Ćwiczenia 15 1.04.2008
Akty prawa miejscowego
Nie są aktami prawa powszechnie obowiązującego. Tzn są powszechnie obowiązujące na terenie na którym działa urząd wydający. Mogą być wydawane na podstawie upoważnienia ustawowego
w celu wykonania ustawy
upoważnienie ogólne - związane z zakresem działania organu
Ich zgodność z Konstytucją bada Naczelny Sąd Administracyjny
Akty prawa wewnętrznego
Nie ma zamkniętego katalogu podmiotów mających uprawnienia do wydawania aktów prawa wewnętrznego.
Mogą je wydawać (wymienione Konstytucji)
Rada Ministrów - uchwała
Prezes Rady Ministrów - zarządzenie
Minister - zarządzenie
Prezydent - zarządzenie
inne podmioty upoważnione ustawowo
Nie jest ustalona konkretna forma tych aktów.
Nie są aktami prawa powszechnie obowiązującego. Obowiązują jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu ten akt.
Można je wydawać na podstawie upoważnienia ustawowego.
Precedensy, konwenanse, zwyczaje
Są to niepisane źródła prawa.
Precedens konstytucyjny
Precedens - świadome rozstrzygnięcie jakiejś sytuacji nie reglamentowanej prawnie z zamiarem ustalenia takiego rozstrzygnięcia na przyszłość.
Precedens konstytucyjny może przekształcić się w normę prawną np. Premier Jan Krzysztof Bielecki podał się do dymisji na pierwszym posiedzeniu Sejmu chociaż nie miał takiego obowiązku. Później zachowanie to zostało ujęte jako norma w Małej Konstytucji 1992r.
Konwenans (zwyczaj) konstytucyjny
Konwenans konstytucyjny - utrwalony precedens, np. stukanie laską marszałkowską na początek obrad; dyskontynuacja prac parlamentu.
Przykłady konwenansów:
Prezydent jest obecny na pierwszym posiedzeniu Sejmu (złamano w tej kadencji)
pierwszego posiedzenia Sejmu nie odracza się aż do wyboru Marszałka i wice-marszałków
ustalano skład komisji w drodze konsensusu i nad składem komisji głosowano w całości (złamane w tej kadencji)
Zasada dyskontynuacji prac parlamentu jako nietypowy przykład konwenansu
Jest to konwenans, nie jest wspomniany w Konstytucji. Ale w ustawach są określone od niego wyjątki a więc skoro są wyjątki to musi istnieć też norma.
Wyjątki od zasady dyskontynuacji prac parlamentu:
ustawa budżetowa
raport komisji śledczej
projekt obywatelski
Prawo zwyczajowe
Prawo zwyczajowe - reguły postępowania, utrwalone i niezmienne przez długi okres czasu, którym towarzyszy powszechne przekonanie o ich normatywnym charakterze.
Prawo zwyczajowe nie ma obecnie znaczenia. Pewną rolę mogą odgrywać konwenanse, zależy to od kultury politycznej danego kraju.
PARLAMENTARYZM
Zagadnienia wstępne
Geneza istnienia Izb Wyższych
tradycja, historia - Rady Królewskie,
ustrój federalny państwa - mają zapewnić równą reprezentację poszczególnych części stanowych - na świecie jest 46 federacji, tylko w 2 nie ma Izby Wyższej
Argumenty za i przeciw istnieniem senatu
Argumenty za i przeciw istnieniem senatu |
||
ZA |
|
PRZECIW |
Monteskiusz - dwuizbowy parlament gwarantem równowagi |
|
(W Polsce) Senat jest kalką polityczną Sejmu |
Jefferson - co 2 oczu to nie 1 - Senat może zauważyć błędy których nie dostrzeże Sejm |
|
Senat kosztuje - około 100mln zł rocznie (niewiele w porównaniu z deficytem 28mld, wydatkami budżetu 240mld, becikowym 600mln) |
(W Polsce) Możliwość wejścia niezależnych kandydatów - ale w praktyce mało niezależnych (w tej kadencji Cimoszewicz, wcześniej Kutz, Piesiewicz(?), Płażyński - czyli w zasadzie wszyscy tylko startowali jako niezależni) |
|
Dużo mniej Senatorów zawodowych niż Posłów zawodowych a więc mogą się mniej przykładać do obowiązków. |
Temperatura sporu politycznego w Senacie jest niższa niż w Sejmie, łatwiej o spokojną refleksję i dobre poprawki do ustaw |
|
Wydłużenie procesu legislacyjnego (ale z drugiej strony w Polsce występuje „inflacja prawa”, uchwalamy za dużo aktów prawnych, za bardzo szczegółowych). |
Wyższy poziom wykształcenia w Senacie |
|
|
Sejm w znacznej większości przyjmuje poprawki Senatu - warto, żeby Senat istniał |
|
|
Co zrobić z kompetencjami Senatu? Komu je przekazać? Czy w wyniku tych zmian zostanie zachowana równowaga między władzami? |
|
|
Pomysły na reformę Senatu
odpartyjnienie Senatu np.
część Senatorów nie pochodzi z wyboru np. byli Prezesie TK, byli RPO, byli Marszałkowie Senatu, byli Prezydenci
rozdzielenie kadencji Sejmu i Senatu
Kompetencje Senatu
bierze udział w procesie ustawodawczym
bierze udział w wyborze Prezesa NIK, IPN, RPD, RPO(?)
desygnuje Senatora do Krajowej Rady Sądownictwa, trzech członków KRRiTV (?)
tworzy wraz z Sejmem Zgromadzenie Narodowe
funkcja ustrojodawcza
wyraża zgodę na referendum
…
Kadencja
Zaczyna się w dniu zebrania się Sejmu na pierwsze posiedzenie (które ma miejsce w ciągu 30 dni od wyborów, lub 15 dni jeśli poprzedni parlament został rozwiązany).
Kadencja trwa 4 lata i jest to najczęściej przyjmowana długość trwania kadencji.
Kadencyjność jest niezbędnym mechanizmem demokracji.
Skracanie kadencji w Polsce
Prezydent może skrócić:
nieuchwalenie budżetu
Prezydent musi skrócić:
w trzech próbach nie uda się wybrać premiera
2/3 z 460 posłów zdecyduje się rozwiązać Parlament
Dwa modele skracania kadencji parlamentu
w przypadkach wymienionych w Konstytucji - utrudnia skrócenia kadencji co powoduje stabilizację parlamentu, często za bardzo utrudnia
Premier może skrócić kadencje w każdym momencie - np. w Wielkiej Brytanii - tam kadencja trwa 6 lat, ale praktycznie z reguły na to uprawnienie Premiera trwa ona od 3,5 do 4,5 roku. - większa elastyczność.
W Polsce model brytyjski jest nie do zastosowania bo nie wiadomo, kto miałby o tym decydować, Prezydent czy Premier? Wg. Konstytucji Prezydent, co rodzi pole do nadużyć np. ze względu na niechęć do premiera.
Przyczyny skracania kadencji
zapobieganie chaosowi parlamentarnemu
zapobieganie nieefektywności działania rządu
zapobiegnięcie kryzysowi pozaparlamentarnemu
chęć utrwalenia przemian, uzyskania mandatu zaufania
Przedłużenie kadencji
w czasie stanów nadzwyczajnych - na cały okres ich trwania + 90 dni - ponieważ jeśliby przeprowadzić wybory w stanie nadzwyczajnym mogłyby nie być one wolne
3