WPROWADZENIE

Program kształcenia specjalnego opracowany został dla ucznia z niepełnosprawnością umysłową w stopniu lekkim i słabowidzącego, uczęszczającego do masowej szkoły podstawowej.

Koncepcja programu oparta jest na podstawie programowej kształcenia ogólnego oraz na założeniach pedagogiki specjalnej z uwzględnieniem specyfiki pracy z dzieckiem specjalnej troski. Program ten ukierunkowany jest na osobę i potrzeby dziecka z niepełnosprawnością umysłową, a edukacja specjalna skierowana na usprawnienie zaburzonych funkcji oraz dostosowanie wymagań edukacyjnych do potencjalnych możliwości i zdolności dziecka z niepełnosprawnością umysłową.

Zadaniem nauczycieli pracujących z dzieckiem upośledzonym jest:

- wykorzystanie wiedzy pedagogiczno-psychologicznej i uwzględnienie tempa rozwoju dziecka dla stworzenia optymalnych warunków rozwoju jego umiejętności i zdobycia wiedzy,

- projektowanie procesu edukacyjnego jako naturalnego połączenia aktywności dziecka i wiedzy o otaczającym świecie.

Podstawą planowania pracy z dzieckiem umysłowo upośledzonym jest wszechstronna znajomość dziecka:

• wiedza o stopniu upośledzenia umysłowego,

• wiedza o stanie zdrowia dziecka,

• wiedza o sytuacji rodzinnej,

• wiedza o aktualnym poziomie rozwoju ucznia.

Program zawiera cele edukacyjne i treści nauczania a także działania edukacyjne, przykłady indywidualnych ćwiczeń rewalidacyjnych, opis przewidywanych osiągnięć szkolnych i sposób ich oceny oraz ewaluację. Główne cele wskazują na odejście od abstrakcyjnego podawania wiedzy na rzecz zdobywania przez dziecko umiejętności niezbędnych do funkcjonowania we współczesnym świecie.

CHARAKTERYSTYKA UCZNIA SŁABOWIDZACEGO UPOŚLEDZONEGO W STOPNIU LEKKIM

Wiedza psychologiczna o właściwościach i rozwoju dziecka upośledzonego jest podstawowym warunkiem planowania edukacji specjalnej. W upośledzeniu umysłowym spostrzeganie otaczającego świata jest utrudnione, gdyż zaburzone są różne funkcje psychiczne. Pamięć rozwinięta jest bardzo słabo, a co za tym idzie, występują trudności z zapamiętywaniem i odtwarzaniem. Zaburzona jest uwaga, jej koncentracja i podzielność. Myślenie dziecka upośledzonego utrzymuje się w fazie myślenia konkretno-obrazowego. Dziecko operuje na konkretach i nie potrafi wykroczyć poza własne wyobrażenia. Uczy się według wyuczonego schematu, wzorca, często bez rozumienia treści i sensu. Rozwój mowy też często jest zaburzony. Emocje osób upośledzonych są mało zróżnicowane, sztywne, ich przeżycia dotyczą aktualnych sytuacji i osób. Charakterystyczna jest nieadekwatność emocji związana z tym, że dziecko upośledzone ma duży kłopot z odróżnianiem rzeczy istotnych i błahych. Jest impulsywne, nie potrafi przewidywać konsekwencji, które mogą wystąpić pod wpływem określonego działania. Tempo rozwoju społecznego tych osób jest zwolnione i zróżnicowane. W dużym stopniu zależy od zdolności rozumienia sytuacji, zapamiętywania i wyobrażania skutków własnego działania. Upośledzenie umysłowe jest stanem, który spowalnia lub ogranicza zakres reakcji osoby nim dotkniętej.

Diagnoza ucznia:

Dziecko bardzo słabowidzące. Ogólna sprawność umysłowa na poziomie upośledzenia umysłowego lekkiego stopnia. Wypowiada się zdaniami. W mowie często występują agramatyzmy. Nie zawsze rozumie polecenia. Często udziela odpowiedzi za pomocą skojarzeń. Zasób wiadomości jest bardzo mały. Utrwalenia wymaga znajomość stron ciała, dni tygodnia, pór roku, nazw miesięcy. Myślenie arytmetyczne ucznia jest na bardzo niskim poziomie. Myślenie logiczne oparte o materiał słowny jest słabo rozwinięte. Na bardzo niskim poziomie jest rozumienie norm i sytuacji społecznych oraz koncentracja uwagi i funkcje pamięci bezpośredniej. Schorzenie narządu wzroku jest przyczyną znacznie obniżonego funkcjonowania analizatora wzrokowego. Obniżony jest poziom spostrzegawczości wzrokowej oraz koordynacji wzrokowo - ruchowej. Lateralizacja skrzyżowana - oko lewe, ręka prawa. Uczeń zna litery, czyta literując z syntezą krótkie, znane wyrazy. Często dokonuje niepoprawnie syntezy, budując zupełnie inny wyraz. Myli litery o podobnym kształcie (m, n, b, p, d). Nie piesze ze słuchu i z pamięci. Przepisuje po jednej literce wyrazy i krótkie zdania. Ze względu na poważne schorzenie analizatora wzrokowego przepisuje z błędami. Bardzo często nie rozumie wielu poleceń. Bardzo niski poziom wiadomości i umiejętności z matematyki. Dodaje i odejmuje w zakresie 10 w oparciu o konkret przy pomocy nauczyciela. Nie rozumie istoty dodawania i odejmowania, słabo manipuluje konkretami. Zna cyfry w zakresie 10, ale ma trudności z uporządkowaniem liczb od największej do najmniejszej w tym zakresie. Bardzo słaba znajomość podstawowych pojęć matematycznych. (wielkość, długość, pojęcia przestrzenne, pojęcie liczby porządkowej). Uczeń grzeczny, podporządkowany, stara się wykonywać wszystkie zadania.

CELE EDUKACYJNE

1. Usprawnianie, korygowanie i kompensowanie zaburzonych funkcji dziecka oraz wspomaganie rozwoju jego zdolności i zainteresowań.

