Mechanizmy immunologicznego uszkodzenia tkanek Typ I reakcji nadwrażliwości wczesnej -zapoczątkowane są przez antygeny reagujące z przeciwciałami (najczęściej klasy IgE), które związane są z komórką (antygen wiąże cząsteczki IgE) -wywołują uwolnienie z komórek tucznych lub bazofili aktywnych mediatorów.
Alergeny: można podzielić na alergeny główne, uczulające ponad 50% pacjentów w określonej grupie np. roztocze kurzu domowego i alergeny słabe i słabych właściwościach alergizujących. -pyłki roślin, zarodniki pleśni -kurz domowy (wydaliny roztoczy kurzu domowego) -sierść zwierzęca, łupież, pióra -pokarmy (mleko, pszenica, jajka, ryby, orzechy, czekolada) -zwierzęce surowice odpornościowe i hormony -jady owadów (pszczół, os) -leki i związki chemiczne (antybiotyki, antyseptyki, leki znieczulające) Przeciwciała IgE: -znaczne powinowactwo wobec komórek tucznych i bazofili -są wytwarzane przez komórki plazmatyczne w błonie śluzowej układu oddechowego i pokarmowego -regulacja wytwarzania IgE jest pod kontrolą komórek Th i wytwarzanych przez nie limfokin -komórki Th2 wytwarzają IL-4, która indukuje przełączanie klas immunoglobulin z IgM na IgE -komórki Th1 wytwarzają INF-γ, który blokuje działanie IL-4
Komórki tuczne: -odgrywają kluczową rolę w reakcjach alergicznych, najbardziej charakterystyczną cechą tych komórek jest obecność ziaren zawierających mediatory procesów zapalnych. -bazofile(granulocyty zasadochłonne) są komórkami krążącymi we krwi i występują w tkankach tylko w niewielkiej liczbie. Mają określony profil mediatorów w ziarnach wydzielających podobnie jak komórki tuczne. Różnią się natomiast od komórek tucznych kształtem jądra. Bazofile żyją krótko, parę dni, komórki tuczne żyją do kilku miesięcy. Bazofile reagują wolniej na bodźce prowadzące do degeneracji. Mediatory chorób atopowych: -jeżeli w wyniku pierwszej ekspozycji na alergen nastąpi wytwarzanie swoistych IgE oraz ich związanie do komórek tucznych i bazofili, to następna ekspozycja na alergen spowoduje wystąpienie reakcji antygenu z przeciwciałem na powierzchni komórki. -krytycznym etapem jest sieciowanie przez alergeny cząsteczek IgE -reakcja ta zapoczątkowuje de granulację i wolnienie mediatorów zmagazynowanych w komórkach tucznych i bazofilach. Komórką o niekwestionowanym znaczeniu, regulującą procesy alergiczne jest limfocyt Th2. Limfocyty Th2 powstają z Th0 pod wpływem IL-4. Cytokinę tę możemy uznać za kluczową dla alergii, ponieważ oprócz wpływu na limfocyty Th reguluje wytwarzanie IgE, migrację eozynofilów do tkanek oraz wpływa na komórki tyczne.
