IMMUNOPROFILAKTYKA SWOISTA CHORÓB PTAKÓW

Strategia zapobiegania chorobom

• poprawa jakości warunków chowu (produkcja zgodna z technologią przewidzianą dla danego gatunku – all in-all out, jednowiekowe stado itp.) - przejrzeć co tam jest w Mareku

• wzrost odporności ptaków uwarunkowanej genetycznie – wytrzymałość końćzyn, genetyczna oporność na zakażenia naturalne

• profilaktyka swoista – powiązane z immunomodulacją (skład szczepionek, adiuwantów – one też mają działanie pobudzające nieswoistą odporność)

Cele immunoprofilaktyki swoistej

• zapobieganie lub ograniczanie problemów, które mogą wystąpić w przypadku zakażenia wysoce patogennymi terenowymi szczepami zarazków – szczepionki czasem działają tak, że zamiast uodparniać maskują zakażenia i siewstwo

• ochrona piskląt przed skutkami zakażenia w pierwszych tygodniach odchowu za posednictwem przeciwciał matczynych przekazywanych transowarialnie przez uodpornione nioski (spojrzeć na formułę Deventer) – pomaga, ale osłabia też czasowo nieodpowiednio zaaplikowane szczepienia

• ochrona przed negatywnym wpływem czynników hamujących rozwój układu immunologicznego ptaków (klasyczne immunosupresory – reowirusy, cirkowirusy, adenowirusy, herpeswirusy – np. choroba Gumboro – transformacja nowotworowa limfocytów T)

• eliminowanie transmisji pionowej zarazków

Rodzaje szczepionek stosowanych w immunoprofilaktyce chorób drobiu

• żywe (atenuowane) – przeciwwirusowe głównie

  • bakteryjne – różyca, E.coli, MGLS

  • p/pasożytnicze – Eimeria i inne kokcydia

• zabite (inaktywowane)

  • p/bakteryjne – pasterella, ORT

  • pojedyncze (antygen jednego patogenu)

  • złożone (antygeny wielu zarazków) – inaczej „kojarzone” - przy czym nie wolno mieszać więcej niż 3 lub 4 patogeny razem (jeden może hamować replikacje drugiego, problemy z odpornością itp.) - obecnie stosuje się triwalentne wirusowe, powoli wchodzą biwalentne bakteryjne

  • podjednostkowe – wyizolowane pojedyncze białko konkretnego patogenu, charakteryzujące się największą aktywnością immunogenną

  • rekombinowane – szczepionki wektorowe

  • kompleksowe – przy okazji choroby Gumboro i rzekomego pomoru drobiu (szczepionka Newplex) – od kompleksu immunologicznego! - antygen połączony ze swoistymi przeciwciałami

  • heterologiczne – np. choroba Mareka

  • homologiczne

• autoszczepionki – p/bakteryjne głównie, bo łatwo je namnożyć, wirusy są dużo droższe w namnażaniu, łatwiej je też inaktywować przy zachowaniu immunogenności.

Szczepionki żywe

Zalety szczepionek żywych

Wady szczepionek żywych

- indukują wysoki poziom odporności miejscowej (np. układ oddechowy) - są tańsze – zawarty żywy czynnik namnaża się w organizmie ptaka nie jest koniecznie używanie w dużej koncentrracji w dawce, co obniża koszty produkcji - są łatwiejsze w stosowaniu – podawane w wodzie do picia lub metodą inhalacyjną - powodują stan siewstwa, czyli wydalania czynnika zakaźnego do środowiska, dzięki obecności patogenu w środowisku ptaki, które nie uodporniły się przy szczepieniu mają szansę na „doszczepienie się”

- stosując czynniki zakaźne można spowodować ich rewersję do form zjadliwych - krótkotrwałą odporność - możliwość utraty aktywności podczas przechowywania lub szczepienia - siewstwo i obecność żywych patogenów w kurniku stwarza możliwość przeniesienia zarazków do stad wrażliwych, jeszcze nie uodpornionych, niektóre szczepionki bezpieczne dla ptaków dorosłych mogą wywoływać zachorowania ptaków młodych (AE)

