ROZDZIAŁ XVI

ZAWIESZENIE I PODJĘCIE ZAWIESZONEGO POSTĘPOWANIA PRZYGOTOWAWCZEGO

Alina Dowejko

1. Zawieszenie postępowania przygotowawczego.

Przepis § 1 art. 22 kpk. stanowi zasadniczą podstawę prawną zawieszenia postępowania przygotowawczego.

Poza tym zawieszenie postępowania karnego przewidziane jest jeszcze w innych przepisach:

1. art. 11 § 2 kpk. - zawieszenie tzw. absorbcyjne - zastrzeżone do właściwości prokuratora,

2. art. 61 § 1 kpk. - zawiesza się postępowanie prywatnoskargowe w razie śmierci oskarżyciela prywatnego,

3. art. 105 ust. 3 Konstytucji RP - zawieszenie postępowania wszczętego przeciwko osobie przed dniem wyboru jej na posła lub senatora (to zawieszenie jako jedyne przerywa bieg przedawnienia),

4. art. 7 ustawy o świadku koronnym - zawieszenie postępowania w stosunku do osoby świadka koronnego - po uprzednim wyłączeniu materiałów do odrębnego postępowania - do czasu prawomocnego zakończenia postępowania przeciwko pozostałym sprawcom,

5. art. 11 ust. 4 ustawy o Trybunale Stanu - zawieszenie wcześniej wszczętego postępowania karnego po przekazaniu przewodniczącemu Trybunału Stanu uchwały Sejmu o pociągnięciu do odpowiedzialności konstytucyjnej osoby, przeciwko której toczyło się postępowanie karne,

6. art. 30 a ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich - zawieszenie postępowania, jeśli nieletni ukrywa się lub nie można go ująć.

Przyczyną zawieszenia postępowania jest istnienie długotrwałej przeszkody uniemożliwiającej prowadzenie postępowania.

Art. 22 § 1 kpk. wymienia przykładowe przyczyny zawieszenia postępowania:

1. niemożność ujęcia podejrzanego - to nie tylko ukrywanie się podejrzanego, ale także np. długotrwała nieobecność w kraju,

2. choroba psychiczna podejrzanego, powodująca niemożność udziału w postępowaniu - stwierdzenie choroby psychicznej uzasadniającej zawieszenie postępowania wymaga opinii co najmniej dwóch biegłych lekarzy psychiatrów (art. 202 § 4 kpk.),

3. inna ciężka choroba powodująca niemożność brania przez podejrzanego udziału w postępowaniu - należy przez nią rozumieć wyłącznie chorobę somatyczną. Przepisy kpk. nie zawierają w odniesieniu do choroby somatycznej odpowiednika przepisu art. 202 § 4. Może ona być stwierdzona zatem bądź w sposób przewidziany dla usprawiedliwienia niestawiennictwa uczestników postępowania z powodu choroby (zaświadczenie lekarskie), bądź na podstawie opinii biegłych powołanych w trybie art. 193 kpk.

Oprócz wyżej wymienionych mogą wystąpić inne przyczyny zawieszenia np. klęski żywiołowe, zakłócenia komunikacji, działania wojenne a także zaginięcie lub zniszczenie akt wymagające ich odtworzenia.

Jeżeli chodzi o zawieszenie postępowania z powodu nieosiągalności określonego dowodu (np. zeznań świadka) należy przyjąć, że jeśli nieosiągalność ta ma charakter długotrwały (np. ciężka długotrwała choroba) ale przemijający, a postępowanie nie może się z tego powodu toczyć (np. jest to jedyny świadek), zawieszenie postępowania z tego powodu jest dopuszczalne.

Zawieszenie postępowania może powodować tylko taka okoliczność, która uniemożliwia prowadzenie postępowania, a nie tylko utrudnia.