2. Kształtowanie umiejętności umożliwiających zdobywanie wiedzy, takich jak: słuchanie, mówienie, czytanie, rachowanie, obserwowanie, odtwarzanie i tworzenie.

3. Kształtowanie prawidłowej postawy społeczno - etycznej i umiejętności wchodzenia w interakcje społeczne.

4. Uwrażliwienie na piękno środowiska przyrodniczego i kulturowego.

5. Uświadomienie konieczności dbania o zdrowie, higienę i bezpieczeństwo.

TREŚCI NAUCZANIA

I. Poznaję swoją klasę, szkołę, kolegów, nauczycieli i innych pracowników:

1. Klasa:

• wygląd,

• wyposażenie i przeznaczenie urządzeń,

• wystrój - funkcjonalność i estetyka wnętrza,

• utrzymanie porządku (dyżury),

• przybory szkolne i posługiwanie się nimi,

• Poszanowanie własności osobistej i wspólnej,

• układanie i przestrzeganie zasad regulaminu klasowego,

• planowanie zadań, ich realizacja i ocena wykonania.

2. Koleżanki i koledzy:

• imiona i nazwiska,

• wspólna praca i zabawa, współdziałanie,

• nawiązywanie kontaktów,

• poprawne rozstrzyganie konfliktów.

3. Szkoła:

• nazwa, imię, adres, sztandar,

• udział w uroczystościach szkolnych,

• budynek szkolny i jego pomieszczenia,

• umiejętne i kulturalne korzystanie z urządzeń sanitarnych,

• bezpieczeństwo w czasie wolnym,

• regulamin szkolny,

• utrzymanie czystości, ładu i porządku na terenie szkoły,

• poszanowanie mienia szkolnego,

• kultura i higiena spożywania posiłków,

• korzystanie z biblioteki szkolnej.

4. Nauczyciele i personel szkolny:

• imiona i nazwiska nauczycieli uczących w klasie,

• inni pracownicy szkoły i ich funkcje,

• właściwy stosunek do personelu szkolnego i ich pracy,

• używanie zwrotów grzecznościowych.

5. Bezpieczna droga do szkoły:

• zasady bezpiecznego poruszania się,

• korzystanie ze środków lokomocji,

• niebezpieczeństwo zabaw w pobliżu jezdni,

• warunki drogowe w różnych porach roku,

• rozpoznawanie sygnałów alarmowych.

II. Poznaję siebie:

1. Budowa mojego ciała:

• dzień moich narodzin,

• części ciała i ich rola,

• narządy zmysłów i ich funkcje,

• rola aparatów korygujących wady,

• potrzeby organizmu,

• możliwości i ograniczenia mojego organizmu,

• zmiany fizyczne zachodzące wraz z rozwojem.

2. Higiena ciała i troska o zdrowie:

• konieczność toalety i częstego mycia rąk,

• środki, przybory higieniczne,

• wpływ higieny na stan zdrowia,

• korzystanie z urządzeń sanitarnych w miejscach publicznych,

• zapobieganie chorobą, a szczególnie zakaźnym,

• szczepienia ochronne,

• systematyczna kontrola stanu zdrowia ze szczególnym uwzględnieniem uzębienia,

• korzystanie z pomocy lekarza, pielęgniarki, stomatologa,

• unikanie nadmiernego hałasu,

• właściwa postawa przy pracy,

• czysty ubiór dostosowany do warunków atmosferycznych,

• czynniki i sytuacje zagrażające zdrowiu i życiu,

• pomoc w nagłych wypadkach,

• sporty w różnych porach roku,

• aktywność ruchowa.

3. Moja osobowość:

• indywidualność każdego człowieka,

• poszanowanie innych i otwartość na ludzi,

• moje umiejętności, pragnienia i zainteresowania,

• moje uzdolnienia i zalety,

• pozytywny stosunek do siebie i innych.

III. Znam moją rodzinę i dom:

1. Członkowie mojej rodziny, ich zajęcia i zawody:

• podział obowiązków w rodzinie,

• kultura współżycia i okazywanie uczuć miłości, zaufania,

• tradycje i pamiątki rodzinne,

• formy spędzania wolnego czasu,

• uprawianie sportów rodzinnych,

• praca zawodowa rodziców.

2. Mieszkanie:

• adres domowy,

• poszczególne pomieszczenia i ich przeznaczenie,

• umeblowanie i wystrój,

• kącik do nauki,

• utrzymanie ładu i porządku w mieszkaniu,

• urządzenia sanitarne i korzystanie z nich,

• kultura i higiena przygotowania i spożywania posiłków,

• rośliny ozdobne, ich znaczenie i pielęgnacja,

• urządzenia techniczne i bezpieczne posługiwanie się nimi,

• oszczędne korzystanie z energii elektrycznej, wody i gazu,

• wygląd domów w mojej miejscowości i innych regionach Polski,

• zasady kulturalnego współżycia z sąsiadami i poszanowanie wspólnego mienia,

• zbieranie, segregowanie oraz wykorzystanie odpadów użytkowych.

IV. Poznaję najbliższe środowisko:

1. Codzienna obserwacja zmian zachodzących w przyrodzie:

• elementy pogody (temperatura, wiatr, zachmurzenie, opady),

• nazwy dni tygodnia, miesięcy, pór roku,

• jednostki czasu: minuta, godzina doba, tydzień, miesiąc, rok,

• cechy charakterystyczne pór roku.

