Rozdz VIII Postępowanie przygot


Rozdz.VIII: Postępowanie przygotowawcze

1. Cele i funkcje postępowania przygotowawczego

Postępowanie przygotowawcze jako pierwsze stadium procesu karnego:

Postępowanie przygotowawcze jest pierwszym stadium procesu karnego. Stadium to występuje wtedy, gdy przestępstwo jest ścigane w trybie publicznoskargowym. Warto przypomnieć, że postępowanie będzie toczyło się z urzędu także wtedy, gdy prokurator zdecyduje się wszcząć postępowanie w sprawie o przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego z uwagi na interes społeczny (art. 60 § 1 i 2 k.p.k.)

Cele postępowania przygotowawczego:

Zgodnie z treścią art. 297 § 1 k.p.k. celem postępowania przygotowawczego jest:

- ustalenie, czy został popełniony czyn zabroniony i czy stanowi on przestępstwo;

- wykrycie i w razie potrzeby ujęcie sprawcy;

- zebranie danych stosownie do art. 213 k.p.k. i art. 214 k.p.k., czyli danych o osobie oskarżonego oraz informacji w ramach wywiadu środowiskowego;

- wyjaśnienie okoliczności sprawy, czyli wszelkich kwestii mających znaczenie dla odpowiedzialności karnej, w tym ustalenie osób pokrzywdzonych i rozmiarów szkody, a także sposobu popełnienia przestępstwa, czasu i miejsca jego popełnienia;

- zebranie, zabezpieczenie i utrwalenie dowodów dla sądu, tak aby rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło na pierwszej rozprawie głównej; pamiętać bowiem należy, iż materiał zgromadzony w postępowaniu przygotowawczym może być wykorzystany do celów dowodowych przed sądem, co jest szczególnie wyraźne w przypadku czynności niepowtarzalnych, czyli takich, których nie można już przed sądem powtórzyć, np. oględziny miejsca zdarzenia, przesłuchanie w postępowaniu przygotowawczym świadka, który następnie zmarł.

W postępowaniu przygotowawczym należy także dążyć do wyjaśnienia okoliczności, które sprzyjały popełnieniu czynu.

Funkcje postępowania przygotowawczego:

2. Formy postępowania przygotowawczego

Wśród przepisów kodeksu postępowania karnego możemy wyróżnić dwie formy postępowania przygotowawczego: śledztwo i dochodzenie. Różnice między tymi formami dotyczą: kategorii czynów, organów prowadzących postępowanie, czasu trwania, zakresu przeprowadzanych czynności, nadzoru

prokuratorskiego oraz stopnia złożoności form niektórych czynności. W myśl art. 325a § 2 k.p.k. przepisy dotyczące śledztwa stosuje się odpowiednio do dochodzenia, o ile przepisy rozdziału 36a nie stanowią inaczej

Śledztwo obligatoryjne:

Zgodnie z treścią art. 309 pkt 1-4 k.p.k. śledztwo prowadzi się obligatoryjnie w sprawach:

- w których rozpoznanie w I instancji należy do właściwego sądu okręgowego;

- o występki - gdy osobą podejrzaną jest sędzia, prokurator, funkcjonariusz policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego lub Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego

lub Centralnego Biura Antykorupcyjnego;

- o występki - gdy osobą podejrzaną jest funkcjonariusz Straży Granicznej, Żandarmerii Wojskowej, finansowego organu postępowania przygotowawczego lub organu nadrzędnego nad finansowym organem postępowania przygotowawczego, w zakresie spraw należących do właściwości tych organów lub o występki popełnione przez tych funkcjonariuszy w związku z wykonywaniem czynności służbowych;

- o występki, w których nie prowadzi się dochodzenia

Śledztwo fakultatywne

- prowadzone jest w sprawach o występki, w których nie prowadzi się dochodzenia, jeżeli prokurator tak postanowi ze względu na wagę lub zawiłość sprawy (art. 309 pkt 5 k.p.k.).

Zakres przedmiotowy dochodzenia:

Według treści art. 325b k.p.k. dochodzenie prowadzi się w sprawach o przestępstwa należące do właściwości sądu rejonowego:

- zagrożone karą nieprzekraczającą 5 lat pozbawienia wolności, z tym że w przypadku przestępstwa popełnionego przeciwko mieniu tylko wówczas, gdy wartość przedmiotu przestępstwa albo szkoda wyrządzona lub grożąca nie przekracza 100 000 złotych;

- przewidziane w art. 159 k.k. i art. 262 § 2 k.k.;

- przewidziane w art. 279 § 1, art. 286 § 1 i 2 oraz w art. 289 § 2 k.k., jeżeli wartość przedmiotu przestępstwa albo szkoda wyrządzona lub grożąca nie przekracza 100 000 złotych.

Nie prowadzi się dochodzenia w sprawach o przestępstwa określone w Kodeksie karnym w:

Natomiast w art. 325c k.p.k. wprowadzono wyraźne wyłączenie dochodzenia,

Mamy tu więc do czynienia z podmiotowym ograniczeniem dochodzenia.

Dochodzenia nie prowadzi się także, jeżeli czyn będący przedmiotem postępowania wyczerpuje znamiona określone w dwóch lub więcej przepisach ustawy karnej, pozostających w związku kumulatywnym (art. 11 § 2 k.k.), z których chociaż jeden przepis wyłącza możliwość prowadzenia dochodzenia

3. Organy prowadzące postępowanie przygotowawcze

Postępowanie prowadzi i nadzoruje prokurator , w zakresie przewidzianym w ustawie policja. Określone czynności w ustawie natomiast może przeprowadzać także sąd.

