K.KRAJEWSKI „TEORIE KRYMINOLOGICZNE A PRAWO KARNE”

• Klasyczna koncepcja polityki kryminalnej:

Szkoła klasyczna opiera się na tezie, że właściwym podejściem do problemu przestępczości jest koncentracja na rozwiązaniach normatywnej natury, konstruowanie zasad odpowiedzialności karnej, które opierając się na wizji człowieka jako wolnej, wybierającej, racjonalnej i odpowiedzialnej jednostki, miałyby umożliwić realizację zakładanego ideału sprawiedliwości.

• Pozytywistyczna koncepcja polityki kryminalnej:

Pozytywistyczny program scjentycznej i naturalistycznej kryminologii miał realizować bardzo konkretne zadania praktyczne w zakresie zwalczania przestępczości, dostarczając naukowych podstaw do tworzenia i stosowania prawa karnego i funkcjonowania instytucji wymiaru sprawiedliwości.

Naukowa wiedza na temat tego, kim jest sprawca przestępstwa, miały doprowadzić do oparcia prawa karnego na empirycznych podstawach. Prawo karne miało być zatem oparta na naukowych przesłankach „technologią” zwalczania przestępczości.

Kryminologia pozytywistyczna wykształciła III podstawowe strategie kryminalnopolityczne, które opierały się na przekonaniu, iż różnych sprawców charakteryzują różne „właściwości i warunki osobiste”:

- I strategia opierała się na założeniu, iż istnieją sprawcy, którzy mogą być poprawieni, a więc w jakiś sposób odmienieni, ponownie zaadaptowani do życia społecznego (korekcjonalizm - idea resocjalizacji sprawcy przestępstwa jako podstawowego celu kary);

- II strategia opierała się na założeniu, iż podobnie jak w medycynie istnieją przypadki nieuleczalne, tak też istnieją przestępcy niepoprawni (koncepcja zbrodniarza urodzonego). Jedynym sposobem postępowania wobec tej kategorii sprawców jest ich unieszkodliwienie (długoterminowa lub bezterminowa izolacja, fizyczna likwidacja);

- III strategia zakłada, iż istnieje stosunkowo liczna kategoria sprawców przypadkowych, popełnianiu przestępstw przez członków tej grupy można zapobiec, przede wszystkim przez odstraszenie ich;

Jednym z pierwszych przykładów programu kryminalnopolitycznego opartego na powyższych założeniach był tzw. program marburski F. von Liszta:

-poprawa

-unieszkodliwienie

-odstraszenie

Koncepcja resocjalizacji polegała na założeniu, że pobyt w zakładzie karnym stanowić ma przede wszystkim ofertę swoistej pomocy dla sprawcy, formą terapii społecznej, która przez umożliwienie mu zdobycia wykształcenia, zawodu, terapie ewentualnych zaburzeń emocjonalnych czy nieprawidłowości osobowości, wyleczenia uzależnień itp., miały umożliwić sprawcy po wyjściu na wolność stabilizację życiową, normalne funkcjonowanie w społeczeństwie, poprawić jego szanse sukcesu i awansu.

W większości krajów świata polityka karna opiera się na rozmaitych kombinacjach III podstawowych strategii kryminalnopolitycznych (resocjalizacja, unieszkodliwianie, odstraszanie), ograniczanych zasadą winy i racjonalizacją sprawiedliwej kary.

Jedną z takich kombinacji jest polityka kryminalna, która opiera się na „dobrej polityce socjalnej”. Koncepcja ta polegała na rozbudowie programów pomocowych, mających na celu tworzenie członkom upośledzonych grup społeczeństwa równych szans (wyrównywanie szans).

• Neoklasyczna koncepcja polityki kryminalnej:

Oparta na pojęciach: odstraszania oraz uniemożliwiania. Prawo karne i wymiar sprawiedliwości stanowią podstawowe instrumenty zwalczania przestępczości i innych negatywnych zjawisk społecznych.

• Antynaturalistyczna koncepcja polityki kryminalnej:

Podstawowym problemem wymagającym rozwiązania stają się same instytucje prawa i porządku, instytucje formalnej kontroli społecznej.. Jedno z kluczowych zadań w obliczu takiej sytuacji, jest stworzenie w świadomości społecznej podstaw pod budowę społeczeństwa posługującego się alternatywnymi wobec „państwowych” formami kontroli społecznej.

Założenia antynaturalistów do dzisiaj traktowane są jako abstrakcyjne utopie. Programy praktycznego działania rozciągają się od humanistycznego utopizmu czy abolicjonizmu po rewolucyjny radykalizm.

---