Szczepionki inaktywowane

Zalety szczepionek inaktywowanych	Wady szczepionek inaktywowanych
- wyższa, wyrównana i dłużej trwająca odporność - niektóre z nich mogą być wykorzystywane przy influenzie ptaków w formule DIVA - brak możliwości siewstwa i rewersji do form zjadliwych - są bardziej stabilne i mniej narażone na utratę aktywności podczas przechowywania	- są droższe i bardziej pracochłonne w stosowaniu (iniekcja domięśniowa lub podskórna) - często nie uruchamiają mechanizmów odporności lokalnej - adiuwanty mogą powodować silne reakcje poszczepienne (ziarniniaki, guzki itp.) - może to wpływać negatywnie na kondycję zwierząt, zwiększać konfiskaty rzeźne i selekcjonować ptaki w stadzie (kulawizny po szczepieniach itp)

Zasady opracowywania programów profilaktyki swoistej

• program dla stada, fermy lub regionu chowu ptaków

• status immunologiczny ptaków

• zagrożenie epizootyczne w regionie chowu stada rodzicielskiego i odchowywanie piskląt

• podporządkować chorobie stanowiącej w danym momencie największe zagrożenie epizootyczne – szczepionki złożone (nie więcej niż trzy adiuwanty), nie szczepić wszystkim naraz bo zabijemy ptaki; 10 – 14 dni odpoczynku między podobnymi szczepionkami

• uwzględnić warunki techniczne i ekonomiczne chowu ptaków

• rodzaj szczepionki (czy jest dopuszczona do stosowania)

Drogi podania szczepionek

Zakład wylęgowy	Ferma
- In ovo - Iniekcja podskórna / domięśniowa - Spray wielkocząsteczkowy	- Per os (wkraplanie do jamy dziobowej albo z wodą do picia) - Aerozolowa - Iniekcja podskóna / domięśniowa - Wing-web - Skaryfikacja skry - Wkraplanie do worka spojówkowego i jamy nosowej

Szczepienia grupowe tanie, ale mało skuteczne

Indywidualne, dłużej utrzymująca się i szybsza odporność, ale dużo droższa

1.In ovo

• 18 dzień inkubacji jaj kurzych – MD, IBD

• gruba igła przebija skorupkę, cienka igła wchodzi do błon płodowych (lepiej podawać szczepionkę do zarodka)

2.Spray wielkocząsteczkowy

• lepiej wykonywać na terenie zakładu wylęgowego

• podawanie w pierwszym dniu życia

• proces zautomatyzowany, brak możliwości błędów ludzkich

• automatycznie zadawana odpowiednia ilość szczepionki w takim samym stanie do każdej skrzynki

• łatwość dostosowania odpowiednich warunków klimatycznych w zakładzie, by ta kropla sprayu akurat dostała się tam gdzie potrzeba

• wielkość aerozolu

  • 100 mikronów (spray wielkocząsteczkowy – pisklęta) – 250 ml wody o temperaturze 15 – 20 stopni na 1000 ptaków

  • 20 mikronów (spray drobnocząsteczkowy – ptaki starsze – drugie szczepienie) – 400 – 1000 ml wody o temperaturze 15 – 20 stopni na 1000 ptaków.

3.Podskórnie na szyi

• choroba Mareka i Gumboro (inaktywowane w pierwszej dobie życia)

4.Domięśniowo

• w mięsień piersiowy

• w mięsień podudzia (lepiej tutaj bo cyc jest pożądany przez klientów)

5.Wing – web

• przekłucie błony skrzydłowej podwójną igłą (wingweb)

• po zanurzeniu igły on a sama naciąga odpowiednią ilość szczepionki

• przeciwko ospie, AE, CIR

6.Skaryfikacja skóry

• wcieranie do brodawek piór (po usunięciu 12 piórek na podudziu)

• na mostku lub podudziu

• w miejscu przetarcia skóry na brodawkach (np. szczoteczkami w zestawie)

• po tygodniu czasu tworzy się strup (tworzy się tylko kiedy prawidłowo przeprowadzono szczepienie)

7.Wkraplanie do jamy nosowej lub worka spojówkowego

• pipetą pasterowską, albo specjalnymi clickerami albo urządzeniami wykrywającymi podczerwienią jak oko jest otwarte i automatycznie zakrapla

• administracja okulonasalna

8.Per os

• wkraplanie do jamy dziobowej ale bardziej z wodą do picia (np. AE)

• szczepionka rozcieńczona do picia musi być zużyta przez nie krócej i nie dłużej niż 2 godziny (kompromis między trwałością szczepionki a możliwością picia ptaków)

• dokonujemy tego przez pobudzenie pragnienia (nie dajemy im pić przez 2 – 4 godziny) – czas zależy od pory roku i masy (im lżejsze i zimniej tym dłużej trzymamy) –