Przeszkoda ma charakter długotrwały, jeśli według racjonalnych przewidywań uniemożliwia zakończenie postępowania przygotowawczego w ustawowo określonych terminach (art. 309 § 2 i 310 § 2 kpk.)

Przed wydaniem postanowienia o zawieszeniu postępowania należy:

1. wykonać wszystkie możliwe czynności procesowe,

2. sprawdzić czy zostały zebrane i zabezpieczone w sprawie wszystkie dostępne materiały dowodowe,

3. sprawdzić czy podjęto niezbędne czynności w celu wykrycia i ujęcia podejrzanego,

4. ustalić i udokumentować przyczynę zawieszenia postępowania,

5. wydać postanowienie o przedstawieniu zarzutów, jeżeli nie zostało jeszcze wydane, a są warunki do jego wydania (umożliwia wystąpienie z wnioskiem o tymczasowe aresztowanie i wydanie przez prokuratora postanowienia o poszukiwaniu podejrzanego listem gończym).

Decyzja w przedmiocie zawieszenia postępowania przygotowawczego ma formę postanowienia, które wydane jest przez organ prowadzący postępowanie. Postanowienie o zawieszeniu śledztwa oraz prowadzonego przez siebie dochodzenia, nawet powierzonego w całości Policji, wydaje prokurator.

Postanowienie o zawieszeniu wydane przez Policję wymaga zatwierdzenia przez prokuratora (art. 325 kpk.).

W tym miejscu należy zaznaczyć, iż zgodnie z art. 325e dodanym przez ustawę nowelizującą kpk., obowiązującego od 1 lipca 2003r., postępowanie o zawieszeniu dochodzenia będzie mogło być zamieszczone w protokole z przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie i przesłuchania w charakterze świadka osoby zawiadamiającej. Postanowienie takie nie wymaga uzasadnienia, zatwierdza je prokurator.

Po sporządzeniu postanowienia o zawieszeniu postępowania przygotowawczego policjant:

1. przesyła je wraz z aktami sprawy i pismem przewodnim do prokuratora w celu zatwierdzenia. W trakcie zawieszenia akta sprawy pozostają w dyspozycji prokuratora,

2. dokonuje czynności rejestracyjnych (Stp-2).

Zawieszenie postępowania przygotowawczego powoduje przerwanie biegu terminu trwania postępowania. Nie powoduje natomiast przerwania biegu terminu przedawnienia, z wyjątkiem zawieszenia na podstawie art. 105 ust. 3 Konstytucji.

W czasie zawieszenia postępowania należy dokonywać jedynie czynności w celu zabezpieczenia dowodów przed ich utratą lub zniekształceniem art. 22 § 3 kpk.)

Obowiązkowo, nie rzadziej niż raz w ciągu sześciu miesięcy, należy sprawdzać czy przyczyny zawieszenia nadal trwają (§ 181 reg.). W przypadku ustania przyczyny zawieszenia należy wnioskować do prokuratora o podjęcie zawieszonego postępowania.

Zawieszenie postępowania nie stoi na przeszkodzie orzekaniu co do środków zapobiegawczych (art. 225 kpk.). Szczególnie dotyczy to stosowania tymczasowego aresztowania co umożliwia prokuratorowi wydanie postanowienia o poszukiwaniu podejrzanego listem gończym (art. 279 § 1 kpk.)

2. Podjęcie zawieszonego postępowania przygotowawczego.

Zgodnie z art. 22 § 1 kpk. postępowanie zawiesza się na czas trwania przeszkody.

Po ustaniu przyczyny zawieszenia prokurator wydaje postanowienie o jego podjęciu (§ 182 Reg.).

Podstawę prawną takiej decyzji stanowi przepis art. 22 § 1 kpk.

Policja może wnioskować o wydanie postanowienia o podjęciu zawieszonego postępowania. Wnioskowi temu mogą towarzyszyć inne wnioski np. o zastosowanie środków zapobiegawczych.

