Historia UJ - cz. II, Andrzej Banach
Czas zaborów. Uniwersytet Jagielloński w latach 1795-1918
Ogólna charakterystyka epoki i przemian uczelni:
- państwa zaborcze nie tylko dążyły do obniżenia poziomu naukowego i przez decyzje administracyjne do przekreślenia zakorzenionej w społeczności akademickiej autonomii uniwersyteckiej, lecz także poprzez trzykrotne próby zgermanizowania uczelni
- usiłowały również wyeliminować z zespołu nauczającego Polaków, nawet zagroziły unicestwieniem wszechnicy
- 1795-maj 1796 r. - zostaje przedłużona kadencja rektora Józefa Szabla i sekretarza uczelni Jana Śniadeckiego
- 5.01.1796 r. Kraków znajduje się pod panowaniem austriackim
- 24.02.1796 r. - audiencja u cesarza Franciszka II - prośba wysunięta przez reprezentantów Uniwersytetu; Jana Śniadeckiego i Józefa Bogucickiego o potwierdzenie dotychczasowych praw przywilejów Szkoły Głównej i grona profesorskiego oraz o zapewnienie odpowiednich warunków do dalszej pracy = > odsunięcie na pewien czas groźby likwidacji uczelni, jednak nie udało się zapobiec germanizacji i zdegradowaniu do poziomu prowincjonalnej szkoły wyższej
Austrii nie odpowiadał model uniwersytetu wg reformy Hugona Kołłątaja = > Szkoła Główna Krakowska za cenę przetrwania zmuszona była do całkowitej podporządkowania modelowi austriackiemu;
*utraciła szeroką autonomię, niezależność finansową i prawo do mianowania nauczycieli szkół średnich oraz możliwość prowadzenia wykładów w języku polskim (zastąpiono go łaciną i językiem niemieckim)
- 1803 r. - odżywają plany likwidacji uniwersytetu na wskutek połączenia Galicji Zachodniej i Wschodniej w jedną prowincję
- restrykcyjna polityka powoduje rezygnacje z katedr J. Śniadeckiego, J. Czecha, Fr. Schmidta i sporą ilość próśb o przeniesienie na emeryturę = > osłabienie w gronie wykładowców i uczonych o wysokim autorytecie naukowym i moralnym => obsada katedr przez Niemców i zgermanizowanych Czechów
- 1805 r. - wcielenie Uniwersytetu Lwowskiego do Szkoły Głównej Krakowskiej, gdzie przeniesiono część zbiorów naukowych, ale i profesorów, uniwersytet zostaje przekształcony w uniwersytet austriacki, oparty na wzorach organizacyjnych i programowych Uniwersytetu Wiedeńskiego i Lwowskiego (brak autonomii, generalne podporządkowanie w sprawach nawet drugorzędnych władzy gubernialnej w Lwowie i Nadwornej Komisji Studiów w Wiedniu)
- 1809 r.- w wyniku postanowień pokojowych w Schonbrunn Kraków zostaje przyłączony do Księstwa Warszawskiego => koniec degradacji i germanizacji uniwersytetu - przywrócenie polskiego charakteru
- 02.12.1809 r. - ks. Józef Poniatowski podpisał przygotowany przez Hugona Kołłątaja nowy statut uczelni, wg którego Szkoła Główna Krakowska odzyskała dwa najważniejsze przywileje: autonomię i zwierzchnictwo nad szkolnictwem średnim (Izba Edukacyjna w Warszawie oponowała zdecydowanie za wprowadzeniem całościowej reformy, ze względu na nastawienie na szybki rezultat, a nie drugoplanowe koncepcje) = > 1810r - zniesienie samorządu uczelni, podając go pod kontrolę czynników administracyjnych
- 3.05.1815 r. - podpisanie traktatu dodatkowego (podczas kongresu wiedeńskiego, z inicjatywy ks. Adama Czartoryskiego) o utworzeniu „wolnej, niepodległej i ściśle neutralnej” Rzeczypospolitej Krakowskiej z zagwarantowaniem w artykule 15 wszystkich przywilejów uczelni. Nadano wówczas nazwę Uniwersytet Jagielloński oraz postanowiono, że mieszkańcy sąsiednich prowincji będą mogli w nim odbywać swoje studia.