  1. śledztwo- prowadzi prokurator ale może on powierzyć dokonanie niektórych czynności także policji. Powierzenie to nie może zaś dotyczyć:

  1. dochodzenie- prowadzi policja lub organy takie jak: Straż Graniczna, ABW, CBA i innym organom przewidzianym w przepisach szczególnych. W zakresie swych kompetencji mogą je prowadzić także:

Na podstawie przepisów szczególnych:

4. Czas trwania postępowania przygotowawczego

Czas trwania śledztwa- zasadniczo postępowanie przygotowawcze trwa 3 miesiące. W uzasadnionych przypadkach czas śledztwa może być wydłużony na dalszy czas- oznaczony nie dłużej niż rok przez prokuratora nadzorującego śledztwo lub przełożonego bezpośrednio nad nim . Śledztwo może być ponownie wydłużone przez prokuratora przełożonego bezpośrednio nad prokuratorem prowadzącym śledztwo ale także na czas oznaczony.

Czas trwania dochodzenia- jest krótszy od śledztwa. Powinno ono być ukończone w ciągu 2 miesięcy ale prokurator czas ten może wydłużyć o 1 miesiąc a w szczególnie uzasadnionych przypadkach na czas oznaczony.

5. Strony i ich uprawnienia oraz obowiązki w postępowaniu przygotowawczym

W postępowaniu przygotowawczym stronami są:

- podejrzany;

- pokrzywdzony;

- inne osoby, gdy ustawa przyznaje im określone uprawnienia (np. osobom niebędącym stronami przysługuje zażalenie na postanowienia i zarządzenia oraz czynności naruszające ich prawa - art. 302 k.p.k.);

- prokurator, który ma prawa strony w ramach czynności sądowych podejmowanych w postępowaniu przygotowawczym (art. 299 k.p.k.).

Podejrzany i pokrzywdzony, jako strony postępowania przygotowawczego, ogólnie mówiąc, mają prawo do:

- uczestniczenia w czynnościach śledztwa lub dochodzenia (czynnościach dowodowych oraz innych, wnoszenia pism procesowych itp.);

- inicjatywy dowodowej (składania wniosków dowodowych);

- wnoszenia zażalenia na zasadach określonych w ustawie;

- korzystania z fachowej pomocy (podejrzany - z pomocy obrońcy, pokrzywdzony

- z pomocy pełnomocnika).

Dbałość o gwarancje procesowe podejrzanego jest mocno zaakcentowana w postępowaniu przygotowawczym. Przed pierwszym przesłuchaniem należy pisemnie pouczyć podejrzanego o jego uprawnieniach:

- do składania wyjaśnień, do odmowy składania wyjaśnień lub odmowy odpowiedzi na pytania;

- do składania wniosków o dokonanie czynności śledztwa lub dochodzenia;

- do korzystania z pomocy obrońcy, w tym o możliwości udziału obrońcy w przesłuchaniu;

- do końcowego zaznajomienia z materiałami postępowania.

W postępowaniu przygotowawczym na podejrzanym ciążą obowiązki wynikające z art. 74 k.p.k. i art. 75 k.p.k. Podejrzany nie ma wprawdzie obowiązku dowodzenia swej niewinności ani swej winy, jednak musi poddać się

oględzinom ciała i badaniom wskazanym w art. 74 § 2 k.p.k. Musi też, jeśli pozostaje na wolności, stawiać się na każde wezwanie organu procesowego oraz zawiadamiać o zmianie miejsca pobytu. W przypadku nieusprawiedliwionego niestawiennictwa można podejrzanego zatrzymać i doprowadzić przymusowo. Istotne konsekwencje w zakresie doręczeń pism procesowych ponosi podejrzany w przypadku przebywania za granicą bez wskazania adresu w kraju dla doręczeń lub zmiany miejsca zamieszkania bądź nieprzebywania

pod wskazanym przez siebie adresem (art. 138 k.p.k. i art. 139 k.p.k.).

Podejrzany musi potwierdzić podpisem, że został pouczony o wskazanych prawach i obowiązkach.

6. Wszczęcie postępowania przygotowawczego

6.1. Źródła informacji o przestępstwie

Informacje o przestępstwie można podzielić na wewnętrzne i zewnętrzne.

Informacje wewnętrzne to inaczej mówiąc informacje pochodzące ze źródeł własnych organów ścigania. Do tej grupy zalicza się informacje uzyskane w toku prowadzenia czynności administracyjno-porządkowych (np. służba patrolowa, rutynowa kontrola pojazdów mechanicznych), czynności operacyjnych (np. podsłuch, podgląd, obserwacja, rozpytanie) oraz prowadzenia postępowania karnego w innej sprawie.

Ważną grupę wiadomości o czynie zabronionym stanowią informacje pochodzące ze źródeł zewnętrznych (informacje zewnętrzne), czyli niepowiązanych instytucjonalnie z organami ścigania. Wśród nich sporo informacji organy ścigania otrzymują od osób indywidualnych - ofiar przestępstw lub osób, które obserwowały przestępstwo bezpośrednio bądź dowiedziały się o nim z innych źródeł. Mamy wówczas do czynienia z instytucją zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa

Zawiadomienie o przestępstwie

Można mówić o prawnym i społecznym obowiązku zawiadomienia o przestępstwie.

Obowiązek prawny niezwłocznego powiadomienia organu ścigania o przestępstwie spoczywa na każdym, kto uzyskał wiarygodną wiadomość o karalnym przygotowaniu albo usiłowaniu lub dokonaniu czynu

zabronionego wskazanego w art. 240 § 1 k.k. W tych przypadkach niezawiadomienie o przestępstwie jest czynem zabronionym.

Ponadto, instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub policję oraz przedsięwziąć niezbędne czynności do czasu przybycia organu powołanego \do ścigania przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa (art. 304 § 2 k.p.k.).

Natomiast z przepisu art. 304 § 1 k.p.k. wynika społeczny obowiązek zawiadomienia o przestępstwie. Każdy bowiem, dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub policję. Z ustnego zawiadomienia o przestępstwie sporządza się protokół (art. 143 § 1 k.p.k.).

Zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa może nastąpić również w formie pisemnej, drogą elektroniczną, faksem lub telefonicznie.

Niekiedy doniesienie o przestępstwie może być anonimowe. Dzieje się tak wtedy, gdy osoby zgłaszające popełnienie czynu zabronionego z różnych względów nie chcą ujawniać swej tożsamości.

