Jak jest rozumiana współczesność?

Współczesność ma 2 znaczenia: oznacza bycie obok siebie, drugi wymiar zawiera element historyczny. Współczesność jest rozumiana jako czasoprzestrzeń, może być też rozumiana jako relacja nowoczesności w stosunku do tego, co nie nowoczesne. Zawsze musimy pamiętać, że to co jest, jest efektem. Jednocześnie taka relacja pomiędzy tym, co nowoczesne, a tym, co nienowoczesne ma miejsce w przestrzeni nieliniowej. Długo myślano, że czas ma charakter liniowy, okazuje się, że czas może być widziany jako seria zdarzeń biegnących w różnych kierunkach jednocześnie. Do tej pory postęp był motorem myślenia o świecie. Przestrzeń nieliniowa sprawia, że nie ma kierunku ruchu.

Pytanie o nowoczesne to pytanie o etos, czyli postawy, która odnosi się do sposobu widzenia świata, jest to postawa tradycyjna i postawa kierująca się nowoczesnością. Współczesność to zderzenie tych dwóch postaw. Czyli jest to próba połączenia czegoś starego w połączeniu z nowoczesnością. Patrzymy relacyjnie na zderzenie tych dwóch stosunków. Współczesność nie jest epoką.

Współczesność to czasoprzestrzeń, ale też i postawa, w której patrzymy relacyjnie na zderzenie się dwóch porządków. Oświecenie to wyjście ze stanu bezrefleksyjności. W epoce przedoświeceniowej słuchaliśmy różnych autorytetów. Przednowoczesność to epoka, w której ludzie byli poddani różnego rodzaju wpływom. Kres przednowoczesności to wiek XVIII i następuje po niej nowoczesność XIX wiek. Foucault mówi o etosie, czyli postawie propozycjonalnej. W oświeceniu człowiek jest krytyczny względem siebie, ale i względem autorytetów.

Foucault. Jest to postawa cechująca się krytycznością w sensie poszukiwania tego co nowe np. osoba nowoczesna była by osoba która kpi sobie z tych którzy posiadają klikające telefony komórkowe. Osoba nowoczesna jest osoba która opowiada się za tym co nowe, przy czym bardzo często takimi osobami będą osoby opowiadające się za nowym porządkiem np. faszyści.

Przekonanie – nastawienie podmiotu myślącego do zdania. Czyli nastawienie człowieka to przekonania. Postawy te nabywamy podczas życia. Sentence- zdanie gramatyczne, zapisane. Proposition- zdanie logiczne czyli relacja jest pomyślane efekt myślenia odniesiony do świata.

Ajdukiewicz – wiedza i sądzenie to procesy myślowe. Proposition u niego jako sąd, twierdzenie.

Quine – znaczeniem sentence jest proposition czyli zdanie gramatyczne zawiera sie logicznym.

Dla Foucault nowoczesność była postawą poczucia nowatorstwa i ironicznego podejścia. Zakładał, ze nowoczesność oznacza zerwanie z teraźniejszością. Kiedy myślimy epokowo o nowoczesności, mamy na myśli czasy, kiedy przestaliśmy odbierać świat jako cos oczywistego. Domeną człowieka nowoczesnego jest sztuka, przykładem takiego patrzenia zdystansowanego jest joyce. Nowoczesność dla Foucault jest pewną perspektywą jednostki.

Osoba współczesna jest krytyczna, czasy w których żyjemy to czasy hybrydowe, ciągłego napięcia. Ciągle zmieniają się konfiguracje tego co stare i nowe. Relacja stare-nowe odniesiona jest do innej, o której mówił R.Williams (walijski przedstawiciel studiów kulturowych).

Dominujący – stosunek sił, walka sił, to co przeważające.

Rezydualny – jest pozostałością po starych czasach.

Emergentny – to co się pojawia w wyniku owej walki dominującego z rezydualnym.

Williams patrzy na to w kategoriach dynamiczności, to co kiedyś było dominujące zaraz może stać się rezydualnym i na odwrót. Stare dominujące może wystąpić np. w czasie w którym chcemy zachować stary porządek.

J. Faubian – propagator antropologii współczesności, uważa, że element dominujący i rezydualny mają konflikt więc emergentny to wynik walki. Przykład: nowy prąd w sztuce. Świat jako twór elementów relacyjnych o związkach przyczynowo skutkowych. Fakty mają cechę statyczną, a zdarzenia są dynamiczne i powiązane z działaniami. Działanie to przykład zdarzenia. Na podstawie związków formułujemy zdania prawdopodobne (Davidson). Związek przyczynowo skutkowy może nie mieć charakteru powtarzalnego (Rabinov). Np. rozwój Internetu od lat ’80-tych – B. Gates przegrał wyścig z Google.

Superweniencja – przekonanie, że działania mentalne są pochodne działaniom fizykalnym. Jeżeli widzimy siebie widzimy też swoje działania, które są uwarunkowane przez przekonania o charakterze mentalnym. Między działaniem mentalnym a fizykalnym zachodzi związek przyczynowo skutkowy. Np. pies to zwierze – taksonomia lub pies to najlepszy przyjaciel człowieka – nie jest pochodne słowu zwierze. Każde fizykalne zdarzenie jest pochodne mentalnemu. Trzeba być na tyle krytycznym aby przewidywać nowe sytuacje gdy zmienia się świat.

Marcus - problem antropologii: zderzenie poziomu micro (ludzkie zdarzenia) i makro (procesy globalne), na poziomie micro poruszamy się i olewamy makro. Twierdzi, że trzeba zgrać te dwa poziomy, widzieć związek co robiąc mikro będzie miało skutek w makro.

Świat jako dynamiczny układ zderzających się elementów dominujących i rezydualnych.

T.Rees - Antropolog dopytuje o zjawiska emergentne, które mogą być dominujące lub rezydualne.

Wiek XIX E. Nagel stworzył typologie wyjaśnień naukowych. Dedukcyjne (wniosek wynika z przesłanek, prawa lub zdarzenia jednostkowe, regularność wg której zachodzą albo nie); teleologiczne (pojęcie celu); propabilistyczne (zakładamy, że związek i przesłanki są prawdopodobne ); genetyczne (wyjaśniamy teraźniejszość przez przeszłość).

W ramach przesłanek istnieje prawo statystyczne i niestatystyczne. Jedno z takich praw formułuje Mendell – czyli teoria grochu. Prawo statystyczne (mieszając gładkie i zmarszczony) co pomaga w teoria logicznej, gdzie spełniona zostaje alternatywna. Drugie prawo Mendla o genach sprzężonych np. że jeśli ktoś ma niebieskie oczy to blond włosy, co się nie sprawdziło. Dociekania te miały charakter eksperymentalny.

Biologia syntetyczna – związana z obszarem badan rabinowa czyli przedsiębiorstwami biotechnologicznymi. Zaczyna się od wieku XIX Mendla [maendla i guess]. Jego odkrycie było wynikiem pewnego sposobu myślenia o świecie, łącząc ze sobą 2 zdania elementarne dochodzimy do tych samym wniosków (alternatywne i 1 prawo maendla). Na przełomie lat 70 i 80 zaczęto syntetyzować białka. Tym zajmuje się biologia syntetyczna – syntezowaniem tkanek, białek itd. Rabinow podjął się badan terenowych w firmach biotechnologicznych. Biologia syntetyczna tez jest w pewien sposób emergentna. wytwarza mieszanki. otrzymujemy z tych mieszanek cos o nazwie instalacji.

Instalacja – nie dotyczy tylko problemu organizmu ale również zjawisk społecznych. Można powiedzieć, ze unia europejska jest swego rodzaju instalacją, w której istnieją elementy nieprzystające (np. państwa dochodzące do unii europejskiej). Świat współczesny zdaniem Rabinowa i innych to świat instalacji, odrzucamy perspektywę, ze świat jest zbiorem całości.

Antropologowie nowoczesności twierdzą, ze mamy do czynienia z poszatkowaniem, a nie całością (nie mamy już do czynienia z ludami tak jak antropologowie przednowocześni). Całości, którymi zajmowała sie antropologia, to ludy – kultury [Rabinow], lud ma charakter zwarty, jest odrębną całością, ale są wokół niego inne ludy, zrywa z tym współczesna antropologia. Mamy do czynienia z niedopasowanymi układami. W ramach instalacji mamy to co stare i nowe a ponadto to wszystko nałożone jest na triadę (dominujące, emergentne, rezydualne). To wszystko ma wpływ na rozumienie przez nas człowieka. Przedmiotem staje się człowiek, powstaje dzięki temu antropologia współczesności.

Anthropos – jest szczególnym układem dwóch elementów: logos i bios. Logos – umysł, bios – ciało. Zakładaliśmy do tej pory ze te dwie sfery były rozdzielne. Tak np. pojmuje Habermas. Zaczynamy coraz częściej ingerować w ciało, jeśli zmienia się bios, to zmienia się również i logos.

Foucault – anthropos podlega szczególnej kontroli, walka o anthroposa to np. standardy wyglądu.

Biowładza – władza nad populacją. Populacja jest w pewien sposób kontrolowana, ale kontroli podlega tylko i wyłącznie życie. W średniowieczu np. śmierć była przedmiotem kontroli, straszono cierpieniem w piekle.

Bildung – kształcenie w najbardziej ogólnym znaczeniu, człowiek jeżeli jest kształtowany zawodowo jest kształcony możliwie wąsko. Im bardziej człowiek elastyczny intelektualnie, tym lepiej odnajdzie się na rynku pracy. Stosunek sił to tez wyznacznik anthroposu.

Poststrukturalizm – wedle którego my możemy modelować świat odwołując się do pojęcia struktury.

Prawa statystyczne – mówią, ze coś ma jakąś własność, ale nie że będą to wszystkie elementy, tylko jedna część. Np. prawo Mendla.

Opowieść to porządkowanie świata, człowiek pierwotny przechodzi od metonimii do metafory. Jedno w odniesieniu do drugiego – metonimia. Opozycyjny sposób patrzenia na świat znajdujący się w naszym umyśle – myślimy parami opozycji binarnych. Świat to wzajemnie ścierające się elementy. To co dominuje ściera sie z rezydualnym. Z tego powstaje emergentne.

Contraption [ustrojstwo, Rabinov] – charakter pejoratywny lub ironiczny – urządzenie zbudowane z nieprzystających elementów, ale funkcjonujące.

Fundując nowy świat, zapewnia tez nowy język, nowy słownik – aparat, instalacja, ustrojstwo – będzie wykorzystywane to do terminów przez nas oswojonych takich jak kultura. Słownik dotychczasowy był traktowany jako spójność (antropolodzy z lat. ’70 krytykują słownik i kulturę jako całość i spójność). Rabinow wskazuje na złożoność i dynamiczność słownika. Słownik, którym opisywaliśmy technologie stosujemy do opisu rzeczywistości czegoś, co było do tej pory niezmienne, jednorodne.

Geertz – w kulturze idziemy tropem starszych pokoleń – ich wzorcami. Jesteśmy w stanie tworzyć nowe receptury. Jesteśmy kreatywni, nie musimy tylko odtwarzać. Tradycyjna kultura to cos odrębnego od innych – krytykują to co stałe. Złożoność i dynamiczność słownika, który był używany do tego co niezmienne. Były oparte na stałości. Antropolodzy zdają sobie sprawę z tego, że potrzebne są zmiany. Dziś widzimy, że świat jest zmienny, dynamiczny, jest jednym wielkim aparatem. Dzięki słownikowi fundujemy nowy świat.

Marcus i Rabinov – zwrot tekstualny/refleksyjny – zaczęliśmy patrzeć na siebie jako uwikłanych w relacji z innymi. Obecnie antropolodzy współczesności odrzucają samo pojęcie kultury.

Metafora jest relacją wyrażeń – odrywamy od jednego wartość semantyczną zastępując tę dominująca. Wg Davidsona metafora ma charakter pragmatyczny, czyli jest narzędziem. Odniesienie przedmiotowe ma charakter rozmyty.