2. Świat zwierząt i roślin:

• w ogrodzie i sadzie:

- wygląd ogrodu i sadu w różnych porach roku,

- nasiona, sadzonki i powstające z nich rośliny,

- warzywa, owoce - przechowywanie i przetwarzanie,

- drzewa i krzewy owocowe,

- higiena spożywania owoców i warzyw,

- wartość odżywcza owoców i warzyw,

- budowa i powstawanie owocu,

- okresowe prace w sadzie i ogrodzie,

- narzędzia ogrodnicze,

- chwasty i ich zwalczanie,

- zwierzęta żyjące w ogrodzie i sadzie,

- warunki życia roślin,

- części jadalne owoców,

• w parku:

- wygląd parku w różnych porach roku,

- rośliny i zwierzęta żyjące w parku,

- park miejscem wypoczynku ludzi,

- budowa drzewa i krzewu,

- rośliny ozdobne,

- drzewa i ich owoce,

- prace pielęgnacyjne w parku,

- właściwe zachowanie się w parku,

• na łące i w lesie:

- wygląd łąki i lasu w różnych porach roku,

- rośliny i zwierzęta na łące i w lesie,

- drzewa liściaste i iglaste,

- owoce lasu,

- zwierzęta i roślinność pod ochroną,

- znaczenie lasu i łąki,

- właściwe zachowanie w lesie i na łące,

• w polu,

-pole w różnych porach roku,

- rośliny uprawne,

- zwierzęta żyjące w polu,

- praca rolnika, podstawowe narzędzia i maszyny rolnicze,

- produkty spożywcze pochodzenia roślinnego i zwierzęcego,

• nad wodą:

- rodzaje zbiorników wodnych w najbliższym otoczeniu,

- rośliny i zwierzęta żyjące w wodzie,

- bezpieczny odpoczynek nad wodą,

- ochrona wód.

V. Poznaję swoją miejscowość, region, ojczyznę:

1. Miejscowość:

• Nazwa, herb i legenda,

• Województwo, powiat, gmina dzielnica,

• Ukształtowanie terenu,

• Zagospodarowanie przestrzenne wokół szkoły,

• Charakterystyka okolicy:

- krajobraz,

- drogi, środki komunikacji i właściwe zachowanie w nich,

- zabytki, ciekawe miejsca i budynki,

- punkty użyteczności publicznej,

- obiekty przemysłowe,

- plan najbliższej okolicy,

- typowe zawody mieszkańców i wytwory ich pracy.

2. Region:

• nazwa,

• krajobraz miejski i wiejski - porównanie,

• zabytki, legendy, obyczaje i tradycje,

• ważniejsze urzędy i instytucje,

• drogi w mieście i na wsi,

• najciekawsze miejsca,

• zachowanie się w ruchu drogowym.

3. Ojczyzna:

• nazwa, godło, flaga, hymn,

• konturowa mapa Polski,

• stolica,

• podstawowe krajobrazy,

• największe miasta,

• obyczaje, tradycje, folklor, święta narodowe i uroczystości religijne, miejsca pamięci narodowej, pieśni patriotyczne,

• sylwetki wielkich Polaków (Fryderyk Chopin, Henryk Dąbrowski, Józef Piłsudski),

• aktualne wydarzenia z życia kraju.

DZIAŁANIA EDUKACYJNE

1. Słuchanie i mówienie:

• uważne słuchanie poleceń i wypowiedzi innych,

• słuchanie odgłosów z otoczenia i instrumentów oraz naśladowanie ich dźwięków,

• słuchanie tekstu czytanego i odtwarzanego z nagrań,

• rozróżnianie dźwięków muzycznych kontrastujących ze sobą,

• rozróżnianie liczby dźwięków,

• podział wypowiedzi na zdania, zdań na wyrazy, wyrazów na sylaby, sylab na głoski,

• wyróżnianie samogłosek i spółgłosek,

• wyróżnianie zdań pytających, oznajmujących, rozkazujących i wykrzyknikowych,

• rozpoznawanie znanych utworów muzycznych,

• odbiór programów radiowych i telewizyjnych,

• poprawna artykulacja samogłosek, spółgłosek, sylab, wyrazów i zdań,

• prawidłowe branie oddechu podczas śpiewu,

• wypowiedzi poprawne pod względem gramatycznym,

• mówienie pełnym zdaniem, opisywanie, opowiadanie,

• posługiwanie się językiem ogólnopolskim w sposób komunikatywny, niwelowanie wulgaryzmów,

• używanie wyrazów przeciwstawnych, bliskoznacznych,

• wzbogacanie słownictwa,

• nadawanie nazw ogólnych.

2. Pisanie:

• ćwiczenia przygotowujące do nauki pisania, dotyczące percepcji wzrokowej, koordynacji wzrokowo-ruchowej i sprawności manualnej,

• poprawne i kształtne pisanie liter, wyrazów i zdań z uwzględnieniem właściwych proporcji liter i odstępów między wyrazami,

• przepisywanie wyrazów i zdań, krótkich opisów i opowiadań,

• uzupełnianie luk w zdaniach i wyrazach,

• pisanie z wykorzystaniem elementarnych zasad pisowni,

• poprawne zapisywanie imienia, nazwiska, adresu, numeru telefonu domowego, daty urodzenia,

• pisanie z pamięci i ze słuchu wyrazów i krótkich zdań,

• samodzielne sprawdzanie tekstu po napisaniu,

• układanie zdań z rozsypanki wyrazowej,

• rozwiązywanie rebusów, krzyżówek, łamigłówek.

3. Czytanie:

• analiza i synteza słuchowa i wzrokowa wyrazów,

• głośne, poprawne, wyraziste czytanie sylab, wyrazów, zdań, krótkich tekstów,

• ciche czytanie ze zrozumieniem,

• odczytywanie liczb,

• odczytywanie znaków i działań matematycznych,

• próby czytania z podziałem na role,

• czytanie książek i czasopism,

• czytanie podstawowych skrótów,

• odczytywanie symboli informacyjnych i znaków drogowych,

• czytanie wybranych elementów mapy Polski.

4. Rachowanie:

• przeliczanie przedmiotów, osób, modeli,

• tworzenie zbiorów o określonej liczbie elementów,

• monografia liczb do 20: przeliczanie, naturalne uporządkowanie, zapisywanie cyframi i odczytywanie, porównywanie,

• zapisywanie znaków +,-, =,

• doliczanie do 10 i odliczanie od 10,

• 
  równania z okienkami typu 4 + = 9,

• dodawanie i odejmowanie w zakresie 20 (bez przekroczenia i z przekroczenie progu dziesiątkowego różnymi metodami),

• rozwiązywanie zadań tekstowych przez odpowiednie działanie na konkretach i liczbach,

• rozszerzenie zakresu liczbowego do 100: przeliczanie przedmiotów, liczby i ich odczytywanie,

• ćwiczenia przygotowujące do mnożenia.