Coraz częściej informacje o przestępstwie docierają do organów ścigania za pośrednictwem środków masowego przekazu.

Zawiadomienie o przestępstwie, co do którego prowadzenie śledztwa jest

obowiązkowe lub własne dane świadczące o popełnieniu takiego przestępstwa, policja przekazuje wraz z zebranymi materiałami niezwłocznie prokuratorowi

6.2. Postępowanie sprawdzające

Czyli zweryfikowanie przez organy ścigania informacji o przestępstwie. Nie jest one częścią ani fazą procesu. W jego toku gdy zachodzi potrzeba istnieje możliwość przeprowadzania czynności sprawdzających:

Zabrania zaś się przeprowadzania tu dowodu z opinii biegłego oraz czynności wymagających spisania protokołu. Protokół można sporządzić jedynie z ustanego zawiadomienia, wniosku o ściganie lub przesłuchania osoby zawiadamiającej w charakterze świadka

Sprawdzenie we własnych zakresie organu może polegać na: rozpytywaniu osób, obserwacji, obejrzeniu miejsca zdarzenia, wystąpieniem z wnioskiem o przeprowadzenie kontroli przez organ nadrzędny,

Czynności przeprowadzane w postępowaniu wyjaśniających dokumentuje się w formie protokołu .

Postanowienie o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia lub o jego odmowie należy wydać najpóźniej w terminie 30 dni od otrzymania zawiadomienia

6.3. Podstawa wszczęcia postępowania

Podstawą wszczęcia postępowania przygotowawczego jest uzasadnione podejrzenie dokonania przestępstwa. Muszą zatem istnieć dowody świadczące o jego popełnieniu

6.4. Decyzja o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia (formalne wszczęcie postępowania przygotowawczego)

Następnie wydawana jest DECYZJA o wszczęciu śledztwa - ma ona formę postanowienia które wydawane jest z urzędu lub na skutek zawiadomienia o przestępstwie. Postanowienie o wszczęciu śledztwa wydaje prokurator. Określa się w nim:

Określenie czynu następuje poprzez jego konkretyzację - polegającą na wskazaniu miejsca i czasu jego popełnienia i innych elementów wchodzących w zakres znamion przestępstwa.

Kwalifikacja musi być precyzyjna czasem niezbędne jest zatem powołanie 2 lub więcej przepisów.

Bądź DECYZJA o wszczęciu dochodzenia- ona też ma formę postanowienia w której należy wskazać czyn i jego kwalifikację prawną. Postanowienie może zostać zamieszczone w protokole, czyli protokole zawierającym zawiadomienie o przestępstwie i zeznania zawiadamiającego przesłuchanego w charakterze świadka. Nie wymaga ono zaś uzasadnienia. Nie jest także konieczne zawiadomienie prokuratora o jego wszczęciu ani zatwierdzenie przez niego postanowienia o wszczęciu dochodzenia

6.5. Faktyczne wszczęcie postępowania przygotowawczego

1. Przesłanki:

a. brak wątpliwości co do faktu uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa

b. nie wydano jeszcze postanowienia o wszczęciu postępowania

c. konieczność natychmiastowego wykonania określonych czynności procesowych postępowania przygotowawczego- istnieje wypadek niecierpiący zwłoki, powodujący konieczność zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa przed ich:

- utratą,

- zniekształceniem,

- zniszczeniem

Np. znaleziono zwłoki i konieczne jest dokonanie na miejscu czynności zabezpieczającym śladów.

2. Zakres czynności ( Art. 308 §1 ):

a. tylko w niezbędnym zakresie

b. w granicach koniecznych dla zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa

c. każda czynność procesowa- wyliczenie przykładowe

- dokonanie oględzin, w razie potrzeby z udziałem biegłego,

- przeszukanie,

- zbadanie osoby podejrzanej ( Art. 74 §2 pkt 1 )

- pobranie krwi, włosów i wydzielin organizmu

- inne niezbędne czynności.

- przesłuchanie osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa w charakterze podejrzanego ( Art. 308 §2 ) - W wypadkach niecierpiących zwłoki, w szczególności wtedy, gdy mogłoby to spowodować zatarcie śladów lub dowodów przestępstwa, można w toku czynności wymienionych w § 1 przesłuchać osobę podejrzaną o popełnienie przestępstwa w charakterze podejrzanego przed wydaniem postanowienia o przedstawieniu zarzutów, jeżeli zachodzą warunki do sporządzenia takiego postanowienia. Przesłuchanie rozpoczyna się od informacji o treści zarzutu

3. Organy uprawnione ( Art. 308 §1 )

a. prokurator

b. Policja ( inne organy )

4. Termin

- 5 dni od dnia pierwszej czynności ( Art. 308 §5 )

Czynności dokonane po przekroczeniu tego terminu powinny być oceniane wg warunków przewidywanych dla właściwej formy postępowania w danej sprawie i nie są generalnie bezskuteczne. Poza tym jeżeli przed upływem 5 dni czynności nie mają charakteru koniecznych dla zabezpieczenia śladów lub dowodów należy to dochodzenie przekształcić we właściwą dla sprawy formę ( formalne wszczęcie śledztwa/dochodzenia ).

5. Skutki przeprowadzenia

a. gdy śledztwo prokuratorskie obligatoryjne- prowadzący postępowanie przekazuje sprawę prokuratorowi niezwłocznie ( Art. 308 §1 )

b. obowiązek wydania:

→ postanowienie o wszczęciu ( formalnym ) postanowienia albo

Czas trwania postępowania liczy się od dnia pierwszej czynności ( Art. 308 §6 ).

- postanowienie o umorzeniu postępowania

- nie może być to natomiast postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania, bo to zostało już wszczęte.

c. Art. 308 §2-

6.6. Odmowa wszczęcia śledztwa lub dochodzenia

Odmowa wszczęcia śledztwa lub dochodzenia- w tym zakresie wydawana jest decyzja o odmowie wszczęcia śledztwa lub dochodzenia- ma ona formę postanowienia i wydawana jest gdy organ ścigania nie znajduję podstaw do wszczęcia procesu karnego.

Postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa lub o jego umorzeniu wydaje prokurator lub policja ale w takim wypadku wymaga ono potwierdzenia prokuratora. Decyzja taka może zostać zamieszczona w protokole ( protokole z przyjęcia zawiadomienia o przestępstwie) bez uzasadnienia. Wówczas w takiej syt zawiadamia się osobę lub instytucję państwową, samorządową lub społ, które złożyły zawiadomienie oraz ujawnionego pokrzywdzonego. Przysługuje na nie zażalenie. Zaś jeżeli osoby te nie będą zawiadomione o wydaniu takiego postanowienia w terminie 6 tyg. mogą złożyć zażalenie do prokuratora lub podwładnego organu przyjmującego zawiadomienie.

7. Przebieg postępowania przygotowawczego

7.1. Postępowanie in rem

Postępowanie in rem - czyli postępowanie prowadzone w sprawie. Oznacza że postępowanie zostało wszczęte i toczy się ale nie pojawił się do tej pory podejrzany. W takim postępowaniu zatem :

Organ jednak stara się ustalić sprawcę co powoduje przekształcenie postępowania in rem w in personam

O wszczęciu postępowania przygotowawczego zawiadamia się: osobę lub instytucję która złożyła zawiadomienie a także ujawnionego pokrzywdzonego. Informację to należy przekazać w terminie 6 tyg. Gdyż po tym terminie zawiadamiający może wnieść zażalenie

7.2. Postępowanie in personam

Postępowanie in personam- polega na przedstawieniu zarzutów konkretnej osobie w związku z czym postępowanie toczy się przeciwko konkretnej osobie która wejdzie w role podejrzanego i uzyska status strony postępowania przygotowawczego. Decydujące znaczenie dla tego procesu ma przedstawienie zarzutów.

Instytucja przedstawienia zarzutów składa się z następujących czynności:

Postanowienie o przedstawieniu zarzutów powinno zawierać - wskazanie podejrzanego, zarzucanego mu czynu oraz jego kwalifikacji prawnej. Jeżeli podejrzany nie włada językiem polskim postanowienie należy doręczyć mu z tłumaczeniem. Po wydaniu postanowienia niezwłocznie należy ogłosić je podejrzanemu a następnie go przesłuchać. Z czynności tych rezygnuje się gdy przebywa on poza granicami kraju lub jeśli się ukrywa. Nie może żądać by postanowienie doręczono mu na piśmie przed terminem wyznaczonym mu do stawienia się przed organem. Do czasu przedstawienia mu zarzutów na piśmie może żądać przedstawiania ich ustnie a także sporządzenia uzasadnienia na piśmie. O uprawnieniach tych należy pouczyć podejrzanego. Powinien być też pouczony przed I przesłuchaniem o prawie do składania wyjaśnień, odmowy składania wyjaśnień lub odpowiedzi na pytania, o składanie wniosków o przeprowadzenie czynności dochodzenia i śledztwa , prawa do obrońcy, zapoznania się z końcowymi materiałami.

Jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo, że świadka nie będzie można przesłuchać na rozprawie, strona lub prokurator albo inny organ prowadzący postępowanie mogą zwrócić się do sądu z żądaniem przesłuchania go przez sąd.

W postępowaniu tym może nastąpić także modyfikacja zarzutu przy zebraniu np. nowych dowodów. W takim wypadku organ musi wydać nowe postanowienie, ogłosić je podejrzanemu i go przesłuchać. Dochodzi do ponowienia tej samej procedury.

Zmiana musi się mieści zaś w granicach tego samego czynu, nie może polegać na rozszerzeniu zawężeniu lub uzupełnieniu zarzucanego czynu.

7.3. Czynności dowodowe w postępowaniu przygotowawczym

W postępowaniu tym przeprowadza się szereg czynności procesowych:

Dla sprawnego przeprowadzenia śledztwa istotne jest sporządzanie planu śledztwa który trzeba stosownie aktualizować w odniesieniu do ujawnionych okoliczności i przechowuje się go w aktach podręcznych sprawy.

W postępowaniu tym dowody przeprowadza się na wniosek stron oraz z urzędu. Podejrzany i jego obrońca oraz pokrzywdzony i jego pełnomocnik mogą składać wnioski o dokonanie czynności śledztwa.

Przegląd czynności dowodowych powinno się rozpocząć od przesłuchania podejrzanego oraz świadków. Przesłuchanie może nastąpić na każde żądanie podejrzanego i to z udziałem obrońcy. Podejrzany może także złożyć wyjaśnienia na piśmie.

Czynności niepowtarzalne:

Zaliczamy do nich np przesłuchanie świadka przed sądem. A także:

Ważnym dowodem jest opinia biegłego. Jeżeli dopuszczono dowód z opinii biegłego lub instytucji naukowej lub specjalistycznej podejrzanemu i jego obrońcy pokrzywdzonemu i jego pełnomocnikowi doręcza się postanowienie o dopuszczeniu takiego dowodu zezwala na wzięcie udziału w przesłuchaniu biegłych i zapoznaniu z opinią jeżeli została złożona na piśmie.

Zaś podejrzanego pozbawionego wolności w drodze wyjątku nie sprowadza się jeżeli powodowałoby to poważne trudności.

Zakres czynności dochodzeniowych: można go ograniczyć do ustalenia czy zachodzą wystarczające podstawy do wniesienia aktu oskarżenia lub innego zakończenia postępowania przygotowawczego.

Prokurator zaś powinien osobiście uczestniczyć w następujących czynnościach dowodowych:

Przesłuchania powinny odbywać się w siedzibie Prokuratury, nie może też być obecny funkcjonariusz prowadzący postępowanie przygotowawcze, chyba że zachodzi obawa ucieczki podejrzanego lub konieczność zapewnienia bezpieczeństwa prokuratorowi.

Niekiedy są prowadzone także czynności operacyjno- rozpoznawcze. I powinny być traktowane jako czynności wyłącznie pomocnicze.

