Wykład 8

TEMAT 1.: „Zarządzanie programem. Model zarządzania programem przygotowania działania interwencyjnego”

Etap I (początek)

• Wybierz, kto powinien być włączony w realizację programu

• Zorganizuj zespół ds. programu oraz szerokie nakreślenie programu lub opracowanie modelu stopniowego

• Zidentyfikuj miejsca możliwe do interwencji

• Wybierz społeczność i uwzględnij jej możliwości dla poparcia projektu i zakres przedsięwzięć jakie jest gotowa wykonać

• Zapoznaj się z literaturą naukową

• Dla programu profilaktycznego niezbędna będzie literatura z zakresu epidemiologii i etiologii chorób oraz badań ewaluacyjnych (na tej podstawie buduj model skutkowy, którego program ma doprowadzić do uzyskania określonych celów, identyfikując główne połączenia przyczynowe i oczekiwania z nimi związane upewnij się czy skala branego pod uwagę wysiłku pozostaje w odpowiedniej proporcji do posiadanych dowodów z zakresu badań naukowych czy epidemiologicznych)

• Pozyskaj początkowy wkład finansowy oraz zidentyfikuj potencjalne źródła długoterminowego wsparcia finansowego.

Etap II

• Analiza społeczności lokalnej

• Zidentyfikuj społeczność lokalną i profesjonalnych liderów aby ich wykorzystać w celu interwencji i przedyskutuj z nimi program (posłużenie się informacją z innych badań może być argumentem dla wciągnięcia właściwych ludzi i ustalenia związków (podobieństw) z zamierzoną inicjatywą

• Wybierz typy przydatnych do współpracy organizacji w ewentualnych miejscowościach, w których planuje się interwencję

• Podejmij diagnozowanie społeczności lokalnej

• Uwzględniając demografię, epidemiologię, szczególnie czynniki ryzyka zdrowotnego w danej społeczności (np. jak wielu ludzi aktualnie rozważa możliwość podjęcia lub zwiększenia ćwiczeń fizycznych)

• Zidentyfikuj każdy problem związany z etiologią, który może być wyjaśniony przez program interwencyjny

• Stwierdzenie obecności wyróżniających się kwestii etiologicznych, które mogą być uwzględnione i rozwiązane w badaniach interwencyjnych może wzbudzić zainteresowanie i zaangażowanie liderów profesjonalnych i naukowców

• Poszukaj środków, finansów na interwencje i ewaluację.

Etap III

• Nakreślenie programu inicjującego

• Zbierz zespół doradców programu

• Na podstawie dyskusji ze społeczeństwem lokalnym i profesjonalnymi liderami można utworzyć zespół stały, który może pełnić rolę „strażnika”. Różnorodność profesji może być pomocna w zastosowaniu modeli skutkowych

• Wybierz początkowe kanały interwencji (szkoły, media, politycy)

• Wybierz czynniki ryzyka, które mają podlegać interwencji, określ priorytety

• Rozpocznij opracowywanie strategii ewaluacji

• Powinna obejmować aspekty jakościowe, ilościowe, koszty, korzyści

• Można dokonać oceny dotychczasowych techniki narzędzi pomiaru (z ankietami włącznie)

• Konieczne może okazać się przeprowadzenie wstępnych badań, obejmujących rozwój i testowanie nowych instrumentów pomiaru

• Ostatecznie forma i zakres ewaluacji będą zależały od nacisku ze strony społeczności lokalnej i budżetu

• Celowe byłoby nie tylko określenie czy program wychodzi naprzeciw zadaniom, lecz także które aspekty programu okazały się być szczególnie efektywne lub nieefektywne, a jeśli zadania nie zostały osiągnięte to dlaczego

Etap V (nie wiem dlaczego po III jest V ale tak było na slajdach :/ ona chyba bardzo szybko przeskoczyła slajd że nie zdążyłam zdjęcia zrobić )