Rabinow docenia ustrojstwo i używa terminów technologicznych zamiast mentalnych. W przeciwieństwie do Marcusa, który używa terminów mentalnych. Nie lubi wyrażeń wyobrażonych. To ustrojstwo jako zbiór procesów, wiele różnych kierunków. Nie ma powiązań do czegoś, do czego można by się przyłączyć. Przykładem ustrojstwa jest bricolage u Levi – Straus.

Perspektywy religii: potocznie czyli teraz; estetyczna gdy zwracamy uwagę na kontrasty, kolory, wrażenia. Naukowa – wychodzi poza świat i jest krytyczna. Religijna – odwołuje się do wartości ostatecznych.

Używaliśmy zamienników pojęcia kultury, dotyczą one lokalnych społeczności, te zamienniki to pojęcia holizmu, całości, formy życia. Jeśli przywołujemy zamienniki tego pojęcia w pracach na temat podziału cząstkowości lub hybrydy wówczas te zamienniki nie służą nam zbyt dobrze bo są przeznaczone dla innych problemów. Pojęcie tożsamości jest odrzucane przez antropologów, tożsamość jako to co moje ale również w wymiarze formalnym gdzie tożsamość oznacza potencjalną niezmienność, trwałość. Powinniśmy odrzucić pojęcie kultury, ponieważ oparte jest na tożsamości, trwałości. Antropologia współczesności chce się oderwać od statycznego badania mającego charakter całości. Antropologowie współczesności zarzucając kulturę optują za własnością bytów kulturowych, nie interesuje nas człowiek, lecz interesuje nas to co ludzkie. Teraz mamy nowy przedmiot badań, tym przedmiotem jest współczesność. Tak jak mogliśmy to zobaczyć na przykładzie Webera, problemu celu i środka, bogactwo jest celem, a środkiem są ścieżki prowadzące do bogactwa, to co było środkiem staje się celem. Kultura do tej pory była celem badań, teraz kultura staje się (to co kulturowe) współczesnością, własnością współczesności jest kulturowość, ale jest jednym z wielu. Zamieniamy kulturę na to, co kulturowe. Do tej pory badaliśmy kulturę np. poprzez badanie ludzkich działań, badanie sztuki, celem dla nas było badanie kultury. Teraz okazuje się, że ważniejszy jest cel, ponieważ świat, w którym istniejemy nie jest stały, świat staje się dynamiczny i zmienny. Wobec tego zastępujemy kulturę współczesnością. Antropologowie kulturowi niekoniecznie musza ujmować technologie jako wymiar kulturowy, w kategorii współczesności kulturowe jest to co potoczne. Jeżeli mówimy o współczesności i mamy do czynienia z samochodem, to mamy na myśli to, co techniczne.

Instalacja może mieć cechy życia danej wspólnoty. To co kulturowe odpowiada formie życia. Instalacje to twory poza kulturowe. Kultura jako sposób życia danej kultury, co się rozpadło, ale przypominać to może instalacja.

Gra językowa - czynienie ze slow narzędzi, nie tylko słowami opisujemy, ale używamy tez ich w jakimś celu, stają się narzędziami.

Gry pozajęzykowe - kiedy używamy jako narzędzi innych elementów, np. krzesła.

Forma życia – obyczaj, tradycja, sposób orientacji wobec świata. Okazuje się, ze kultury ulegają rozerwaniu, dlatego mamy instalacje. Wymiarem kulturowym może być np. oświetlenie – neony.

Marcus - Współczesność ma charakter hybrydowy. Do tej pory nauka uprawiana była w kategoriach holizmu.

Holizm wg antropologów współczesności zakłada stałość i spójność. W oświeceniu hybryda to zróżnicowany gatunkowo twór, biologia za idealne uważała cos czystego, konsekwencja może być np. nazizm. Oświecenie nam mówi, ze istnieją odrębne jakości, wobec tego nie możemy ich mieszać. Hybryda jest właśnie gatunkiem zmieszanym. Geertz uważał, ze antropologia zawieszona jest miedzy nauka i sztuka, jest ona hybryda. Odrzucamy idee kultury, bo ma charakter czysty, holistyczny. Dokonujemy odwróconej waloryzacji, faworyzujemy wiec zmieszanie i zmienność.

Zwrot tekstualny w antropologii – rewizja sposobów poznawania. W antropologii współczesności (druga połowa 19 wieku). Nieusuwalna relacja „swój-obcy” w antropologii/etnologii (etnologia uogólnia dane zebrane przez etnografię). Etnografia to obserwacja uczestnicząca, po której dane się uogólnia i wtedy jest już antropologia lub etnologia.

Idea przedstawienia – uznawaliśmy nasze obrazy za transparentne ale nagle zorientowaliśmy się, ze takie nie są; są one wynikiem naszego patrzenia, ale nasze patrzenie jest przefiltrowane przez tradycje itd.

4 rodzaje autorytetów (Clifford):

• obiektywizujący- zakłada ze antropolog przestawia obcego takim jakim jest, ze tekst jest przezroczysty, w latach 50 tych są świadomi ze nie da sie tej idei kontynuować, przestawienie jest problematyczne, bo jest czyjąś relacją

• interpretujący- Geertz, opis zagęszczony, im bardziej za jednym opisem idzie kolejny opis thick, kłębie sie tyle znaczeń które wzajemnie się ze sobą łączą. Kryzys przestawienia- za pomocą tekstu mówimy tak wiele, ze staje się to dla niekompetentnych nieczytelne. Mienia sie juz bezproblemowo pisać tak jakbyśmy mieli pisać tak jak było rzeczywiście. Zdajemy sobie sprawę ze reportaż to montaż. W latach 2000 takim problemem staje sie kultura. Zostaje poddana krytyce. Współcześni rozumieją ja jako odrębna, trwała i spójną całość. 

• dialogiczny

• polifoniczny

Antropologowie współczesności znajdują się na etapie autorytetu dialogicznego.

Pojecie z bliska - inny używa pojęć z bliska

Pojecie z oddali – pojęcia odklejone od świata, wymagające od nas interpretacji. To sprawia, ze tekst, który ma przedstawiać jakąś rzeczywistość jest problematyczny.

Jaźń – indywiduum na zachodzie, w krajach arabskich charakter wspólnotowy, na bali jaźń traktowana jest jako ciąg wcieleń, na jawie w Indonezji człowiek jest rozdarty i musi starać się zachować harmonie.

Problem ontologiczny i epistemologiczny - Ontologia to nauka o bycie, a epistemologia to nauka o poznaniu, o wiedzy, która możemy zdobyć.

Perspektywa ontologiczna – reprezentowana przez Rabinowa, epistemologiczna –Marcus.

Ontologię Rabinow rozumie tak, ze chce rozpoznawać nowe światy i pola badawcze. W świetle ontologicznym bytem są peryferia. Rabinow mówiąc o ontologii mówi przede wszystkim: odkrywajmy nowe światy, ale również musimy się z nimi oswoić. Dla niego nowe światy to przedsiębiorstwa biotechnologiczne syntezujące białko. Nowy przemysł zbiega się z globalizacją. Rabinow prowadząc badania terenowe rozmawia przede wszystkim z ekspertami, naukowcami. Tylko ekspert zdaje sobie sprawę z odmiennego świata. Rabinow wykonuje 2 działania – rozpoznaje nowe technologie i tworzy nowy słownik technologiczny zawierający takie terminy jak aparat, instalacja, wyposażenie, problematyzacja. Ten słownik ukuty został aby badać nowy świat. Jest to świat nowych instalacji. Ten słownik zaczyna używać do świata, który jest nam znany. Do tej pory świat oswojony nazywaliśmy za pomocą słów ze starego słownika. Perspektywa ontologiczna skutkuje wprowadzeniem nowego słownika.

Problem epistemologiczny - Marcus zwraca uwagę na tubylców. Skupia się na tym co Girtz nazwał tubylczym punktem widzenia. Marcus przyjmował postawę epistemologiczną, co oznacza zdobywanie i wytwarzanie wiedzy poprzez dialogiczne podejście do obcego.

Etnografia wielomiejscowa/wielolokalowa – rożne miejsca odnosimy do siebie w różny sposób, wzajemne jest to, ze działamy w tych miejscach od jakiegoś czasu. Marcus zaczął od badania systemów pokrewieństwa, zajmował się uprzywilejowanymi rodzinami, począwszy od Pacyfiku skończywszy na Texasie. Polegało to na sieciowym odniesieniu problemów jednego site do drugiego site.

W ramach takich badan dostrzec można 2 spierające się trendy:

-paraetnografie – dialogiczny nacisk, nie interpretujemy jako antropologowie tylko jesteśmy uczeni jako antropologowie.

-wyobrażenie – antropolog powinien mieć na tyle wyobraźni, żeby wyobrazić sobie co chce badać i po co się badać.

Należy być jednocześnie wrażliwym na nowe światy i jednocześnie wrażliwi na drugiego człowieka (połączenie myślenia Rabinowa i Marcusa). Współczesność jest świadomością, w której oba te elementy są współczesne. Nie możemy już mówić o tubylcu, chodzi o INNEGO w pełnym tego słowa znaczeniu. Ten inny jest osoba z która będziemy współpracowali.

Cultural studies – przedstawicielem jest np. R. Williams, studia interdyscyplinarne, których częścią może być np. antropologia, a kulturoznawstwo wychodzi z tradycji filozoficznej i literaturoznawczej.

Marcus proponuje otwarcie się też na inne kierunki.

Różnica miedzy współpraca a koordynacja – dzięki współpracy wytwarzane są nowe jakości. W antropologii chodzi o współpracę z reprezentantami innych profesji związanych z design studios, chodzi o studentów antropologii jak i inne dziedziny nauki (inżynierów itd.)

Design studios – chodzi o to ze projekt antropologiczny nigdy nie jest projektem gotowym. Design studios zakłada, ze relacje miedzy mistrzami a uczniami to pewnego rodzaju siec gdzie wypracowanie projektu trwa długo. Nowe pokolenie patrzy na to inaczej w kontekście swojej profesji (Kelty –równocześnie antropolog i informatyk, bada sposób porozumiewania i kontrolowania w Internecie, chodzi mu o refleksje co pozostaje po badaniach w Internecie, dlaczego tak jest ze w stanach zjednoczonych kiedy glosujemy nad wyborem władz publicznych piecze nad systemem w tym dostęp do kluczy maja firmy prywatne). Zasadnicza twórczość antropologiczna można nazwać nie pisarstwem, a kompozycja, ponieważ ma charakter szerszy, odróżnia collaboration od cooperation. W zespole trzeba ustawić wspólny słownik i cele, jest to właśnie koordynacja. Kooperacja dotyczy uzgadniania w samym terenie, dotyczy to pracy z INNYMI. Tego typu praca przygotowuje nas do budowania utworów otwartych, a nie zamkniętych monografii. [to współczesność jest centrum zainteresowania, a nie kultura. Nie ma kultury, jest tylko zderzenie się starego i nowego.

Faubion chce rozróżnić to co kulturowe od kultury - szczególny rys, dlaczego zachować to co kulturowe. Antropologowie są w dynamicznym świecie. To co było celem teraz jest środkiem. Nie pierwsi krytykują pojęcie kultury. Zrobił to już Clifford. Pokazuje od strony uczestników społeczności, że sami nie wiedzą kim są w sensie tożsamości. Nie maja kryteriów przynależności. Pojęcie tożsamości jest tak rozwodnione, że lepiej z niego zrezygnować.

Praca otwarta polega na tym ze ustalamy pewien problem ale ten problem może być odniesiony do innego zagadnienia np. pracując nad Malinowskim możemy skupić się na wojnie jako alternatywie wymiany.

W ramach zderzenia tego co nowe ze starym, kultura jest właśnie tego typu zderzeniem. Kultura była do tej pory związana ze wspólnota.

Antropologowie wybierają sobie nowy przedmiot ponieważ mamy do czynienia z dynamizmem a nie statycznością. O ile kultura była celem, teraz kultura staje się środkiem przyjmując nazwę tego, co kulturowe.

Pojecie kultury już było poddane krytyce przez Clifforda. Pojecie tożsamości wg Clifforda jest tak rozwodnione, ze lepiej z niego zrezygnować.

