Przemiany gospodarcze na terenach Polski 1800-1914
reformy uwłaszczeniowe
Rozwój przemysłu i handlu
Czy zabory hamowały rozwój gosp., ziem Polskich ?
Na egzaminie niemców wstawić na 1 pozycję *
Uwłaszczenie – nadanie chłopom prawa własności lub części użytkowanej ziemi w zamian za uiszczone bezpośrednio lub pośrednio odszkodowanie.
Uwłaszczenia na egzaminie !
Zabór Pruski
Początek 1808r , właściwy edykt regulacyjny w 1811r , ---> proces trwały do połowy 1865r. - objął ponad 130 tyś . Gosp. ( nie wszystkie )
Cechy: ewolucja regulacji , bardzo wysokie koszty wykupu (x2)
Efekt:powstanie największych gosp. rol.- Pomorze 39-45ha , Wielkopolska 31ha , Śląsk 14-17 ha , pauperyzacja rolników ( 39% pow , ziemi należy do chłopów , ponad 50% ziemi należy do gosp. Folwarcznych >100ha
Zabór Austryjacki
Początek procesu uwłaszczenia 1848r. ( presja , bunty)
Uwłaszczono ok.550 tys. gosp. ( objęto także gosp. ; odszkodowanie przejęły władze : Wiedeń i rząd krajowy – 71% ) ; źródła finansowania: listy indeminizacyjne
Chłopi dysponowali 59% areału ( ok.60% gosp. karłowate! Ok . 0,8% gosp. 20-50ha
Zabór Rosyjski
1861r. Zamiana pańszczyzny na okup pieniężny.
1863r. Powstanie Styczniowe
1864r.-ukaz carski
Ziemia dla wszystkich chłopów bez odszkodowań !
Obszarnicy 56,5% areału , chłopi 44,5%
Rewolucja przemysłowa
Zabór Pruski
(tych dat nie będzie wymagał )
Rewolucja najwcześniej – 1796-1830 ! Wiodące hutnictwo ( wielki piec na koks ) 1830-1870 rozkwit przem . Hutniczego !
Piec bessemerowski 1856/1865 już w Hucie Królewskiej ; Piec Martenowski 1865/1872 już w Hucie Borsig
Hutnictwo cynku ( powstaje 20 hut cynku )
Górnictwo – rozkwit
Przemysł włókienniczy ( Zielona G.,Gubin , Wałbrzych , Wrocław )
Przemysł cukrowniczy ( Franz Achard 1801-02)
Zabór Pruski ( okręgi przemysłowe )
Górny Śląsk ( +przemysł maszynowy)
Dolny Śląsk (+przemysł maszynowy)
Poznań ( + przemysł maszynowy)
Mamy bardzo sprzyjające warunki rozwoju przemysłu z wielorakiego względu :
1.Po zjednoczeniu Niemiec i od czasu związku mamy ogromny rynek zbytu .
2.Mamy bogactwo surowców ,
3.Mamy sprzyjająca , inicjującą politykę państwa.
Zabór Rosyjski
Polityka Stanisława Staszica i księcia Ksawerego Druckiego-Lubeckiego
(protekcjonizm wobec Prus i ekspansja eksportowa do Rosji )
Okręg Łódzki
Początek → przemysł włókienniczy (Bawełna:przędzalnie do końca lat 30-tych ; Wełna : przędzalnie lata 20-te . ; Len:-przędzalnie lata 30-te ; >>> tkactwo-lata 70-te
Ludwig Geyer , Karol Scheibler , Izrael Poznański m Juliusz Heizel , Beniamin Krusche( kapitał niemiecki , rosyjski , żydowski )
Łódź (1815r.-300 mieszk , l850-35 tyś, 1814-400 tys !!!)
Maszyny parowe : 1864-1888 wzrost z 851 KM do 25.833
Zabór Rosyjski
Hutnictwo – do 1890r . Postęp oporny ( paliwo drzewne ) hutnictwo – Dąbrowa Górnicza , Warszawa ; huty : Bankowa , Katarzyna , Puszkin , Koszyki , Nowa Praga ( hutnictwo i przemysł stalowy – opóźnione !
Wydobycie węgla ( uprzemysłowienie kopalń )
Cukrownictwo ( do 1830 r . 2 cukrownie ; w 1852.-55)
Przemysł maszynowy ( import/produkcja) Lilpop , Rau i Loewenstein ( maszyny parowe i rolnicze , urządzenia dla przem. Rol-spoż oraz J.Fajans(urz. Dla przemysłu maszynowego )
Zabór Rosyjski ( okręgi przem.)
Łódzki Okręg Przemysłowy ( Łódź , Aleksandrów , Ozorków , Tomaszów , Zduńska Wola , Pabianice , Zgierz )
Zagłębie Staropolskie
Zagłębie Dąbrowskie
Okręg Warszawski
Zabór Austryjacki
Brak pomyślnych warunków rozwoju ( władza , surowce , możliwości zbytu , położenie )
Górnictwo ropy naftowej ( po 1856r. Ignacy Łukasiewicz )
Maszyny parowe – Kraków ; Wagony – Sanok , Bielsko – Maszyny włokiennicze
Przemysł włókienniczy – rejon Bielsko-Białej (wełna )
Cukiernictwo