5. Obserwacja i doświadczenie:

• orientacja w stosunkach przestrzennych,

• przybliżanie poczucia upływu czasu (dzień, noc, doba, tydzień, miesiąc, rok),

• odczytywanie pełnych godzin na zegarze,

• praktyczne korzystanie z kalendarza,

• obserwacja długości dnia i nocy w różnych porach roku,

• obserwacja terenu wokół szkoły, jego zagospodarowania oraz krajobrazu w najbliższej okolicy,

• codzienna obserwacja zmian zachodzących w pogodzie (kalendarz) i ich wpływu na zachowanie się ludzi , zwierząt i roślin,

• obserwacja przyrody w warunkach naturalnych (pole, las, łąka, zbiorniki wodne) i w warunkach stworzonych przez człowieka (ogród, sad, park,

• obserwacja różnych stanów skupienia wody,

• oszczędzanie wody i światła,

• poznawanie źródeł zanieczyszczeń środowiska,

• zbieranie, segregowanie oraz wykorzystanie odpadów użytkowych,

• mierzenie temperatury za pomocą termometru,

• obserwacja, ocena i wyrażanie cech przedmiotu, postaci i zjawisk najbliższego otoczenia z uwzględnianiem różnic w zakresie wielkości, barwy, kształtu, proporcji, faktury, położenia i oddalenia, przeznaczenia i zastosowania,

• porównywanie zbiorów,

• dostrzeganie niezależności liczby elementów od rodzaju przedmiotów, ułożenia i sposobu ich liczenia,

• korzystanie w praktyce z prawa przemienności dodawania i odejmowania jako działania odwrotnego do dodawania,

• rozpoznawanie monet: złoty i grosz, liczenie pieniędzy w zakresie dostępnym dziecku (zabawa w sklep i pocztę),

• mierzenie długości różnymi sposobami,

• rysowanie odcinków, kwadratów, prostokątów odręcznie, po kratkach i za pomocą linijki,

• próby rysowania okręgu,

• mierzenie płynów - litr,

• mierzenie masy - kilogram,

• poznawanie zabytków i najciekawszych miejsc w rejonie,

• dobieranie barw rysowanych przedmiotów zgodnie z rzeczywistością,

• oglądanie wybranych dzieł sztuki, modeli, filmów, reprodukcji i ilustracji,

• zapoznanie z właściwościami różnych materiałów plastycznych i wykorzystaniem prostych narzędzi,

• rozpoznawanie i nazywanie barw podstawowych i pochodnych,

• oszczędne korzystanie z materiałów plastycznych i technicznych,

• rozpoznawanie dźwięków wysokich i niskich na podstawie brzmienia instrumentów i głosów ludzkich,

• rozpoznawanie linii melodycznej wznoszącej i opadającej,

• rozpoznawanie zmian tempa i dynamiki w piosenkach i utworach muzycznych,

• wyodrębnianie postaci i zdarzeń w tekstach i historyjkach obrazkowych,

• ustalanie kolejności zdarzeń w historyjkach obrazkowych i opowiadaniach,

• rozpoznawanie rzeczowników jako wyrazów oznaczających nazwy ludzi, zwierząt, roślin rzeczy oraz ich liczby pojedynczej i mnogiej,

• rozpoznawanie czasowników jako wyrazów oznaczających czynności,

• dostrzeganie rytmu jako powtarzalności, miarowości tych samych elementów,

• rozróżnianie utworów wierszowanych i prozy,

• wskazywanie na uproszczonej mapie Polski miejscowości, w której uczennica mieszka i jej najbliższego regionu,

• zapoznanie z etapami rozwojowymi człowieka (dzieci, młodzież, dorośli),

• obserwacja funkcjonowania zmysłów,

• obserwacja pracy ludzi w różnych zawodach,

• planowanie i organizacja własnej pracy,

• korzystanie z podstawowych urządzeń technicznych,

• korzystanie z biblioteki szkolnej.

6. Odtwarzanie i tworzenie:

• samorzutne wypowiedzi na dowolne tematy,

• swobodne wypowiedzi na podany temat,

• formułowanie krótkich zdań, próśb i odpowiedzi,

• dobieranie podpisów do ilustracji i historyjek obrazkowych,

• wspólne układanie zdań i opowiadań na bliskie tematy,

• układanie wyrazów, zdań i opowiadań z rozsypanki,

• tworzenie wyrazów pokrewnych i słowniczków tematycznych,

• układanie i zapisywanie zdań jako przygotowanie do opisu,

• pisanie listów, życzeń, zaproszeń oraz adresowanie,

• zbiorowe i indywidualne recytowanie wierszy, z uwzględnieniem intonacji i z podziałem na role,

• ekspresja słowna, ruchowa i plastyczna inspirowana utworami literackimi i muzycznymi,

• naśladowanie ruchów zwierząt, ludzi (przy konkretnej pracy) i pojazdów mechanicznych,

• odtwarzanie ruchem różnych kształtów, w tym figur geometrycznych i liter,

• muzykowanie na prostych instrumentach muzycznych, proste układy ruchowe do opracowywanych piosenek,

• zabawy rytmiczno - taneczne, płynność ruchów,

• czynny udział w zabawach szkolnych i uroczystościach,

• odtwarzanie prostych kroków do podstawowych tańców ludowych i współczesnych,

• śpiewanie piosenek i pieśni (samodzielnie i zespołowo),

• tworzenie własnych melodii do znanych prostych wierszyków,

• obrysowywanie, kolorowanie, rysowanie, malowanie, stemplowanie, kopiowanie, konstruowanie, wycinanie, wydzieranie, modelowanie, odwzorowywanie i tworzenie kompozycji dekoracyjnych,

• kompozycje z powtarzających się elementów,

• projektowanie i wykonanie płaskich i przestrzennych form użytkowych, np.: zaproszenia, kwiaty, kotyliony, ozdoby choinkowe,

