Przemysł wysokiej technologii

Przemysł wysokiej technologii (ang. High-Tech Industry) – gałąź przemysłu wykorzystująca najnowsze osiągnięcia naukowe, techniczne i technologiczne, zarówno w procesie produkcyjnym, jak w samym produkcie. Takimi gałęziami są, m.in.: przemysł elektroniczny, lotniczy, kosmiczny, optyczny, farmaceutyczny i biotechnologiczny.

W latach 70. XX wieku rozpoczęła się trzecia rewolucja przemysłowa wykorzystująca najnowsze osiągnięcia naukowo-techniczne: tranzystory, półprzewodniki, energię atomową, światłowody, biotechnologie. Rozwinął się przemysł wysokich technologii, charakteryzujący się wysokim stopniem przetwarzania surowców, dużym udziałem wydatków na badania naukowe. Oparty jest na automatyzacji i komputeryzacji produkcji. Jest to przemysł elektroniczny, precyzyjny (roboty), lotniczy i rakietowy, zbrojeniowy, farmaceutyczny, chemiczny. Taki przemysł rozwija się w państwach wysoko rozwiniętych: USA, kraje Europy Zachodniej, Japonia oraz w Azji Południowo-Wschodniej (Korea Południowa, Tajlandia, Indonezja).

Powstają technopolia – obszary innowacji technologicznych, zalążki nowoczesnych okręgów przemysłowych, np. Dolina Krzemowa w USA.

Technopolis lub technopolia – miasta, okręgi przemysłowe najnowszej generacji, w których koncentrują się parki technologiczne i parki naukowe. Ich powstanie wiąże się z trzecią rewolucją przemysłową. Główna gałąź przemysłu to przemysł wysokich technologii - high-tech. Obejmuje takie dziedziny jak elektronika, lotnictwo (także przemysł pojazdów kosmicznych), przemysł chemiczny, farmaceutyczny, precyzyjny i optyczny. Czynniki lokalizacji high-tech to: wysoko wykwalifikowana kadra, dobra infrastruktura, sąsiedztwo placówek naukowo-badawczych oraz duże nakłady finansowe na badania innowacyjne. Najwięcej technopolii występuje w Stanach Zjednoczonych. Sporo jest także w Europie i Azji południowo-wschodniej i wschodniej. W Afryce i Ameryce Południowej praktycznie nie występują.

Przykłady technopolii:

USA

Dolina Krzemowa - San Francisco

Orange County - Los Angeles

Droga 128 - Boston (Silicon Boston)

Research Triangle Park - Durham

Silicon Plains - Dallas

Seatle

Salt Lake City

Phoenix

San Antonio

Colorado Springs

Nashville

Atlanta

Nowy Orlean

Miami

Minneapolis

Chicago

Nowy Jork

Detroit

Waszyngton

Kanada

Discovery Park - Vancouver

Mississauga Sheridan Park - Toronto

Montreal

Wielka Brytania

Silicon Glen - Edynburg

Silicon Fen - Cambridge

Korytarz M4 - Londyn-Bristol

Francja

Sophia-Antipolis - Nicea

Paryż Południe - Paryż

Montpelier

Grenoble

Lyon

Lille

Niemcy

Silicon Bawaria - Monachium

Heidelberg

Stuttgart

Karlsruhe

Włochy

Turyn

Portugalia

Taguspark - Lizbona

Finlandia

Oulu

Szwecja

Sztokholm

Węgry

InfoPark - Budapeszt

Holandia

Eindhoven

Japonia

Wyspa Krzemowa - wyspa Kiusiu

Hirosima

Osaka

Hamamatsu

Tokio

Nagaoka

Akita

Muroran

Korea Południowa

Seul

Malezja

Kuala Lumpur

Penang

Singapur

Indie

Bangalur

Izrael

Tel Awiw-Jafa

Dolina Krzemowa

Droga do Doliny Krzemowej

Dolina Krzemowa (ang. Silicon Valley) to nazwa nadana północnej części Doliny Santa Clara, która znajduje się w północnej części amerykańskiego stanu Kalifornia. Zgodnie z nazwą tereny te stanowią od lat 50. XX-wieku centrum amerykańskiego przemysłu tzw. "nowych technologii" (technopolia), głównie przemysłu komputerowego.