- inauguracja roku akademickiego 1818/1819 - odezwa rezydenta austriackiego Józefa hr. Sweerts-Sporka (na wskutek niezadowolenia z postanowień kongresu wiedeńskiego) wzywająca wszystkich studentów wywodzących się z Galicji do opuszczenia Uniwersytetu Jagiellońskiego
- zawiązywanie związków studenckich (Tugendbund i Burszenszaftów), dla których „Wolność, honor, ojczyzna” stały się główną dewizą
*18.06.1817 r. - trzechsetna rocznica wystąpienia Lutra - młodzież spala m.in. Kodeks Napoleona, dzieło Karola Ludwika von Hallera i akcesoria armii pruskiej
*1819 r. - student Karol Sand morduje dramaturga Augusta Kotzebuega, za to, że wyśmiał ideały wolnościowe
= > zjazd w Karlsbadzie w 1819r - decyzja o zaostrzeniu kursu w stosunku do środowisk uniwersyteckich; miały zostać objęte specjalnym nadzorem policyjnym, a profesorowie sprzyjający im, mieli być pozbawieni katedr na uczelniach
- 1820 r. - rozpoczęcie represyjnych działań przeciwko Uniwersytetowi Jagiellońskiemu (spowodowane drobnymi demonstracjami studentów i młodzieży szkół średnich, m.in.; w obronie niesłusznie aresztowanego kolegi, skierowane przeciwko znienawidzonemu dyrektorowi policji krakowskiej Antoniemu Kosteckiemu) - przejawiały się przede wszystkim w:
*administracyjnych ograniczeniach dostępu młodzieży z innych zaborów na studia
*systematycznym ograniczaniu autonomii uniwersyteckiej (statut komisarski - 1821, statut kuratorski 1826, statut ograniczający 1833)
- 17 luty 1836 r. - gen. Franz Kaufmann de Trauensteinburg wydaje odezwę, by w ciągu 6 dni wszystkie osoby nie posiadające paszportów lub pozwolenia na przebywanie w Krakowie opuściły miasto, wojsko zajmuje terytorium Krakowa. Jednak niezadowolenie ze strony Prus i oburzenie opinii publicznej we Francji i Anglii skłania Austriaków w 1841 r. do opuszczenia Krakowa.
- 19.11.1846 r. - na wskutek wcielenia Krakowa do monarchii austriackiej rozpoczęcie drugiej fali germanizacji i ponowna groźba likwidacji
- 20.11.1846 r. - komisarz nadworny i zarazem wielkorządca austriacki w Krakowie Moritz hr. Deym odebrał przysięgę od profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego na wierność cesarzowi, ale przez najbliższe kilka miesięcy wyraźnie bojkotował Senat Akademicki i Wielką Radę
- początek 1847 r. - Hrabia Deym dostarcza ks. Klemensowi Metternichowi oraz Nadwornej Komisji Studiów obszerny raport o stanie krakowskiej uczelni. Raport powoduje przysłanie przez rząd wiedeński (16.04.1847) do Krakowa wizytatora Władysława Stefana Endlichera, prof. botaniki oraz dyrektora Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Wiedeńskiego i zarazem sekretarza wiedeńskiej Akademii Umiejętności, miał on po zlustrowaniu uczelni przygotować niezbędne wnioski co do dalszych losów uniwersytetu = > jego raport uratował uczelnie od zagłady
Jednak radość nie trwała długo, ponieważ zaczęto przeorganizowywać Wydział Prawa, na wzór uniwersytetów austriackich, dokonano wielu zmian programowych i strukturalnych, m.in. na Wydziale Filozoficznym, a przede wszystkim zmieniono język wykładowy na niemiecki (język polski pozostawiono tylko w wykładach przedmiotów nadobowiązkowych).