• matematyzowanie sytuacji konkretnych,

• układanie figur geometrycznych i prostych ornamentów,

• umiejętność nakrycia stołu do posiłku,

• kulturalne zachowanie się przy stole,

• umiejętność posługiwania się sztućcami,

• przyrządzanie prostych posiłków (kanapki, sałatki itp.),

6. Troska o bezpieczeństwo:

• przestrzeganie zasad bezpiecznego zachowania się w pomieszczeniach szkolnych (np. klasa, korytarz, stołówka, sala gimnastyczna) i wokół szkoły,

• rozpoznawanie znaków informacyjnych i alarmowych znajdujących się w budynku szkolnym,

• umiejętność właściwego zachowania się w chwili zagrożenia,

• właściwe korzystanie z pomieszczeń i urządzeń w szkole,

• umiejętne posługiwanie się podstawowymi narzędziami i urządzeniami technicznymi,

• właściwe zachowanie się w środkach transportu,

• prawidłowe i kulturalne zachowanie się na chodniku, na przystankach oraz drogach w mieście i na wsi,

• zachowanie szczególnej ostrożności na drogach w przypadku trudnych warunków atmosferycznych,

• rozpoznawanie i przestrzeganie znaków drogowych i sygnalizacji świetlnej,

• zachowanie bezpieczeństwa w czasie wolnym od zajęć szkolnych (zabawy na śniegu i lodzie, w pobliżu jezdni, zbiorników wodnych, placów budowy: niewypały,

• ostrożność w kontaktach z osobami nieznajomymi i przygodnie spotkanymi zwierzętami,

• praca wojska, policji i straży pożarnej na rzecz bezpieczeństwa,

• telefony alarmowe.

7. Troska o zdrowie i higienę:

• znajomość budowy ciała,

• dbanie o higienę osobistą ze szczególnym uwzględnieniem uzębienia,

• częste mycie rąk,

• korzystanie z osobistych przyborów toaletowych i różnych środków higienicznych,

• właściwe korzystanie z urządzeń sanitarnych w domu i w miejscach publicznych,

• dobieranie odpowiedniego stroju do pogody i sytuacji: estetyka ubioru,

• znajomość narządów zmysłów, ich funkcji oraz troska o stosowanie potrzebnych aparatów korygujących wady,

• unikanie sytuacji i zachowań sprzyjających powstawaniu chorób i wad,

• znajomość oraz unikanie sytuacji i czynników zagrażających zdrowiu i życiu (tytoń, alkohol, narkotyki, słonce, zbiorniki wodne),

• znajomość i respektowanie potrzeb organizmu (odżywianie, odpoczynek, sen),

• orientacja w wartościach odżywczych produktów i ich roli w zdrowym żywieniu,

• przestrzeganie zasad higieny w czasie przyrządzania i spożywania posiłków,

• udzielanie pierwszej pomocy przy drobnych skaleczeniach, oparzeniach i krwotokach z nosa,

• korzystanie z pomocy dorosłych w trudnych sytuacjach,

• przestrzeganie zasad higieny pracy (postawa, wyposażenie kącika ucznia, oświetlenie),

• czynny odpoczynek na świeżym powietrzu.

8. Aktywność ruchowa:

• ćwiczenia kształtujące prawidłową postawę ciała, wzmacniające mięśnie obręczy barkowej, tułowia, pasa biodrowego, nóg, oraz zapobiegające płaskostopiu,

• ćwiczenia porządkowe: ustawienia w rzędzie, szeregu, parach, dwuszeregu, rozsypance,

• ćwiczenia rozwijające zdolności motoryczne, cechy psychomotoryczne (szybkość, siłę, wytrzymałość, gibkość, zręczność, zwinność, koordynacje ruchową) oraz kształtujące podzielność uwagi na większą liczbę czynności,

• ćwiczenia rozwijające orientacje za pomocą zmysłów: wzroku, słuchu i równowagi,

• zajęcia ruchowe z elementami lekkoatletyki: biegi, rzuty, skoki,

• zabawy i gry ruchowe, aktywność sportowa według możliwości i zainteresowań,

• zabawy i gry rekreacyjne (szczególnie w terenie),

• mini-gry zespołowe,

• sporty zimowe,

• wycieczki.

PLAN INDYWIDUALNEJ TERAPII REWALIDACYJNEJ

Na podstawie orzeczenia kwalifikacyjnego do kształcenia specjalnego stwierdza się:

• upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim,

• wadę wzroku.

Wskazania do pracy z dzieckiem:

1. Wskazane jest nauczanie według podstawy programowej kształcenia ogólnego, zgodnie z Ramowym planem nauczania dla osób z upośledzeniem umysłowym lekkiego stopnia i słabo widzących, dostosowanym do możliwości dziecka w szkole ogólnodostępnej.

2. Konsultacja logopedyczna.

3. Wzbogacanie zasobu słownictwa oraz wiadomości ogólnych.

4. Rozwijanie myślenia logicznego.

5. Wymagania dydaktyczne należy dostosować do aktualnych możliwości ucznia.

6. Ze względu na schorzenie analizatora wzrokowego należy pozostawić uczniowi więcej czasu na czynności szkolne.

7. Teksty i polecenia dla ucznia powinny być pisane powiększonym, wyraźnym drukiem na kontrastowym tle (czarny pisak na białej, żółtej lub pomarańczowej kartce).

8. Uczeń powinien siedzieć w pierwszej ławce.

9. Doskonalić technikę czytania, ćwiczyć przepisywanie i pisanie z pamięci. Uczyć sprawnego posługiwania się konkretami przy wykonywaniu odejmowania i dodawania liczb w zakresie 1o.