Źródła mediatorów: -gotowe mediatory magazynowane są w komórkach tucznych i bazofilach. -Histamina jest jednym z najważniejszych mediatorów procesów zapalnych. Jest magazynowana w formie związanej z proteoglikanami. Może być uwalniana z ziaren komórek tucznych w wyniku reakcji immunologicznych lub czynników nieswoistych. Znane są 3 rodzaje receptorów dla histaminy: H1, H2, H3. W procesach alergicznych istotne są receptory H1 i H2. Histamina powoduje zwiększoną przepuszczalność naczyń, rozszerza małe naczynia tętnicze i żylne. Powoduje skurcz mięśni gładkich w drzewie oskrzelowym, podrażnienie zakończeń nerwów czuciowych, nasila wydzielanie innych mediatorów np. prostaglandyn y oraz angażuje w procesy zapalne, działając chemotaktycznie. -serotonina -czynniki chemotaktyczne dla eozynofili i neutrofili -czynniki aktywujące płytki krwi. Jest wydzielany przez wiele komórek m.in. przez makrofagi, monocyty, neutrofile, eozyno file, lecz nie przez limfocyty. Jest on odpowiedzialny za skurcz oskrzeli, wzrost przepuszczalności naczyń, wzrost wrażliwości oskrzeli na inne czynniki. Działa również chemotaktyczne i aktywująco na neutrofile i monocyty a także eozynofile. -pochodne kwasu arachidowego. Kwas arachidowy jest jednym z najistotniejszych biologicznie składników błony komórkowej, uwalnianym w wyniku aktywacji komórek tucznych lub bazofili -bradykinina- zwalnia akcję serca Czynniki genetyczne: -gorączka sienna, astma i alergie pokarmowe mogą być dziedziczone (wrodzona skłonność do chorób atopowych) -swoista odpowiedź IgE na dany alergen jest związana z określonymi antygenami leukocytów człowieka (HLA)
Obraz kliniczny: reakcja zachodzi po kilku minutach i ustępuje po godzinie. Późna: występuje u 50% alergików jest to objaw wydzielania mediatorów. Osiąga największe nasilenie w 6-10h od kontaktu z antygenem i może dotyczyć błon śluzowych górnych dróg oddechowych oraz skóry. Reakcja ta ustępuje po 12-24h. Za wystąpienie reakcji późnej są odpowiedzialne wydzielane przez komórki tuczne leukotrieny, czynnik aktywujący płytki, cytokiny INF alfa, IL-1, IL-4 -anafilaksja jest nadwrażliwością wczesną, która może wywołać u skąd inąd zdrowego osobnika w wyniku odpowiedniej ekspozycji na antygen *odpowiedź systemowa (wstrząs anafilaktyczny) *odpowiedź miejscowa *Skórcz mięśni gładkich i zwiększona przepuszczalność naczyń włosowatych -atopia jest reakcją nadwrażliwości wczesnej występującą tylko u genetycznie predysponowanych osobników w wyniku uczulenia swoistym alergenem *skurcz mięśni gładkich i zwiększona przepuszczalność naczyń włosowatych (miejscowy obrzęk) *charakterystyczne objawy: astma oskrzelowa Leczenie: -unikanie alergenu (alergenów)- kontrola środowiska jest najlepszą metodą
-odczulanie- wstrzykiwanie pacjentowi stopniowo coraz większych dawek alergenu, na który jest uczulony *pobudzenie wytwarzania blokujących przeciwciała IgG, które wiążą szkodliwy alergen i zapobiegają jego wiązaniu z IgE na błonie komórek tucznych *farmakoterapia -blokowanie wiązania się mediatorów do docelowych tkanek(preparaty antyhistaminowe) -stabilizacja ziarnistości lub błony komórkowej (kortykosteroidy) -blokowanie uwalniania mediatorów (kromoglikanu sodu, tefilina)
metody diagnostyczne: -testy in vivo (testy skórne) *potencjalne alergeny podawane śródskórnie albo metodą skaryfikacji *24h przed testem należy odstawić leki przeciwhistaminowe *dodatni wynik- obrzęk i zaczerwienienie w miejscu podania alergenu (kontrola dodatnia histamina) *testy na badanie IgE ~ oznaczenie całkowitego stężenia IgE metodą radioimmunologiczną ~ oznaczenie stężenia swoistych IgE (test RAST)