W ‘89 w Santa Fe ma miejsce jedno z seminariów poświecone nowemu ujęciu antropologii. Miedzy innymi pojawia się Lila Abu-Lughad, która zajmuje się egipskimi Beduinami. Wygłasza esej „Writing against culture” [głosi tezę, że kultura to podejrzane pojęcie, któremu należy się przyglądać] – esej zaczyna się od krytyki Clifforda i Marcusa zapominają o dwóch grupach: feministach i druga grupa to tzw. halfies (połowczyk/połowinka – zdrobnienie od half. Halfie to osoby, których tożsamość narodowa i kulturowa jest zmieszana przez migracja, zagraniczna edukacje.). Przykład halfie i feministy służy jako motto, krytykuje jednorodność kulturową. Klasyczne ujecie kultury ma charakter jednorodny i stały, dlatego halfie ma w pewien sposób złamaną/zróżnicowaną tożsamość, w związku z tym kategoria do tej pory była traktowana jako tożsamościowa. Feminista i halfie są punktami odniesienia dlatego, ze punktem wyjścia w antropologii jest opozycja swój – obcy, ta opozycja wywodzi się z nierówności. Później porządek odwraca się i to antropolog jest obcym. Pozycja ta ulega rozszczepieniu – problem pozycjonowanie i stosunku sił. Winne jest temu pojęcie kultury, które niesie ze sobą pozycjonowanie. Kulturę czynimy czymś jednorodnym, a życie przecież jest pęknięte. Antropolog był zadziwiony tym obcym, ponieważ miał charakter peryferyjny. Definicję kultury bierze od Geertza, a krytykuje Clifforda i Marcusa. Uważa, że kultura przez antropologów jest rozpatrywana w spójności, bezczasowości, odrębności – dlatego wielokulturowość! Za ideą jedności idzie charakter organiczny, a z drugiej strony holistyczny.

Świat ludzki był zróżnicowany przez pojęcie rasy, a później to słowo zastąpiła kultura, ale zasada myślowa stojąca za nimi jest podobna.

3 strategie pisania, które osłabią pojęcie swój-obcy:

W dyskursie feministka będzie pełniła role obcego, a swój będzie mówił o tym obcym, będzie mówił o zmieszanej tożsamości. Ale teraz w 89 coraz częściej przejmuje role swojego. Konstruuje strategie dyskursu i praktykę, powiązania i etnografie szczegółu.

I dyskursu i praktyki – charakter pragmatyczny, wskazuje na to co sprzeczne, nie domówione, źle zrozumiane (Foucault i Bourdieu). Foucault formacje dyskursywne, aparaty, technologie, dyskursy występują w gromadzie, co służy podtrzymaniu relacji władzy, niwelowanie hierarchii – pisanie przeciwko, aby zniszczyć opozycję swój-obcy.

II. powiązań – charakter polityczny, czyli ukazanie antropologa uwikłanego w sieć wspólnoty swojej i wspólnoty badanej

III. etnografii szczegółu – poziom lokalny, zaniechanie generalizowania, należy ukazać człowieka w codzienności, ale niepowtarzalnie.

R. Rorty – w temacie relacji międzykulturowych. Filozof jako ascetyczny kapłan (Heidegger) i jako powieściopisarz (Kundera, Dickens- zwykła codzienność bez kategorii abstrakcyjnych).

Relacja różnicy i nierówności, to powiązanie jest interwałem, ale pojęcie różnicy nie musi iść za nierównością. W drugiej części eseju: czy różnica zawsze zakłada hierarchię; hierarchia to wartość przygodna. Jednak termin kultury wytworzył inne. Odrzucają pojęcie kultury, ale zostawiają pojęcie tego co kulturowe.

Pojecie kultury zostaje wprowadzone do dyskursu późno [XIX w.], wcześniej funkcjonowało pojecie rasy. Zasada myślowa stojąca za tym jest podobna.

Geertz opowiada się przeciwko rozumieniu nauki o człowieku jako nauki behawioralnej.

Mówienie o kulturach pozwoliło na mówienie o kulturze w charakterze różnicy.

Cultural studies a kulturoznawstwo – te dwa określenia nie pokrywają się w związku z rożnymi tradycjami intelektualnymi. Kulturoznawstwo albo wychodzi z tradycji filozoficznej albo literaturoznawczej. W perspektywie amerykańskiej studia kulturowe są interdyscyplinarne których częścią może być antropologia. Marcus postuluje otwarcie się antropologii na inne dziedziny.

Czy musimy odrzucać pojecie różnicy jeśli odrzucamy pojecie hierarchii? - Za pojęciem różnicy podąża pojecie hierarchii. Hierarchia zawsze sprawia ze ktoś komuś jest podporządkowany Odrzucając hierarchie odrzucamy różnice - czynią to ci dla których obce jest pojęcie tożsamości ontologiczne i logicznie.

Differance - Derrida dwukrotnie traci obywatelstwo, czyli tożsamość obywatelską, takiego typu przeżycie wg Fishera mogło mieć wpływ na jego filozofię, czyli pęknięcie tożsamości. Derrida walczył z tym co się nazywa metafizyka zachodu czyli z uobecnieniem. Nam się uobecnia jedno, ale już nie inne. Problem z tożsamością to problem z tym co się ucieleśnia Kiedy czytamy, nam się ucieleśnia jeden świat kosztem innych światów Ludzie idący tropem greków mieli problem z tym ucieleśnianiem, bo w słowie jest wiele światów, a tekst poprzedzał mowę. Tekst poprzedza mowę wg Derridy – cokolwiek mówimy wcześniej musimy się z tym zapoznać właśnie poprzez pismo. Kiedy czytamy pismo pojawia się problem ucieleśnienia Differance – oddzielać, odsuwać Twierdził, że wiemy coś tylko jeśli znamy pismo(w przeciwieństwie do De Saussure). Cokolwiek mówimy, musimy już to znać z pisma. Starał się tak mówić o ucieleśnieniu, aby wyzwolić się z metafizyki Zachodu.

Differance – sztuczne słowo, nie dążymy do jednego słowa, wyobraźnia może nasuwać inne słowa, nieskończoność znaczeń. Nie mógł uniknąć ciągłego problemu różnicy, ponieważ wielość zakłada różnicę. Dlatego kto odrzuca różnicę, nie zwalczy metafizyki Zachodu.

Spójność, bezczasowość, odrębność – te trzy elementy to dziedzictwo romantyzmu, obecne nawet dziś, nowoczesność zakłada zmianę, ale chce się jej także oprzeć. Nie zawsze musimy wiązać to z pojęciem kultury. Te elementy zakładają wyższość jednej strony w relacji swój-obcy. (Marcus i Fisher – sensy i znaczenia; Rabinow – pojęcie różnicy jest pozorne, odwołuje się do Franca i jego systemu pojęciowego w relatywizmie kulturowym, co podważa Geertz).

Tekst „W świetle…” (A. Zaporowskiego): pojęcie posłuszeństwa – jedna wspólnota przecenia to a inna nie docenia, ale oba systemy podzielają zasadę posłuszeństwa. Geertz zakłada, że odrębność ma charakter symboliczny, Rabinow twierdzi, że Geertz redukuje sensy innych dyskursów do własnych, co prowadzi do tezy, że humanizm ma charakter nihilistyczny.
Wspólnoty zbliżają się do siebie, przenikają, antropolodzy twierdzą, że w globalizacji jest brak odrębności. Mieszanina dotychczasowych wspólnot, czyli zbiór ustrojstwa i instalacji.

Problem – czy odrzucać pojęcie kultury? Tak, ale odrzucić typowy sposób myślenia antropologów współczesności, usunąć jej cechy odrębności itp. Zmiana pociąga to co nieodwracalne. Jeśli zerkniemy na kulturę jako układ przekonań, to zrozumiemy, że ten układ jest w kontekście ciągłej zmiany. Dla ludów koczowniczych wyznacznikiem jest magia, szaman nie używa pisma (Kmita) powrót do pierwotności, do wspólnot przedchrześcijańskich. Ale jest to trudne. Drugie społeczeństwo to rolnicze i na końcu industrialne.

„Narody i nacjonalizm” (Gellner) – naród w dzisiejszym znaczeniu, o charakterze abstrakcyjnym to XVII/XVIII wiek. Państwo podtrzymuje ideę narodu. Grupa narodowa ma państwo, grupa etniczna nie ma. Naród jako abstrakt. Co jest substancją owego narodu? Ideę narodu zestawia ze społecznością tradycyjną – pastersko-rolniczą, która ma 10 tysięcy lat. Zestawiamy to co tradycyjne z tym co nowoczesne. Piętno powtarzania 10 tysięcznego pojęcia, osiadły tryb życia.

Idea współczesności – ruchomy stosunek nowoczesności. Nie możemy być przekonani, że nowoczesność to element dominujący, bo jest nim raczej tradycyjność. Czas w rozumieniu tradycyjnym jest cykliczny, ewolucja w nowoczesnym jest postępowa więc linearna, ale obyczaje są starsze, idea tradycyjna jest zachwiana – np. w niedzielę, ludzi pracują, ale państwo stara się w tej współczesności spróbować zachować tradycję (np. opcja, że tylko w święta państwowe zamknięte lub tylko właściciel – nowoczesności – kapitalizm – tradycja - święto). Współczesność to napięcie nowoczesności i tradycji ! człowiek nowoczesny to ten, który wyszedł tradycji. Będąc nowoczesnymi zapominamy, że wisimy w tradycji (Gellner). Trzeba by się wyalienować, aby porzucić tradycję.

Nie musimy odrzucać pojęcia kultury.

Jedne grupy rozwiązują się, aby powstały nowe. Grupy się wzajemnie przenikają, nawet gdy nie spotykają, jesteśmy w rodzinie i jednocześnie poza nią. Dlaczego antropolodzy odrzucają kulturę, a zachowują to co kulturowe? Czy jest to co kulturowe? Zostaje własność, ale nie wiadomo czym jest substancja? Mamy jej własność – własność bycia czymś kulturowym a kultura wyparowała. Niekonsekwencja antropologów współczesności. Pojęcie współczesności można odnieść do kulturoznawstwa. Przeciwstawialiśmy kulturę naturze, a potem kulturę kulturze. Powrót do problemu Platona, źródłem cienia Platona jest światło dzienne, odbijające na ścianie to co jest przed wejściem do jaskini, posągi rzucają cień, ponieważ światło na nie pada, a posągi za murem ktoś nosi – złuda, którą widzimy do DOXA – wiedza pozorna, a EPISTEMA to wiedza prawdziwa, nigdy nie dotrzemy do tego co jest źródłem cieni – często uczy się nas odrzucania krytyczności. Antropolodzy współczesności proponują świat platoński, proponują złudę cienia. Świat ten będzie powtórzony, gdy wyjdziemy z przednowoczesnego do ponowoczesnego. Nowoczesność to etos i epoka.

Postawa przed nowoczesna – świat taki jaki nam się wydaje bezpośrednio.

Postawa nowoczesna – tracimy poczucie bezpośredniości, bo odkrywamy kolejno dna, których jest nieskończenie wiele. Ponowoczesność to powrót na powierzchnię bez poczucia oczywistości, a z poczuciem zabawy – między postawami ironicznymi i pozwala to uciec od Platona.

Problem hybrydy – nie jest poruszany tylko przez antropologów współczesności.

Hybrydowość świata – w erze globalizacji dotychczasowe monady zbliżające się coraz trudniej mówić o odrębnych wspólnotach, mówimy o hybrydach. To co kulturowe nosi charakterystykę m. in. ekonomiczna. Idea hybrydy ma historie sięgającą oświecenia (łacińskie określenie hybryd – mieszanka, potomstwo niejednorodne jednorodnych elementów np. udomowiona locha i dzik). Kiedy mowa o oświeceniu oświecenie przyjmuje idee czystości, ta czystość wykracza poza czysta biologie, jest rozumiana metaforycznie, idea czystości zostaje potem przejęta przez ruchy rasistowskie, nazizm. Słownik biologiczny przeniknął w tym przypadku do słownika nauk społecznych a następnie do ideologii. Problem polega na tym ze od czasów średniowiecza nauka mówi o czystości gatunków, w związku z tym to co jest hybrydowe będzie obarczone piętnem niepoprawności Idea czystości jeszcze będzie obowiązywała do połowy XX wieku dopiero II wojna pokazuje na czym polega zbyt wąskie myślenie w kategoriach czystości, jeszcze pozytywizm postuluje czystość Dopiero głos Clifforda Geertza o gatunkach zmaconych wskazuje ze odchodzimy od tego typu myślenia Antropologowie współczesności negatywnie określają czystość a pozytywnie hybrydę Pojawia się tutaj problem metodologiczny – kiedy chcemy porzucić ideologie czystości (Geertz stwierdza ze antropologia jest czymś pomiędzy nauka i sztuka i przypomina mula – mieszankę wola i konia).