- 1848 r. - wybuch rewolucji w Wiedniu powoduje uwolnienie więźniów politycznych, zniesienie uciążliwej cenzury
- sierpień 1848 r. - gubernatorowi Galicji Wacławowi Zaleskiemu, przebywającemu w Krakowie wręczono memoriał uniwersytetu, w którym domagano się polonizacji szkolnictwa wszystkich szczebli, zwrotu majątku oraz utworzenia kilku nowych katedr, w tym historii polskiej i historii prawa polskiego.
Ta tendencja umocniła się bardziej w latach 1848-1851 za czasów rektoratu prof. Józefa Majera.
- od 1850 r. zaczęto ponownie, stopniowo narzucać język niemiecki jako wykładowy, nastroje wrogości władz austriackich przybierały coraz bardziej na sile, a w pogłębiła się ta tendencja, gdy Wiedeń nie zatwierdził władz akademickich wybranych na rok 1852/1853. Był to wstęp do zaostrzenia represji i rozpoczęcia trzeciej, najbardziej brutalnej fali germanizacyjnej uniwersytetu.
- 31.12.1852- zawieszenie autonomii i przydzieleni kuratora rządowego w osobie byłego profesora prawa rzymskiego na UJ, Piotra Bartynowskiego
- 02.01.1853 - usunięcie ze społeczności akademickiej za swoje patriotyczne przekonania profesorów: Wincentego Poli, Antoniego Małeckiego, Józefata Zielonackiego, Antoniego Zygmunta Helca
- 1853/1854 - wprowadzenie języka niemieckiego jako obowiązującego na wykładach jak i w wewnętrznym funkcjonowaniu uczelni
- 1859 - opracowanie przez młodzież studencką memoriału domagającego się polonizacji uczelni, zdecydowanie odrzuconego przez Ministerstwo Oświaty
- 1859 - klęska Austrii w wojnie w Piemontem (wojna z Prusami pod Sadową - 1866) powodują konieczność modernizacji państwa przez cesarza Franciszka Józefa I - > zakreślenie dużego zakresu swobód autonomicznych, szczególnie w dziedzinie kultury i oświaty narodowej => ustępstwa:
*przywrócenie autonomii wewnętrznej poprzez zlikwidowanie stanowiska prokuratora rządowego oraz wskrzeszenie prawa społeczności uniwersyteckiej do nieskrępowanego wyboru władz dziekańskich i rektorskich
*dekret z 4.02.1861 - przywrócenie języka polskiego jako wykładowy większości przedmiotów
- 1861-1862 - działalność rektora Józefa Dietla:
*chęć zaangażowania uczonych polskich ze wszystkich trzech zaborów
*nawiązanie kontaktów naukowych z ośrodkami uniwersyteckimi w Europie
*zadbanie o rozbudowę oraz odpowiednie wyposażenie w pomoce naukowe katedr, gabinetów i klinik
*dążenie do ustanowienia języka polskiego obowiązkowym językiem wykładowym na wszystkich kierunkach
= > niepokoje ze strony Austrii = > 1864 - zawieszenie prawa do swobodnego wyboru władz uniwersyteckich i zdecydowane sprzeciwienie się planowanym uroczystym obchodom pięćsetlecia uniwersytetu
14.06.1865 - przeniesienie Józefa Dietla z stan spoczynku
- 30.04.1870 - cesarz wyraża zgodę na wprowadzenie języka polskiego jako wykładowego do wszystkich przedmiotów i wewnętrznego funkcjonowania administracji
Uniwersytet Jagielloński staje się uczelnią, która mimo kordonów zaborczych szeroko otwiera swoje bramy dla studentów z zaboru rosyjskiego i pruskiego, w której nie tylko zgłębiano tajniki nauki, ale także kształtowano postawy patriotyczne i obywatelskie. To z tych aspiracji wychodzi wsparcie dla polskich obozów niepodległościowych i reprezentacji parlamentarnej, która mimo różnic politycznych 23 maja 1917 r. podpisuje wspólną deklarację (136 profesorów i docentów), domagając się w niej zjednoczenia ziem polski w jedno nierozerwalne państwo z dostępem do morza.
