Pracownia techniczna		Rok szkolny 2008/09		Numer ćwiczenia:
Wykonał:	Nr z dziennika: 5	Klasa 3 s		Grupa: 1	Data:
Ocena:			Sprawdził:
Temat ćwiczenia: Próby technologiczne			Cel ćwiczenia:

Próby technologiczne mają na celu sprawdzenie własności technologicznych danego materiału. Wyniki, w zależności od rodzajów przeprowadzanych prób, podaje się w jednostkach umownych lub tylko na podstawie obserwacji badanego materiału podczas przeprowadzania próby. Próbom technologicznym możemy poddawać bednarki, blachy, druty, pręty i walcówkę, kształtowniki i rury.

1. Próba zginania

Technologiczna próba zginania metali. Próba ta (PN-78/H-04408) jest przeprowadzana w celu sprawdzenia zdolności materiału do odkształceń plastycznych przy zginaniu, za pomocą prasy lub maszyny wytrzymałościowej. Próbkę ustawioną na dwóch podporach nastawnych, wyposażonych w obracające się wałki, zgina się równomiernie i nieprzerwanie za pomocą trzpienia o określonej grubości i zaokrągleniu, ustawionego w połowie odległości między podporami, z ewentualnym zastosowaniem wkładek (rys.4). Zamiast podpór można użyć przystosowanej do tego celu podkładki z pryzmatycznym wycięciem o rozwartości nie mniejszej niż 125 mm, w kształcie litery „U” lub „V”, o kącie rozwarcia 60°. Wynik próby jest uważany za dodatni, jeżeli przy zgięciu jednym z podanych sposobów próbka nie ulega złamaniu i nie wykaże na zewnętrznej zgiętej powierzchni naderwań, rozwarstwień lub pęknięć.

Sposób przeprowadzania technologicznej próby zginania metali: a) do określonego kąta zgięcia  < 180a, b) do równoległości ramion z wkładką, c) do styku ramion.

2. Próba przeginania

Próba przeginania blach, taśm i bednarki (PN-80/H-04407) jest przeprowadzana za pomocą urządzenia o budowie zbliżonej do urządzenia stosowanego do przeginania drutów. Promień zaokrąglenia szczęk zależy od grubości materiału (tab.6). Próba polega na wielokrotnym obustronnym przeginaniu kolejno co najmniej pięciu próbek o szerokości d = 20 mm i długości l = 100 ÷ 150 mm, aż do pojawienia się pęknięcia. Próbki z taśm i bednarki o szerokości mniejszej niż 20 mm odcina się bezpośrednio z długości. Wyniki prób uważa się za dodatnie, jeżeli próbka po wykonaniu przewidzianej liczby przegięć nie wykazuje na powierzchni rozwarstwień, pęknięć lub Próba przeginania. Próba przeginania blach, taśm i bednarki (PN-80/H-04407) jest przeprowadzana za pomocą urządzenia o budowie zbliżonej do urządzenia stosowanego do przeginania drutów. Promień zaokrąglenia szczęk zależy od grubości materiału (tab.6). Próba polega na wielokrotnym obustronnym przeginaniu kolejno co najmniej pięciu próbek o szerokości d = 20 mm i długości l = 100 ÷ 150 mm, aż do pojawienia się pęknięcia. Próbki z taśm i bednarki o szerokości mniejszej niż 20 mm odcina się bezpośrednio z długości. Wyniki prób uważa się za dodatnie, jeżeli próbka po wykonaniu przewidzianej liczby przegięć nie wykazuje na powierzchni rozwarstwień, pęknięć lub złamania.

Grubość próbki [mm]		Promień rolki R [mm]
	do 0,3	1,0
powyżej 0,3	do 0,5	2,5
powyżej 0,5	do 1,0	5,0
powyżej 1,0	do 1,5	7,5
powyżej 1,5	do 3,0	10,5

3. Próba tłoczności ( Próba Erichsena )

Próba tłoczności metodą Erichsena (PN-79/H-04400) jest przeprowadzana dla cienkich blach, taśm i bednarki o grubości g ≥ 0,1 mm i szerokości b ≥ 13 mm ze stali, metali nieżelaznych i ich stopów (rys.3). Polega na powolnym wtłaczaniu kulki lub stempla zakończonego kulisto, o średnicy 3, 8, 15 lub 20 mm  dobieranej w zależności od grubości blachy (tab.5), w próbkę dociśniętą do matrycy o odpowiedniej średnicy 5, 11, 21 i 27 mm za pomocą dociskacza. Wtłaczanie przerywa się w chwili powstania pęknięcia w próbce. Wynik próby tłoczności metodą Erichsena stanowi średnia arytmetyczna wyników pomiarów głębokości trzech wtłoczeń.

Symbol rodzaju próby	Wymiary próbki [mm]		Średnica zakończenia stempla	Wewnętrzna średnica [mm]
		grubość		szerokość lub średnica		matrycy	pierścienia dociskowego
IE	0,2  2,0	90 i więcej	20 ±0,05	27 ±0,05	33 ±0,1
IE21	0,2  2,0	55  90	15 ±0,02	21 ±0,02	18 ±0,1
IE11	0,2  1,0	30  55	8 ±0,02	11 ±0,02	10 ±0,1
IE5	0,1  0,75	13  30	3 ±0,02	5 ±0,02	3,5 ±0,1

Tłoczność oznaczana jest symbolem IE z indeksem oznaczającym wewnętrzną średnicę matrycy, z podaniem głębokości wtłoczenia w milimetrach, np. IE₂₁ = 6,4 mm. W przypadku największej średnicy matrycy nie podaje się jej w indeksie, oznaczając tłoczność IE. Jeżeli moment pęknięcia jest określony na podstawie nagłego obniżenia siły wtłaczania, oznaczenie uzupełnia się dodatkowo literą N, odpowiednio: IE^N₅, IE^N₁₁, IE^N₂₁, IE^N.

Rys. 3. Próba tłoczności Erichsena: a  schemat aparatu, b  schemat pomiaru: 1  próbka, 2  matryca, 3  pierścień dociskający, 4  stempel, 5  lustro.

---