II typ reakcje cytotoksyczne: -uszkodzenie narządów (tkanek) jest związane z zabiciem komórek obcych lub mających na powierzchni nowe antygeny -reakcje cytotoksyczne zapoczątkowane są przez przeciwciała (zazwyczaj klasy IgG lub IgM) reagujące z antygenem związanym z komórką. Patogeneza: -wiązanie przeciwciał klasy IgG lub IgM z epitopami na powierzchni komórek lub tkanek -absorpcja antygenów lub haptenów do tkanek lub komórek, a następnie przyłączenie przeciwciał do tych antygenów
Konsekwencje: -liza lub inaktywacja komórek docelowych przez aktywację dopełniacza -fagocytoza komórek docelowych bez aktywacji lub z aktywacją dopełniacza -cytoliza zależna od przeciwciał (ADCC) z udziałem komórek NK Obraz kliniczny: -hemoliza krwinek czerwonych (reakcje immunologiczne związane z transfuzją- niezgodność antygenowa w układzie AB0 lub Rh), reakcja niszczenia obcych erytrocytów jest uwarunkowana obecnością własnych naturalnych alloprzeciwciał
-choroba hemolityczna noworodków- konflikt serologiczny matczyno-płodowy, własne erytrocyty płodu niszczone są przez obce (matczyne) przeciwciała klasy IgG, przedostające się do krwi płodu przez łożysko, (matka Rh-ujemna rodzi dziecko Rh-dodatnie; zapobieganie- podanie przeciwciał blokujących IgG anty-Rh0 w 26 tygodniu ciąży i w okresie porodu)
-cytopenia polekowa- niektóre leki, ich metabolity, także substancje stanowiące zanieczyszczenia leków mogą osadzać się na powierzchni krwinek lub łączyć się z białkami obecnymi w ich błonie komórkowej. Powstają przeciwciała. Możliwe są dwa mechanizmy uszkodzenia: 1. Lek wiąże się z błoną komórkową, a przyłączające się do niego przeciwciało i dopełniacz niszczą komórkę. 2. Kompleks immunologiczny lek-przeciwciało jest absorbowany na powierzchni komórki, co prowadzi do aktywacji dopełniacza i zabicia komórki. Efekt cytotoksyczny może dotyczyć granulocytów, płytek krwi. -granulocytopenia (przeciwciała przeciwko neutrofilom lub lekom zaabsorbowanym na powierzchni neutrofili) -samoistna plamica małopłytkowa (przeciwciała przeciwko płytką krwi)
Leczenie: -supresja odpowiedzi immunologicznej (leki immunosupresyjne) -usunięcie uszkadzających przeciwciał (transfuzja wymienna, plazmafereza) -odstawienie szkodliwego leku. III typ reakcji wywołane przez kompleksy immunologiczne -kompleksami immunologicznymi są cząsteczki składające się z antygenów połączonych z nimi przeciwciał i ewentualnie składników dopełniacza. Mogą one osadzać się w tkankach inicjować miejscowo procesy zapalne. -zapoczątkowane są przez kompleksy antygen-przeciwciało tworzące się w miejscu uszkodzenia tkanki lub odkładane z krążenia -objawy zależą od umiejscowienia złogów kompleksów ( zapalenie stawów, nerek, naczyń krwionośnych, uszkodzenia skóry) Patogeneza: -tworzenie się rozpuszczalnych kompleksów immunologicznych -uszkodzenia powodują tylko małe kompleksy immunologiczne(wymykają się fagocytozie)-penetrują śródbłonek naczyń i odkładane są w błonie podstawnej naczyń -osadzanie się kompleksów immunologicznych jest ułatwione w odcinkach naczyń krwionośnych, w których zaburzona jest płynność przepływu krwi, występuje wyższe ciśnienie, miejscowe procesy zapalne i zwiększona przepuszczalność naczyń. -aktywowany jest dopełniacz i uwalniane składniki: C3a; C5a *zwiększona przepuszczalność naczyń *czynnik chemotaktyczny dla neutrofili -płytki krwi reagują z kompleksami (mikrozakrzepy) Obraz kliniczny (przykłady) -choroba posurowicza (po podaniu obcej surowicy), występuje ona w ciągu 4-14 dni po podaniu obcogatunkowego białka w okresie narastania stężenia swoistych przeciwciał w surowicy pacjenta kompleksy odkładają się w naczyniach włosowatych skóry, kłębuszków nerkowych, stawów, powodując przemijający odczyn zapalny, klinicznie objawiający się gorączką bólami i obrzękiem