STRUKTURA ORGANIZACYJNA:
- wielotorowość władz i urzędów uniwersyteckich
- silna ingerencja państwa w życie społeczności akademickiej
- 1796 r. - zniesienie jurysdykcji rektorskiej
- wydanie przez władze austriackie zakazu wysyłania bez wiedzy rządu profesorów do szkół = > zerwanie ścisłej więzi Szkoły Głównej ze szkolnictwem średnim i pozbawienie prawa do obsady stanowisk profesorskich podległych jej szkołach w Galicji Zachodniej
- 1802 r. - zniesienie podziału na dwa kolegia: Fizyczne i Moralne = > podział na cztery wydziały
- zmieniono nazwę na Uniwersytet Krakowski
- 1805 r. - wprowadzenie języka niemieckiego jako wykładowy oraz programu i ustroju wzorowanego na Uniwersytecie Wiedeńskim
- wprowadzenie urzędu dyrektora wydziału, powoływanego spośród zaufanych i wiernych cesarzowi profesorów uniwersytetu lub emerytów lub osób spoza społeczności akademickiej
- wprowadzenie urzędu seniora wydziału, który miał odciążyć w codziennych obowiązkach dziekana wydziałów
- degradacja funkcji rektora - wybierany podobnie jak dziekan na roczną kadencję sprawował tylko ogólny nadzór nad działalnością dydaktyczną profesorów, czuwał nad dyscypliną studentów i zespołu nadającego oraz podpisywał sporządzoną dla władz państwowych listę aktualnie zatrudnionych pracowników
- Senat Akademicki posiadał największe znaczenie - złożony tylko wyłącznie z rektorów 4 wydziałów, 4 seniorów wydziałów, dyrektora gimnazjum uniwersyteckiego oraz z syndyka, który łączyć w swojej działalności kompetencje zniesionego przez władze austriackie stanowiska prokuratora i sekretarza Szkoły Głównej
- po 2.12.1809r - po projekcie „Urządzenia Szkoły Głównej Krakowskiej” Hugona Kołłątaja, uczelni zostaje przywrócona szeroka autonomia oraz zwierzchnictwo nad szkolnictwem średnim w 4 nowych departamentach Księstwa Warszawskiego
*utrzymanie podziału na 4 wydziały z dziekanami i dyrektorami fakultetów
*w miejsce rozwiązanego senatu wprowadzono Radę Akademicką, której przewodniczył rektor. Oprócz rektora należeli do niej: dziekani i dyrektorzy wydziałów, prokurator, sekretarz uniwersytetu, a także dyrektorów gimnazjum i dyrektor szkół elementarnych.
- wprowadzenie „Ogólnej organizacji rządu Szkoły Głównej Krakowskiej”, w miejsce „Urządzenia” z 2.12.1809 r., co spowodowało zniesienie dotychczasowej samorządu uczelni
*w miejsce Rady Akademickiej wprowadzono nową instytucję, tzw. Dozór Szkoły Głównej Krakowskiej, w jej skład wchodzili: rektor, dziekani, biskup krakowski, prefekt departamentu krakowskiego, prezes sądu kryminalnego, prezes trybunału pierwszej instancji oraz sekretarz desygnowany przez Dozór.