8. Sposoby zakończenia postępowania przygotowawczego

8.1. Instytucja zamknięcia śledztwa lub dochodzenia

Instytucja zamknięcia śledztwa lub dochodzenia: ma miejsce, gdy zachodzą podstawy do tego by sprawa była skierowana i rozpoznana przez sąd I instancji. A więc gdy :

- ma być sporządzony i wniesiony do sądu akt oskarżenia

Przy skierowaniu sprawy do sądu I instancji organ prowadzący postępowanie musi wydać decyzje o zamknięciu dochodzenia lub śledztwa które przybiera postać postanowienia i jest sposobem zakończenia postępowania. Przy dochodzeniu wydanie takiego postanowienia nie jest konieczne chyba że podejrzany jest zatrzymany lub tymczasowo aresztowany.

Końcowe zaznajomienie z materiałami postępowania:

Zanim postępowanie zostanie zamknięte może dojść do końcowego zaznajomienia podejrzanego z materiałami postępowania. Ma to miejsce gdy istnieją podstawy do zamknięcia śledztwa lub dochodzenia. Obecnie następuje ono wyłącznie na wniosek podejrzanego lub jego obrońcy. I należy go o tym pouczyć przed I przesłuchaniem. Należy go złożyć jak najwcześniej to możliwe. Termin zaznajomienia podejrzanego z materiałami powinien być tak wyznaczony aby od doręczenia zawiadomienia podejrzanemu i jego obrońcy upłynęło co najmniej 7 dni. W jego trakcie podejrzany i obrońca mogą się wypowiadać, składać oświadczenia i wyjaśniać wątpliwości. W terminie 3 dni od daty zaznajomienia podejrzanego z materiałami strony mogą składać wnioski o uzupełnienie śledztwa lub dochodzenia.

Jeżeli nie zachodzi potrzeba uzupełnienia postępowania przygotowawczego wydaje się postanowienie o jego zamknięciu i ogłasza się je lub zapoznaje podejrzanego i jego obrońcę. Po zamknięciu można sporządzić i wnieść do sądu akt oskarżenia lub wystąpić z wnioskiem o warunkowe umorzenie postępowania lub wnioskiem o umorzenie postępowania z powodu niepoczytalności podejrzanego i zastosowania wobec niego środków zabezpieczających.

Jeżeli zaś sąd nie znajduje podstaw do uwzględnienia wniosku przekazuję sprawę ponownie prokuratorowi , a na postanowienie takie służy zażalenie

8.2. Umorzenie postępowania przygotowawczego

Umorzenie postępowania przygotowawczego- To także jeden ze sposobów zakończenia postępowania. Powody umorzenia mogą być następujące:

Postanowienie o umorzeniu śledztwa wydaje prokurator lub policja - i wymaga ono zatwierdzenia przez prokuratora. Dochodzenie identycznie. Zawiadamia się o tym osobę lub instytucję państwową , samorządową lub społeczną która złożyła zawiadomienie o przestępstwie.

W przypadku niepoczytalności sprawcy co do którego zachodzi potrzeba zastosowania środków zabezpieczających decyzję o umorzeniu wydaje jedynie sąd. Gdy nie potrzeba środków zabezpieczających postępowanie może umorzyć organ prowadzący.

Postanowienie o umorzeniu śledztwa powinno zawierać:

Art. 94. § 1. Postanowienie powinno zawierać:

1) oznaczenie organu oraz osoby lub osób, wydających postanowienie,

2) datę wydania postanowienia,

3) wskazanie sprawy oraz kwestii, której postanowienie dotyczy,

4) rozstrzygnięcie z podaniem podstawy prawnej,

5) uzasadnienie, chyba że ustawa zwalnia od tego wymagania.

§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do zarządzeń.

a także opis czynu i jego kwalifikację prawna i wskazanie przyczyn umorzenia.

Gdy następuje po wydaniu postanowieniu o wydaniu zarzutów lub przesłuchaniu osoby w charakterze podejrzanego to dodatkowo: imię i nazwisko podejrzanego i w razie potrzeby inne dane o jego osobie.

Do postanowienia należy również dołączyć UZASADNIENIE. Ale postanowienie o umorzeniu dochodzenia nie musi go zawierać.

Postępowanie można umorzyć:

Odrębne zasady zaś obowiązują przy umorzeniu dochodzenia w tzw. trybie rejestrowym - jeżeli dane uzyskane w toku czynności - art. 308 par 1 (- czyli w celu zabezpieczenia śladów lub dowodów przed ich utartą lub zniekształceniem lub zniszczeniem Prokurator lub policja w sprawach nie cierpiących zwłoki przed wydaniem postanowienia o wszczęciu dochodzenia lub śledztwa może przeprowadzić czynności procesowe takie jak oględziny ciała , oględzin z udziałem biegłego, pobrać krew, wydzieliny z organizmu) lub prowadzonego przez okres co najmniej 5 dni dochodzenia nie wykazują podstaw do wykrycia sprawcy w drodze dalszych czynności procesowych można wydać postanowienie o umorzeniu dochodzenia i wpisania sprawy do tzw. rejestru przestępstw. Ten tryb zazwyczaj kończy dochodzenie w sprawach o drobne przestępstwa jak np. kradzież roweru. Nie wymagana jest zgoda prokuratora na takie postanowienie. Ale po tym policja nie powinna pozostawać bezczynna. Na postanowienie o umorzeniu dochodzenia służy jednak zażalenie na zasadach ogólnych i wnosi się je do prokuratora właściwego do sprawowania nadzoru nad dochodzeniem. Jeżeli się do niego nie przychyli kieruje się je do sądu.

8.3. Zawieszenie postępowania przygotowawczego

Zawieszenie postępowania przygotowawczego: polega jedynie na czasowym zawieszeniu postępowania

Przyczyny art. 22par. 1:

- w przypadku istnienia długotrwałej przeszkody uniemożliwiającej prowadzenie postępowania a w szczególności gdy nie można ująć oskarżonego lub gdy nie może on brać udziału w postępowaniu z powodu choroby psychicznej lub innej ciężkiej przeszkody.