10. Pochwałą i nagrodą motywować do wysiłku indywidualnego.

Przykłady ćwiczeń:

• ćwiczenie pamięci słuchowej, analizy i syntezy głoskowej i sylabowej wyrazów w oparciu o zestawy różnych obrazków,

• głośne nazywanie przedmiotów przedstawionych na obrazkach,

• wyodrębnianie i zapamiętanie litery lub sylaby wybranej nazwy przedmiotu, a wskazanej przez zamieszczoną u dołu cyfrę, złożenie z tych odizolowanych elementów nowego wyrazu i wypowiedzenie go w całości lub z podziałem na sylaby,

• rozwijanie zdań i porównywanie liczby wyrazów w zdaniach,

• kończenie i zaczynanie wyrazów dwusylabowych przedstawionych na obrazkach,

• tworzenie wyrazów rozpoczynających się od podanej sylaby,

• rozpoznawanie sylaby w zdaniu i ustalenie miejsca jej położenia

( użycie obrazków),

• wybieranie obrazków, których nazwy rozpoczynają się lub kończą taką samą głoską,

• rozpoznawanie nazwy obrazka na podstawie podanej głoski, pierwszej lub ostatniej,

• dobieranie obrazków, których nazwy rozpoczynają się od tej samej głoski,

• dobieranie par obrazków, w których nazwa drugiego rozpoczyna się taką samą głoską jaką kończy nazwa pierwszego,

• rozpoznawanie głosek powtarzających się w wyrazie,

• słuchowe i wzrokowe różnicowanie wyrazów dźwiękowo i graficznie podobnych,

• słuchowe i wzrokowe wyszukiwanie krótkich słów ukrytych w dłuższych wyrazach,

• rozsypanki sylabowe, wyrazowo-zdaniowe,

• łańcuchy sylabowo-wyrazowe,

• pisanie wyrazów, zdań.

• kreślenie kształtów graficznych w powietrzu ( figur geometrycznych, liter),

• lepienie z plasteliny,

• wycinanki, wyrywanki, rysowanie,

• ćwiczenia grafomotoryczne:

- zamalowywanie obrazków,

- kalkowanie krótkich, szlaczków,

- rysowanie po śladzie,

- pisanie po śladzie liter, wyrazów, krótkich tekstów,

- rysowanie od ręki ( wzorów z elementów liter, linii, szlaczków, figur geometrycznych),

- uzupełnianie obrazków (kończenie rysunków, kreskowanie),

- odwzorowywanie rysunków bez odrywania ołówka od papieru,

-kreślenie prostych, linii łączących punkty ( trafianie do celu),

- kreślenie kształtów graficznych, ornamentów za pomocą kreski łączącej wyznaczone punkty, ósemki alfabetyczne,

-rysowanie kształtów geometrycznych, literopodobnych, literowych za pomocą szablonu, obwodzenie konturów według podanego wzoru.

• układanie obrazków w kolejności w jakiej były eksponowane,

• wyodrębnianie różnic między obrazkami,

• odtwarzanie geometrycznych układów na podstawie modelu,

• segregowanie figur według ustalonych zasad: kształtu, wielkości, koloru,

• scalanie i tworzenie nowej figury z mniejszych elementów, dopasowanie figur przystających,

• tworzenie, komponowanie różnych układów figur i kompozycji według wzoru i bez (układanka geometryczna, domino obrazkowe, kolorowa mozaika ),

• odszukiwanie i łączenie w pary takich samych znaków graficznych,

• odszukiwanie ukrytych przedmiotów - zabawa “Co się zmieniło?”,

• rozwiązywanie zagadek, rebusów, łamigłówek,

• gry i zabawy dydaktyczne,

• rozwiązywanie prostych zadań tekstowych,

• układanie obrazków w kolejności,

• układanie kolejności wydarzeń,

• pogadanki, rozmowy,

- uściślanie rozumienia wyrazów, zdań,

- słuchanie opowiadania,

- powtarzanie wyrazów, zdań,

- opowiadanie treści obrazków, historyjek obrazkowych,

- próby samodzielnego zrozumiałego wypowiadania się,

- opowiadanie zdarzeń, przeżyć, filmów, książek, występów teatralnych,

• praca z Systemem Edukacyjnym PUS - samokontrola

• trening rozumowania - gry, zabawy i zadania rozwijające

• klasyfikacja : od form dostępnych dziecku do coraz bardziej złożonych: łańcuchy, kolekcje, klasyfikacje prostej,

• klasyfikacja przedmiotów , roślin, zwierząt,

• kształtowanie pojęć i umiejętności matematycznych:

-przeliczanie zbiorów i rozróżnianie błędnego liczenia od poprawnego,

- ustalanie równoliczności zbiorów na podstawie przeliczania, a także poprzez łączenie w pary,

- ustalanie w którym zbiorze jest mniej, o ile więcej, o ile mniej,

- porządkowanie zbiorów o różnej liczbie elementów, według

kryterium liczby elementów w zbiorze,

- doliczanie do 10 i odliczanie od 10

- dodawanie i odejmowanie w zakresie 20 bez przekroczenia i z

przekroczeniem progu dziesiątkowego różnymi metodami,

- rozwiązywanie zadań tekstowych przez odpowiednie działanie na

konkretach i liczbach.

PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW

Zastosowanie odpowiednich procedur prowadzących do realizacji celów edukacyjnych jest niezwykle ważnym elementem realizacji tego programu. Działania podejmowane przez nauczyciela wymagają niezwykle przemyślanego zestawu metod i form pracy oraz starannego doboru środków dydaktycznych. Właściwa realizacja celów edukacyjnych pomoże uczynić ze szkoły miejsce aktywnego rozwiązywania różnorodnych problemów, czemu towarzyszy przyjemność, radość tworzenia, poczucie własnej wartości, świadomość swoich możliwości, wiara w siebie, smakowanie sukcesu, optymizm. Kompetencje te można doskonalić, utrwalać i rozbudzać poprzez:

• zabawy integracyjne, tematyczne (granie ról iluzyjnych, twórczych i naśladowczych), manipulacyjno-konstrukcyjne, dydaktyczne, ruchowe, muzyczne,

• działania polisensoryczne, treningi percepcji wzrokowo-słuchowej, współdziałania funkcji percepcyjno- motorycznych,

• metody nauki czytania i pisania: klasyczna metoda analityczno-syntetyczno sylabowa, metoda 18 struktur wyrazowych, elementy metody wertykalnej,

• pogadanki, rozmowy, swobodne wypowiedzi,

• proste formy inscenizacji, elementy dramy, gry symulacyjne,

• ćwiczenia matematyzujące - konkretne sytuacje z życia codziennego,

• elementy “Dziecięcej matematyki” E. Gruszczyk-Kolczyńskiej, E. Zielińskiej,

• konkursy, zabawy i gry rekreacyjne, zwiedzanie wystaw,

• spotkania z ludźmi kultury, przedstawicielami różnych zawodów,

• korzystanie z albumów, modeli, kaset, eksponatów,

• wykorzystywanie przedmiotów wykonywanych przez dzieci podczas zajęć plastycznych i technicznych,

