Ustawa
Przewidziana przez konstytucję
Nauka prawa wyróżnia klasyfikacje ustaw ale z punktu widzenia prawa konstytucyjnego:
def. ustawy z punktu widzenia prawa konstytucyjnego
ustawa - akt normatywny zawierający normy abstrakcyjne i generalne uchwalone przez parlament w szczególnej procedurze o najwyższej po Konstytucji mocy prawnej i nieograniczonym zakresie przedmiotowym
normy
generalne - adresowane do klasy podmiotów wyróżnionych ze względu na jakąś wspólną ich cechę
abstrakcyjne - wskazujące na wzory zachowań
Sposoby uchwalania ustaw
- przez Parlament - tak jest w Polsce
- referendum - Szwajcaria
Zakres przedmiotowy ustawy
Zakres przedmiotowy ustawy jest to określenie jakie treści może zawierać ustawa, czego może dotyczyć.
wskazuje co ustawa musi regulować
wszystkie kwestie, które w przeszłości też były regulowane ustawą
każde zagadnienie, które Konstytucja nakazuje regulować ustawą
sprawy ważne dla państwa i obywateli (budżet, podatki, status jednostki w państwie, organizacja i kompetencje organów władzy publicznej)
wskazuje co ustawa może regulować
Parlament jest nieograniczony, może regulować co chce, pod warunkiem że nie zabrania tego Konstytucja.
Moc prawna ustawy
Moc prawna ustawy jest najwyższa po Konstytucji - art. 87. Do wydania ustawy Parlament nie potrzebuje szczególnego uprawnienia.
Normy zawarte w ustawie mogą być uchwalane, zmieniane, zawieszane, tylko inną normą ustawową, nigdy zaś przez akt niższego rzędy.
Ustawa organiczna
Była to forma planowana w naszej Konstytucji ale tuż przed jej uchwaleniem została wycofana. Jest to popularna forma we Francji.
Ustawy organiczne wyróżniają się odmiennym trybem uchwalenia - ciężej jest je uchwalić i zmienić - potrzeba jest kwalifikowana większość głosów).
Szczególna moc prawna
Ustawa organiczna stoi powyżej ustawy zwykłej w hierarchii źródeł prawa.
Szczególna treść
Ustawa organiczna reguluje kompetencje władzy publicznej.
Zaletą ustaw organicznych jest to, że gwarantują pewną stabilność (do zmiany potrzebne porozumienie z opozycją) ale z drugiej strony mogą stać się przyczyną stagnacji.
Ratyfikowane umowy międzynarodowe
Umowy międzynarodowe zawiera Rada Ministrów a czasem poszczególni ministrowie lub inne podmioty np. Rada Miasta.
Ratyfikacji (potwierdzenia faktu zawarcia) - dokonuje Prezydent.
Nie każda umowa zawarta przez Radę Ministrów czy ministra podlega ratyfikacji.
Umowy międzynarodowe są częścią krajowego porządku prawnego, ale tylko te, które są ratyfikowane i ogłoszone (jak każda norma prawna). Te, które nie podlegają ratyfikacji nie są częścią porządku prawnego.
Podział umów międzynarodowych
dla ratyfikacji wymagają zgody wyrażonej w ustawie
Pokoje, sojusze, układy polityczne, układy wojskowe
wolności, prawa lub obowiązki określone w Konstytucji
członkostwa RP w organizacji międzynarodowej
znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym
spraw uregulowanych w ustawie, lub dla których Konstytucja wymaga ustawy
W tych sprawach zgodę muszą wyrazić obie Izby Parlamentu. Tego rodzaju umowy w hierarchii aktów prawnych znajdują się poniżej Konstytucji ale ponad ustawami - mają pierwszeństwo przed prawem krajowym.
Podmiotem upoważnionym do sprawdzania zgodności umów międzynarodowych i ustaw o ratyfikacji umów międzynarodowych jest Trybunał Konstytucyjny.
dla ratyfikacji nie jest konieczna zgoda wyrażona w ustawie - rząd informuje Parlament, że przedkłada ustawę Prezydentowi.
Tego rodzaju umowy w hierarchii aktów prawnych stoją poniżej ustawy, co wynika z art. 91 ust. 2 - zasada racjonalnego prawodawcy (???). Trwa spór czy te umowy nie powinny być traktowane równoważnie z ustawami.
Polski prawodawca przyjął zasadę przyjaznej interpretacji prawa umów międzynarodowych, która oznacza, że należy tak interpretować przepisy ustawy i umowy międzynarodowej aby nie zachodziła kolizja.
Umowa międzynarodowa staje się częścią porządku prawnego gdy zostanie opublikowana w dzienniku ustaw.
Szczególny rodzaj umów międzynarodowych
Szczególny rodzaj umów międzynarodowych i szczególny tryb wyrażania zgody na ich wejście w życie obowiązuje w przypadku ustaw, na podstawie których Rzeczpospolita przekazuje organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu część kompetencji organów władzy publicznej np. Traktat Europejski.
Tryb wyrażania zgody:
parlamentarny - uchwalenie ustawy wyrażającej zgodę na ratyfikację - 2/3 posłów, 2/3 senatorów, w obecności ½ ustawowej liczby posłów/senatorów (większość jeszcze większa niż przy zmianie Konstytucji).
referendalny - naród wyraża zgodę w referendum, konieczna jest 50% frekwencja. Trwają spory dotyczące sytuacji, w której nie zostanie spełniony warunek 50% frekwencji. Większość teoretyków uważa, że może wtedy zadziałać tryb pierwszy, a więc parlamentarny.
Prawo wspólnotowe (unijne)
Podział prawa unijnego
pierwotne - prawo traktatów (wszystkie traktaty założycielskie, wszystkie traktaty akcesyjne). Ma charakter umowy międzynarodowej multilateralnej (???) i ma taką samą rangę jak ratyfikowana umowa międzynarodowa.
wtórne - prawo stanowione przez organy UE (rozporządzenia, dyrektywy, decyzje)
dyrektywy - dokumenty zobowiązujący państwo do czegoś, określa cele jakie państwo ma osiągnąć ale pozostawia dowolność co do wyboru metod
rozporządzenie - akt nadający się do stosowania bezpośredniego
Prawo wspólnotowe jest częścią krajowego porządku prawnego. W przypadku kolizji z ustawami prawo wspólnotowe ma pierwszeństwo.
W razie niezgodności prawa wspólnotowego z Konstytucją Trybunał Konstytucyjny widzi trzy wyjścia:
zmiana Konstytucji
renegocjacja traktatu
wystąpienie z UE