- 26.08.1814 - dzięki opracowanemu przez Stanisława Staszica statucie dla Wszechnicy Krakowskiej stworzono lepsze możliwości dla rozwoju uniwersytetu niż w „Ogólnej organizacji”:
*wprowadzenie 5 wydziałów: Teologii, Prawa i Administracji, Lekarskiego, Umiejętności Matematycznych i Fizycznych oraz Nauk Wyzwolonych
*społeczność akademicka uzyskała wpływ na wybór władz akademickich
*Dyrekcja Edukacyjna mianowała rektorem jednego z dwóch kandydatów wyłonionych przez ogólne zgromadzenie pracowników, natomiast dziekanów wybierali członkowie poszczególnych wydziałów, ale musieli uzyskać zatwierdzenie przez Dyrekcję Edukacyjną w Warszawie
*Dozór przekształcono w Senat Akademicki, którego skład nie zmienił się, a jedynie powiększył o 2 profesorów emerytowanych, którzy byli wcześniej rektorami lub dziekanami
*Rada Rektorska - zwyczajowa reprezentacja profesorów po rozwiązaniu dawnej Rady Szkoły Głównej
- Komisja Organizacyjna z której wyłoniono osobny Komitet Akademicki dla opracowania nowych podstaw ustrojowych uniwersytetu
- 5.08.1817 r. - uchwalenie nowego statutu:
*pojawienie się po raz pierwszy nowej, urzędowej nazwy - Uniwersytet Jagielloński
*nadanie uczelni szerokiej autonomii w sprawach naukowych i personalnych oraz zagwarantowanie w strukturach ustrojowych Wolnego Miasta Krakowa prestiżowej reprezentacji
*ustanowienie urzędowych opiekunów (konserwatorów UJ)
*stworzenie tzw. Wielkiej Rady Uniwersytetu (w jej skład wchodzili: prezes Senatu Rządzącego, biskup krakowski, jeden senator, prezes sądu apelacyjnego, rektor, trzech zastępców konserwatorów uczelni oraz jeden delegat z Izby Reprezentantów)
*utrzymano Senat Akademicki oraz Radę Rektorską
*przywrócenie podziału na 4 Wydziały
*utrzymanie zwierzchnictwa nad szkolnictwem średnim w Krakowie
-1819 r. - postanowienia karlsbadzkie (inicjatywa Metternicha i Nowosilcowa) = > ogólne działania represyjne
-1820 - wycofanie się z uprawnień samorządowych; zawieszenie „Statutu Organicznego” i wprowadzenie rok później tzw. „Dodatkowego urządzenia”, w którym:
*wprowadzono urząd komisarza rządowego, kontrolującego sposób nauczania i uczestniczącego z prawem veta we wszystkich posiedzeniach Wielkiej Rady Senatu Akademickiego
- 1833 r. - narzucenie przez Komisję Reorganizacyjną statutu, który formalnie utrzymywał wszystkie dotychczasowe urzędy i władze uniwersyteckie, jednak w praktyce cała władza przeszła w ręce powołanego przez Senat Rządzący komisarza rządowego (tą funkcje pełnili: Karol Hubner, ks. Jan Chrzciciel Schindler i Józef Maciej Brodowicz)
- 1848-1849 - anulowanie urzędu komisarza rządowego, a jego kompetencje przejmuje rektor i Senat Akademicki, a na wydziałach dziekani
- 1853-1860 - intensywna fala germanizacji
- 1870 - polonizacja UJ oraz zapanowanie zasady wolności nauki i nauczania:
*obowiązywała zasada samorządności i wybieralności władz przez ogół profesorów zwyczajnych i nadzwyczajnych
*senat akademicki złożony z rektora, prorektora, dziekanów i prodziekanów, później również z delegatów wydziałów
*rektor - kadencja roczna, wybierany przez kolegium wyborcze złożone z elektorów (po 4 z każdego wydziału)
*dziekan - jednoroczna kadencja, wybierany przez kolegium profesorów danego wydziału, później dodatkowo do kolegium wchodzili dwaj delegaci docenci.
Dziekan był przewodniczącym Rady Wydziału i wykonawcą jej uchwał, ale nie posiadał władzy zarządzającej.
*zarówno rektor jak i dziekan po upływie kadencji automatycznie obejmowali urzędy prorektora i prodziekana
*wszystkie władze akademickie wybierane przez społeczność akademicką podlegały zatwierdzeniu przez ministerstwo
- ustawa z 1873:
*podział uniwersytetu na 4 wydziały: Teologiczny, Prawniczy, Lekarski, Filozoficzny
- w obrębie wydziałów funkcjonowały katedry, zakłady, kliniki, pracownie i seminaria
PODSTAWY MATERIALNE: (specjalnie się na nich nie skupiam, bo raczej pytań z tego nie weźmie oO)
- sytuacja w okresie zaborów niezwykle ciężka i uzależniona od wewnętrznej organizacji
- w latach 1793-1795- pensje wypłacane bardzo nieregularnie i z tego tytułu narastały zaległości z miesiąca na miesiąc
- 1796 - nałożono obowiązek finansowego partycypowania w pożyczce wojskowej, a budynki do Szkoły Głównej obłożono specjalnym podatkiem kwaterunkowym,
- 1802 - majątek uczelni zostaje włączony do funduszu państwowego
- profesorowie pobierali pensje w wys. 4000-6000 zł p.