Termin został utworzony przez amerykańskiego dziennikarza Dona C. Hoeflera w 1971 roku[1]. Korzystne warunki do rozwoju przedsiębiorczości i niskie ceny gruntu przyczyniły się do dynamicznego rozwoju tej okolicy.

Powstanie [edytuj]

Dolina Krzemowa powstała w bardzo sprzyjających okolicznościach. Było to miejsce, w którym panował dobry klimat. Deszcz padał tylko zimą, temperatura nie spadała poniżej 15°C, natomiast latem nie przekraczała 30°C. Nie było więc ani za gorąco, ani za zimno.

Pierwotnie był to obszar typowo rolniczy – mieszkańcy uprawiali na pobliskich niewielkich wzgórzach sady pomarańczy i brzoskwiń oraz plantacje karczochów.

Po trzęsieniu ziemi w San Francisco na początku XX wieku rozpoczął się napływ przybyszów. Gubernator Kalifornii Leland Stanford, aby uczcić pamięć zmarłego syna, ufundował w Stanford (koło Palo Alto) Uniwersytet. Od tego, początkowo lokalnego, uniwersytetu wszystko się powoli zaczęło. Jednak dynamiczny rozwój przypada na czas II wojny światowej. Wtedy najsilniejsze ośrodki technologiczne i badawcze USA skoncentrowane były niekorzystnie pod względem strategicznym w stanach na wschodnim wybrzeżu. Cześć badań i produkcji zdecydowano przesunąć do Stanfordu. Sprowadzono tam znakomitych fachowców a tamtejsze fabryczki zaczęły produkować, zamiast pługów i traktorów, czołgi i radary. Uniwersytet zaczął skupiać wokół siebie przedsiębiorstwa, które stopniowo się rozrastały i mnożyły, bo ludzie w nich pracujący zakładali potem własne firmy. W roku 1980 istniało 90 firm zatrudniających 25 tys. osób. Pracowano nad zaawansowanymi technologiami przemysłowymi (produkcja półprzewodników). Głównym odbiorcą tych produktów była armia Stanów Zjednoczonych. W 1985 roku znajdowało się tam ponad 2500 zakładów, które zatrudniały ponad 220 tys. pracowników. Obecnie funkcjonuje tam ponad 700 firm informatycznych i teleinformatycznych.

Firmy należące do gigantów przemysłowych, które mają swoje siedziby w Krzemowej Dolinie: Adobe Systems, Advanced Micro Devices, Agilent Technologies, Altera, Apple Computer, Applied Materials, BEA Systems, Cadence Design Systems, Cisco Systems, eBay, Electronic Arts, Google, Hewlett-Packard, Intel, Intuit, Juniper Networks, Knight-Ridder, Maxtor Corporation, National Semiconductor, Network Appliance, NVIDIA Corporation, Oracle Corporation, Siebel, Sun Microsystems, Symantec, Synopsys, Veritas Software, Yahoo!.

Inne, mniejsze firmy tam utworzone: Adaptec, Atmel, Cypress Semiconductor, Handspring, McAfee, Fundacja Mozilla, Palm, Inc., PayPal, Rambus, Silicon Graphics, Tivo, VeriSign.

Rewolucja przemysłowa – proces zmian społecznych, ekonomicznych i politycznych, który został zapoczątkowany na przełomie XVIII i XIX wieku w Anglii i był związany z przejściem od produkcji manufakturowej bądź rzemieślniczej towarów do produkcji fabrycznej na dużą skalę.