• Przygotowanie i rozwój programu

• Ustal zadania i bezpośrednie cele, biorąc pod uwagę to co jest możliwe

• Można przystąpić do podziału zadań i celów pośrednich między uczestnikami

Etap VI

• Wdrożenie programu i przegląd

• Rozpocznij działania zgodne z programem

• Rozwijaj strategię interwencyjną

• Przeprowadzaj okresowe przeglądy celów

• Prowadź okresowe badania dla podsumowującej i twórczej ewaluacji

• Poszukuj źródeł finansowania

Marketing społeczny

• Jedna z głównych dróg kontaktowania się ze środowiskiem lokalnym

• Planowy proces zmierzający do wprowadzenia zmiany

• Składa się z:

• Badania rynku konsumenckiego

• Promocji

• Reklamy

• Znajduje zastosowanie w:

• Promocji zdrowia

• Ochronie środowiska

• Edukacji

• Ekonomii

• Innych

Etapy postępowania.

I - określenie celów

• Opis sytuacji, którą chcemy zmienić

• Określenie działań, jakie mają być podjęte

• Określenie pozycji wyjściowej, wobec której mają być mierzone wyniki

• Opracowanie metod monitoringu i oceny postępu działań

• Określenie sposobu pomiaru wyników

II - zbieranie informacji (50% czasu i środków)

Należy:

• Określić dziedziny, w których chcemy być odpowiednio poinformowani

• Określić niezbędne kontakty i rodzaj piśmiennictwa

• Zebrać dane na temat postaw i zachowań społeczności docelowej

• Rozważyć możliwość prowadzenia badań przez telefon

III - dobór narzędzi

Zasady:

• Rozważenie możliwości użycia określonych sposobów motywacji ludności do działań wprowadzania zmian

• Wybór sposobów ułatwiania zapamiętywania przez ludność kierunków i zasad wprowadzanych działań

• Znalezienie sposobów ułatwiających ludności dokonywania kolejnego kroku w działaniu

• Podjęcie decyzji dotyczących stałej motywacji i podtrzymywania zapału społecznego

• Opracowanie odpowiedniego zestawu kolejności stosowania efektywnych metod marketingowych

Uwarunkowania efektywności marketingu społecznego

• Odpowiednie zaprojektowanie dróg i sposobów rozpowszechniania informacji o treści i znaczeniu programu

• Prowadzenie działań pilotażowych

• Badanie i opracowanie charakterystyk docelowych grup społecznych

• Wybór strategicznego dostępu do wybranych grup społecznych

• Sprawna informacja wewnętrzna wśród realizatorów programu

• Ocena działań własnych i wykorzystanie postępów w następnych programach

Zasady prowadzenia marketingu społecznego w promocji zdrowia:

• Prowadzenie wstępnych rozmów rozpoznawczych i informacyjnych z realizatorami i odbiorcami

• Podział odbiorców/adresatów programu na grupy

• Skierowanie ofert według potrzeb zdrowotnych i możliwości odbiorców programu

• Rozpoznanie agend konkurencyjnych ubiegających się równolegle o środki finansowe

• Ukierunkowanie działań na najważniejsze potrzeby odbiorcy

• Wykorzystanie wszystkich możliwych strategii działania

• Dobór sprawdzonych sposobów i kierunków działania w innych środowiskach i warunkach

• Przeprowadzenie własnych sprawdzianów i testów wstępnych

• Wzmacnianie partnerstwa z kluczowymi partnerami

• Ocena wyników i przygotowanie wniosków dla przyszłych działań

Aby marketing spełnił oczekiwania powinien:

• Dokonać analizy sytuacji (społecznej, zdrowotnej, ekonomicznej)

• Określić szanse podjęcia pewnych działań

• Ustalić cele

• Wybrać strategie i taktykę działania

• Elastycznie wdrażać programy

• Prowadzić kontrolę/audyt

• Wykorzystywać bieżące wyniki kontroli i źródła informacji

• Tworzyć możliwości przygotowywania nowych planów operacyjnych z uwzględnieniem uzyskanych doświadczeń

Badania w marketingu

Przebiegają w trzech etapach:

1. Badania formatywne - badanie rynku na etapie tworzenia strategii kampanii lub programu

2. Testowanie wstępne - testowanie elementów strategii przed realizacją programu/ kampanii w terenie

3. Monitorowanie i ewaluacja - badanie programu w trakcie realizacji

Resume:

• Działania marketingowo-społeczne muszą być dostosowane do etapu zmiany zachowania, w jakiej aktualnie znajdują się odbiorcy

• Skuteczne techniki to: edukacja bezpośrednia, kampanie medialne.