Idea mieszania nie jest nowa (dyfuzjonizm). Idea dyfuzji kulturowej jest pochodna zjawiska dyfuzji fizycznej. Idea dyfuzji dotyczy miedzy innymi koloidów (mleko, dezodorant). Dyfuzja polega na zmieszaniu albo dwóch takich samych stanów skupienia albo kiedy mówimy o koloidzie 2 rożnych stanów, pojawia się nowy twór który jest obecny przez ograniczony czas, świadczy o tym np. stan jakim jest zsiadłe mleko, oba stany skupienia rozchodzą się.

Dyfuzja kulturowa - w ramach tego stanowiska postulujemy ze mamy do czynienia z kręgami kulturowymi na które składają się cechy kulturowe które są nierozkładalne (są atomami w rozumieniu tradycyjnym), te cechy kulturowe składają się na rzeczone kręgi kulturowe, jeżeli teraz mamy do czynienia z zetknięciem się 2 kręgów to mówimy o zapożyczeniach Poprzez zapożyczenia dyfuzja sprawia ze pewne kręgi kulturowe się wzbogacają ale dotychczasowe cechy tych kręgów są w stanie niezmiennym.

William Rivers – brytyjski neurolog który zostaje antropologiem prowadzącym badania w Melanezji dyfuzjoniści zakładają ze społeczności słabsze zapożyczają cechy od społeczności silniejszych. Rivers twierdził ze w wyniku zapożyczeń dochodzi do powstania nowej spójnej jakości na ile to zapożyczenie ma charakter trwały? Rivers występuje jako ideolog a nie badacz. Kierując się względami ideologicznymi twierdził ze te wspólnoty maja charakter spójny Rozpatruje to w kategorii atomistycznej. Badając Melanezję, odnosił się też do Brytanii, w której wspólnoty się zderzają – najsłabsi Celtowie, Normanowie najsilniejsi, co uzasadnia podbojem kolonialnym w czasach wiktoriańskich. Zbitka ewolucjonistyczno-dyfuzjonistyczna. Na ile zapożyczenia mają charakter trwały? Rozpatruje to w kategoriach atomistycznych. Czy elementy dalej się nie rozkładają?

Atomizm na przykładzie wczesnego Wittgensteina – jerzyk zdaniem Wittgensteina sklada się ze zdań gdzie najprostsza forma zdań jest zdanie elementarne, atomiczne, te zdania elementarne składają się z nas.

Atomizm Wittgensteina – podstawowymi elementami świata który tez nie jest określony, odniesieniami świata są atomy. Wittgensteina najlepiej rozpatrywać na tle ogólnego obrazu stanowisk filozoficznych pretendujących do wyrażających określoną wiedzę Nazwy – znaczenie, zdanie ma sens. Nazwy to przedmioty w świecie, ale nie wiadomo czym były odniesienia przedmiotowe. Czymkolwiek byłby świat to atomy są tymi odniesieniami. Aby mieć właściwy obraz trzeba za pomoc spójników logicznych wiązać odniesienia przedmiotowe. Wiedza dla Ajdukiewicza to proces psychiczny będący zawsze forma skojarzenia (rozumowanie – dedukcja bądź dedukcja), pamięć, spostrzeżenie Sady albo twierdzenia – rezultaty tych sadów Twierdzenie bądź sad jest tego rodzaju zdaniem które odnosi się potencjalnie do jakiegoś stanu rzeczy, na które udzielamy odpowiedzi tak/nie lub traktujemy jako prawdziwe/fałszywe

Wiedza – 2 rodzaje sadów a posteriori, a priori Zderzenie dwóch perspektyw. Kiedy współcześnie mówimy o relacji a priori – a posteriori mamy do czynienia ze źródłem wiedzy. Wiedza która jest pochodzenia oświadczeniowego ma charakter a posteriori Charakter myślowy jest aprioryczny. Opozycja syntetyczne a analityczne ma charakter logiczny – patrząc z dzisiejszej perspektywy mówiąc o analitycznym mówimy o tym ze coś ma charakter składników a syntetyczne o całości

Tradycja europejska – nurt kontynentalny i brytyjski. W kontynentalnym przeważa aprioryczne myślenie – kant, Kartezjusz. Brytyjczycy generalnie są uznawani za empirystów, Wittgenstein, mimo ze wychowany w szerszym sensie, w tradycji kontynentalnej nie tylko mówiąc o wychowaniu jako człowieka jak i logiczne/filozoficzne to zasadnicze piętno odbił na nim empiryzm. Jeśli chodzi o jego patrzenie na świat to w ramach jego empiryzmu nauczył się/był jednym z współtwórców takiego myślenia gdzie zasadniczo wiedza sformułowana na bazie sądu [a posteriori??]. Trudno jest przeskoczyć z kategorii tego co światowe w kategoriach tego co prawne, idealne. Dlatego też bardzo popularna/robiąca karierę jest idea prawdopodobieństwa, przeszła ona ze świata Wittgensteinowskiego do Wiednia.

Idea atomizmu w tym sensie jest powiązana z ideą hybrydy ze tego rodzaju twory nie są tworami stałymi.

W zależności od tego jak patrzymy na zdanie ma charakter syntetyczny albo analityczny – w tym kontekście można odnieść się do Quine’a. Quine w ramach swojej krytyki empiryzmu napisał 2 dogmaty empiryzmu – jeden z nich głosił ze w kontekście naszej wiedzy zawsze zdania teoretyczne można zredukować do empirycznych i to jest dogmat. Drugi dogmat – istnieje podział zdań albo sadów na zdania analityczne i syntetyczne. Hillary pabner [?] – twierdzi ze nie da się odrzucić opozycji analityczne syntetyczne dlatego ze ta opozycja to nie jest opozycja czysto epistemologiczna a empiryzm to problem wiedzy. Ta opozycja jest logiczna i w tym sensie zawsze będzie podtrzymywana. Quine twierdzi ze opozycja a priori i a posteriori ma charakter względny, Ajdukiewicz – skrajny konwencjonalizm. Jeżeli twierdzimy jak zwykli konwencjonaliści którzy byli twórcami holizmu jako stanowiska holistycznego jako stanowiska metodologicznego zakładali ze umowny charakter maja zdania teoretyczne natomiast empiryczne są niezależne od konwencji. Do dzisiaj wielu ludzi jest zdania, jest zwolennikami przekonania czystych faktów, możemy się zastanawiać jedynie nad interpretacjami faktów Ajdukiewicz – cały nasz słownik i język maja charakter holistyczny. Pewne zdania nazywane przez nas empirycznymi mogą być traktowane w pewnych sytuacjach jako teoretyczne. Mówiąc o czerwonej róży jest to zdanie empiryczne, jego odniesieniem przedmiotowym jest stan rzeczy czegoś co jest różą.

Idea hybrydy niesie ze sobą niebezpieczeństwo niespójności Zakłada potencjalna rozłączność – tak jak Wittgenstein zakładał atomy, tak tutaj rozłączność jest rozłączaniem procesów lub stanów rzeczy. Zakłada potencjalna chaotyczność która grozi nieogarnięciem świata w którym żyjemy Rabinow twierdzi ze jest to stan permanentny – nie możemy dotrzeć do układu który byłby układem możliwym do ogarnięcia Jest to stanowisko grożące nienaukowością – nauka powinna dostarczać obrazów które pozwalają nam ogarnąć świat, dlatego stanowisko Wittgensteina można połączyć z Quinem.

W analogii do mówienia o języku można mówić o kulturze. Można używać słowa analogicznie do terminu język – kulturę podobnie jak zdanie można analizować [syntetycznie i analitycznie].

Od lat 2003-2005 - w badaniu nad ludzkim genomem, konsultacje społeczne na temat mapowania ludzkiego genomu, chciano pokazać w jaki sposób cala ludzkość polegało na to zbadaniu indyjskiego i hinduskiego zróżnicowania genetycznego. Pozamedyczne aspekty hapmap project. Genetyczny aspekt obejmował naukowców z Nigerii, Japonii, Stanów Zjednoczonych, Chin, Kenii itd. Ich celem jest stworzenie mapy genomu, zróżnicowanie genomu ma charakter genetyczny. Wyobrażając sobie łańcuch DNA (dwie połączone spirale) w każdym jest nukleotyd. Jeżeli dochodzi do mutacji to wówczas możemy porównać łańcuch DNA który jest niezmieniony i zmieniony układ Ta różnica jaka zachodzi miedzy niezmienionym a zmienionym nazywa się polimorfizmem jedno nukleotydowym Istnieje nie tylko jeden polimorfizm, cechują się pewna powtarzalnością, pewnym wzorem.

Haplotyp – wzór albo blok powtarzających się mutacji. Zebrano próbki krwi od przedstawicieli rożnych wspólnot Do badania wybrano wspólnoty cechujące się spójnością

Apadurai – w kontekście rozważań nad tym co globalne mówi ze w globalności nie ma granic i tożsamości Nie jest tak jednak do końca, granice i tożsamości ciągle są obecne.

Hindusi mudzaratii – badaczka musiała prowadzić z nimi konsultacje. Tym samym angażowała się w życie wspólnoty ponieważ oni mieli swoje projekty. „caught!” – jest to słowo dwuznaczne, przyłapana/złapana w dwuznaczności, współczesny antropolog często sam jest prowadzony przez wspólnotę W owym eseju badaczka wciela się w role obserwatora uczestniczącego. Na początku przypominając sobie doświadczenia Malinowskiego redi dostrzega ze pole badawcze rozpada się na kawałki, ma doświadczenie hybrydycznosci. Stwierdza ze metafora klucza umożliwia spojrzenie na badania jako na coś rozłącznego, coś się przerywa, możemy to podjąć na nowo, klacze nie ma żadnego centrum lub peryferii. Projekt mapowania wykorzystuje pojecie kultury jako coś co nie jest najważniejsze – ma rodzaj epitetu, tagu. Dla Redi nie ma czegoś takiego jak pojecie kultury jako coś bazowego, pojęciem kultury wykorzystujemy jako coś walor jaki ma praca Redi – zdawanie sobie sprawy z dokonań antropologii współczesności i zdawanie sobie sprawy z ograniczonego charakteru. Antropolog łączy pole badawcze z jednym z autorytetów polifonicznych.

Etniczność – mówimy nie tylko o współczesności a współczesnym świecie. Współczesność musi być odniesiona również do tego, co jest obecne. Termin etniczny funkcjonuje w formie etnos. Spolszczony został przymiotnik tego słowa – etniczność odnosi się do pojęcia, a nie realnego bytu.

Etnicos – obcy w sensie tożsamościowo religijnym, był to nie Żyd, nie grek. Etniczny później utożsamiany jest z tym co ludowe ale nie w sensie kolorowych pisanek, postrzegamy etniczność w odniesieniu do ludu.

Etnos – dotyczy ludu. Etnologia to nauka o ludzie, termin etniczny funkcjonuje również w znaczeniu prawno –politycznym, kiedy dotyczy mniejszości poprzez odwołanie do kategorii ludu, grupy, w Europie mówimy o mniejszościach etnicznych i narodowych. Tam, gdzie grupa jest lepiej ustrukturyzowana, mówimy o grupie narodowej, a gdzie gorzej - etnicznej. Etnos jest pewna idea, ale ta idea nie karmi się formami takimi jak np. rząd. W wypadku etnosu chodzi o wspólną pamięć, język, nie mamy instytucji typu armia, media, grupy przestępcze. Z pojęciem etnosu nie wiąże się np. kolor skory, pochodzenie.

