2)