  • przy miseczkowych poidłach zakręcamy wodę i pozwalamy im wypić wszystko co zostało, i od tego momentu liczymy 2 godziny i pakujemy szczepionkę do wody, spuszczamy wodę i zakręcamy korek by wypiły wszystko do dna

  • przy kropelkowych podnosimy poidła nie zakręcając wody, po dwóch godzinach pakujemy szczepionkę i odbezpieczamy zawór na kurniku by spuścił wodę zalegającą w rurach i zrobił miejsce dla wody ze szczepionką

  • przy dzwonach jest podobnie jak przy miseczkach

Uwagi techniczne

• umyć poidła bez środkó dezynfekcyjnych

• pozostawić ptaki bez wody przez okres 1 – 2 godziny

• 1000 ptaków – 1000 dawek szczepionki

• odpowiednia ilość wody dostosowana do wielu ptaków

  • w wieku 5 dni na 1000 kurcząc 5 litrów wody

  • w wieku 25 dni na 1000 kurcząt 25 lutrów wody

  • ptaki starsze niż 40 dni maksymalnie 40 litrów na 1000 ptaków

• 2 g chudego mleka na 1 litr wody (1 litr na 50 litrów wody)

• dodawać barwnik do wody, kontrola pobierania szczepionki przez ptaki (otwieramy paszczę i widzimy niebieski język – powyżej 80% niebieskich jęzorów określa się jako udany zabieg)

• szczepienia skojarzone podwójną strzykawką lub dwie iniekcje w dwa różne miejsca

• szczepienie a'la Koncicki – iniekcje w skórę okolicy kupra (mniejsze konfiskaty rzeźne)

Szczepionki inaktywowane

• precyzyjne ustawienie dawki

• wielkość igły: 10 mm / 1 – 1,2 mm

• jedna igła na 1000 ptaków

• sterylne igły i strzykawki

• mieszanie (wstrząsanie szczepionki) przed szczepieniem i w tracie szczepieniach

Przyczyny niepowodzeń w uodparnianiu

• nieodpowiedni moment podania szczepionki (obecność przeciwciał matczynych, okres wylęgania choroby)

• brak zgodności antygenowej szczepu szczepionkowego z terenowym

• zmienność antygenowa patogenu

• immunosupresja

• brak bioasekuracji

• 75% - błędy w wykonywaniu szczepienia

Zadanie 1

Masz zaszczepić kurczęta brojlery przeciwko ND (żywa). Stado liczy 17 tysięcy ptaków utrzymywanych w 12-godzinnym programie świetlnym. Dobowe spożycie wody wynosi 900 litrów, fiolka szczepionki zawiera 1500 dawek.

Ile fiolek szczepionki i w jakiej ilości wody do dozownika je rozpuścisz wiedząc, że dozownik jest ustawiony na 1,5%?

Musi być wypita w ciągu 2 godzin. W ciągu 12 godzin wypijają 900 litrów, więc 150 litrów wypiją w ciągu 2 godzin. Jeżeli dozownik jest ustawiony na 1 procent, znaczy że ze 100 litró przepływającej wody idzie 1 litr szczepionki.

Jeżeli 100 litrów to 1,5 to 150 to X

Zadanie 2

Szczepimy indyki 1-dniowe przeciwko TRT metodą aerozolową. Stado liczy 8500 ptaków. Fiolka szczepionki ma 1000 dawek.

Ile fiolek szczepionki potrzeba i w jakiej ilości wody trzeba je rozpuścić?

Jeżeli fiolka ma 1000 dawek potrzeba 9 fiolek. Trzeba pomnożyć 9k razy 0,25 litra – daje to 2,25 litra.

Zadanie 3

Na fermie kurcząt brojlerów w kurniku liczącym 10 tysięcy ptakó w wieku 2 tygodni zaobserwowano zwiększoną liczbę upadków, a zmiany sekcyjne wskazywały na kokcydiozę. W leczeniu zastosowano Baycox 2,5% (1 litr opakowania) w dawce 2,5 ml / 1 litr wody przez 8 godzin przez 3 dni.

Oblicz ile leku dobowo trzeba podać w kurniku, w jakiej ilości wody rozpuścić, wiedząc żę dobowe spożycie wody wynosi 2000 litrów, dzień świetlny 16 godzin, a dozownik jest ustawiony na 1% oraz ile opakowań leku potrzebujesz?

Jeśli preparat dajemy przez 12 godzin a dzień ma 16 godzin