stawów, przejściowym białko moczem. -kłębuszkowe zapalenie nerek (po zakażeniu paciorkowcami: przeciwciała, dopełniacze i bakteryjny antygen odkładane w kłębuszkach nerkowych). Destrukcja tkanki jest związana z działaniem płytek ( powstanie mikrozakrzepów) i neutrofilów (uwalnianie enzymów), rozplemem tkanki łącznej, odkładaniem włóknika -choroby autoimmunologiczne( reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy; kompleksy z andogennego antygenu, przeciwciała i dopełniacza) Leczenie: -zmniejszenie stanu zapalnego( aspiryna, leki przeciwhistaminowe, kortykosteroidy) -supresja odpowiedzi immunologicznej (leki immunosupresyjne) -usunięcie uszkadzających kompleksów (plazmafereza)
IV typ reakcje typu komórkowego nadwrażliwość typu późnego -reakcje immunologiczne typu komórkowego nie są zależne od przeciwciał i dopełniacz, zależą od funkcjonowania komórek T -występują w kilkanaście godzin (24-48) od narażenia na antygen. Zmiany zapalne wynikają z działania wydzielanych przez limfocyty T pomocniczych cytokin, które miejscowo aktywują inne komórki, jak makrofagi, limfocyty T cytotoksyczne -komórki efektorowe: komórki odpowiedzialne za reakcję nadwrażliwości typu późnego *działają pośrednio przez rekrutację innych komórek *są CD4+ *rozpoznają obce antygeny ( głównie wewnątrzkomórkowe) *powodują powstanie odporności przez wydzielanie INF-γ i innych limfokin *aktywują makrofagi do działania cytotoksycznego wzmagają odpowiedź komórek B i T -cytotoksyczne limfocyty T (CTLs) *działają cytotoksycznie bezpośrednio *są CD8+ *rozpoznają obce antygeny na większości komórek organizmu *powodują powstanie odporności przez wydzielanie INF-γ oraz bezpośrednie niszczenie komórek docelowych (np. przeszczepionych tkanek, nowotworów, komórek zakażonych przez wirusy) Obraz kliniczny: -reakcje nadwrażliwości typu późnego i reakcje komórek Tc warunkują odporność na: *przewlekłe wewnątrzkomórkowe zakażenia bakteriami (gruźlica, bruceloza) *zakażenia grzybicze, wirusowe, pierwotniakami *nowotwory -komórki Tc odgrywają rolę w odrzucaniu przeszczepów -uczulone limfocyty T biorą udział w mechanizmie uszkodzenia tkanek w kontaktowym zapaleniu skóry oraz niektórych chorobach autoimmunologicznych.
Niedobory odporności: cechy kliniczne związane z upośledzeniem funkcji immunologicznych: -infekcje nawracające lub przewlekłe, charakteryzują się nietypową etiologią (oportunistyczne) lub florą fizjologiczną -powolne zachowanie lub zła odpowiedź na leczenie -brak prawidłowego rozwoju i wzrostu -często wypryski atopowe, przewlekła biegunka, choroby autoimmunologiczne
Postępowanie z pacjentem z niedoborem odporności: *zmniejszanie częstości i skutków infekcji: -unikanie osób z chorobą zakaźną -obserwacja (wczesne wykrywanie infekcji) -szybka i intensywna antybiotykoterapia -czynna lub bierna immunizacja *zastąpienie uszkodzonego składnika układu odpornościowego biernym przeniesieniem lub transplantacją -przeszczep szpiku kostnego, przeszczep komórek macierzystych i krwi pępowinowej -terapia genowa- wektorami wprowadzającymi gen do komórek są modyfikowane retrowirusy. Umożliwiają one wprowadzenie obcego DNA wyłącznie do komórek dzielących się, pozostają zatem nieskuteczne wobec komórek znajdujących się z fazie G0 cyklu