Limon zwraca uwagę na to, ze w latach 80 następuje zwrot tekstualny, który mówi, ze należy na antropologię patrzeć krytycznie. Antropologia pierwotnie to narzędzie kolonialne. Teraz dystansujemy się wobec dotychczasowej antropologii. Limon obrazuje bieżący strumień zdarzeń, który należy zanalizować. Tym strumieniem są lata 70, kiedy Limon wyrasta w teksańskim mieście, gdzie większość stanowią meksykanie. Możemy to porównać do lat 70 w Polsce i Polski Ludowej, która była państwem kolonialnym zaanektowanym w inną strukturę. Towarzysz Stalin razem z Hitlerem dokonali ujednolicenia ludności polskiej, co ma swoje odzwierciedlenie do dzisiaj w języku polskim. Polszczyzna jest rozumiana od Przemyśla do Świnoujścia. Struktura społeczna, postchłopska również charakteryzuje się tą unifikacją. Owo podporządkowanie na zasadach poddańskich. Nie można tych dwóch rzeczy ze sobą utożsamiać. Drugim zadaniem Limona jest zestawienie własnej perspektywy badawczej z zestawieniem swoich prekursorów. Wskazuje on na 2 postaci : Georg Burke (XIX wieczny kawalerzysta, jednocześnie żołnierz i etnograf) Burke był rasistą antymeksykanskim, stosował stereotypy. Ów rasizm nie dotyczący tylko meksykan był tak typowy dla wiktoriańskiej antropologii ewolucjonistycznej. Burke jest rasistą, ale sam z pochodzenia jest Irlandczykiem. Druga osoba opisywana przez Limona jest meksykański antropolog, Paredes. Pisze on swoja książkę w latach 50 na podstawie doświadczeń z lat 30, kiedy sam słyszy rożne legendy i podania na temat Corteza.

Limon portretuje dzisiejszy stan Mexicanos klasy robotniczej. Problem który się pojawia to co zrobić z Paredesem (meksykański antropolog). Szczególne znaczenie ma termin postmodernizm w całym tym kontekście, ma wskazywać na upodlenie, rozbicie tożsamości i ma wskazywać jak ponowoczesne społeczeństwo ulega atrofii. To, co ponowoczesne ma negatywny wpływ na nas jako na grupę i na nas jako jednostki wg Limona. Tancbuda przypomina rozpad normalnego społeczeństwa. Limon chce nam pokazać, w jaki sposób można inaczej spojrzeć na to, co się dzieje w tancbudzie. Limon proponuje nam, żebyśmy zestawili postmodernizm z modernizmem, postmodernizm czyli rozczłonkowanie, które nie jest ironiczne ale fragmentaryczne, to co modernistyczne – zestawiamy przeszłość i włączenie tego przeciwstawienia w samym sobie jako część jednostkowego, lecz całościowego zestawienia. Modernizm jest syntetyczny w jego nieokreśloności. Modernizm to umiejętność odniesienia tego co obecne nawet w sytuacji trudnej do przeszłości.

Choreograf – panuje nad wszystkim co się dzieje w układzie tanecznym, podobnie jest w tancbudzie. Z jednej strony silami kontrolującym ludzi w tancbudzie jest orkiestra, druga siła to my (głównie mężczyźni). To są te siły, które maja wymiar postmodernistyczny, skłaniają nas do postmodermy. Tańczące pary poprzez taniec, skupienie uwagi na sobie i podtrzymaniu tańca jednocześnie kierują nas do heroicznego okresu, o którym pisał Paredes. Poprzez umiejętność z jednej strony zdystansowania się wobec poprzedników i zdystansowania się wobec postmodernistycznych słów jesteśmy w stanie zachować to o czym mówili ci, którzy pisali czyli Burke, Limon, Paredes. Kiedy mamy odniesienie do Paredesa, mówi nam o heroiczności, Limon nie może nam jej pokazać, ponieważ ona już dawno nie istnieje. Temu co pisze Paredes można być wiernym, kiedy się przeciwstawi inny przedmiot badań, który ujmie się w kategoriach równie godnych. Limon pokazuje nam, ze niezależnie od czasów w jakich się znajdujemy jesteśmy w stanie zachować cos czy powtórzyć ruch, ale ten ruch będzie powtórzony w nowy sposób.

Jose Limon – perspektywa przedstawienia i etnografii prekursorskiej

Współczesna Europa to wykorzystywanie antagonizmów etnicznych, walk kulturowych gdzie mamy odniesienie do pojęcia etnosu.

Etnos – pochodzi od etnicos, który pierwotnie oznaczał niewiernego/obcego w kategoriach religijnych, przekonaniowych.

Rasa – korzysta z tego terminu pojecie etnosu w wieku XX. Termin etniczny powiązany jest również z biologia i własnościami kulturowymi. Słownik nauk społecznych jest pewną pochodną słownika nauk biologicznych.

Tam gdzie mamy do czynienia ze społecznościami, które w sposób bardziej lub mniej bezposredni przeszły transformacje oświeceniową, tam mówimy o narodach. Tam gdzie takiej transformacji nie widać, mówimy o etnosach.

Rogers Brubaker – etnos wg niego to konstrukt, a nie substancja, mówiąc o substancji należy pamiętać o tradycji używania tego terminu Arystotelesa i jego 10 kategorii), posługując się terminem substancja mamy na myśli cos co obiektywnie trwa, istnieje, a nie ze jest to produkt ludzkiej myśli. W świecie pokantowskim nie jest to sprawa oczywista [należy badać rzeczy materialne, antropologia rzeczy]. To co ma charakter rzeczywiście materialny to ludzkie działania.

Od wieku XIX mówimy o stanach rzeczy, dokonujemy przesunięcia ku sposobowi oglądania. Koniec wieku XX przynosi nowy akcent, coraz częściej zaczynamy mówić o zdarzeniach, zwracamy uwagę nie tylko na to, ze rzecz identyfikujemy przestrzennym, ale również w wymiarze czasu, rzecz w czasie się zmienia, tak samo jak rzecz zmienia się w ruchu. Idea etnosu jest narzędziem prowadzenia. Wg Brubaker, grupy etniczne ulegają reifikacji. Reifikacja jest procesem społecznym, a nie wyłącznie lepszym lub gorszym zachowaniem intelektualnym. Reifikowanie grup polega na powoływaniu do życia i posługiwanie się taka kategoria, ale kiedy politycy posługują się taka kategoria mamy do czynienia z podejściem substancjalnym. Powinniśmy wyjść poza idee grupowości, teza Brubakera sugeruje, ze grupowość musi być zaatakowana w sposób następujący: etniczność, rasa i naród. Powinniśmy konceptualizowac nie w kategorii substancji, rzeczy, bytów lub organizmów albo tworów kolektywnych jako czegoś odrębnego, zwartego lecz raczej w kategoriach relacyjnych, procesualnych, dynamicznych, zdarzeniowych i kategoriach połączeniowych, oznacza to myślenie o etniczności, rasie i narodzie nie w kategoriach substancjalnych ale w terminach kategorii praktycznych.

Ajdukiewicz – rozróżnienie miedzy sądem logicznym a psychologicznym.

Quine – sentence – zdanie gramatyczne, meaning – znaczenie (odniesienie/przekład), proposition – sąd (zdanie w sensie logicznym).

Sąd w sensie psychologicznym – jest to artykułowany proces sadzenia.

Grupowość ma charakter zmienny, stopniowalny.

Tworzenie grupy jako projektu – to co nazywamy grupą narodową, a nawet rasą, bardzo często jest ściśle zaprojektowanie świadomy twór, jako przykład Brubaker podaje Kosowo. Kosowo odgrywa ważną rolę dla większości obywateli republiki Kosowa czyli Albańczyków. Kosowo jest tez ważne dla Serbów. Kosowo stanowi kolebkę narodowości serbskiej.

Początek lat 80 – w Kosowie dochodzi do władzy Milosevic. Brubaker podaje przykład szczególnej organizacji – armia wyzwolenia Kosowa. Armia wyzwolenia Kosowa staje się zarzewiem konfliktu. Mamy do czynienia z nowa jakością jaka jest republika Kosowa. Brubaker zwraca uwagę na to, ze tego rodzaju operacja była wynikiem planowanych akcji, dochodzi do dwóch elementów: organizacje wpływają na twory takie jak rasy lub etnos, tego typu twory są wykorzystywane na bazie konfliktu, posługujemy się terminami takimi jak rasa czy etnos w celu wywoływania konfliktów.

Za tworzenie tego typu organizmów jak grupy etniczne, rasowe, odpowiadają agendy państwowe, które za państwowe byśmy nie uznali (gangi itp.).

Brubaker – chociaż wiążemy pewne elementy z takimi jak odrębne istnienie, podmiotowość, to takie cechy łączymy z grupami etnicznymi.

O ile możemy kwestionować grupowość etnosu, to trudno kwestionować grupowość organizacji. W jakim sensie organizacyjność IRA, partii pracujących Kurdystanu nie ma charakteru konstruktywistycznego tylko esencjalny. Brubaker ma racje mówiąc, ze są tego typu organizacje odpowiadając za tego rodzaju praktykę.

Dlaczego konflikt ma mieć charakter etniczny? - Na ile kodujemy i na ile ramujemy konflikt jako konflikt etniczny, a na ile jako konflikt miedzy drużynami – nazwanie kibiców przyjezdnych Żydami. Ramowanie i kodowanie konfliktu jako etnicznego ma znaczenie zasadnicze – przemoc staje się etniczna, rasowa, nacjonalistyczna przez znaczenia przypisywane sprawcom, ofiarom, politykom, dziennikarzom, badaczom i innym. Tego rodzaju akty kodowania i ramowania nie polegają na interpretowaniu przemocy, one konstytuują przemoc jako etniczna. Ramowanie i kodowanie jest istotnym składnikiem organizacji w celu wyróżnienia nas jako bycia kimś innym niż oni. W dniu dzisiejszym ramy narodowe i etniczne są łatwo dostępne, maja znaczny rezonans polityczny i są rozumiane jako uprawnione. Etniczność jako poznanie. Uczestniczenie ma charakter poznawczy.

Brubaker mówi o 5 elementach:

• często kiedy dokonujemy grupowania nas w sektory służy maskowaniu celom klanowym, klikowym albo interesom klasowym. Cele organizacyjne maskują przez tworzenie tworu jakim jest etnos.

• rozpoznanie podstawowej roli organizacji w konfliktach etnicznych zwraca uwagę na performatywny charakter retoryki etnopolitycznej, która jest zaangażowana w projekty tworzenia grup.

• zwrócenie uwagi na czasami rozbieżne interesy, wobec których się mówi a interesami tych, którzy mówią w czyimś imieniu.

• etniczność nie jest przyczyna konfliktu ale jest skutkiem konfliktu. Przez powołanie czegoś takiego jak rasa wytwarzamy nowe tożsamości grupy

• zwrócenie uwagi na mechanizmach wewnątrzgrupowych.

We współczesności musimy pożegnać się z idea substancji, identyfikujemy pragmatyczny wymiar, zwracamy uwagę na fragmentaryczności, przemijalność tworów, z jakimi mamy do czynienia. Musimy zdawać sobie sprawę z pojawiania się nowych jakości i przemijania starych. Antropologia świata ma charakter dynamiczny, zmienny, niesubstancjalny.