Czynności Policji związane z podjęciem zawieszonego postępowania ściśle łączą się z charakterem przeszkód powodujących jego zawieszenie, np. w przypadku podejrzanego, który ukrywał się, a wydano postanowienie o zastosowaniu wobec niego tymczasowego aresztowania, należy zatrzymać go i niezwłocznie przedstawić mu zarzuty.

Jeżeli przeszkoda będąca przyczyną zawieszenia przekształci się w przyczynę trwała, np. śmierć podejrzanego, postępowanie należy umorzyć.

ROZDZIAŁ XVII

POŁĄCZENIE POSTĘPOWAŃ PRZYGOTOWAWCZYCH, WYŁĄCZNIE MATERIAŁÓW DO ODRĘBNEGO PROWADZENIA, PRZEKAZANIE POSTĘPOWANIA PRZYGOTOWAWCZEGO

Jolanta Curyło - Malowany

1. Połączenie postępowań przygotowawczych.

Podstawą prawna do połączenia postępowań przygotowawczych
jest art. 34 § 2 kpk.

Z § 82-84 Regulaminu wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury (Dz.U. 38/92, poz. 163) wynikają następujące zasady:

1. Jeśli sprawca dopuścił się kilku przestępstw, nie prowadzi się oddzielnych postępowań do co każdego z ujawnionych czynów sprawcy lecz łączy się je w jednym postępowaniu (łączność podmiotowa).

2. Jednym wspólnym postępowaniem obejmować należy sprawców głównych, podżegaczy, pomocników, paserów i popleczników, których czyny są w ścisłym związku z postępowaniem głównym (łączność przedmiotowa). Może zaistnieć również łączność podmiotowo - przedmiotowa).

3. Przy łączeniu spraw, później wszczęte postępowanie dołącza się do wcześniej wszczętego, przyjmując jego nr RSD.

4. W sytuacji połączenia spraw, czas trwania postępowania, liczy się od najwcześniejszej daty jego wszczęcia.

5. Sytuacji równoczesnego prowadzenia śledztwa i dochodzenia materiały dochodzenia dołącza się do akt śledztwa, niezależnie od daty wszczęcia. Jednakże do sprawy gdzie zastosowano tymczasowe aresztowanie dołącza się zawsze akta innych spraw. W tych sytuacjach postępowanie o połączeniu spraw wydaje prokurator.

6. Połączenie postępowań przygotowawczych następuje w formie postanowienia, w przypadku śledztwa czynność ta należy do prokuratora, w przypadku samych dochodzeń uprawnionych jest prowadzący to dochodzenia (po uprzedniej konsultacji z prokuratorem nadzwyczajnym).

7. Nie należy łączyć w jedno postępowanie spraw gdzie strony są nawzajem pokrzywdzonymi i podejrzanymi (wyj. art. 497 kpk.) oraz spraw o różnych trybach ściągania np. spraw z oskarżenia prywatnego i publicznego.

Z dniem 01 07 2003 r. w związku z nowelizacją kpk. wydawanie postanowień o połączeniu śledztw, śledztw i dochodzeń należy do kompetencji policji, z wyjątkiem śledztw zastrzeżonych do wyłącznej kompetencji prokuratora.

2. Wyłączenie materiałów do odrębnego prowadzenia.

Podstawa prawną do wyłączenia materiałów postępowania przygotowawczego do odrębnego prowadzenia jest art. 34 § 3 kpk.

Aby wyłączyć materiały do odrębnego prowadzenia musi istnieć łączność podmiotowa (wyłączamy materiały co do jednego lub niektórych podejrzanych0 lub łączność przedmiotowa (wyłączamy materiały co do jednego lub niektórych z wielu czynów podejrzanego). Wyłączanie materiałów może wynikać także z potrzeby przekazania ich do dalszego prowadzenia wg właściwości innemu organowi.

Celem wyłączenia materiałów do odrębnego prowadzenia jest uproszczenie i przyspieszenia postępowania.