-podawanie puli gamma-globulin -infuzja cytokin (IL-2, GM-CSF, INF-γ) Defekty komórek fagocytujących: zaburzenia ilościowe (granulocytopenia): -przyczyny zmniejszonego wytwarzania neutrofili: *leki uszkadzające szpik kostny *choroby rozrostowe (białaczka) *wrodzone choroby, w których zaburzony jest rozwój komórek macierzystych szpiku *autoprzeciwciała hamujące granulocytopoezę -przyczyny zwiększonego niszczenia neutrofili: *reakcje autoimmunologiczne (np. leki indukujące przeciwciała opsonizujące neutrofile) *hipersplenizm (zwiększone niszczące działanie śledziony) Defekty jakościowe (mogą dotyczyć każdej aktywności fagocytów: chemotaksji, pochłaniania, zabijania, trawienia) -przewlekła choroba ziarniniakowi (defekt wewnątrzkomórkowego zabijania mikroorganizmów) -Zespół Chediaka-Higashiego (dziedziczy się jako cecha autosomalna recesywna; neutrofile mają olbrzymie lizosomy, natomiast zaburzona jest zdolność uwalniania zawartości lizosomów, chorzy wykazujący zaburzenia pigmentacji, skłonność do nawracających ropnych zakażeń i nacieków limfocytowych w narządach) -Zespół Joba (defekt chemotaksji neutrofili, prawidłowe pochłanianie i aktywność zabijająca; charakteryzuje się występowaniem zimnych ropni gronkowcowych, przewlekłym wypryskiem, zapalenie ucha środkowego)
-Zespół „leniwych” leukocytów (defekt chemotaksji neutrofili) -niedobór adhezji leukocytów (defekt adhezji i agregacji, słaba aktywność chemotaktyczna i fagocytująca) Obraz kliniczny: -wracające zakażenia bakteryjne, ropne, upośledzone gojenie się ran Zaburzenia związane z niedoborem komórek B i T Zaburzenia związane z niedoborem komórek B: -nawracające infekcje bakteryjne ( zapalenia płuc, zatok, opon mózgowo-rdzeniowych) -niskie stężenia wszystkich lub poszczególnych klas immunoglobulin w surowicy; izolowany niedobór IgA, często występują reakcje alergiczne o charakterze nadwrażliwości na antygen pożywienia. -niezaburzona funkcja komórek T Zaburzenia związane z niedoborem komórek T: -Zespół DiGeorge'a- wrodzony niedorozwój grasicy (głębokie uszkodzenie funkcji komórek T z nawracającymi infekcjami wywołanymi przez wirusy, grzyby, pierwotniaki, bakterie). Wada stanowi następstwo delecji fragmentu chromosomu 22. Wskazuje na znaczenie niektórych czynników zewnętrznych np. spożywanie alkoholu przez matkę, zakażeń wewnątrzmacicznych. Dzieci rodzą się z brakiem grasicy, przytarczyc, wadami dużych naczyń i serca oraz deformacją części twarzy.
Zaburzenia związane ze złożonym niedoborem komórek T i B: -ciężki złożony niedobór immunologiczny (SCID)-defekt odporności humoralnej (niezbędny jest przeszczep szpiku), stwierdza się zanik centralnych i obwodowych narządów limfatycznych. Aktywność komórek NK jest prawidłowa. Dzieci do 3 miesiąca życia rozwijają się prawidłowo, potem pojawiają się zakażenia drożdżakami, następnie dziecko przestaje rosnąć, dochodzi do zakażeń o gwałtownym przebiegu. -zespół Wiskotta-Aldricha; dziedziczy się jako cecha recesywna sprzężona z chromosomem X. Chłopcy cierpią na skazę krwotoczną związaną ze zmniejszoną liczbą płytek krwi, zmiany skórne o typie wyprysku i zwiększoną podatnością na ropne zakażenia. -ataksja- teleangiektazja; dziedziczy się w sposób recesywny i jest wynikiem mutacji genu chromosomu 11. Objawy: uszkodzenie OUN i obwodowego układu nerwowego, nieskoordynowany ruch mięśni (ataksja), rozszerzenie drobnych na czyń krwionośnych (teleangiektazje), hipogonadyzm, zwiększona częstość występowania nowotworów, nawracające infekcje płuc oraz zatok. Niedobory dopełniacza: -brak składników C1, C2, C4, uniemożliwia uruchomienie drogi klasycznej, natomiast zachowana jest aktywacja dopełniacza drogą alternatywną, sam proces przebiega wolniej. -niedobory składników dopełniacza lub ich funkcji= zwiększona częstość zakażeń i chorób autoimmunologicznych. -niedobór C5- zwiększona podatność na infekcje bakteryjne ( zaburzenia chemotaksji) -niedobory C3 i C4- zaburzenia podobne do SLE ( niemożność eliminowania kompleksów immunologicznych) Choroby o podłożu autoimmunologicznym: Odpowiedź autoimmunizacyjna= to odpowiedź odpornościowa osoby na antygeny obecne w jego własnych tkankach. Choroby