• naśladownictwo pozytywnych postaw i zachowań; treningi twórczości, wartości, praca nad emocjami,

• obserwacje, wycieczki przyrodnicze, spacery, ćwiczenia terenowe,

• ćwiczenia korygujące wady postawy, wymowy, koncentracji uwagi, koordynacji ruchowo-wzrokowej,

• ćwiczenia usprawniające motorykę, orientację w terenie i ogólną sprawność ruchową,

• obcowanie z książką, telewizją, magnetofonem, komputerem,

• relaksację, muzykoterapię,

• elementy kinezjologii edukacyjnej Dennisona,

• metodę dobrego startu M. Bogdanowicz,

• metodę ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne,

• pedagogikę zabawy.

Formy pracy: indywidualna jednolita, indywidualna zróżnicowana, grupowa, zbiorowa.

Aby rozwój poznawczy postępował dziecko musi być aktywne w środowisku. Gdy dziecko działa w swoim otoczeniu przemieszczając się manipulując przedmiotami, badając zmysłami, myśląc, to należy oczekiwać, że jego udziałem będą osiągnięcia w nabywaniu umiejętności dawania sobie rady ze światem i samym sobą.

Ewentualne błędy i porażki należy traktować jako źródło informacji o aktualnym poziomie sprawności, umiejętności i wiedzy ucznia, a nie powód do negatywnej oceny. Konsekwencją takiego stosunku do braku osiągnięć jest dawanie kolejnych szans odniesienia sukcesu przez opracowanie nowych działań edukacyjnych sprzyjających powodzeniu w nauce.

PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA

I Rozwój poznawczy:

1. Wypełniania ról społecznych:

• zna dane osobowe, adres domowy,

• przestrzega zasad życia szkolnego,

• nazywa swoją miejscowość, kraj,

• zna symbole narodowe,

• zachowuje normy współżycia i współdziałania w grupie podczas zabawy, wysiłku fizycznego i pracy zespołowej.

2. Słuchanie i mówienie:

• wypowiada się swobodnie i samorzutnie,

• opowiada o wrażeniach i własnych doświadczeniach,

• deklamuje wiersze,

• uważnie słucha innych,

• potrafi słuchać i odpowiadać,

• potrafi efektywnie korzystać z programów radiowych i telewizyjnych,

• słucha baśni, legend, opowiadań,

• koncentruje się na słuchaniu nagrań muzycznych,

• kontroluje poziom dźwięku - w mowie, słuchaniu muzyki, zabawie,

• wygłasza kwestie w zabawach i grach dramowych, inscenizacjach,

• wypowiada się zrozumiale i poprawnie pod względem gramatycznym.

3. Orientacja w stosunkach przestrzennych i czasowych:

• określa położenie przedmiotu wobec siebie,

• określa położenie przedmiotu wobec drugiej osoby,

• określa położenie przedmiotu w relacjach między nimi,

• rozróżnia zmiany położenia w lustrzanym odbiciu,

• posługuje się kalendarzem,

• odczytuje pełne godziny na zegarze.

4. Czytanie i pisanie:

• czyta głośno sylaby, wyrazy, zdania, tekst,

• czyta cicho ze zrozumieniem,

• układa pytania do przeczytanego zdania,

• wskazuje istotne fragmenty w czytanym tekście,

• wyróżnia bohaterów i potrafi ocenić ich postępowanie,

• pisze proste wyrazy z pamięci i ze słuchu,

• przepisuje tekst wykonując ćwiczenia uzupełniania,

• stosuje elementarne zasady pisowni,

• stosuje prawidłowe formy rzeczownika, czasownika i przymiotnika w aspekcie liczby i rodzaju.

5. Rachowanie:

• przelicza przedmioty przez dotykanie, przesuwanie, wskazywanie i w

myśli - w zakresie dostępnym dziecku,

• posługuje się liczebnikami głównymi i porządkowymi z zachowaniem gramatycznych zasad ich użycia,

• porównuje liczebność zbiorów przez łączenie w pary, szacuje używając określeń: mniej, więcej, tyle samo,

• przelicza przedmioty po 2,3,5,

• pisze i czyta liczby w dostępnym zakresie,

• umiejscawia liczby na osi liczbowej,

• wykonuje działania arytmetyczne (dodawanie, odejmowanie) w dostępnym zakresie,

• zapisuje dane z praktycznych doświadczeń dotyczących mierzenia, ważenia, płacenia, określania czasu, kalendarza,

• rozwiązuje z pomocą nauczyciela lub samodzielnie proste zadanie matematyzujące konkretną sytuacje,

• rozpoznaje wartości monet i banknotów, liczy złote i grosze,

• mierzy różnymi sposobami odległości w sytuacjach naturalnych, odcinki,

• mierzy w litrach,

• odczytuje temperaturę,

• waży w kilogramach,

• rozwiązuje proste problemy matematyczne w życiu codziennym.

6. Figury geometryczne:

• rozpoznaje, rysuje, wyróżnia w otoczeniu figury geometryczne: koło, kwadrat, trójkąt, prostokąt,

• kopiuje wzory i układanki o wyraźnym geometrycznym wzorze,

• układa wzory i ornamenty z poznanych figur geometrycznych,

• rysuje figury geometryczne z użyciem przyborów.

7. Obserwowanie zjawisk i procesów przyrodniczych:

• rozpoznaje i opisuje przyrodę otoczenia,

• zna roślinność i zwierzęta w swoim otoczeniu i regionie,

• opisuje najważniejsze cechy czterech pór roku,

• rozpoznaje i nazywa podstawowe zjawiska atmosferyczne,

• rozpoznaje i nazywa stany skupienia wody,

• zna sposoby ochrony środowiska w najbliższej okolicy,

• przestrzega podstawowych zasad bezpiecznego poruszania się po drogach publicznych,

• rozpoznaje sygnały alarmowe i znaki informacyjne,

• zna różne zawody i nazywa czynności związane z wykonywaniem danego zawodu,

• dba o zdrowie i higienę osobistą,

• zna sposoby racjonalnego odżywiania i odpoczynku.