- 1818 - utworzenie stałego budżetu na pokrycie pensji profesorskich i wynagrodzeń pracowników administracyjnych, utrzymanie klinik i innych zakładów naukowych, a nawet na stypendia dla młodzieży studenckiej oraz niezbędne remonty budynków
- budżet uczelni w roku akademickim 1817/1818 wynosił 401 200 zł p i do końca istnienia Rzeczypospolitej Krakowskiej nie ulegał podwyższeniu
- trzecia fala germanizacyjna przynosi kolejną degradację pod względem finansowym
ORGANIZACJA NAUCZANIA:
- próba zastąpienia programu ukształtowanego przez KEN, programami obowiązującymi na uniwersytetach austriackich
- systematyczne wdrażanie do wykładów języka łacińskiego i niemieckiego w celu przekreślenia narodowego charakteru
- główna koncentracja uwagi władz austriackich na Wydziale Lekarskim, który rozbudowano o trzy katedry: chirurgii praktycznej, akuszerii i weterynarii, również podzielono dotychczasowe kliniki na: internistyczną, chirurgiczną i położniczą
- studia na Wydziale Lekarskim trwały od 1-5 lat, na Wydziale Prawa i Filozoficznym - 3 lata
- Polski charakter szkoła Główna odzyskała dopiero w 1809 r., gdy Kraków znalazł się w obrębie Księstwa Warszawskiego
- lata 1809-1814 - ścierające się koncepcje H. Kołłątaja w Krakowie i Izby Edukacyjnej w Warszawie co do roli krakowskiej uczelni w systemie edukacyjnym państwa, jej modelu organizacyjnego i programu nauczania, zakończyły się zwycięstwem Izby Edukacyjnej, reprezentowanej przez Stanisława Kostkę Potockiego i Stanisława Staszica
- Statut Organiczny (1818r) oprócz szerokiej autonomii:
*określał zakres programów nauczania na czterech wydziałach
*powołał do życia Akademię Sztuk w celu szerzenia wiedzy z dziedziny sztuk pięknych
*stwarzał dla młodzieży możliwość uczestnictwa w zajęciach gimnastycznych, w nauce jazdy konnej i szermierce
- polityka państw Świętego Przymierza sprawiła, że UJ nie ominęły różne szykany z powodu podejrzeń o działalność sprzeczną z interesami politycznymi. Zaznaczyło się to m.in.
*ingerencją w programu nauczania poprzez kontrolowanie treści wykładów
*narzucanie przez państwo obowiązkowych podręczników dla młodzieży i profesorów
*zaostrzenie dyscypliny na uczelni
*skreślenie z listy słuchaczy uczestników manifestacji i tajnych organizacji młodzieżowych
*usuwanie katedr nieprawomyślnych profesorów
- 1833 - zlikwidowanie całkowitej autonomii uczelni i podporządkowanie jej działalności w zakresie nauczania
- 1848-1850 - przełom w funkcjonowaniu uniwersytetów i kres dotychczasowej ingerencji państwa w życie codzienne szkół wyższych
*zasada zupełnej wolności nauki i nauczania
*uniwersytety odpowiedzialne za prowadzenie badań w naukach podstawowych oraz kształcenie intelektualne młodzieży
-ustawa 1850 - immatrykulacje (wpisanie w poczet studentów) zaczynają stanowić świadectwa maturalne i ślubowanie, a także podanie ręki dziekanowi
- 1909 r. reforma wprowadzająca 10 obowiązkowych egzaminów w czasie czteroletnich studiów
- 1850 - na Wydziale Filozoficznym potwierdzeniem studiów staje się indeks, w którym widniały podpisy profesorów potwierdzających wysłuchanie 10 godzin wykładów tygodniowo oraz zaliczonych ćwiczeń laboratoryjnych
*do zdawania kolokwium byli zobowiązani tylko studenci otrzymujący stypendium, ponadto nie było żadnych urzędowych egzaminów, a uczestnictwo w niektórych zajęciach nie miało charakteru obowiązku regulaminowego, ale było zaleceniem dla słuchaczy
- Studia na Wydziale Prawa trwały cztery lata. Student chcąc uzyskać absolutorium zobowiązany był do wysłuchania całego cyklu wykładów i złożenia po trzecim semestrze - za zgodą dziekana - egzaminu z nauk historycznych z wynikiem pozytywnym, co było warunkiem dopuszczenia do dalszych studiów i składania egzaminów państwowych
*podzielono studia prawnicze na dwie części: historycznoprawną oraz sądową i polityczną.