Zawiesza się je na czas trwania tej przeszkody.

Postanowienie o zawieszeniu powinno być wydane przez prokuratora ale jeśli wyda je inny organ musi być zatwierdzone przez niego.

Dochodzenie- decyzję o jego zawieszeniu podejmuje prowadzący ale wymaga ona zatwierdzenia prokuratora. Prokurator jednak bada jego zasadność i jeśli uzna że jest ono przedwczesne poleca jego uzupełnienie w terminie wskazanym przez siebie. W przedmiocie zawieszenia przysługuje zażalenie.

Zawieszenie postępowania z powodu nie ujęcia podejrzanego prokurator może zarządzić jego poszukiwanie za pośrednictwem policji. Możliwe jest także zwrócenie się do sądu z wnioskiem o tymczasowe aresztowanie lub wydanie listu gończego.

W trakcie zawieszenia należy zabezpieczyć także ślady i dowody.

Należy je sprawdzać raz w ciągu 6 miesięcy czy przyczyny zawieszenia trwają nadal. Po ustaniu przeszkody prokurator wydaje postanowienie o podjęciu postępowania i należy odwołać list gończy i zarządzanie poszukiwania podejrzanego.

Inne przyczyny zawieszenia:

9. Nadzór prokuratora nad postępowaniem przygotowawczym

9.1. Sposoby sprawowania nadzoru nad postępowaniem przygotowawczym

Prokurator sprawuje nadzór nad postępowaniem przygotowawczym w zakresie jakim go sam nie prowadzi nie zależnie od tego czy toczyło się w formie śledztwa czy dochodzenia a także nad postępowaniem sprawdzającym

W dochodzeniach i śledztwach prowadzonych przez policję lub inne organy ścigania prokurator może wykonywać nast. czynności procesowe:

  1. występowanie do sądu z wnioskiem o :

  1. wydawanie postanowień o:

  1. uczestniczenie w otwarciu zwłok

  2. zarządzenie:

Niektóre czynności wymagają zatwierdzenia przez prokuratora:

Zażalenie: na postanowienie prokuratora przysługuje zażalenie do sądu właściwego dla rozpoznania sprawy chyba że ustawa stanowi inaczej. Zażalenie na postanowienie wydane w postępowaniu przygotowawczym wnosi się do sądu za pośrednictwem prokuratora, który je zatwierdził lub wydał.

- w przypadku postanowienia w sprawach z oskarżenia prywatnego o odmowie wszczęcia lub umorzenia postępowania przygotowawczego zażalenie rozpoznaje prokurator nadrzędny.

Szczególną formą kontroli jest zażalenie na bezczynność organów ścigania. Jeżeli zawiadamiający o przestępstwie w terminie 6 tyg. Nie zostanie powiadomiony o wszczęciu lub odmowie wszczęcia postępowania może złożyć zażalenie do prokuratora nadrzędnego lub powołanego do nadzoru nad danym organem ścigania.

Formy nadzoru prokuratora nad postępowaniem przygotowawczym są szerokie a prokurator w ramach ich może sprawdzać:

  1. szybkość i trafność podejmowania I czynności po otrzymaniu zawiadomienia o przestępstwie

  2. sposób dokumentowania ustnych zawiadomień o przestępstwie oraz zasadność wszczynania śledztw i dochodzeń

  3. prawidłowość decyzji o zatrzymaniu osób podejrzanych oraz zawiadomienia prokuratora o tych decyzjach

  4. przestrzeganie terminów śledztw i dochodzeń oraz post. sprawdzających.

Nadzór służbowy: - nad czynnościami podległych prokuratorów sprawują prokurator przełożony i zwierzchnik służbowy . Przełożony z tytułu nadzoru może:

Może on także uchylić lub zmienić decyzje prokuratora podległego.

Aprobata- nadzór służbowy może wyrażać się w aprobacie niektórych decyzji lub pism procesowych przez prokuratora nadrzędnego. Prokurator przełożony może w razie potrzeby zarządzić objęcie aprobatą wszystkich lub niektórych pism procesowych oraz wniosków składanych przed sądem , sporządzanych przez podległego mu prokuratora. Ma znaczenie wewnętrzne.

9.2. Środki kontroli postępowania przygotowawczego po jego prawomocnym umorzeniu

Umorzone postępowanie przygotowawcze może być podjęte w każdym czasie ( aż do przedawnienia ścigania) na mocy postanowienia prokuratora, jeżeli nie będzie się toczyć przeciw osobie, która w poprzednim postępowaniu występowała w charakterze podejrzanego. Przepis ten stosuje się odpowiednio w sprawie, w której odmówiono wszczęcia śledztwa lub dochodzenia. Postanowienie w tym zakresie należy wydać po bezzwłocznym ujawnieniu okoliczności uzasadniającej że umorzenie było niezasadne lub że postępowanie sprawdzające wymaga uzupełnienia. O wydanym postanowieniu zawiadamia się zaś pokrzywdzonego i zawiadamiającego o przestępstwie.

Na nowo można podjąć także umorzone dochodzenie rejestrowe, gdy zostaną ujawnione dane pozwalające na wykrycie sprawcy . postanowienie wydaje policja a nie prokurator i nie wymaga ono jego także potwierdzenia. Dochodzenie może być podjęte wówczas na nowo.