Główną przyczyną rewolucji przemysłowej była eksplozja demograficzna. W wyniku ciągle rosnącej liczby mieszkańców rosły również potrzeby rynków. Nie mogły ich zaspokoić manufaktury, które od produkcji rzemieślniczej różniła się tylko organizacją procesu produkcji. Drugą, pod względem ważności, przyczyną rewolucji przemysłowej była rewolucja agrarna (rolna), która doprowadziła do przemiany tradycyjnego feudalnego rolnictwa w rolnictwo nowoczesne.Spis treści [ukryj]

1 XVIII wiek

2 XIX wiek

3 Skutki rewolucji przemysłowej

4 Zobacz też:

XVIII wiek [edytuj]

Rewolucja przemysłowa zaczęła się w Anglii, najlepiej rozwiniętym i najbogatszym wówczas kraju świata, który miał także wydajne rolnictwo i bogactwa naturalne zapewniające energię (węgiel kamienny). W Anglii, kolebce przemysłu, na przykład XIII-wieczne chałupnictwo wełniane nie zaspokajało potrzeb rynku. Stało się to powodem do poszukiwania nowych rozwiązań technologicznych. Rewolucji w przędzalnictwie dokonała Przędząca Jenny (Spinning Jenny; maszyna przędzalnicza wynaleziona przez Jamesa Hargreavesa w 1764 i udoskonalona przez Richarda Arkwrighta w 1767). Można było na niej wytwarzać jednocześnie 16 nici. Początkowo Przędząca Jenny była napędzana siłą ludzkich mięśni, lecz już w 1779 Samuel Crompton udoskonalił ją tak, aby wykorzystywała jako napęd mechaniczny koło wodne. Stosowanie koła wodnego nie było jednak wszędzie możliwe, więc wynalazcy szukali innych rozwiązań. W 1763 James Watt zmodernizował silnik parowy Thomasa Newcomena z 1712. Watt zbudował też mechanizm, z pomocą którego ruch posuwisty tłoków był zamieniany na ruch obrotowy. W 1784 powstała pierwsza fabryka przędzalnicza, w której użyto silniki parowe Watta. Zapotrzebowanie na maszyny parowe powodowało wzrost znaczenia górnictwa i hutnictwa.

W 1785 Edmund Cartwright opracował krosno mechaniczne, które zwiększyło wydajność w tkactwie aż 40-krotnie. Równocześnie z włókiennictwem rozwijała się metalurgia - zastosowanie do wytopu surówki koksu o znacznie wyższej kaloryczności (wzrost wydajności i jakości). Rozwój w przemyśle pociągnął za sobą rozwój w komunikacji.

Zobacz też: Wielka Brytania w XVIII wieku

XIX wiek [edytuj]

W 1803 został zbudowany pierwszy statek parowy. Wynalazcą statku był Robert Fulton. W latach 1814-1825 George Stephenson stworzył parowóz. Druga rewolucja przemysłowa przypada na drugą połowę XIX i początki XX stulecia. Spowodowana została gwałtownym rozwojem nauki, któremu towarzyszyło powstanie nowych rozwiązań technicznych, począwszy od silnika gazowego, poprzez dynamit i karabin maszynowy, aż po odkurzacz elektryczny w 1907 roku.

Skutki rewolucji przemysłowej [edytuj]

urbanizacja związana z migracją ludności ze wsi do miast

postęp wiedzy medycznej i higieny

zmniejszenie zatrudnienia w rolnictwie - zwiększenie w przemyśle (później w usługach)

narodziny proletariatu

prawo pracy - ochrona przed wyzyskiem

narodziny ruchu robotniczego i ideologii socjalistycznej

zwiększenie wydobycia węgla i żelaza

powstanie i rozwój kolei

zastosowanie maszyn parowych w fabrykach, na statkach oraz na kolei

zwiększenie rozwoju miast północnej i północno wschodniej Anglii (Manchester, Liverpool, Birmingham)

wzrost liczby ludności, przede wszystkim w miastach (migracja; zwiększony przyrost naturalny)

przemysł wysokiej techniki, czyli high technology (w skrócie hi-tech) dzieli się na takie gałęzie:

-elektroniczy:

>elektronika przemysłowa: komputery (sprzęt i oprogramowanie), tranzystory, półprzewodniki, mikroprocesory, układy scalone, aparatura: biurowa i poligraficzna, medyczna, telekomunikacyjna i nawigacyjna, naukowo-badawcza

>elektronika użytkowa: komputery osobiste, notebooki, urządzenia optyczne, artykuły gospodarstwa domowego: pralki, lodówki; sprzęt audo-wideo, telefony komórkowe, pagery, zegarki elektroniczne

-elektrotechniczny i precyzyjny: silniki, turbiny, obrabiarki, roboty, urządzenia dla sektora energetycznego

-lotniczy i rakietowy: samoloty, rakiety, statki kosmiczne, aparatura do badania przestrzeni kosmicznej

-zbrojeniowy: uzbrojenie oraz części do uzbrojenia

-chemiczny: produkcja tworzyw sztucznych i mas plastycznych, środków myjących i czyszczących oraz wyrobów kosmetycznych i toaletowych, farby i lakiery, przemysł oponiarski i farmaceutyczny

Sektor przedsiębiorstw wysokiej technologii w Polsce

Autor: Elżbieta Wojnicka, Tomasz Piekarec, Przemysław Rot, współpraca Wojciech Popławski

Wydawnictwo: Polska Regionów Nr 24, Gdańsk 2000

Większość dotychczasowych opracowań dotyczących sektora polskiej nauki i techniki koncentruje się na kwestiach związanych z metodologią pomiarów działalności badawczo-rozwojowej i jej wyników, wysokością, strukturą i źródłami przeznaczanych na nią środków, rozwiązaniami instytucjonalnymi i rolą państwa w stymulowaniu postępu naukowo technicznego oraz kwestiami zaawansowania technologicznego w szerszym kontekście innowacyjności.

Z punktu widzenia konkurencyjności gospodarki na globalnym rynku duże znaczenie ma jednak nie tyle całkowita wielkość krajowych wydatków na B+R (GERD - Gross Domestic Expenditure on R&D), co stopień, w jakim przekładają się one na poziom technologiczny wytwarzanych produktów i stymulują rozwój branż wysokich technologii. Udział branż oferujących produkty zaawansowane technicznie w globalnej produkcji przemysłowej świadczy więc o poziomie konkurencyjności gospodarki.

Pierwotnym celem niniejszego opracowania była analiza rozmiarów polskiego sektora przedsiębiorstw wysokich technologii, a głównie jego regionalnego (rozmieszczenia przy zastosowaniu metod i klasyfikacji opracowanych przez OECD) oraz statystyk publicznych. W toku prac okazało się, że wyzwaniem samym w sobie jest określenie wielkości tego sektora. Obecny stan statystyki publicznej odstaje od statystyki OECD. Poza tym sposób pomiaru takich kategorii jak np. nakłady na B+R oraz produkcja sprzedana branż wysokich technologii nie odpowiada rzeczywistości i nie obejmuje przekrojów regionalnych.

Z przeprowadzonego badania rysują się następujące konkluzje.

Po pierwsze tak naprawdę, mimo rozbudowanego systemu informacji statystycznej, nie wiele wiadomo na temat sektora przemysłu wysokich technologii. Zagregowane statystyki sprzyjają zarówno przeszacowaniu jak i niedoszacowaniu niektórych aspektów tego sektora. Szczególną "piętą achillesową" jest stosowana w polskiej statystyce metodologia pomiaru. Z kolei badania jakościowe które zostały przeprowadzone w ramach tego projektu z wykorzystaniem branżowej bazy teleadresowej Teleadreson uchylają tylko rąbka tajemnicy. W warunkach takiej próżni informacyjnej trudno jest o właściwe prowadzenie polityki proinnowacyjnej w skali regionalnej i krajowej.