Przy wyłączaniu materiałów należy kierować się następującymi zasadami:

1. Sprawa wyłączona jak i ta, z której wyłączenia dokonano nie może być osłabiona dowodowo.

2. w oby ww. sprawach powinna być - w miarę potrzeby - zapewniona możliwość ich dalszego rozwoju i dalszego uzyskiwania dowodów.

3. Materiały dotyczące podstawowej działalności przestępczej podejrzanych powinny znajdować się w całości w jednej z dzielonych spraw.

4. Wyłączenia spraw do odrębnego prowadzenia następuje w formie postanowienia o wyłączeniu materiałów. W śledztwie czynność ta należy do prokuratora, w dochodzeniu do policjanta, po uprzednim uzgodnieniu z prokuratorem. W postanowieniu należy wskazać zakres wyłączonych materiałów, numery kart, oznaczenie dowodów oraz zaznaczenie czy są to oryginały czy kopie.

Wyłączenie materiałów z postępowania przygotowawczego do odrębnego prowadzenia dotyczące nieletniego należy do prokuratora (art. 16 § 1 ust. o postępowaniu w sprawach nieletnich).

Z dniem 01.07.2003 r. w związku z nowelizacją kpk. wydawanie postanowień o wyłączeniu materiałów ze śledztwa, jak i kwalifikujących się do prowadzenia na śledztwo należy do kompetencji policji, z wyjątkiem śledztw zastrzeżonych do wyłącznej kompetencji prokuratora.

5. Czas trwania wyłączonego dochodzenia liczy się od daty wszczęcia postępowania pierwotnego tylko wówczas gdy w wyłączonym zakresie wykonywano czynności procesowe; należy wówczas wyłączyć także odpis postanowienia o wszczęciu dochodzenia. w pozostałych przypadkach, opierają się na wyłącznych materiałach wydaje się postanowienie o wszczęciu dochodzenia lub śledztwa.

1. Przekazanie postępowania przygotowawczego.

W przypadku potrzeby przekazania akt lub materiałów:

1. postępowania przygotowawczego o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe,

2. wyłączonych z postępowania przygotowawczego do odrębnego prowadzenia o poszczególne czyny zabronione (przestępstwo, przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe) lub względem poszczególnych osób,

3. postępowania przygotowawczego, w którym jego sprawcę czynu karnego ustalono nieletniego.

4. z czynności wykrywczych w dochodzeniu w niezbędnym zakresie (art. 308 kpk.) o przestępstwo określone w kk. lub innej ustawie, z wyłączeniem postępowania z kks.,

5. postępowania sprawdzającego (art. 307 kpk.) o przestępstwo określone w kk. lub innej ustawie, z wyłączeniem postępowania z kks.,

6. w sprawach o kradzieże w transporcie lądowym, wodnym i powietrznym oraz o przestępstwo dokonane na szkodę pasażerów korzystających z tego transportu w razie niemożności ustalenia miejsca popełnienia przestępstwa

innej jednostce Policji lub innemu organowi powołanemu do ścigania przestępstw, Policji występuje ze stosownym wnioskiem do prokuratora.

Jeżeli przekazanie materiałów lub akt następuje między jednostką nadrzędną Policji a jednostką podległą i odwrotnie, albo między równorzędnymi jednostkami policji i nie powoduje to zmiany nadzorującej prokuratury, nie jest wymagany udział prokuratora. O przekazaniu materiałów lub akt jednostce przekazująca powiadamia prokuratora.

Materiały postępowania sprawdzającego, materiały dochodzenia w niezbędnym zakresie oraz akt dochodzenia o wykroczenie skarbowe jednostki policji przekazują bezpośrednio do:

1. finansowych organów dochodzenia,

2. żandarmerii wojskowej,

3. właściwej miejscowo jednostki Policji.

