Juliusz
Słowacki
1809 ur. Krzemień, syn prof. lite. Euzebiusza i Salomei z
Januszewskich 1818 4 lata po śmierci ojca przeprowadza się wraz z
matką do Wilna, która wychodzi za mąż za doktora Augusta Becu,
odtąd będzie wychowywał się z przyrodnimi siostrami. 1825 studia
na Uniwer Wileńskim pierwsza miłość Ludwika Śniadecka, przyjaźń
z Ludwikiem Spitznaglem (orientalista). Jego samobójcza śmierć w
wieku 22 lat odbije się echem w jego utworach 1829-30 po studiach
przenosi się do WARSAW gdzie zostaje urzędnikiem Komisji Skarbu gdy
wybuchnie powstanie listopad. zyska sławę jako autor patriotyczny (
Hymn, Oda do wolności) 1831 z nieznanych powodów być może w misji
dyplomatycznej wyjeżdża z Warszawy do Drezna, Londynu i Paryża,
spędza tam rok i wydaje dwa tomy poezji. 1833-35 przebywa w
Szwajcarii nad Jeziorem Genewskim, poznaje Alpy. Wydaje trzeci tom
poezji (poematy Lambro i Godzinna myśli) Wzdycha do Marii
Wodzińskiej. W Paryżu udaje się anonimowo Kordian. 1836-37 odbywa
największą w życiu podróż, prawdziwie romantyczna wyprawę z
Neapolu do Ziemi Świętej, poznaje Grecję i Egipt, w Jerozolimie na
Grobie Chrystusa przeżywa duchowe poruszenie. Echa tej podróży
pojawiają się w jego późniejszych utworach Podróż do Ziemi
Świętej z Neapolu, Ojciec Zadżumionych. 1837-38 wraca ze Wsch. do
Francji przez Włochy. We Florencji pisze kilka poematów Anhelii,
Poema Piasta Dantyszka W Paryżu zamieszkuje na stale. 1839-41 okres
towarzyskiej aktywności i sukcesów autor dramatów Mazepy i Lilie
Wenedy, rywalizuje z Mickiewiczem, pojedynkuje, gra na giełdzie,
kocha się w Joannie Bobrowej. 1842-43 należy do Kola Sprawy Bożej,
odchodzi z grupy ale nie opuszczają go pasje religijne i polityczne.
1844 wydaje Sen srebrny Salomei i Księdza Marka prawdopodobnie pisze
tez wtedy Fantazego. 1845 przeżycia w kwietniu tego roku poprzedzone
wyjazdami do Pornic nad Atlantykiem i spisaniem Genesis z Ducha,
zainicjuje w jego życiu okres mistyczny. Kreśli fragmenty mistyczne
Król Duch, Rapsod I 1848 wybuch WIOSNY LUDÓW mimo fatalnego stanu
zdrowia wyjeżdża do Poznania, desperacko próbuje włączyć się
do powstania przeciwko Prusakom. We Wrocławiu spotyka matkę, z
która rozstał się 20 lat temu. 1849 umiera na gruźlice, zostaje
pochowany na paryskim cmentarzu Montmarte 1927 jego prochy zostaną
przeniesione na Wawel, by spocząć obok Mickiewicza.
Geneza
Kordian
został napisany w roku 1883, w czasie pobytu poety w Genewie w
pensjonacie p. Pattey. Dramat ukazał się drukiem w 1834 r. Uważa
się go za próbę rozrachunku Słowackiego z moralnymi i
politycznymi problemami Polaków po 1830 stanowi też udaną polemikę
na gruncie ideowo-artystycznym z A. Mickiewiczem
Czas
i miejsce wydarzeń Kordian a)przygotowanie
dnia 31 grudnia 1799 nocą w chacie Twardowskiego w górach zbierają
się czarownice i diabły, którzy wygotują z kotła przywódców
postania listopadowego Chłopickiego, Czartoryskiego, Krukowieckiego,
Skrzyneckiego b) Akt I młodość Kordiana, początek lat
dwudziestych XIX w. c) Akt II rok 1828, Kordian udaje się w podroż
po Europie ( Londyn- James Park,Dover, Włochy, Watykan, Mont Blanc,
Polska) d) Akt III Warszawa w 1829 r. plac przed Zamkiem Królewskim,
katedra św. Jana, szpital dla psychicznie chorych.
Bohaterowie
Kordian
a)fantastyczni: Szatan, Mefistofeles, Astarot, Archanioł, Strach i
Imaginacja b) postacie prologu: Pierwsza, Druga i Trzecia osoba
prologu. c) postacie realistyczne Kordian, Sługa Grzegorz, Laur,
Dozorca w James Parku, Wioletta, Papież d) postaci historyczni
Kurusta, car Mikołaj I, Wielki Książę Konstanty.