- Na Wydziale lekarskim studia trwały 5 lat. Wg modelu z 1903 r. podzielono naukę na tym wydziale na dwa okresy: pierwszy - co najmniej 4 semestry - na opanowanie przedmiotów przyrodniczych i drugi - co najmniej 6 semestrów - na pogłębienie wiedzy w zakresie różnych działów medycyny i nabycie praktyki w klinikach.
- powoływanie nowych katedr:
*1851 - seminarium filologii klasycznej, katedry języka i literatury polskiej, niemieckiej
*1865 - katedry filologii słowiańskiej
*1861 - seminarium historyczne
*1874 - seminarium matematyczne
*1885 - seminarium germanistyczne
*1887 - seminarium filologii słowiańskiej
*1887 - seminarium filologii romańskiej
*1901 - seminarium filozoficzne
*1906 - seminarium archeologii klasycznej
- od 1850 r. każdy z wydziałów posiadał odrębne przepisy, które określały warunki uzyskania stopnia doktorskiego, na wydziale teologicznym nadawano stopień doktora świętej teologii.
kandydat usiał złożyć pisemną dysertację w języku łacińskim i uzyskać zadowalającą ocenę z czterech egzaminów ścisłych.
Wydział Teologiczny - 1903 - zakres obowiązujących egzaminów uległ zmianie i odtąd kandydaci musieli zdawać obowiązkowo dogmatykę ogólną i szczegółową wraz z apologetyką
Wydział Prawa - kandydat musiał pomyślnie złożyć przed komisją trzy egzaminy ścisłe, wymagano ponad to zaświadczenia o absolutorium i pozytywnej oceny z trzech rygorozów doktorskich: nauk historycznoprawnych, sądowych i politycznych
Wydział Lekarski - nadawano stopień doktora medycyny na podstawie oceny z rygorozów, opisu pod kierunkiem promotora przebiegu dwóch chorób i postawienia trafnej diagnozy oraz pisemnej rozprawy doktorskiej,
Później jednak zniesiono pisemną rozprawę i publiczną obronę, a wprowadzono stopień doktora wszech nauk lekarskich na podstawie pozytywnych ocen z trzech egzaminów z nauk przyrodniczych, a także trzech z zakresu teoretycznych i klinicznych działów medycyny.
Wydział Filozoficzny - wymagano pisemnej rozprawy doktorskiej i pozytywnych ocen z trzech egzaminów ścisłych. Od 1900 r. postawiono wymóg, by zakres rozprawy doktorskiej pokrywał się ze specjalizacją naukową, którą kandydat nabył w czasie studiów.
STUDENCI:
- w roku akademickim 1811/1812 - zapisało się zaledwie 68 słuchaczy
- w 1814 było ich 81, w roku akademickim 1817/1818 - 355, 1819/1820- 390, po wprowadzeniu statutu komisarskiego liczba ta spadła do 260, a w latach 1830-1831 wzrosła do 346
- po przywróceniu autonomii w 1860 r. liczba uległa zwiększeniu: 1869/1870 - 552 studentów
- 1885-1886 - liczba przekracza 1000 studentów
- 1890-1891 - 1219 słuchaczy
- po raz pierwszy kobiety na uczelni znalazły się latach 1897-1898, gdzie liczba studentów wynosiła 1427
- 1905-1906 - 2416
Najwyższą frekwencję odnotowano wśród studentów w roku akademickim 1913/1914 - 3736 studentów.
W wolnej Polsce na studia zapisało się 4003 słuchaczy.
