Francois Guizot
Francois Guizot (1787-1874)-okres porewolucyjnej restauracji; zaliczany do grupy tzw. historyków franc.
-należy rozpocząć od badania samego społeczeństwa, żeby poznać i zrozumieć jego instytucje polityczne, a nie odwrotnie.
-społeczeństwo czyli społeczny byt ludzi.
-historiografia: nie ma być tylko kronikarstwem- „historyczną anatomię”, czyli opis i klasyfikację ,należy uzupełnić „historyczną fizjologią”, czyli nauką o organizacji społ. i prawach nim rządzących; ma być nauką o rozwoju cywilizacji; ma nie tylko zbierać fakty, ale budować z nich syntezę. Cywilizacja w rozumieniu kulturowym (postęp, antonim ”dzikości”).Postulatowi badania cywilizacji nadał wyraźniejszy sens metodologiczny-historyk cywilizacji ma dotrzeć do tego, co nie jest dane w bezpośredniej obserwacji faktów; cywilizacja to taki fakt ogólny, w którym scalają się wszystkie inne fakty, wszystkie elementy życia. Wszystkie fakty poszczególne trzeba odnosić do jednego kontekstu, nawet te jednostkowe należy rozpatrywać pod kątem widzenia cywilizacji -scalanie procesu hist., bezładnego ciągu wydarzeń w całość.
-największy wpływ na rozwój cywilizacji wywierają zmiany materialnych warunków bytu społ.
-należy przedstawiać nie dzieje wielkich ludzi klas uprzywilejowanych ,ale dzieje ludu. Nowa historia winna być hist. owej masy, która swą pracą tworzyła cywilizację.
-„nowa Europa zrodziła się z walki klas społ.”
-dzieje nie są zbiorem przypadków, ale tworzą całość poddaną wewnętrznej konieczności.
„Dzieje cywilizacji europejskiej”
-istnieje coś takiego jak cywilizacja europejska i właśnie o niej będzie pisał (jedność europejska równocześnie z różnorodnością poszczególnych jej państw).
-„Francja była środkiem , ogniskiem cywilizacji europ.”, nie ma żadnej wielkiej zasady cywilizacyjnej, która by nie przeszła przez Francję
-badać trzeba fakty; oba ich rodzaje -fakty materialne i moralne
-jest przeznaczenie powszechne rodu ludzkiego= przekaz cywilizacji, a tym samym historia powszechna cywilizacji może być napisaną
-cywilizacja jest faktem, który można zbadać, który można opisać, ma ona swoją hist.-i ta hist. jest najważniejsza ze wszystkich innych ,obejmuje wszystkie inne= można podać obraz cywilizacji ,bo jest faktem najogólniejszym, skupiającym inne fakty. Badając fakty poszczególne jak np. instytucje ,handel ,wojny danego ludu, w rzeczywistości pytamy, jaki był ich udział w cywilizacji, w czym się do niej przyczyniły. „Cywilizacja jest oceanem ,który stanowi bogactwo ludu, na łonie którego wszystkie żywioły narodowego życia kojarzą się”.
-cywilizacja jako fakt ogólny nadaje wartość innym faktom, staje się miarą ich wartości ( np. religię, sztuki ,filozofię należy sądzić pod względem ich wpływu na cywilizację)-fakty najważniejsze jedynie w ich w stosunkach z cywilizacją wzrastają do ważności.
-znaczenie pospolite wyrazu cywilizacja: właśnie to znaczenie należy zgłębić, bo znaczenie potoczne jest zawsze prawdziwsze niż to z książkowej definicji, bo pospolite tworzy się stopniowo i w obliczu faktów, rozszerza się .Definicje naukowe są dużo ściślejsze , a tym samym nie obejmują wszystkich zjawisk, jakie się pod tym terminem kryją.
-nie jest cywilizowanym lud ,którego :stan materialny jest dobry, ale moralny i umysłowy-w odrętwieniu ( rzeczpospolite arystokratyczne); warunki materialne gorsze, ale stan moralny i umysłowy lepszy ,za to brak niezależności ( np. teokratycznie rządzone kraje azjatyckie); gdzie jest duża swoboda i niezależność, ale gdzie rządzi nierówność i prawo silniejszego
( przez ten stan przechodziła niegdyś Europa);gdzie duża wolność, brak nierówności, ale indywidualność przeważa, więc brak bytu zbiorowego i tym samym rozwoju.
-bo ( w znaczeniu pospolitym) cywilizacja to : rozwijanie się społeczeństwa (postęp i rozwój, udoskonalanie społecznego życia i stosunków ludzi między sobą, wzrost dobrobytu i produkcji w społeczeństwie i słuszniejszy podział tego między ludzi) + rozwijanie się jednostki (życia wewnętrznego, władz umysłowych, uczuć ,wyobrażeń, człowieczeństwa). Gdy występują te dwa elem.( a nawet mimo niedoskonałości tego pierwszego) wtedy mamy cywilizację (np. chrześcijaństwo nie wtrącało się do spraw społ., ale wywarło wielkie zmiany na cywilizacji , ponieważ zmieniło człowieka wew., jego uczucia, wyobrażenia religijne, odrodziło jego moralność).
-dwa te „żywioły” cywilizacji są ściśle połączone i jeden zdradza drugi prędzej czy później (wew. rozwinięcia człowieka biorą obrót korzystny dla społ. i odwrotnie)
-przeznaczenie człowieka nie jest czysto społ., człowiek ma „wzniosłe władze umysłowe” dzięki którym wznosi się ponad swój ziemski byt, unosi się ku Bogu , ku życiu przyszłemu
-dzieje cywilizacji można wykładać pod dwoma względami: historyk może przenieść się w głąb duszy ludzkiej , opisując uczucia i wyobrażenia istoty indywidualnej albo opisywać fakty zew., zdarzenia, zmiany stanu społ.
-Guizot zamierza zajmować się tylko tym drugim względem (hist. zdarzeń zewnętrznych świata społ.)
-społeczności i cywilizacja są bardzo młode, mimo długiej drogi przez nie przebytej , dłuższa im jeszcze została do przebycia ( dalecy jesteśmy od doskonałości)
-stan obecny cywilizacji jest lepszy niż było w przeszłości (choć wciąż niedoskonały)-łagodny i sprawiedliwy; nie popadnijmy jednak w pychę , bo zaprzepaścimy rozwój cywilizacji- przywiążmy się ściśle do zasad naszej cywilizacji (sprawiedliwość , prawość, swoboda, a nie siła ,przemoc i kłamstwo) i pamiętajmy że historia i przyszłe pokolenia osądzą nasze postępowanie.