Problem 1 – antropologia i jej przemiany. Rozważając antropologię współczesnego świata miał na myśli antropologię kulturową w wydaniu amerykańskim, z jednej strony antropologowie współczesności ale również do Brubakera. Antropologia kulturowa jest utożsamiana takim terminom jak antropologia społeczna lub etnologia (najczęściej jest to ludoznawstwo – nauka o ludach uprawiana na kontynencie europejskim. Antropologia społeczna – Brytyjczycy, antropologia kulturowa – amerykanie. Antropologia jako nauka humanistyczna i społeczna jest spokrewniona z socjologia, obie te dziedziny wywodzą sie z wzorcowej, modelowej nauki oświecenia jaka była biologia. Wykorzystujemy w związku z tym słownik, ale również metodę np. wyjaśnienie funkcjonalne. Jeżeli chodzi o słownik to z terminem kultury spokrewniony jest termin rasa. Dzisiaj ten termin jest anachroniczny ale jest czasem przez badaczy stosowany. Trzeba pamiętać, ze antropologia pojawia sie na obszarze badan w tym uniwersyteckich w 2 pol XIX wieku i punktem wyjścia jest relacja swój – obcy. Jest to nieusuwalny aspekt. Antropolog pierwotnie badał to co peryferyjne. W Ameryce badano społeczności lokalne, ale peryferyjne np. wieś albo tubylcza ludność Ameryki. Europejczycy badali to co zamorskie, to jest typowe dla Brytyjczyków. Na zachodzie Europy antropologia jest często kojarzona z kolonializmem. Element ludowości jest bardzo silnie akcentowany, europejska wersja nauk o człowieku to nauka o ludzie. W wypadku brytyjskiej wersji zwracana jest uwaga na socjologię. Amerykanie zwracają uwagę na kulturę, najpierw ma ona wymiar behawioralny (aspekt biologiczny). Dopiero później w pokoleniu Geertza przechodzimy do badań o charakterze symbolicznym zarzucając aspekt behawioralny. Antropologia przechodzi rożnego rodzaju stadia, najważniejszy jest tekstualny – Clifford, Marcus, Fisher, Rabinow. Zwrot tekstualny oznacza przede wszystkim przerwanie idei podstawienia. clifford przedstawia typografie autorytetow etnograficznych.

Etnografia jest metoda antropologii – sposobem prowadzenia badań szczególnie pod postacią obserwacji uczestniczącej. Autorem tego sposobu prowadzenia badań był Malinowski. Czasy komunizmu – etnologia wyrzucona z uniwersytetów ze względu na burżuazyjność. Antropologia kulturowa związana z innymi kulturami dotyczy przemian, podstawowym przełomem jest zwrot tekstualny, którego pokłosiem jest antropologia współczesności.

Współczesność jest relacja miedzy tym co nowoczesne i nienowoczesne (tradycja – rozumiana tez jako etos).

Współczesny – nie ma wymiaru historycznego.

Nowoczesność i tradycja tworzą parę. Możemy mówić o napięciu kiedy chcemy cos stwierdzić. Hipsterstwo stanowi przykład zgrania tego co tradycyjne i nowoczesne. Przeciwieństwo tradycji to alienacja.

Limon – osoby nowoczesne to pisarze, którzy tworzą nowe prądy, ale którzy są bardzo silnie osadzeni w tradycji np. joyce.

Osoba nowoczesna przekracza tradycje. Osoba współczesna odnosi nowatorstwo do tego co było tradycją. W tym sensie smart fon może być traktowany jako współczesny, dlatego ze mamy nowy sposób korzystania, ale zachowujemy wartość komunikacyjną.

Osoba nowoczesna, która jest współczesna - osoba, która sie dystansuje wobec bieżącego stanu rzeczy ale dystansuje sie również wobec nowoczesności, bo zauważa tradycje. Rabinow jest świadom, ze cały wiek XX to było tworzenie nurtów modernistycznych.

Kiedy wiemy, ze wiek XX to wiek nowoczesności to wiemy również, ze ma on swój kres. Rabinow mówi, pamiętajmy o tym, ze osoba nowoczesna buduje nowoczesność w tradycji w tym sensie ona ja przekracza. Nie może jednak zapominać o tradycji, ponieważ wtedy przestałaby być nowoczesna.

Chodzi o zauważenie relacji miedzy współczesnością a nowoczesnością przez zrównanie i rozróżnianie. Współczesność jest ruchomym stosunkiem zawieszonym miedzy przyszłością a przeszłością, równocześnie zdaje sobie sprawę ze związków przyczynowo skutkowych. Współczesność jest miarą nowoczesności, zdaje sobie sprawę z tego jak bardzo jestem nowoczesny a jak bardzo nie jestem. Kiedy tracę refleksyjność staje sie wyalienowany, tracimy zdolność do dystansu, przestajemy być nowocześni. W tym sensie zdajemy sobie sprawę z etosu.

3 element związany ze współczesnością to problem hybrydy. Jest to problem współczesny. W naukach o kulturze, naukach społecznych warto przywołać Geertza i jego gatunki zmieszane. Z oświecenia przyjęliśmy przekonanie o rozróżnienie na gatunki. Oświecenie nauczyło nas, ze rozróżnienia np. na rasy maja charakter uporządkowany. Oświecenie przyniosło nam perspektywę, ze musimy elementy traktować jako cos odrębnego. Geertz w jednym z tekstów rozważał człowieka jako swego rodzaju cebulę, z której zdejmujemy warstwy: kultury, społeczną, psychiczna, biologiczna, chemiczna i fizyczna. Gdybyśmy chcieli powiedzieć, czym jest człowiek w najprostszym tego słowa znaczeniu to jest on maszyną. Aspekty sie przenikają, w tym sensie postulował, żebyśmy mieszali gatunki przykładem jest muł. To było znakiem pewnej próby odwrócenia oświecenia. W oświeceniu to co czyste było waloryzowane pozytywnie, to co zmącone negatywnie. To przeniknęło m.in do oświeceniowych dyskursów np. nazistowskiego albo bolszewickiego. Pojęcie czystości z powierzchownego aspektu przeszło do głębszych i zostało zmetaforyzowane, idea czystości substancji była w oświeceniu zakorzeniona.

Wiek XX to próba odwrócenia porządku pod wpływem doświadczeń wojennych. W 2 połowie patrzymy pozytywnie na mieszanie gatunków. Mieszanie ma tez szczególny wymiar czyli hybrydowość. Z hybryda związany jest problem, kiedy odniesiemy to do dyfuzji społecznej albo dyfuzja w fizyce, tego typu twory są nietrwale. Problem z dyfuzja to problem nietrwałości takiego związku, na ta nietrwałość zwracają uwagę antropologowie współczesności [bricolage, instalacja, ustrojstwo]. Zwracają uwagę na przemiany świata, gdzie nie jesteśmy w stanie przewidzieć splotów zdarzeń, rzeczy. Ustrojstwa, które są efektem przypadkowych i przygodnych interakcji grożą niewspółmiernością, generalnie zwracają uwagę na czasy, których konsekwencji nie jesteśmy w stanie przewidzieć. Nie do uniknięcia jest mieszanie sie, z drugiej strony nie są pewni co do efektów tego rodzaju operacji. Pierwszym przykładem jest Marcus, który przyjmuje perspektywę epistemologiczną: polega ona na relacji swój-obcy. Nie jesteśmy w stanie określić naszej przyszłej kondycji poznawczej, z drugiej strony biorąc perspektywę ontologiczną, to w ramach tego natrafiamy na problem[przedsiębiorstwa biochemiczne i etyka w syntezowaniu białka]: widzimy w nim nieprzewidywalne skutki obecnych sytuacji. Hybrydy maja w sobie cos z nieprzewidzialności. Hybrydy to zupełnie nowe mariaże i mamy tu do czynienia z rożnego rodzaju zagrożeniami, z drugiej strony nie jesteśmy więźniami tych czystych substancji.

Idea hybrydy prowadzi do problemu kultury. Antropologowie współczesności rezygnują z pojęcia kultury, które odnosi nas do pewnych monad.

Abu Ligod – “Writing against culture”. Kultura nie nadaje sie do analizowania współczesności, współczesność jest rozpatrywana w kategoriach relacyjnych. Abu Ligod: 3 elementy, które wyznaczają kulturę – bezczasowość, spójność, odrębność.

Następuje przecięcie tego co Geertz nazywa algorytmem i tego co nazywamy społecznością. Abu Ligod sugeruje abyśmy odrzucili tak rozumiana kulturę jako wspólnoty. Proponuje pisanie przeciwko kulturze, z jednej strony pisze o kategoriach praktyczności.

Drugi sposób pisarstwa – Abu Ligod mówi, ze sam badacz sam podlega zmianom, trzeci element to element etnografii szczegółu. Abu Ligod dąży do tego, abyśmy zerwali z idea stałości, niezmienności. W związku z tym postuluje abyśmy badali cos co ma charakter porwany.

Halfies, feministki – osoby o zmieszanej tożsamości, pod wpływem rodziców, wspólnot, edukacji.

Problem różnicy – główną osią sporu jest to, ze antropologowie współczesności sugerują, ze z idea różnicy jest związana z idea hierarchii. Wobec tego być może wyrzucimy pojecie różnicy, na ile relacja różnicy przemyca relacje hierarchii takie pytanie zadaje Abu Ligod. Zdaje sie nam mówić, ze możemy zachować różnice i hierarchie, a jednocześnie twierdzić, ze zasada różnicy może być zachowana, o czym świadczą halfies i feministki.

Niezmienność, spójność, odrębność – za tym idzie to, ze jedna kultura ma relacje hierarchiczności w stosunku do innej kultury, można powiedzieć, ze taki jest świat i taki ma być. Nieprzewidywalne nowe układy – tworzą sie z pojęcia hybrydy. Kultura, jeżeli mamy używać takiego słowa, staje sie czymś podejrzanym, mówimy o tym co kulturowe. Mówmy o pewnym aspekcie, który ma charakter kulturowy, ale nie definiujmy tego aspektu. Dają niejasne sygnały, ze to co kulturowe mamy traktować tak jak traktują to media np. to co polskie, francuskie, koreańskie itd. Jeżeli antropologowie mówią o czymś, co kulturowe możemy to nazwać czymś, co obyczajowe. To co kulturowe ma stać sie aspektem tego, co współczesne. Relacja współczesności i tradycji ma nas odnosić do tego co kulturowe i pozakulturowe.

Etniczność narodowa i rasa (Brubaker) - zwrócenie uwagi na konstruktywistyczny charakter etnosu i w związku z tym traktowanie grupy etnicznej, narodu, rasy jako bytów postulowanych, powoływanych nie tylko w praktyce badawczej (badacz jest konstruktywista). Rozważamy problem konstruktu z punktu widzenia osób uczestniczących w dyskursie publicznym np. polityków. Mówimy tutaj o tym, ze grupa etniczna jest powoływana do życia przez polityka.

Przykład Siedmiogrodu – powoływanie do życia grup, z którymi sie dana jednostka utożsamia, dla Brubakera to problem krystalizacji.

Idea grupowości – my generalnie na co dzień nie przywiązujemy zasadniczej roli do przynależności etnicznej. Państwo przygotowuje nas do świąt – święta państwowe, wskaźnikiem świąt mogą być np. nieczynne sklepy. Przypominanie ludziom o innych elementach to właśnie element grupowości – Brubaker zwraca nam uwagę na to, ze grupowość wyzwalana jest często przez negatywne elementy (np. Kosowo). Człowiek, który może żyć jako ktoś nierozpoznany zostaje przywoływany najczęściej w kategoriach kryzysowych. Problem konstruktu to jest problem człowieka zaangażowanego w życie społeczne, badacz ma analizować polityka czy działacza społecznego. Najbardziej lotne są pojęcia związane z etnosem i rasa, są najbardziej chwytliwe. W konstrukcie zawiera sie również pragmatyczny element – wpędzamy siebie w dziwne światy, np. w średniowieczu mogliśmy straszyć sie piekłem, tak dzisiaj straszymy sie tym, ze jesteśmy przynależni do jakiejś grupy.

Problem etniczności to generalnie problem opisywany przez Brubakera. Centralnym punktem dojściowym jest charakter poznawczy, element kognitywny. Dla nas etnos jest okularami, przez które my postrzegamy świat.

Problem słownika i przedstawienia. Brubaker pokazuje nam cos, co antropologowie pokazali nam juz w latach 60 (kryzys przedstawienia). Problem przedstawienia wiąże sie z idea słownika. Najpierw słownik, który jest ufundowany jako książka albo jako plik. Problem ten dotyczy również etnosu, kultury, rasy, w obu słownikach (oxfordzki i chambers ).

Windsor – 2 słowniki kierują nas w innym kierunku. Kiedy sięgamy do słownika jako zbioru slow okazuje się, ze zbiór slow jest częścią języka. Słownik jest częścią języka i w zależności od rodzaju będzie fundował nam za każdym razem inny świat.