autoimmunizacyjne są schorzeniami przewlekłymi charakteryzującymi się okresami pogorszeń i polepszeń, zmniejszającymi komfort życia, prowadzącymi do śmierci. -uszkodzenie mechanizmów rozpoznawania własnych struktur ciała (tolerancja własnych antygenów) może spowodować chorobę autoimmunologiczną -w odpowiedzi autoimmunologicznej mogą uczestniczyć czynniki humoralne lub komórkowe, większość chorób, autoimmunizacyjnych towarzyszą autoprzeciwciała i one powodują uszkodzenia. -powstanie przeciwciał może być skutkiem uszkodzenia narządu i uwolnienia z niego antygenów, niedostępnych normalnie dla układu odpornościowego. -jeżeli występowanie antygenu ogranicza się do konkretnego narządu lub tkanki mówimy o chorobach narządowo swoistych np. choroba Hashimoto, choroba Graresa-Basedowa, cukrzyca typu I. -możliwe mechanizmy: rekrutacja limfocytów Th1 x limfocytami B lub Tc wywołuje samoniszczącą odpowiedź odpornościową -nadmiar aktywności autoreaktywnych limfocytów Th -mimikra molekularna- autoantygeny i czynniki pozaustrojowe np. wirusy, bakterie mają identyczny epitopy) -niedobór limfocytów Ts, które normalnie tłumią odpowiedź odpornościową na antygen -uwalnianie ukrytego autoantygenu np. cukrzyca typu I- trzustka (antygeny komórek beta), pęcherzyca zwykła- skóra (desmogleina3), toczeń układowy rumieniowaty- skóra, stawy, nerki, OUN, krew(DNA) -predyspozycja genetyczna -występowanie rodzinne zależy od czynników dziedzicznych (HLA) a nie środowiskowych. -większość chorób autoimmunizacyjnych jest skojarzona z cząsteczkami HLA klasy II- HLA DR2, DR3, DR4 -choroby te występują częściej u kobiet niż u mężczyzn np. reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy, stwardnienie rozsiane, zespół Sjögrena -wiek- częstotliwość wzrasta z wiekiem Rozpoznanie: -podwyższone stężenie gamma-globulin w surowicy -obecność różnych autoprzeciwciał -obniżenie stężenia limfocytów Ts -biopsja narządów np. nerek- odkładanie kompleksów autoimmunologicznych Leczenie: -substancja np. podawanie insuliny cukrzykowi -transplantacja zniszczonych struktur np. przeszczep allogenicznych wysepek trzustkowych w cukrzycy
-niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz glikokortykosteroidy, immunosupresyjne leki cytotoksyczne, plazmafereza- wymiana osocza (usunięcia szkodliwych przeciwciał i kompleksów immunologicznych), usunięcie śledzony- choroba hemolityczna, przeciwciała monoklonalne przeciwko limfocytom T i cząsteczkom MHC II klasy, cząsteczkom adhezyjnym (uczestniczą one w procesie przechodzenia leukocytów z krwi do miejsca reakcji zapalnej) -terapia genowa- dostarczenie gonu kodującego białko o znaczeniu terapeutycznym. Choroby autoimmunologiczne: Toczeń rumieniowaty układowy (SLE) -jest to chorobą przewlekłą, zapalną, układową (wielonarządową) dotyczącą głównie młodych kobiet w wieku rozrodczym. Rozwija się w skutek złożonych zaburzeń układu odpornościowego, prowadzących do przewlekłego procesy zapalnego w wielu tkankach i narządach. Etiologia: -czynnik genetyczny -czynnik hormonalny (udział hormonów płciowych) -czynnik środowiskowy (ekspozycja na światło słoneczne, przewlekłe zakażenie wirusowe) -złożone zaburzenia immunologiczne (obecność przeciwciał p-jądrowych)
Obraz kliniczny: -objawy ogólne: złe samopoczucie, gorączka, senność, utrata masy ciała, stany podgorączkowe -obejmuje liczne tkanki: skórę, śluzówkę, nerki, mózg (psychozy, napady padaczkowe) i układu krążenia, układu pokarmowego (zaburzenia połykania, ból brzucha, zapalenie trzustki). Charakterystyczny jest rumień motylowaty tj. rumieniowata wysypka pojawiająca się na nosie i policzkach. Łysienie, płytki owrzodzenia w jamie ustnej i nosowej, wybroczyny, bóle stawów i mięśni.