II Rozwój społeczno - emocjonalny:

1. Nawiązuje kontakt z kolegami, nauczycielem.

2. Respektuje zasady współżycia w grupie.

3. Wypełnia obowiązki wynikające z roli ucznia.

4. Jest otwarty, pogodny, ciekawy, samodzielnie zadaje pytania.

5. Kontroluje swoje emocje, zachowuje się w sposób adekwatny do sytuacji.

6. Potrafi współdziałać w zespole.

7. Umie rozpoznać i nazwać materiały najczęściej stosowane w pracy szkolnej (papier, drewno, tkaniny, plastik, metal).

8. Umie posługiwać się przyborami, narzędziami i instrumentami.

9. Potrafi samodzielnie zorganizować sobie warsztat pracy, dobrać narzędzia do materiałów.

10. Umie obsługiwać podstawowe urządzenia techniczne.

11. Zna i potrafi opowiedzieć o pracy ludzi z najbliższego otoczenia.

12. Wykonuje prace plastyczne wykorzystując różne techniki i materiały.

13. Umie intuicyjnie zastosować w pracy plastycznej wiadomości na temat proporcji, wielkości, kształtu, barwy, faktury.

14. Rozpoznaje piosenki po melodii.

15. Śpiewa w chórze i solo.

16. Rozróżnia brzmienie głosów, instrumentów muzycznych, słucha muzyki, rozróżnia wysokość dźwięków, tempo i rytm.

17. Poznaje charakterystyczne motywy muzyki ludowej.

18. Lubi spontanicznie rysować, malować, muzykować.

19. Potrafi opowiedzieć o pracy artysty w dyscyplinach najczęściej spotykanych (malarz, rzeźbiarz, muzyk, kompozytor, śpiewak).

20. Nazywa miejsca prezentacji dzieł muzycznych i ekspozycji dzieł plastycznych.

21. Zajmuje pozycje wyjściową do ćwiczeń (reaguje na sygnał, rozumie polecenia).

22. Naśladuje gesty, ruchy, wzory (graficzne, melodyczne, choreograficzne), schematy działania.

23. Potrafi łączyć pojęcia typu nazwa dyscypliny - sportowiec.

OCENIANIE ZACHOWANIA I OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

W pracy z dzieckiem upośledzonym ocena jest procesem gromadzenia wszelkich informacji o nim. Celem oceny jest dokładne monitorowanie poziomu jego rozwoju. Ocena ma służyć przede wszystkim nauczycielowi i dawać mu możliwość projektowania i ukierunkowywania dalszej edukacji ucznia. Ponadto ma motywować ucznia do dalszej nauki i dostarczać rodzicom informacji o jego osiągnięciach. Ocenie podlega praca i postępy ucznia, a nie stan jego wiedzy.

Nauczyciel oceniając ucznia bierze pod uwagę:

• zainteresowanie pracą i zaangażowanie w nią,

• wysiłek włożony w pracę,

• stopień samodzielności przy wykonywaniu zadania.

Nauczyciel sprawdza na bieżąco prace dziecka, chwali go za wysiłek, chęci i pracę. Nagradza uśmiechem, pochwałą, gestem oraz wskazuje, co uczeń powinien zmienić lub poprawić. Nawet niewielkie postępy ucznia powinny być wzmacniane pozytywnie, natomiast brak postępów nie podlega wartościowaniu negatywnemu. Nauczyciel na bieżąco obserwuje, określa i ocenia ucznia. Prowadzi dokumentację pracy ucznia. Dokonuje okresowej charakterystyki ucznia i sporządza ocenę opisową półroczną i końcoworoczną po zakończeniu każdego etapu nauki.

Propozycja oceny opisowej osiągnięć ucznia.

Data:

Imię i nazwisko ucznia:

Data urodzenia:

Klasa/semestr:

Rok szkolny:

Działania edukacyjne	Osiągnięcia
Słuchanie
Mówienie
Pisanie
Czytanie
Rachowanie
Obserwacja i doświadczenie
Odtwarzanie i tworzenie
Troska o bezpieczeństwo
Troska o zdrowie i higienę
Aktywność ruchowa
Rozwój społeczno - emocjonalny
Uwagi:

Podpis nauczyciela:……………………

EWALUACJA PROGRAMU

Przeprowadzenie ewaluacji jest koniecznym warunkiem sprawdzenia skuteczności i przydatności opracowanego programu.

Celem ewaluacji będzie:

• okresowe sprawdzanie przebiegu realizacji programu,

• ocena skuteczności i efektywności działań wynikających z realizacji programu,

• stwierdzenie, w jakim stopniu zamierzone cele zostały osiągnięte,

• ocena skuteczności zaproponowanych metod i form pracy,

• gromadzenie informacji o dziecku - jego osiągnięciach i zachowaniu,

• dokonywanie okresowej i końcowej charakterystyki ucznia i sporządzanie oceny opisowej,

• ewentualna korekta proponowanych działań i poprawa efektywności kształcenia,

• poszukiwanie nowych sposobów pracy z dzieckiem,

• ukierunkowanie terapii pedagogicznej i opieki specjalistycznej nad dzieckiem,

• dostarczenie informacji o uczniu nauczycielom klas IV - VI.

Ewaluacja programu będzie odwoływać się do dokumentów zgromadzonych podczas jej trwania. Zostanie ona przeprowadzona przy zastosowaniu następujących narzędzi:

• arkusze obserwacji ucznia,

• karty pracy ucznia,

• testy,

• sprawdziany,

• prace i wytwory ucznia,

• analiza zeszytów ucznia.

Wskaźnikiem efektów pracy będą zmiany w zachowaniu ucznia i jego funkcjonowaniu w środowisku szkolnym, a także osiągnięcia edukacyjne ucznia.

Opracowała:

mgr Renata Baraniak

Zespół Szkolno-Przedszkolny w Golczewie

1

---