Ocena
powstania listopad. na podst. Przygotowania
J. Słowacki w sposób karykaturalny i groteskowy przedstawił
przywódców powstania listopadowego. Postaci te są tworami
szatańskim, piekielnych mocy. Według Słowackiego główna
przyczyna upadku powstania listopad była nie udolność,
tchórzostwo, starość, brak umiejętności strategicznych oraz
konserwatywne poglądy przywódców powstania Niemcewicza,
Chłopickiego, Czartoryskiego, Skrzyneckiego, Krukowskiego,
Lelewel.
Spor
Słowackiego i Mickiewicza Prolog
zawiera dyskusje ideowa miedzy Mickiewiczem,a Słowackim. Są to
wypowiedzi monologi trzech osób, które możemy utożsamić z
konkretnymi postaciami: pierwsza osoba kojarzy się z Mickiewiczem i
zwolennikami jego poglądów. Prosi Boga o spokój i ukojenie dla
Polaków, którzy cierpią. Sam zaś pragnie pocieszyć ich swoja
poezja. Poeta jest dla niego prorokiem, mesjaszem i strażnikiem
narodowego snu (w którym powinni pogrążyć się Polacy) Druga
osoba głosi poglądy typowe dla przeciwników Mickiewicza. Nawiązuje
do symboliki Apokalipsy św. Jana. Krytykuje walkę z wrogiem
(koncepcja Słowackiego) proponuje bierność narodu, a także
poetów-proroków. Trzecia osoba prologu przedstawia postawę, która
ma się opierać na działaniu i pobudzeniu narodu do walki o
wolność. Przeciwstawia się koncepcji Mickiewicza. Zamiast hasła
Polska
Chrystusem Narodów
stawia wezwanie
Polska Winkelriedem Narodów.
Kordian
jako b. roman.+etapy życia i podróży
Kordiana
poznajemy jako 15 letniego młodzieńca, który wypoczywa wraz z
sługa Grzegorzem. Cierpi on na tzw. jaskółczy
niepokój.
Trudno mu znaleźć sens życia. Kordian czuje się zagubiony,
wypełnia go tęsknota, pragnie działać, lecz nie wie w jaki sposób
i po co. Nie potrafił sprecyzować celu swojego życia. W trudnych
momentach pomaga mu sługa Grzegorz, który opowiada mu 3 historie,
uczy w ten sposób młodzieńca wiary w ojczyznę. Młodzieniec kocha
Laurę, ale ona nie docenia jego uczuć. Kordian usiłuje popełnić
samobójstwo, ale ów desperacki czyn nie kończy się zamierzonym
efektem. Kordian strzela do siebie nie celnie. Następnie Kordian
odbywa podróże po Europie poszukuje on w ten sposób wiedzy o sobie
i otaczającej go rzeczywistości. Rozmowa z Dozorca
w James Parku ( Londyn) przekonuje
go o dominacji pieniądza. W Dover
wzbogacony zostaje w wiedzę o Szekspirze.
Wydaje
mu się ona bez znaczenia, czytając ja dowiaduje się, ze świat
autora jest kompletnie rożny od rzeczywistości. W
włoskiej willi spotyka Wiolettę.
Usiłuje odnaleźć miłość. Kobieta jest jednak materialistka.
Podstępnie udowadnia się jej prawdziwe oblicze( kiedy koń gubi
złota podkowę, kobieta go opuszcza). Z tego zdarzenia dowiaduje
się, ze miłość nigdy nie istniała i nie będzie istnieć.
Następnie udaje się do Papieża,
prosząc go o błogosławieństwo dla cierpiącego narodu Polskiego-
ojciec święty, jest jednak bezlitosny. Punktem kulminacyjnym jest
pobyt bohatera na
szycie Mont Blanc.
Postanawia działać, buntuje się przeciwko rzeczywistości. Hasło
Polska Winkelriedem Narodów jest
jego mottem. Przemienia się z zagubionego młodzieńca w patriotę.
Kończy swój bunt przenosząc się na chmurze do Warszawy. W
katedrze
św. Jana próbuje
namówić spiskowców do buntu i poparcia pomysłu zamachu na cara,
lecz oni się wahają. Pragnie jednak sam zrealizować ten cel, nie
pragnie sławy, pragnie wolności dla kraju. Będąc bliskiej
realizacji tego celu ogarnia go Strach
i Imaginacja,
która nie pozwala mu dokonać nieetycznego czynu. Opętany trafia do
szpitala wariatów. By ocalić życie, dokonuje nie lada wyczynu
pokonuje konno piramidę z bagnetów ale i tak władca wydaje na
niego wyrok śmierci. W wiezieniu zegna się ze sługa Grzegorzem
lecz do końca nie wiem, czy młody buntownik ocaleje ponieważ utwór
został nie do kończony.