Kryteria rozpoznania tocznia:
Rumień na twarzy, nadwrażliwość na światło słoneczne, owrzodzenia w jamie ustnej, zapalenie stawów bez nadżerek, zapalenie opłucnej lub osierdzia, zmiany w nerkach, zmiany w układzie nerwowym, zaburzenia hematologiczne, zaburzenia immunologiczne, obecność przeciwciał przeciwjądrowych
Zespół Sjogrena: jest przewlekłą chorobą zapalną o podłożu autoimmunologicznym, w której dochodzi do powstania nacieków z limfocytów w obrębie gruczołów wydzielania zewnętrznego i upośledzenia ich czynności. Głównym miejscem ataku są gruczoły łzowe i ślinowe. Większość chorych to kobiety.
Etiologia: podejrzewa się udział czynników genetycznych i środowiskowych. Wykazano związek występowania zespołu z obecnością antygenów HLA B8, DR2, DR3 oraz udział wirusów CMV, HCV, HIV.
Objawy ogólne: suche oczy- wysychające zapalenie rogówki i spojówki oraz suchość śluzówki jamy ustnej, suchość nosa, krtani, oskrzeli, zmniejsza się wilgotność pochwy. Objawy pozagruczołowe: ból lub zapalenie stawów, powiększenie węzłów chłonnych, zmiany w płucach, zapalenie trzustki, zapalenie nerwów obwodowych.
Wyniki badań imuno.: Hipergammaglobulinemia- znaczna aktywność limfocytów B. Obecność czynnika reumatoidalnego, przeciwciał przeciwjądrowych i przeciwciała przeciw nabłonkowi przewodu pokarmowego.
Kryteria rozpoznania: objawy suchego oka, objawy ze strony jamy ustnej, badanie histologiczne.
Stwardnienie rozsiane: jest przewlekłą chorobą nawrotową nerwowo-mięśniową z okresami zaostrzenia i remisji.
Etiologia: jest nieznana, uważa się, że rozwija się u osób z uwarunkowaną genetycznie podatnością pod wpływem czynnika środowiskowego.
Objawy ogólne: cechą charakterystyczną jest lokalizacyjne i czasowe rozsianie objawów co wynika z dynamiki procesu chorobowego, powodującego uszkodzenie różnych obszarów OUN w różnym czasie. Najczęstsze objawy to: zaburzenia czucia w obrębie co najmniej jednej kończyny, zaburzenia równowagi i chodu, utrata wzroku w jednym oku, podwójne widzenie, postępujące osłabienie, ostre zapalenie rdzenia kręgowego, zaburzenia czucia w obrębie twarzy. Zaburzenia psychiczne: śmiech lub płacz nieadekwatnie do sytuacji, zmęczenie może być pierwszym objawem choroby, zaburzenia oddawania moczu i stolca, zaburzenia czynności seksualnych. Uszkodzenia zapalne składające się z nacieków komórek jednojądrzastych i ognisk demielinizacji, ograniczają się do mieliny w OUN.
Przebieg choroby: nawracająco-zwalniająca, wtórnie postępująca, pierwotnie postępująca, postępująca z nakładającymi się rzutami.
Wyniki badań immuno.:
-przyczyna stwardnienia jest nieznana, bierze się pod uwagę czynnik zakaźny
-podwyższone stężenie przeciwciał przeciw wirusowi odry w surowicy i płynie rdzeniowym(związek HLA-DR2 i HLA-DQ wskazuje, że podatność może być uwarunkowana dziedzicznie)
-podwyższone stężenie IgG w płynie rdzeniowym, wzrost stosunku stężenia immunoglobulin w płynie rdzeniowym do ich stężenia w surowicy
-obniżone stężenie krążących limfocytów T i podwyższone stężenie limfocytów B- obniżone stężenie nadwrażliwości typu późnego na wirusa odry.
Autoimmunizacyjne choroby hemolityczne: należy do nich niedokrwistość hemolityczna z ciepłymi oraz zimnymi przeciwciałami.
Objawy ogólne: zmęczenie, gorączka, żółtaczka i powiększenie śledziony- związane z obecnością przeciwciał przeciw antygenom własnych krwinek czerwonych.
Wyniki badań immuno.: ciepłe przeciwciała klasy IgG wykazują aktywność w 37st.C. są skierowane przeciw antygenom powierzchniowym. Zimne przeciwciała wykazują aktywność w 4st.C, są klasy IgM, wiążą dopełniacz i aglutynują erytrocyty.IgM jest swoista wobec antygenu I.