TEMAT 2.: ”Źródła informacji o potrzebach zdrowotnych”

Zadania nauk epidemiologicznych w Polsce:

• Pomiary stanu zdrowia ludności, społeczeństw

• Badania potrzeb zdrowotnych społeczeństw do ustalenia planów zdrowotnych

• Planowanie oraz realizacja działań promocyjnych i profilaktycznych

Zadania wynikają z potrzeb regionalnych, krajowych, uwarunkowań, możliwości finansowych.

W Polsce dokonuje się:

• Pomiarów na świadczenia publicznej opieki zdrowotnej, w tym promocję zdrowia, profilaktykę, leczenie, rehabilitację

• Stałej oceny funkcjonowania:

• Systemu ochrony zdrowia

• Jakości świadczeń zdrowotnych, profilaktycznych

• Zagrożeń środowiskowych, oceny postępu, wzrostu jakości świadczeń

• Oceny potrzeb i rozwoju ogólnego tych świadczeń, oceny ich dostępności

• Nadzoru epidemiologicznego bieżącego i perspektywicznego monitorowania nad wpływem środowiska na życie jednostki i społeczeństwa.

Istotą współczesnych poglądów na powstanie i rozwój choroby jest jednoczesność działania trzech czynników - triady epidemiologicznej:

1. Czynniki środowiskowe:

• Czynniki biologiczne - woda, źródła pożywienia, gleba, powietrze

• Czynniki fizykochemiczne - temperatura, wilgotność, ciśnienie, nasłonecznienie, promieniowanie, skład chemiczny powietrza, wody, gleby

• Środowisko społeczne - określona zbiorowość charakteryzująca się podobnymi zachowaniami, postawami, stylem życia.

Makrośrodowisko społeczne - prawno-ekonomiczno-polityczna instytucjonalizacja grup społecznych prowadząca do unifikacji np. opieki medycznej, warunków mieszkaniowych

Mikrośrodowisko społeczne - zróżnicowane ekonomicznie, socjalnie, zwyczajowo, religijnie grupy, tworzące określone wspólnoty, np. rodzina, grupa zawodowa, wieś, miasto, osiedle

• Czynniki gospodarza - swoiste czynniki chorobotwórcze (biologiczne, chemiczne, fizykalne, brak pewnych czynników niezbędnych do zdrowia np. brak fluoru w diecie); bardzo zróżnicowane, zindywidualizowane, oparte na konstytucji ustroju, kodzie genetycznym, osobowości, cechach nabytych w tym:

• Kulturze

• Poziomie wiedzy

• Świadomości

• Odpowiedzialności

• Zwyczajach

• Nawykach

Wiek, płeć, odporność chorobowa nabyta i wrodzona

Kryteria oceny zdrowia:

• Obiektywny stan morfologiczny i czynnościowy

• Odczucia subiektywne

• Dostępność oraz skuteczność działań systemu ochrony zdrowia (z zakresu profilaktyki, leczenia, promocji)

Kryteria dodatkowe stanu zdrowia to:

• Długość życia

• Wskaźniki jakości życia

• Potrzeby medyczne

• Wyniki badań (laboratoryjne, wydolnościowe, RTG)

• Autoocena zdrowia (częstość zgłaszania choroby, liczba zgłaszanych dolegliwości, częstość poczucia zmęczenia)

Mierniki zdrowia:

• Wielkości wyrażające stan zdrowotny jednostki lub populacji, oparte na określonej, przyjętej normie

• Mogą być osobnicze i zbiorowe

Podstawowe grupy mierników to:

• Pozytywne

• Negatywne

• Narażenia

Mierniki zdrowia pozytywne - badalne, stwierdzalne stany normalne (fizjologiczne), właściwe dla określonej fazy rozwoju jak:

• Waga

• Wzrost

• Pojemność oddechowa płuc

• Wydolność wysiłkowa

• Prawidłowość odżywiania wyrażona stosunkiem tkanki mięśniowej i kostnej do tłuszczowej

• Parametry krwi

• Stan uzębienia

• Płodność kobiet

• Przyrost naturalny- stosunek różnicy między liczbą urodzeń żywych a liczbą zgonów w badanym okresie i na określonym obszarze do liczby ludności w tym samym czasie i na tym obszarze.