Wznowienie postępowania przygotowawczego- to instytucja pozwalająca na wzruszenie prawomocnego postanowienia o umorzeniu postępowania przygotowawczego. Wznowienie może prowadzić do ponownego toczenia się postępowania przeciwko osobie która poprzednio uznawana była za podejrzanego. Postanowienie może wydać zaś prokurator nadrzędny nad prokuratorem który wydał lub zatwierdził postanowienie o umorzeniu. Warunkiem wznowienia jest ujawnienie nowych , istotnych faktów lub dowodów nieznanych w poprzednim postępowaniu lub wystąpienia okoliczności o której mowa w art. 11 par 3 k.p.k. - w przypadku zmiany lub uchylenia treści prawomocnego wyroku z powodu którego zostało uchylone. O wznowieniu zawiadamia się pokrzywdzonego i zawiadamiającego o przestępstwie. Przed wydaniem postanowienia o podjęciu lub wznowieniu, prokurator może przedsięwziąć osobiście lub zlecić Policji dokonanie niezbędnych czynności dowodowych w celu sprawdzenia okoliczności uzasadniających wydanie postanowienia

Uchylenie postanowienia o umorzeniu postępowania- może dokonać tego Prokurator Generalny , ale nie dotyczy to przypadków gdy sąd utrzymał w mocy postanowienie o umorzeniu . następuję gdy:

Po upływie daty 6 mies. Od daty uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu PG może zmienić je uchylić lub zmienić uzasadnienie na korzyść podejrzanego.

Pisma żądające:

10. Czynności sądu w postępowaniu przygotowawczym

10.1. Zakres czynności sądu w postępowaniu przygotowawczym

Przejawem sądowej kontroli postępowania przygotowawczego i jednocześnie ważną gwarancją respektowania zasady legalizmu jest prawo zaskarżania prokuratorskich decyzji o zaniechaniu ścigania karnego, występujące w postaci:

Sąd rozpoznając zażalenie i badając słuszność jego zarzutów, dokonuje nie tylko kontroli zasadności samego zaskarżonego postanowienia, ale również prawidłowość prowadzenia postępowania lub czynności sprawdzających.

Jeżeli przekazane zażalenie sąd uzna za bezzasadne zaskarżone postanowienie utrzymuje w mocy Postanowienie to jest prawomocne jeżeli natomiast sąd dojdzie do przekonania ze zaskarżone postanowienie należy uchylić to zgodnie z treścią art. 330 § 1 k.p.k. wskazuje powody uchylenia a w miarę potrzeby także okoliczności, które należy wyjaśnić lub czynności które należy przeprowadzić

Zażalenie na umorzenie rejestru:

Ustawa przewiduje szczególny tryb odwoławczy w którym prokurator i sąd zachowują swoje autonomiczne uprawnienia w przypadku zażalenia na postanowienie o umorzeniu i wpisaniu sprawy do rejestru przestępstw, które skarżący wnosi do prokuratora właściwego do sprawowania nadzoru nad dochodzeniem Przyjmując zażalenie prokurator ma uprawnienie do tego aby je uwzględnić. Prokurator przychylając się do zażalenia uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę do dalszego prowadzenia. Działa tu zasada

dewolutywności względnej, ale w nieco innym od typowego układzie. Organem uprawnionym do uwzględnienia zażalenia jest prokurator właściwy do sprawowania nadzoru. Jeżeli nie przychyli się do zażalenia, wówczas przekazuje zażalenie właściwemu sądowi .W ten sposób prokurator stwarza

możliwość sądowej kontroli dochodzenia.

Zażalenie na postanowienie w przedmiocie kosztów

Podobny tryb przewidziano do rozpoznania zażalenia na postanowienie w przedmiocie kosztów wydane przez prokuratora albo inny organ prowadzący postępowanie przygotowawcze. Zażalenie wnosi się odpowiednio do

prokuratora nadrzędnego nad prokuratorem, który wydal postanowienie albo do prokuratora właściwego do sprawowania nadzoru nad postępowaniem przygotowawczym prowadzonym przez inny organ ścigania. jeżeli prokurator nie przychyli się do zażalenia - kieruje je do sądu.

Wyjątki od sądowej kontroli instancyjnej:

Artykuł 465 § 2 k.p.k. przewiduje zaskarżalność postanowień prokuratora do sądu właściwego do rozpoznania sprawy chyba, że ustawa stanowi inaczej. Sytuacje w których zażalenia rozpoznawane są przez inny organ niż sąd, wyraźnie wskazuje ustawa. Odstępstwem od zasady jest rozpoznawanie zażaleń przez

Sądowa kontrola instancyjna.

Sąd rozpoznaje nie tylko zażalenia na postanowienia zamykające drogę do wydania wyroku, ale także

zażalenia na inne decyzje procesowe wydane w toku postępowania przygotowawczego, np.:

Czynności sądu w postępowaniu przygotowawczym : będzie to wydawanie postanowień o :

Czynności dowodowe sądu: a więc sąd może dokonywać przesłuchań:

Czynnością wykonywania przez sąd w toku postępowania przygotowawczego jest także nadawanie klauzuli wykonalności postanowieniom prokuratora o zabezpieczeniu majątkowym, a także:

10.2. Właściwość sądu i skład sądu w czynnościach postępowania przygotowawczego

Czynności w postępowaniu przygotowawczym dokonuje sąd właściwy do rozpoznania sprawy w I instancji - jednoosobowo chyba że ustawa stanowi inaczej. Wyjątki:

1) powierzenie czynności sądowi rejonowemu gdy przedmiotem rozpoznania w post. przygotowawczym są :

2) powierzenie czynności Sądowi Okręgowemu:

3) powierzenie czynności Sądowi Apelacyjnemu:

Właściwym miejscowo sądem rejonowym jest sąd w którego okręgu dokonano czynności lub toczy się postępowanie, ale w sprawach niecierpiących zwłoki tymczasowe aresztowanie może stosować inny sąd.

Sąd okręgowy orzekając o przedmiocie listu żelaznego- czyni to 1 osobowo

11. Akt oskarżenia

11.1. Akt oskarżenia jako skarga zasadnicza

Akt oskarżenia: jest to rodzaj skargi zasadniczej , formą żądania wniesionego do sądu przez uprawnionego oskarżyciela o wszczęcie postępowania sądowego i ustalenie odpowiedzialności oznaczonej osoby za określane zarzucane jej przestępstwo. To czynność procesowa polegająca na oświadczeniu woli ścigania oskarżonego w drodze procesu karnego. To oświadczenie o charakterze postulującym zawierające wniosek o sądowe rozpoznanie sprawy. Powinien być sporządzony w odpowiedniej formie i być poprawny.