Kordian
jako dramat romantyczny-cechy
a)zerwania
z klasyczna zasada trójjedności b) synkretyzm np. monolog liryka,
opowieść Grzegorza epika c) otwarta kompozycja nie znamy
zakończenia utworu d) fragmentaryczność akcji e) brak łańcucha
przyczynowo-skutkowego f) pojawienie się postaci fantastycznych np.
Szatan, Strach i Imaginacja g) sceny zbiorowe np. koronacja h)
asceniczność utworu czyli utwór do czytania nie do wystawiania na
scenie i)tematyka narodowe j) bohater romantyczny Kordian który
cierpi na ból istnienia, poświecą się za ludzi i działa z
miłości do ojczyzny k) mroczny klimat, tajemniczość,
nastrojowość.
Winkelriedyzm
jako idea odzyskania niepodległości:
Winkelriedyzm nawiązuje do Kordiana J. Słowackiego pojecie,
pochodzące od imienia szwajcarskiego bojownika o wolność
Winkelrieda, który pochwycił i wbił sobie w pierś tyle kopii
nacierających przeciwników, ze stworzył w szeregu wroga lukę dla
swoich towarzyszy. W ten sposób poświęcił swe życie dla wolności
Szwajcarów. Winkelriedyzm oznacza wybór postawy aktywnej, gotowość
do podjęcia walki o niepodległość narodu. Polska według
Słowackiego powinna stanąć do boju, nawet mając świadomość
czekającej ich klęski. Winkelriedyzm był odpowiedzią autora na
teorie mesjanizmu głoszoną przez Mickiewicza w III cz.
Dziadów.
Smutno
mi Boże jest
szczerym wyznaniem pielgrzyma. Podmiot liryczny cierpi, gdyż tęskni
za ojczyzna, jest wyzbyty radości, pragnień, a także nadziei gdyż
wie, ze nigdy nie wróci do swego kraju i nie pomoże mu nawet
modlitwa dziecka. Widzimy tu portret nieszczęśliwego poety. Nie wie
on gdzie będzie jego mogiła. Jest samotny i niezrozumiały. Nie
pewny swego losu. Otworzył się przed Bogiem, wyraża podziw dla
świata stworzonego przez niego (kosmogonia) ale tęskni za
krajobrazem ojczyzny.
Testament
mój
utwór liryczny będący stylizacja testamentu czyli ostatniej woli.
Należy do liryki bezpośredniej czyli podmiotu lirycznego
utożsamiany z autorem. Poeta pisze go w roku 1839-40. Treść i
nastrój utworu wiąże się z jego życiem oraz nie przychylnym wiec
krytycznym odbiorem jego poezji. Zwraca się on do przyjaciół.
Prosi, aby przekazali, ze zmarł za ojczyznę, aby zgromadzili się
po jego pogrzebie i uczcili jego śmierć. Prosi ich, aby jego ciało
spalili, oddali matce. Pod koniec zwraca się do wszystkich ludzi
czyli młodych pokoleń maja oni zdobywać wiedzę i nie tracić
nadziei.
Grób
Agamemnona
powstał podczas podroży Słowackiego po Grecji. Wówczas poeta miał
okazje ujrzeć ten grób. Cześć pierwsza jest nawiązaniem poety do
pobytu w grobowcu i refleksji jakie wzbudziło to miejsce. Podmiot
liryczny odwołuje się do starożytnej historii. Utwór powstał w
1839. Jest to również głos krytykujący generacje powstania
listopad. Za utratę niepodległości Polacy powinni czuć się w
pewnym sensie odpowiedzialni. Nie dorównywali poświeceniom i
męstwem wieszcz tłumaczy jednak swe gorzkie słowa synowska
miłością do ojczyzny. Ogarnia go tez nostalgiczna refleksja nad
własnym tułaczym losem i brakiem odzewu na jego poezje.
Nie
boska komedia geneza powstał
w 1833, jej wydanie anonimowe w 1835 w Paryżu. Tytuł jest
nawiązaniem do Boskiej Komedii Dantego i może być interpretowany
jako przekonanie ludzi jako nie boskim czynniki dziejów. Utwór
zawiera ocenę powstania listopad., które ojciec poety potępiał, a
on sam nie mógł w w nim wziąć udziału. Dramat należy traktować
jako swego rodzaju samousprawiedliwienie autora.