1923 r. – Mauss uzywa pojecia wymiany, które odnosi sie do zasady wzajemności. Tam gdzie jest wymiana jest społeczeństwo.

W 1958 Winch i 1976 Foucault twierdzą, ze podstawa jest wojna. Relacje wymiany i wojny mają charakter symetryczny, wiążą obie te strony. Słownik spełnia bardzo ważna rolę w przedstawieniu świata, problem słownika to problem przedstawienia.

Antropologia współczesności, która bierze pod uwagę anthroposa jako złożoną postać. w której zderzają sie postawa nowoczesna i tradycyjna musimy takiego antroposa widzieć jako osobę potencjalnie krytyczna. Antropologowie współczesności chcą nam pokazać, ze po pierwsze powinniśmy być jednak krytyczni i zdawać sobie sprawę z napięcia i pamiętać, ze antropos żyje w świecie chwilowych zderzeń (rezydualne itd). Antropologia współczesności zdaje sobie sprawę ze świata zmiennego, w którym o ile chcemy zachować to co w antroposie.

Andrzej Zaporowski - „Hybrydowy charakter współczesności i kultury. Studium krytyczne”

Amerykański nurt intelektualny – antropologia współczesności – postulują odejście od badania kultury jako odrębnej całości i skupienie się na nowym przedmiocie – współczesności. Cechą konstytutywną tego tworu jest hybrydowy charakter składający się z jakości zwanych ustrojstwami, instalacjami czy aparatami.

Michał Bukowski – polski antropolog - nie odrzucając idei kultury również wykorzystuje figurę hybrydy, aby za jej pomocą analizować przedmiot badań. Figura ta jest tyleż efektowna, co zwodnicza. Jej stosowanie grozi niespójnością analizy czy to współczesności, czy kultury.

Rabinow - współczesność okazuje się mieć charakter dynamiczny i czasowy, sytuuje się zawsze między czymś, co było a czymś co będzie, gdzie jedno i drugie w sposób nieusuwalny znajduje się w ruchu o potencjalnie nieprzewidywalnym pędzie i kierunku. Współczesność ma charakter relacyjny. Wiąże zatem jakieś elementy, swe argumenty, sama zaś definicja wskazuje na jeden z nich, którym jest nowoczesność. Innym, bądź jednym z innych, jest to, co nie-nowoczesne. Pytanie o nowoczesność, zdaniem Rabinowa, to pytanie o etos czyli postawę - zwana postawą nowoczesną cechuje się pozytywnym waloryzowaniem albo dążeniem do tego, co nowe. Relacja „nowe-stare” odniesiona jest do relacji „dominujące-emergentne-rezydualne”.

Raymond Williams, przedstawiciel brytyjskich studiów kulturowych:

• Element dominujący - obejmuje, w kontekście walki sił, to co ma charakter panujący, ujarzmiający;

• Element rezydualny - zawiera w sobie pozostałość po czymś, to, co ujarzmione, zaś

• Element emergentny – to, co pojawia się jako to, co nowe.

James D. Faubiona – skutkiem uwikłania elementu dominującego i rezydualnego w konflikt, jest pojawienie się elementu emergentnego. Współczesność ma charakter emergentalny.

Tobias Ress - antropolog - współczesność jest terminem technicznym, który pozwala nam rozkładać zjawiska emergentne na różne elementy, które złożone są w jedną formę, właściwą dla rzeczonego zjawiska. W związku z tym są one względem siebie współczesne. Zadaniem antropologii współczesności jest wybór – lub znalezienie – odpowiedniego miejsca w terenie, a także udokumentowanie oraz analiza takich instalacji w rytm ich pojawiania się, wreszcie nazywanie ich, pokazywanie ich różnych skutków i oddziaływań, a tym samym czynienie ich dostępnymi myśleniu i krytycznej refleksji.

Diada „nowe-stare” i triada ”dominujące-emergentne -rezydualne”:

Termin „nowe” ma odmienne znaczenie w ramach diady i triady.

• Diada – jedna ze znoszących się sił, gdzie dążenie do tego, co nowe/nowatorskie zderza się z uwielbieniem/chęcią zachowania tradycji.

• Triada- zdarzenie będące skutkiem dwóch innych, „współczesnych” zdarzeń, z których jedno nosi piętno ujarzmiania, drugie – ujarzmienia i gdzie, co więcej, nie da się przewidzieć, czy nowoczesny charakter ma pierwsze (element dominujący) czy ostatnie (element rezydualny).

Współczesność rozważana w kontekście diady - nowoczesność może być rozważana w kontekście, na przykład, tradycji. Kiedy odniesiona zostanie do triady, wówczas to, co emergentne odróżnione jest od tego, co nowoczesne (będące nośnikiem dążenia do nowatorstwa), to ostatnie zaś może znajdować się po którejkolwiek stronie opozycji „dominujące-rezydualne”.

Rabinow:

• „instalacja” ma konotację techniczną czy też technologiczną, wskazuje na złożony charakter badanych zjawisk, gdzie jedną z konstytutywnych ich cech jest potencjalna nieprzystawalność elementów takich tworów (jak instalacja).

• aparat (ang. apparatus) - dynamiczny układ wzajemnie współwystępujących części, gdzie to, co nowe sąsiaduje z tym, co stare, stanowiącym unikalny przedmiot analizy etnograficznej

• ustrojstwo (ang. contraption) - odnosi się do bezładnego zbioru lub procesów w świecie, w którym podmioty, zapewne włączając w to antropologa, starają się [je] uporządkować. Lecz nie ma całościowej strategii czy planu sterującego tym ruchem.

Rabinow stwierdza, że „nie ma jakiejkolwiek jednorodnej kultury (…) jakiegokolwiek pierwotnego społeczeństwa, gdzie można by dotrzeć do jądra czy istoty” i sugeruje, że bricolage jest „jeszcze jedną formą ustrojstwa”.

Antropolodzy współczesności - współczesność należy rozpatrywać tyleż w kategoriach dynamiczności i historyczności, ile niewspółmierności, rozłączności i nieprzystawalności składników przygodnych choć wielowymiarowych tworów, które znamy już jako ustrojstwa, instalacje i aparaty. Akcent w badaniach antropologicznych został przesunięty z kultury na współczesność.

Marcus:

• tożsamość – substytut krytykowanej, holistycznie rozumianej kultury, którą cechuje odrębność i spójność

• pozwala nam patrzeć na współczesność i ustrojstwo (oraz pokrewne twory) w kategoriach hybrydy.

Hybryda:

• w Oświeceniu, gdzie modelową nauką była biologia - jako przeciwieństwo niezróżnicowanych gatunkowo, rasowo czy rodzajowo tworów, niezależnie czy chodzi o roślinę, zwierzę albo społeczeństwo, i jako taka traktowana niezwykle podejrzliwie.

• W sensie etymologicznym mowa jest o łacińskim terminie „hybrida” będącym nazwą „potomstwa oswojonej lochy i dzika, dziecka człowieka wolnego i niewolnicy itd.”

Hybryda jest zatem mieszanką niewspółmiernych względem siebie elementów, dzięki czemu

nie ma charakteru jednorodnego. Jednocześnie przyjmuje się, że taki charakter mają owe

elementy: są one „czyste”.

M.Bukowski:

• wielokulturowość - to fakt istnienia wielu kultur i świadomość takiego stanu rzeczy,

• multikulturalizm - to normatywna odpowiedź na wielokulturowość”, gdzie odpowiedź ta wiąże się „nie tyle z (…) rozpoznaniem, co uznaniem” tożsamości grupy,

• Buchowski pragnie ujmować kulturę w kategoriach dynamiczności i relacyjności, jako że tradycyjne ujęcia zbyt często i konsekwentnie traktowały ów byt jako coś statycznego i odrębnego.

• Proponuje, aby kultura była uwarunkowana „przez procesy społeczne i materialne” i podlegała „nieustannej zmienności wynikającej ze sprawstwa aktorów społecznych”. Co równie istotne, zdaje sobie sprawę z jej „hybrydowego charakteru coraz intensywniej mieszających się kultur”.

Dyfuzja społeczna (kulturowa), - propagatorzy zakładają, że nieredukowalne elementy, jakimi są cechy (kulturowe), zapożyczane są między kręgami kulturowymi, i poprzez to włączane do swego obiegu.

Tzw. atomizm logiczny - postuluje, że można ująć język w kategoriach najprostszych zdań zwanych zdaniami atomicznymi (elementarnymi), składających się z najprostszych (nierozkładalnych) wyrażeń zwanych nazwami, którym z kolei odpowiadają jako ich odniesienia przedmiotowe najprostsze elementy świata (przedmioty).

William H. R. Rivers (brytyjski psycholog, psychiatra, etnolog i antropolog), twierdził, że w wyniku zapożyczeń (czasem pod przymusem) dochodzi do powstania nowej, względnie spójnej jakości.

Idea hybrydy zakłada potencjalne niedopasowanie elementów składowych, co nota bene było dawniej jej wadą, zaś dziś jest jej zaletą.

Willard Van Ormana Quine – amerykański filozof i logik w tradycji analitycznej: Na zdanie można spojrzeć z dwóch stron. Jednocześnie jako analityczne zostałoby, jak to ujmuje amerykański filozof i logik, „obciążone teorią” i ujmowane byłoby „z retrospektywnego punktu widzenia”. W przeciwnym razie zaś mogłoby być traktowane jako zdanie obserwacyjne.

Kulturę, podobnie jak zdanie, można ujmować w kategoriach relacji „analityczne-syntetyczne”. Kultura ma wówczas charakter syntetyczny, gdy ujmowana jest całościowo; ma charakter analityczny, gdy rozważa się ją ze względu na części, które same są potencjalnie układami złożonymi względem innych części. Z jednej strony, dana kultura może być efektem historycznego procesu łączenia kultur składowych (i ją poprzedzających w czasie). Sama też może w przyszłości stać się składnikiem innej kultury. Z drugiej strony, można, oczywiście w sensie konwencjonalnym, rozkładać kulturę na możliwie wiele części, tak jak dany odcinek czasu (albo drogi) o skończonej wartości można dzielić na nieskończenie wiele odcinków o coraz mniejszej wartości, z których kolejna równa jest połowie poprzedniej.

Antropolodzy współczesności – holizm - stanowisko głoszące indyferentny charakter danego przedmiotu badań (w tym wypadku kultury), za konstytutywną cechę tego stanowiska uznaję relacyjne spojrzenie na świat, który może być „obojętny” i niezdeterminowany wobec tegoż spojrzenia. Tak ujęty holizm staje się swoistym etosem, który posiada jeszcze jedną ważną cechę: ma charakter krytyczny, również względem tez stawianych przez tych, którzy go podzielają.

Andrzej Zaporowski, - „KULTURA W ŚWIETLE AMERYKAŃSKIEJ ANTROPOLOGII WSPÓŁCZESNOŚCI”

Pierwsza dekada XXI w.: antropologowie amerykańscy, Paul Rabinow, George E. Marcus, James D. Faubion i Tobias Rees stawiają tezę tezę, zgodnie z którą minął czas kultury jako ograniczonej całości, stanowiącej przedmiot dociekań antropologicznych, a jednocześnie w mocy pozostaje identyfikowanie szczególnej własności rzeczywistości, którą oddaje przymiotnik „kulturowa”.

Lata 80 XX wieku: Rabinow, Marcus – zwrot tekstualny w antropologii. Antropologia stanowi pokłosie tego zwrotu.

Rabinow – definicja współczesności -" Współczesność jest ruchomym stosunkiem nowoczesności, przenikającym nieodległą przeszłość i przyszłość w przestrzeni (nieliniowej) , będąc miarą nowoczesności jako etos, który nabiera już wymiaru historycznego.” Dwa sposoby rozumienia słowa „współczesność” w języku angielskim:

• Brak konotacji historycznych, zdaje sobie sprawę ze współwystępowania zdarzeń czy osób,

• Zakłada wymiar historyczny, w ramach którego, to co dzisiejsze odniesione jest do tego co nowoczesne w celu, jednoczesnego zrównania i odróżnienia obu celów.