Po drugie, znaczna część polskich branż wysokich technologii wyróżnionych przez OECD nie spełnia kryterium intensywności nakładów na B+R, czyli faktycznie nie powinna być określana mianem wysokotechnologicznych. Dostępne dane statystyczne świadczą o tym, że polskie przedsiębiorstwa przeznaczają na działalność badawczo-rozwojową wielokrotnie mniejsze niż w OECD nakłady liczone w odniesieniu do wartości swej produkcji. Różnice te świadczą naszym zdaniem albo o pogłębiającym się zacofaniu technologicznym polskiej gospodarki, albo o nierejestrowanych wydatkach na B+R, ponoszonych przez przedsiębiorstwa, albo o niedokładności dostępnych statystyk. Warto jednak zaznaczyć, że o konkurencyjności gospodarki na globalnym rynku decyduje nie tylko jej zaawansowanie technologiczne ale także szeroko rozumiana innowacyjność.

Po trzecie z badań wynika, że przeważająca część przedsiębiorstw sektora high-tech posiada historię nie dłuższą niż 10-letnia. Istotna część przedsiębiorstw powstała w wyniku restrukturyzacji majątkowej dużych kompleksów gospodarczych oraz w wyniku żywiołowego rozwoju prywatnej przedsiębiorczości, która w niektórych przypadkach dała imponujące wyniki. Godna pochwały aktywność małych podmiotów jest jednak zagrożona marginalizacją. Wynika to z braku odpowiedniego zaplecza rozwojowego oraz słabości kapitałowej prywatnych przedsiębiorców, którzy w dłuższej perspektywie mogą zostać zepchnięci do roli dystrybutorów lub serwisantów (tak z resztą dzieje się w przypadku wielu małych firm, które obok własnych produktów sprzedają i serwisują całą gamę importowanych produktów pokrewnych).

Po czwarte, istotnej zmianie nie uległo regionalne rozlokowanie przedsiębiorstw przemysłu wysokiej technologii. W dalszym ciągu dominujący udział mają regiony tradycyjnie uważane za rozwinięte przemysłowo: mazowieckie, wielkopolskie, pomorskie i małopolskie. Zaskakująco niski jest natomiast udział przedsiębiorstw tego sektora w uważanym za najsilniejszy region przemysłowy województwie śląskim.

Po piąte, typologia przedsiębiorstw działających w obszarze wysokich technologii odpowiada w przybliżeniu strukturze gospodarki jaka ukształtowała się w ostatnim dziesięcioleciu. Dominujący udział mają przedsiębiorstwa i zakłady prywatne, a systematycznie malaje udział przedsiębiorstw państwowych i państwowych jednostek organizacyjnych. Niewielki procent ogółu stanowią natomiast przedsiębiorstwa joint-venture oraz inwestycje typu greenfield.

W świetle powyższych konkluzji rysuje się konieczność kontynuowania bardziej szczegółowych badań dotyczących sektorów wysokich technologii w ujęciu regionalnym.

W pierwszej części opracowania (rozdziały 2-3) zawarta została prezentacja metodologii badań przemysłów wysokiej technologii w krajach OECD i krajowej statystyce publicznej oraz szacunki udziału tego sektora w polskiej gospodarce. Część druga (rozdziały 4 i 5) to analiza geograficznego zróżnicowania branż wysokiej i średniowysokiej techologii w Polsce. W rozdziale 6 przedstawiona jest podstawowa charakterystyka grupy największych polskich przedsiębiorstw wysokich technologii, a Rozdział 7 zawiera próbę typologii firm wysokotechnologicznych pod względem sposobu powstania. W Załącznikach 3 i 4 znajdują się dodatkowe informacje na temat wybranych branż i przedsiębiorstw wysokiej technologii.