Mierniki zdrowia negatywne - dotyczą zjawisk i obejmują:

• Zapadalność

• Chorobowość

• Umieralność

• Śmiertelność

Uzupełniającymi miernikami jest:

• Współczynniki martwych urodzeń

• Współczynnik inwalidztwa

• Współczynnik hospitalizacji

• Współczynniki wypadków drogowych

• Wskaźnik lekozależności np. narkomanii, alkoholizmu

Mierniki ryzyka - określają prawdopodobieństwo wystąpienia choroby lub zgonu i do nich zaliczamy:

1. Mierniki osobnicze:

• Czynniki genetyczne (konstytucyjne)

• Czynniki psychiczne (nawyki, styl życia, tryb życia)

• Środowiskowe (rodzina, praca, zamieszkanie)

2. Mierniki populacyjne - czynniki i zjawiska oddziałujące na zbiorowość. Grupę populacyjną, których obecność zwiększa prawdopodobieństwo choroby i są to:

• Czynniki środowiskowe

• Szkodliwe nawyki w odżywianiu

• Warunki klimatyczne

• Warunki mieszkaniowe

• Nadużywanie używek

• Nawyki higieniczne

Statystyka - bada prawidłowości i zależności w masowych zjawiskach zdrowotnych.

Pojęcia:

• Populacja - zbiór, zbiorowość jednostek statystycznych (ludzi, zdarzeń), próbek podanych badaniu statystycznemu

• Jednostka statystyczna - osobnik, zdarzenie, będący nośnikiem badanej cechy

• Cecha - ściśle określona właściwość jednostki statystycznej, mierzalna - ilościowa np. waga ciała, bądź mierzalne - jakościowa np. płeć

• Próba - reprezentacja, część populacji, jej badanie służy zdobywaniu informacji o całej populacji, zdarzenie - zjawisko zachodzące w określonych warunkach, może być powtarzalne, niepowtarzalne, jednorazowe, porównawcze

• Prawdopodobieństwo - częstotliwość powtarzania się zdarzenia w określonych warunkach, w porównaniu z innymi warunkami, jeśli występuje w złożonych warunkach określa się je jako warunkowe

• Ryzyko - prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia w określonych sytuacjach, warunkach

• Zjawiska - duża liczba zdarzeń, ich przebieg (zamierzony, niezamierzony), w tej samej populacji, wyróżnia się zjawiska deterministyczne (naturalne), przyczynowe - wywołane czynnikami dodatkowymi

• Częstość - liczba zdarzeń określonego typu, bądź liczba jednostek określonej populacji danego przedziału wartości

• Współczynnik - liczba określająca częstotliwość zdarzeń różnoimiennych w przyjętym czasie, np. umieralności - liczba stanowiąca stosunek liczby zmarłych w danym czasie, do ogółu ludności

• Wskaźnik - liczba określająca częstość względnego udziału części zdarzeń jednoimiennych w stosunku do całości tych zdarzeń np. śmiertelności - liczba zgonów z powodu określonej choroby w stosunku do ogólnej liczby zgonów w badanym czasie

Związek pomiędzy środowiskiem lokalnym a zdrowiem. Nierówności społeczne - przyczyny:

• Selekcja naturalna i społeczna

• Ludzie o słabym zdrowiu, chorzy, podlegają marginalizacji, spadają w dół drabiny społecznej, sami też izolują się społecznie ponieważ są mniej lub w ogóle nie są aktywni zawodowo i towarzysko

• Przyczyny kulturowe

• Związane z przyjętymi w danej społeczności, grupie, zachowaniami, postawami, nawykami

• Przyjmuje się, że ludzie z niższych klas społecznych mają złe nawyki (picie, palenie) i w związku z tym mają gorsze wskaźniki zdrowia

• Przyczyny materialne:

• Związane z niekorzystnymi dla zdrowia standardami i warunkami życia, które prowadzą do gorszych wskaźników zdrowia.

1

---