• W obu przypadkach mowa o postawach.

Ujmuje współczesność w kategoriach relacyjnych: jest ona ruchomym stosunkiem. Poprzez „filtrowanie” przez współczesność sama nabiera wymiaru historycznego. Jednocześnie współczesność właśnie miała stać się wedle Rabinowa miejscem czy też terenem badań nad wielorakimi relacjami zachodzącymi między tym co nowe, a tym co stare.

Foucault :

• definicja postawy – „sposób ustosunkowywania się do aktualności, dobrowolny wybór, podejmowany przez niektórych, i wreszcie sposób myślenia i odczuwania, a także działania i zachowania, który zarazem oznacza przynależność i jawi się jako zadanie”.

• etos - zakłada nowatorstwo, wyjście poza teraźniejszość, dystans wobec siebie i praktykowanie gry wolności w ramach sztuki

• nowoczesność - punkt odniesienia swoistej postawy cechującej się wyczuciem nowości, chwilowości, ironii (czy szerzej dystansu), wreszcie poetyckości czy też estetyczności.

Raymond Williams – walijski marksista, przedstawiciel brytyjskich studiów kulturowych – 3 elementy:

• dominujący,

• rezydualny ,

• emergentny - Zadaniem antropologii (współczesności) staje się analiza elementów emergentnych, mających jednocześnie charakter niepowtarzalny, nieciągły, niestały. Przesunięciem akcentu w badaniach antropologicznych, które w swej wersji klasycznej skupiały się na tym, co rezydualne. (Faubion ujmuje element emergentny jako „pochodną [elementu] rezydualnego i dominującego „ uwikłanych we współczesną relację przemocy).

Rabinow – Bildung – badania / dociekania - praca nie tylko albo nie przede wszystkim o charakterze indywidualnym. Współczesność – posiada charakter relacyjny, wchodzi w swoistą grę z nowoczesnością, będąc z nią jednocześnie zrównywana i od niej odróżniana.

Geertz (1926 -2006), zajmujący się w latach 50. XX. wieku zmianą kulturową dokonującą się w synkretycznym społeczeństwie jawajskim (indonezyjskim), odróżnił „integrację logiczno-znaczeniową” (zbiór norm lub receptur) od „integracji przyczynowo-funkcjonalnej” (zbiór ludzi). Omawiani antropologowie współczesności, jak wielu innych badaczy, te dwie perspektywy traktują łącznie. Odrzucają zatem ideę kultury jako odrębnej całości. Czynią zaś tak uznając, że ludzie żyją w zglobalizowanym świecie, który ma charakter dynamiczny, zmienny i składający się z wielowymiarowej sieci współwystępujących i współoddziałujących na siebie zdarzeń (w tym ludzkich działań).

Antropologowie współczesności podtrzymują chęć badania ludzkich działań, których nie można sprowadzić do pracy łuku odruchowego, a które zdają sprawę z podmiotowego ujęcia człowieka w jego wymiarze interakcyjnym, choć fragmentarycznym i przygodnym.

Wymiar kulturowy – wymiar interakcyjny, fragmentaryczny i przygodowy.

Rabinow – perspektywa ontologiczna, postawił sobie za cel rozpoznawanie nowych światów czy też pół badawczych – przedsiębiorstwa biotechnologiczne, które zaczęły się pojawiać na przełomie lat 70/80 XX wieku. Element nowy (nowoczesny) zostaje utożsamiony z elementem emergentnym. Interesuje go konstrukcja tego świata. Rozpoznaje (nowe) technologie i tworzy (nowy) słownik technologiczny. Dokonuje przemeblowania oswojonego przez nas do tej pory świata.

Marcus – perspektywa epistemologiczna, tradycyjne badanie terenowe. Zdobywanie i wytwarzanie wiedzy poprzez bycie blisko innego, dialogiczny sposób pracy z nim, wreszcie zmianę rozumienia terenu. Para-etnografia” (ang. para-ethnography) - co współczesny ‘tubylec’ mógłby zaoferować antropologowi jako ‘punkt widzenia’. Termin „wyobrażenia” (ang. imaginaries), składa się „to, co antropologowie wypracowują w sobie, aby stworzyć mapę lub projekt badań terenowych”. Dążenie do zachowania ciągłości z tym, co stanowi sedno badań antropologicznych - zwrócenie się ku innemu, kimkolwiek by był, i oddanie mu głosu.

Według współczesnych antropologów perspektywa Rabinow’a i Marcus’a powinny być ujmowane łącznie. Sami antropologowie mogą łączyć elementy stare oraz nowe, i zdawać sprawę dzięki temu z relacji zwanej współczesnością. Ich zamysł idzie dalej, zakłada nie tylko kontakt z tradycyjnym albo elitarnym „tubylcem”, ale innym w pełnym tego słowa znaczeniu.

Opozycja swój – obcy w antropologii - Opozycja ta nie zasadza się wyłącznie na fundamencie różnicy, ale przede wszystkim – nierówności. Uprzywilejowany element „swój” reprezentował nie tyle antropolog, ale człowiek Zachodu(którym dopiero ów antropolog okazywał się być).

Lily Abu-Lughod, „Writing Against Culture”: Zwraca uwagę na 2 grupy społeczne:

• feminiści,

• połowinki (ang. halfies) - obejmuje ludzi, „których tożsamość narodowa lub kulturowa jest zmieszana w wyniku migracji, zagranicznej edukacji, bądź pochodzenia”

Dotąd obie grupy uważane były za „obce”, ale obecnie coraz częściej przejmują rolę „swego” zabierając głos jako antropolożki/antropologowie. Abu-Lughod sugeruje, że tego rodzaju sytuacja sprawia, że to, co swoje, jaźń, ulega rozszczepieniu.

Wedle Abu-Lughod kultura ujmowana jest przez antropologów w kategoriach spójności, bezczasowości i odrębności. Twierdzi też, że kryjąca się za tym idea jedności ma charakter organiczny i holistyczny. Niedwuznacznie zatem wskazuje na oświeceniowe i biologiczne korzenie perspektywy kulturowej antropologów (co widać również, kiedy ujmuje kulturę jako swoistą spadkobierczynię rasy). Amerykańska antropolożka jest przy tym świadoma, że kultura to kategoria anty-esencjalistyczna, ale twierdzi jednocześnie, iż nie chroni to ani antropologów stojących po stronie „swojego”, ani tych, w tym rzeczników ruchów wyzwoleńczych, społecznych, antykolonialnych, opowiadających się po stronie „obcego” przed podtrzymywaniem różnicy, a co najważniejsze nierówności w trakcie konstruowania własnych dyskursów.

Konstruuje trzy strategie czy też sposoby takiego pisania, które pozwolą na uniknięcie napięcia „swój-obcy”:

• dyskursu i praktyki – charakter pragmatyczny, dyskurs mający swe praktyczne konsekwencje,

• powiązań – charakter polityczny, chodzi o ukazanie antropologa uwikłanego w sieć m. in.

historycznych zależności wpływających na jego/jej współczesną kondycję w kontaktach z

innymi

• etnografii szczegółu - chyba centralny dla autorki sposób pisania, służy zaniechaniu generalizowania i zbliżeniu z innym człowiekiem tak, aby ukazać go m. in. W jego codzienności, a także niepowtarzalności.

Antropologowie współczesności pozbywają się kultury jako odrębnej całości przyjmując tezę Abu-Lughod, wedle której całości takie poza tym, że uwikłane są w zależność hierarchiczną, są spójne, bezczasowe i odrębne.

Spójność, bezczasowość i odrębność uznać można za własności kultury jako tworu społecznego.

Antropologowie współczesności odrzucają kulturę jako twór obarczony piętnem hierarchiczności, stałości i odrębności.

Franz Boas(1858 – 1942) i jego uczniowie w ramach relatywizmu kulturowego wzięli w nawias roszczenia do prawdy poszczególnych kultur jako odrębnych całości behawioralnych. W drugiej odsłonie m. in. Geertz wziął w nawias również powagę owych roszczeń, które teraz przynależały do kultur jako tworów równie odrębnych, choć już symbolicznych.

Jednak idea hierarchiczności nie jest zarysowana w dyskursie antropologów współczesności tak wyraźnie, jak idea stałości i odrębności. Przy czym stanowi część tego samego problemu. Problem ten zaś musi być rozwiązany, gdyż żyjemy w innych czasach niż te, które antropologię ufundowały jako dyscyplinę badawczą. Z jednej strony, zachwiana została relacja „swój-obcy” w kontekście strony, która zabiera głos. Z drugiej natomiast, wspólnoty zaczęły zbliżać się do siebie wzajemnie i, częściowo, w wyniku tego procesu tracić dotychczasową tożsamość. Etapem kulminacyjnym okazuje się być wkroczenie w przedział zwany globalizacją. W jego ramach coraz bardziej widoczne stają się zdarzenia mieszania i łączenia elementów dotychczasowych kultur dając początek wspomnianym „instalacjom” czy „ustrojstwom”, które stanowią szczególne przypadki tworu zwanego hybrydą. Jednocześnie zdarzenia owe umieszczone zostają – w związku z wprowadzeniem do dyskursu antropologicznego nowego słownika – we współczesności.

Przyjmijmy , że termin „kultura” jest nazwą holistycznego układu postaw propozycjonalnych, który może być abstrahowany od jej nosiciela, niezależnie, czy jest nim jednostka czy grupa ludzka. W takim przypadku na wspomniany układ składają się m. in. przekonania, pragnienia i intencje. Owe postawy propozycjonalne warunkują – w trybie warunku koniecznego – działania werbalne(wypowiedzi) i niewerbalne (gesty), gdzie działania stanowią świadectwo empiryczne postaw, a jednocześnie posiadają walor celowości czy też intencjonalności. Z kolei wypowiedzi i gesty składają się na serie interakcji społecznych, które obejmują co najmniej dwie jednostki.

Działanie (zdarzenie) ma charakter zmienny, o tyle postawa – stały.

Davidson postuluje zachowanie dwóch zasad, odpowiednio, spójności i korespondencji. Pierwsza odnosi się do relacji między postawami, ostatnia – relacji między działaniami a światem.

Układy postaw mogą być czasowo podzielane przez grupę lub jednostkę; mogą być jednocześnie nabywane przez pierwszą lub ostatnią, obie mogą się ich pozbywać na rzecz innych, co ma charakter procesualny.

Możliwość pomyślenia nieskończonej ilości kultur, w ich nieskończonej mnogości konfiguracji, jako że przewiduję możliwość łączenia się ich (ale i rozłączania), i tworzenia „nowych” jakości, gdzie „stare” jakości (czyli składniki poprzednich) same mogą okazać się złożeniami. W związku z tym (1) odróżniam kulturę jako twór abstrakcyjny od kultury w jej aktualizacji, czyli ucieleśnieniu w ludzkich działaniach i za jedyny wyznacznik kultury uznaję jej holistyczny i propozycjonalny charakter, nie zaś większą albo mniejszą złożoność czy prostotę. Dopiero z tej perspektywy pragnę spojrzeć na zdarzenia w świecie konkretnym (nie zaś abstrakcyjnym).

Świadectwem (dla obserwatora) rozumianej jak wyżej kultury są ludzkie działania werbalne i niewerbalne, dzięki którym jednostki wchodzą ze sobą w szereg interakcji, poprzez które układy postaw (potencjalnie) ulegają przekształceniom, polegającym na zmianie konfiguracji i składu tych postaw.

Ujęcie kultury w kategoriach zróżnicowania układów postaw, dynamicznego ich ujęcia, a także ich potencjalnego abstrahowania od nosiciela. Takie kategorie, jak różnica, spójność, bezczasowość i odrębność nadają się do identyfikowania tworu zwanego kulturą, wymagają jednak stosownej modyfikacji lub doprecyzowania.

Nie wiążąc kultury z trwałymi grupami, między którymi z konieczności utrzymywana byłaby relacja hierarchii, da się z powodzeniem wpisać ów twór w ramy współczesności, będącej szczególną relacją w jaką wchodzi to, co nowoczesne, z innymi etosami.

To, co kulturowe rozumiane jest poprzez odniesienie do kultury, ujmowanej dość ogólnie.