Funkcje:

11.2. Termin sporządzenia aktu oskarżenia

Prokurator w terminie 14 dni od daty zamknięcia śledztwa lub otrzymania aktu oskarżenia sporządzonego przez policję w dochodzeniu sporządza lub zatwierdza akt oskarżenia i wnosi go do sądu jeżeli nie wydaje postanowienia o umorzeniu zawieszeniu albo uzupełnieniu śledztwa lub dochodzenia. Jeżeli podejrzany jest tymczasowo aresztowany to termin ten wynosi nie 14 a 7 dni. Wobec podejrzanego - gdy stosowane jest tymczasowe aresztowanie akt oskarżenia należy wnieść nie później niż 14 dni przed upływem terminu stosowania środka zapobiegawczego. Są to terminy instrukcyjne stąd czynność dokonana po ich upływie nie jest bezskuteczna. Nie zachowanie ich nie powoduje wadliwości skargi.

11.3. Warunki formalne aktu oskarżenia

Akt oskarżenia jako dokument procesowy jest pismem procesowym szczególnego rodzaju, powinien spełniać wymagania określone w art. 119 par 1 k. p. k. :

Ponadto powinien zawierać też elementy dodatkowe art. 332 par 1. :

W akcie oskarżenia oprócz tytułu i daty pisma oraz danych wymienionych w art. ll9 § l1, art 332 § 1 i 2 kpk należy:

Wraz z aktem oskarżenia sądowi przesyła się akta postępowania przygotowawczego. Do akt sprawy należy dołączyć po jednym odpisie aktu oskarżenia dla każdego z oskarżonych a jeżeli oskarżony pozbawiony wolności ma obrońcę również dla obrońcy. Obowiązkowymi załącznikami do aktu oskarżenia zgodnie z art 333 § 1 kpk. są:

Prokurator może wnieść o zaniechanie wezwania i odczytanie na rozprawie zeznań świadków przebywających za granicą lub mających stwierdzić okoliczności, którym oskarżony w wyjaśnieniach swych nie zaprzeczył, a okoliczności te nie są tak doniosłe, aby konieczne było bezpośrednie przesłuchanie świadków na rozprawie

Fakultatywnie oskarżyciel do aktu oskarżenia może dołączyć

O przesłaniu aktu oskarżenia do sądu prokurator zawiadamia:

11.4. Szczególne akty oskarżenia

Nie zawsze wnoszony jest akt oskarżenia przez prokuratora są to tzw. szczególne akty oskarżenia. Są nimi

11.5. Czynności zastępujące akt oskarżenia

Często określane także są jako surogaty aktu oskarżenia . Są nimi:

1) wniosek prokuratora o umorzeniu postępowania i zastosowaniu środków zabezpieczających - wniosek taki powinien spełnia wymogi pism procesowych i zawierać:

powinien on zawierać istotne żądanie prokuratora , w szczególności wskazywać rodzaj środków zabezpieczających , opis czynu i jego kwalifikacji prawnej oraz uzasadnienie wyjaśniające podstawę faktyczną i prawną umorzenia postępowania i orzeczenia środków zabezpieczających.


2) wniosek o wydanie wyroku warunkowo umarzającego postępowanie

Powinien spełniać warunki przewidziane w art. 336par 2: w związku z art. 332 par 1 2 4 5

Powinien spełniać wymogi pisma procesowego a więc:

we wniosku tym prokurator może wskazać propozycje odnośnie okresu próby , obowiązków i wnioski dotyczące nadzoru.

3)wiosek o rozpoznanie sprawy w postępowaniu przyspieszonym - powinien też spełniać wymogi pisma procesowego ( pkt wyżej) a także powinien on zawierać:

Nie wymaga on uzasadnienia . Wniosek ten funkcjonariusz policji przedstawia prokuratorowi w celu wniesienia go do sądu.

Zawiera on także:

dołączenie do aktu oskarżenia listy ujawnionych osób pokrzywdzonych z podaniem ich adresów

art. 334 par 1: z aktem oskarżenia przesyła się sądowi akta postępowania przygotowawczego wraz z załącznikami a także po jednym odpisie aktu oskarżenia dla oskarżonych.

4) postępowanie sędziego rodzinnego o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu poprawczym ( w. Ustawy o postępowaniu w sprawie nieletnich)

5) Uchwały Zgromadzenia Narodowego o postawieniu Prezydenta w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu

6) Uchwale sejmu o pociągnięciu do odpowiedzialności konstytucyjnej innych osób wskazanych w art. 189 Konstytucji przed TS.

14



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Czynności sądowe w postępowaniu przygotowawczym
Test+5+postepowanie+przygotowawcze, Prawo, [ Postępowanie cywilne ], [ Postępowanie karne ] (WithNig
Postepowanie przygotowawcze, STUDIA, Postępowanie karne (KPK)(1)
Prawo pracy notatki profesora, VIII-POSTEPOWANIE ADMINISTRACYJNE, X-ADMINISTRACYJNE
egzamin 2013, Proces, Proces - postępowanie przygotowawcze + śledztwo prowadzone przez policję
kpk skrypt, Dział X - Postępowanie przygotowawcze 2, DZIAŁ XIII
Wykład Postępowanie przygotowawcze cz 2
Dzial X Postepowanie przygotowawcze 2 i
Dostęp do akt sprawy w postępowaniu przygotowawczym
plan + bib. rola prokuratora w postępowaniu przygotowawczym, lokal
Dział X - Postępowanie przygotowawcze, Proces karny kpk, kpk skrypt kiepski
3. postępowanie przygotowawcze, prawo karne procesowe
Dział X - Postępowanie przygotowawcze 2, Proces karny kpk, kpk skrypt kiepski
POSTEPOWANIE PRZYGOTOWAWCZE, Prawo
Zażalenie na odmowe wszczęcia postepowania przygotowawczego
Zażalenie na umorzenie postępowania przygotowawczego

więcej podobnych podstron