- najważniejszą cechą charakterystyczną młodzieży UJ w czasach zaborów było to, że nie pozostała obojętna na losy narodu i najstarszej polskiej uczelni. Nie tylko aktywnie włączyła się do obrony polskiego charakteru jagiellońskiej wszechnicy i należnych jej praw autonomicznych, ale także poprzez udział w powstaniu listopadowym i styczniowym udowodniła, że gotowa była poświęcić dla Ojczyzny swoje młode siły i oddać w razie potrzeby życie.
ZESPÓŁ NAUCZAJĄCY:
- 1805-1809 - katedry obsadzone przez Niemców i zgermanizowanych Czechów
wybitniejsze postacie w latach 1853-1860:
-prof. Antoni Zygmunt Helci, Antoni Małecki, Wincent Pol, Józefat Zielonacki
-prof. Józef Majer, Antoni Kozubowski (przypłacili utratą katedry za nie prowadzenie wykładów w języku niemieckim)
Ludwig Bruner, Leon Wachholz, prof. Stanisław Estreicher
- liczba pracowników:
1864 - 51 profesorów
1887 - 87
1914 - 148
1918 - 159
BADANIA NAUKOWE:
- prowadzący działalność naukową:
Karol Hube - matematyk
Józef Łęski - astronom
Stefan Kuczyński - fizyk
Rafał Czerniakowski junior - lekarz
Ludwik Bierkowski - ortopeda
Józef Majer
Fryderyk Skobel
Michał Wiszniewski
K. Bandtke
OSIĄGNIĘCIA: (nie chce mi się już tego opracowywać dokładnie, wymienię tylko znaczące postacie)
Wydział Lekarski:
Józef Dietl, Józef Majer, Fryderyk Skobla, Ludwig Reichmann (odkrywca kryształków heminy i badania nad naczyniami limfatycznymi), Henryk Kadyi, Kazimierz Kostanecki, Tadeusz Borowicz (odkrywca m.in.: zjawiska żerności ściennych komórek naczyń włosowatych wątroby i kryształków hemoglobiny), Napoleon Cybulski, Odon Bujwid, Henryk Jordan, Jan Mikulicz, Ludwig Rygierd (resekcja żołądka oraz inne zabiegi chirurgiczne), Ludomił Korczyński,
Wydział Filozoficzny:
Józef Szujski, Walerian Kalinka, Michał Bobrzyński, Stanisław Tarnowski, HISTORYCY: Tadeusz Wojechowski, Franciszek Piekosiński, Stanisław Smolka, Karol Potkański, Stanisław Krzyżanowski, Wincenty Zakrzewski, poza tym Franciszek Bujak, Jan Paśnik, Wacław Sobiecki, Władysław Konopczyński, Wacław Tokarz
Lucjan Malinowski, Jan Michał Rozwadowski, Jan Łoś, Kazimierz Nitsch
Kazimierz Morawski, Leon Sternach, Tadeusz Sinko, Ignacy Chrzanowski, Maurycy Mann, Marian Szyjkowski, Józef Ujejski, Ludwik Biernacki, Stanisław Pigoń, Roman Pollak, Julian Krzyżanowski, Józef Łepkowski, Edmund Buland, Rajmund Gostkowski, Mieczysław Ruxer, Stanisław Gąsiorowski, Marian Sokołowski, Feliks Kopera, Julian Magaczewski, Tadeusz Szydłowski, Roman Dyboski, Leon Paweł Marchlewski, Jan Śleszyński, Kazimierz Żurawski, Stanisław Zaremba, Marian Smoluchowski, Władysław Natanson
Wydział Prawa:
Fryderyk Zolla senior, Stanisław Wróblewski, Stanisław Kutrzeba, Michał Bobrzyński, Stanisław Estreicher, Franciszek Kasparek, Fryderyk Zoll junior, Władysław Leopold Jaworski, Franciszek Ksawery Fierich, Józef Rosenblatt, Edmund Krzymuski, Juliusz Makarewicz, Julian Dunajewski
Wydział Teologiczny:
jezuita Marian Ignacy Morawski, ks. Stefan Pawlicki, ks. Franciszek Gabryl, ks. Władysław Chotkowski, ks. Jan Fijałek, ks. Józef Archutowski,