Zygmunt
Krasiński życie i twórczość
1828 zaczął pisać jako 14 latek, zafascynowany twórczością
Waltera Scotta, zadebiutował Grób Rodzinny Riechstałow, napisał
Władysław Herman i dwór jego- Powieść historyczna z dziejów
narodu XI wieku. 19 luty 1812 r. urodził się w Paryżu, hrabia
herbu Ślepowrou. 1847 wydanie Ostatniego 1820 kształcił się w
Warszawie i Opinogórze pod kierunkiem pisarza Józefa
Korzeniowskiego i Piotra Chlebowskiego, później w Liceum
Warszawskim i na wydziale prawa Uniwersytetu Warszawskiego do 1829.
Następnie przenosi się do Szwajcarii. W 1822 stracił matkę.
Podany ostracyzmowi przerywa studia. 1829 w Genewie przyjaźni się z
Anglikiem Henrykiem Reeve 1830 spotkanie z Mickiewiczem, z którym
odbył wycieczkę w Alpy. Od 1832-33 przebywa w Petersburgu z ojcem,
chciał go nakłonić do służby na dworze rosyjskim, odmawia dzieło
Nie- Boska Komedia. 1834 Rzym miłość z Joanna Bobrowa do 1838.
1836 przyjaźń z Augustem Cieszkowskim.1837 dzieła Noc Letnia i
Pokusa 1841-1843 Przedświt 1843 ślub z Eliza Branicka. Zmarł w
Paryżu 1859 23 lutego. Jego zwłoki przetransportowano do Opinogóry
k. Ciechanowa - Muzeum Romantyzmu. 1852 dzieło liryk Do Elizy 1922
Listy do Adama Potockiego.
b)czas i miejsce wydarzen, bohaterowie- CZAS:cz. I-wydarzenia w ciagu ok roku (od slubu Meza i Zony, narodzin Orcia, jego chrzest, smierc zony) cz.II wydarzenia ok. 10 lat (po smierci zony lub pozniej bo Orcio ma ok. 14 lat) cz. III i IV nie mozna okreslic czasu wydarzen. MIEJSCE I i II cz. dom meza i zony, kosciol, ogrod, dom oblakanych, pozniej wydarzenia przenosza sie do domu rewolucjonistow i Zamku sw. Trojcy BOHATEROWIE: Hrabia Henryk, zona Maria, syn Orcio, Pankracy, Leonard, general Bianchetti
c) Hrabia Henryk jako bohater romantyczny: Pan Mlody poslubiajac Panne Mloda wierzy w trwalosc swojego uczucia i w to ze zona bedzie dla niego natchnieniem. Jako poeta zniza sie do malzenstwa, jest przekonany ze wiaze sie z wymarzona kobieta ze bedzie mu wierna a on bedzie ja zawsze kochal. W czasie przyjecia weselnego jest nia zauroczony, widzi w niej istote pozaziemska aniola i zrodlo natchnienia. Niestety zycie rodzinne nie odpowiada mu, wydaje mu sie banalne i pozbawione poetyckich uniesien. Sni o dziewicy i rozmawia z nia. Jest rozczarowany Maria , uwaza ze to nie jest wlasciwa kobieta dla niego . Przeklina nawet moment malzenstwa, postanawia opuscic zone i podazyc za widmem. Decyzja ta doprowadza jego rodzine do tragedii-zona postracala zmysly i trafila do szpitala psychiatrycznego . Przed smiercia stala sie poetka jak ich syn Orcio ktory zaczal tracic wzrok. Bohater nie wywiazal sie z roli meza, ojca a ideal poezji ktory go uwiodl okazal sie fatalna pomylka, przyczynil sie do rodzinnej tragedi a Hrabia poniosl kleske jako poeta. Popełnia samobójstwo, przeklina poezję, dostrzegając w niej źródło nieszczęść. Działa jako przywódca w obozie arystokratów.
