Ten artykuł dotyczy legendarnego kielicha. Zobacz też: inne znaczenia nazwy Graal.

Święty Graal pędzla Dantego Gabriela Rossetti

Graal (inaczej Święty Graal, Sangreal) – legendarny kielich (lub misa), z którego Chrystus pił podczas Ostatniej Wieczerzy.

Argumenty za istnieniem[edytuj]

Wychodząc z założenia, że Apostołowie po śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa wielokrotnie przebywali w Wieczerniku, łatwo można wywnioskować, że posługiwali się też kielichem z Ostatniej Wieczerzy. Według tradycji, św. Piotr wziął to naczynie ze sobą do Rzymu. Tam stało się kielichem papieskim[1].

Dodatkowo argumentem "za" może być fakt, że w najstarszym w Kościele kanonie rzymskim podczas Przeistoczenia kapłan mówi: „(…) wziął ten przesławny kielich w swoje święte i czcigodne ręce (…)”[1].

Święty Graal w Walencji[edytuj]

Według wielowiekowej tradycji Kościoła, za graal uznawany jest kielich przechowywany w katedrze w Walencji[2]. Był używany przez wielu Papieży, ostatnio przez Benedykta XVI, 9 lipca 2006[3]. Kielich datowany na I wiek był podarowany katedrze przez króla Alfonsa V Aragońskiego w 1436.

Walencjański Graal z I w. to faktycznie kamienna czarka (wykonanana z agatu), jakich używano za czasów Jezusa w Izraelu. Złote uchwyty i podstawę dodano później, w celu ozdobienia relikwii. Dowiodły tego specjalne badania naukowe przeprowadzone przez profesora archeologii Uniwersytetu w Saragossie Antonio Beltrán. "W British Museum zachowały się bardzo podobne naczynia z ok. 50 r. po Chrystusie", mówi[1].

Historia Graala z Walencji[edytuj]

Św. Wawrzyniec i Hiszpania[edytuj]

Papież Sykstus II z powodu prześladowań, tuż przed aresztowaniem, nakazał swemu diakonowi św. Wawrzyńcowi ukryć majątek Kościoła. Wawrzyniec posłał kielich do Hiszpanii, gdzie mieszkali jego rodzice: Orencjusz i Pacjencja[1]. Dotarł tam razem z niezachowanym listem Wawrzyńca[4].

Z Hueski do Walencji[edytuj]

Z powodu najazdu Arabów na Hiszpanię miejsca przechowywania kielicha pilnie strzeżono. Przechowywano go najpierw w Huesca, potem kolejno w kilku miejscach, a w końcu w klasztorze San Juan de la Peña. 26 września 1399 r. król Aragonii Marcin I Ludzki przeniósł Graala do swej kaplicy pałacowej w Saragossie. Jeden z jego następców, Alfons V Aragoński, w 1436 r. zabrał kielich do Walencji, gdzie najchętniej rezydował[4].

W legendach arturiańskich[edytuj]

Motyw Graala pojawia się w legendach celtyckich niezależnie od pierwowzoru chrześcijańskiego[5]. Obydwa wątki mieszając się przeniknęły do literatury Średniowiecza. Graal po raz pierwszy pojawia się w Percevalu, w cyklu legend arturiańskich spisanych m.in. przez Chrétiena de Troyes. Jego opiekunem był Król Rybak i Graal znajdował się na zamku w Corbenic. Poszukiwali go między innymi rycerze Króla Artura: Lancelot, Parsifal oraz Galahad, który ostatecznie go odnalazł[6]. Chrétien de Troyes nie określił czym jest Graal i nie łączył go z osobą Jezusa, Wolfram von Eschenbach przedstawił Graal jako kamień, Lapsit Excillis. Dopiero Robert de Boron w Joseph d’Arimathie (ok. 1199) po raz pierwszy przedstawia Graala jako kielich użyty podczas Ostatniej Wieczerzy i wykorzystany przez Józefa z Arymatei do zebrania Krwi Jezusa[6].

Inne utożsamienia Graala[edytuj]

Wojciech Górczyk wymienia następujące utożsamienia Graala w legendach arturiańskich[6]:

1. Chrétien de Troyes- bliżej niezidentyfikowany przedmiot, nie związany z Jezusem,

2. Wolfram von Eschenbach- Lapsit Excillis (kamień), nie związany z Jezusem,

3. Wersje kontynuatorów Chrétien de Troyes:Wauchier de Denain, Gerbert de Montreuil oraz Manessier również nie łączą Graala z osobą Jezusa i również nie określają czym jest Graal.

4. Robert de Boron( ok. 1199 r.)- kielich użyty podczas Ostatniej Wieczerzy i wykorzystany przez Józefa z Arymatei do zebrania Krwi Jezusa,

5. Tzw. Cykl Wulgaty (spisany pomiędzy 1210 a 1230 r.)- występuje w dwóch wersjach: jako kielich z Ostatniej Wieczerzy, oraz księga napisana osobiście przez Jezusa.

Utożsamienie z całunem[edytuj]

Wśród niektórych pisarzy zajmujących się tematyką całunu turyńskiego (m.in. I. Wilson, A.J. Palla) istnieje teoria utożsamiająca graala z płótnem pogrzebowym Jezusa. Zgodnie z żydowskim zwyczajem grzebania zmarłych śmiercią tragiczną, miała zostać w nich zebrana cała krew Jezusa wynaczyniona podczas ukrzyżowania. A.J. Palla wysuwa także teorię, że cała historia jest wynikiem pomyłki językowej. Słowo "graal" powstać miało z łacińskiego "cratis" – kratka. Wzór powstały z powtarzających się liter X tworzył zasłonę okrywającąmandylion z Edessy (domniemany całun turyński). Od słowa "cratis" pochodzi francuskie "greil" i angielskie "grill". Podobieństwo słów "cratis" i "cratus" (kielich) miało być przyczyną omyłkowego utożsamienia graala z kielichem (drugą przyczyną miała być popularność w średniowieczu celtyckich legend o rycerzach okrągłego stołu i poszukiwaniu przez nich zaginionego kielicha)[potrzebne źródło].

Naczynie Piłata[edytuj]

W niektórych wersjach legend Graal posłużył także Piłatowi jako naczynie, w którym obmył on ręce po wydaniu wyroku na Jezusa