d)rewolucja i ocena w dramacie- Rewolucja to gwaltowne zmiany w celu zdobycia wladzy i polepszenia swojego bytu, sytuacji. Czasami rewolucja to krwawe wystapienie silowe.Pankracy zarzuca Arystokracji brak zasad moralnych, kierowanie sie zyskiem, krzywoprzysiestwo, przekupctwo, falszerstwo, cudzolustwo, zabojstwa oraz wyzyskiwanie najnizszych grup spolecznych. Hrabia Henryk w rozmowie z Pankracym nazywa rewolucjonistow "modszym bratem szatana" a Pankracy wzywa ich do kapitulacji i przeklina Henryka i jego sna Orcia. Rewolucjonisci kieruja sie checia zemsty, chca zajac ich miejsca i zniszyc panujacy uklad spoleczny . Pankracy sadzi ze Arystokracja wykorzystala juz mozliwosci tworcze i nie moga juz stac na czele spolecznym, brakuje im sil, zapalu a wartosci ktorymi sie kierowali ustapili miejsca wyrachowaniu, egoizmowi i tchorzostwu. Hrabia broni swoje grupy spoleczne, podkresla pomoc jakiej udzielili Arystokraci swoim poddanym (rozwoj edukacji, budowa swiatyni, pomoc w czasie glodu)
e)prowidencjonalizm przekonanie ze losami swiata spolecznego i jednostki w kazdej fazie ich istnienia opacznosc czyli Bog stale opiekuje sie swiatem przez siebie stworzonym, utrzymuje go w istnieniu i wlada nim prowadzac go do znanego przez siebie celu. Efektem historiozoficznyc przemyslen Krasinskiego bylo dojscie do wniosku ze chociaz Bog rzadzi swiatem i choc to co sie w nim dzieje jest wynikiem wyrokow Stworcy a czlowiek ma pewien zakres swobodnego dzialania chociaz przez Boga ograniczonego. W zakonczeniu dramatu pojawia sie Bog ktory każe smiercia przywodce rewolucjonistow-Pankracego, poniewaz on i rewolucjonisci przekroczyli granice wyznaczone przez Boga, zwracaja sie przeciw tradycyjnemu swiatu i religi niszczac swiatynie
f)Nie-Boska komedia jako dramat romantyczny-zerwanie z klasyczna zasada 3 jednosci:miejsca, czasu i akcji, -synkretyzm rodzajowy laczenie sie roznych elementow :epika liryka i dramat, -otwarta kompozycja, -fragmentarycznosc akcji, brak lancucha przyczynowo-skutkowego, -pojawienie sie fantastycznych postaci, -sceny zbiorowe, -ascenicznosc utworu przeznaczony do przeczytania a nie do wystawienia na scenie, tematyka narodowa ukazanie zroznicowanego spoleczenstwa, -mroczny klimat , nastrojowosc, tajemniczość
8. Cyprian Kamil Norwid a)Fortepian Szopena to utwor ktory przypomina rozmowe ze zmarlym przyjacielem na co wskazuja zwroty do Fryderyka oraz formy czasowe w 1 osobie. Wiersz zostal podzielony na IV cz. : I poeta wspomina ostatnie chwile Szopena-Norwid odwiedzal Szopena gdy ten byl chry. II i III cz. charakteryzuje sztuke kompozytora i jej zwiazek z polska kultura -porownuje Szopena do Orfeusza , skojarzenie z lira Orfeusza, ukazuje doskonalosc muzyki Szopena , muzyka jego zostaje porownana do ponadczasowych rzezb Fidiosa, tragedii Sofoklesa. IV epizod warszawski 19 IX 1863 r. zolnierze rosyjscy wyrzucili przez okna palacu fortepian Chopina, ktory znajdowal sie przy ul. Nowy Swiat gdzie mieszkala jego siostra to wydarzenie wplynelo na napisanie tego utworu
b)Bema pamieci zalobny Rapsod- z tytulu dowiadujemy sie ze jest on poswiecony Jozefowi Bemowi a slowo rapsod mowi nam o tym ze jest to piesn slawiaca bohatera utworu. Tematem jest pogrzeb Bema stylizowany na dawny pogrzeb wodza slowianskiego a takze duch wodza prowadzi caly narod do wolnosci . Utwoe powstal w 1851r. po smierci Bema . Jest to rodzaj elegii o tematyce powaznej, zalobnej. Podmiot liryczny to duch bohatera ktory zwraca sie do cienia natomiast na koncu utworu przeksztalca sie w podmiot zbiorowy . W utworze dominuja nastepujace motywy zalobne: zolnierze idacy ktorzy niosa chorogwie, ida kobiety ktore niosa snopy wonne, krocza chlopcy ktorzy bija w topory i tarcze, korowod ktory mija mogile idzie w dalasza droge, czulescie czarne to symbol konca ostatecznosci oraz zburzone mury Jerycha to symbol zwyciestwa . Nastroj panujacy w wierszu jest smutny i zalobny. Przeslaniem utworu mozemy okreslic ukazanie posmiertelnej sily polegajacej na zdolnosci budzenia bohaterstwa w wielu kolejnych pokoleniach.