W przypadku wykonywania czynności wymagających zatwierdzenie przez prokuratora (zatrzymanie rzeczy, tymczasowe zajęcie mienia, poszukiwanie, zatrzymanie przesyłki w trybie art. 129 kkw.) należy przed przekazaniem materiałów wystąpić do prokuratora z wnioskiem o zatwierdzenie tych czynności.

Przekazanie:

1. sądowi protokołu przyjęcia ustanej skargi o przestępstwie ściganym z oskarżenia prywatnego,

2. właściwej miejscowo jednostce Policji protokołu przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie po przyjęciu w sprawie, którego nie dokonywano czynności w trybie art. 308 kpk.,

3. sądowi materiałów w sprawie przeciwko nieletniemu sprawcy czynu karalnego, jeżeli wcześniej nie wszczęto postępowania przygotowawczego

następuje bez udziału prokuratora.

ROZDZIAŁ XVIII

UMORZENIE POSTĘPOWANIA PRZYGOTOWAWCZEGO

Karol Urban

1. Umorzenie bezwarunkowe.

Podstawy prawne i przyczyny umorzenia bezwarunkowego.

Bezwarunkowe umorzenie postępowania przygotowawczego nastąpić może tylko w ściśle określonych przez prawo przypadkach. Okoliczności uzasadniające podjęcie takiej decyzji są wymienione w art. 17 § 1, 322 § 1, kpk. oraz w § 184 i 225 ust. 1, 226 ust. 1 Regulaminu prokuratury.

Wymienione w tych przepisach okoliczności uzasadniające umorzenie postępowania przygotowawczego dzielą się na przesłanki prawne i faktyczne.

1. Do przesłanek prawnych należą:

1. brak ustawowych znamion czynu zabronionego (art. 17 § 1 pkt 2 kpk.),

2. ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia przestępstwa (art. 17 § 1 pkt 2 kpk.),

3. znikoma społeczna szkodliwość czynu (art. 17 § 1 pkt 3 kpk.),

4. ustawa stanowi, że sprawca nie podlega karze (art. 17 § 1 pkt 4 kpk.),

5. śmierć podejrzanego (art. 17 § 1 pkt 5 kpk.),

6. przedawnienie karalności (art. 17 § 1 pkt 6 kpk.),

7. powaga rzeczy osądzonej (art. 17 § 1 pkt 7 kpk.),

8. zawisłość sprawy (art. 17 § 1 pkt 7 kpk.),

9. niepodleganie orzecznictwu polskich sądów karnych (art. 17 § 1 pkt 8 kpk.),

10. brak zezwolenia na ściganie (art. 17 § 1 pkt 10 kpk.),

11. brak wniosku o ściganie (art. 17 § 1 pkt 10 kpk.).

2. Do przesłanek faktycznych zalicza się:

1. niepopełnienie czynu (art. 17 § 1 pkt 1 kpk.),

2. brak danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie popełnienia czynu (art. 17 § 1 pkt 1 kpk.),

3. niewykrycie sprawcy przestępstwa (§ 184 pkt 1 Regulaminu prokuratorskiego),

4. niepopełnienie przez podejrzanego zarzucanego mu przestępstwa (§ 184 pkt 2 Regulaminu prokuratorskiego),

5. brak interesu społecznego w kontynuowaniu ścigania z urzędu przestępstwa prywatnoskarkowego (§ 225 ust. 1 Regulaminu prokuratorskiego),

6. brak w czynie znamion przestępstwa ściganego z urzędu (§ 22 ust. 1 Regulaminu prokuratorskiego).

Wszystkie przesłanki wymienione w art. 17 § 1 kpk. zostały omówione w innym miejscu niniejszego opracowania (część dotycząca wszczęcia i odmowy wszczęcia postępowania przygotowawczego).

Pozostałe przesłanki wymienione w pkt 2 dotyczą:

• Niewykrycie sprawcy przestępstwa - jest to niestety okoliczność niestety najczęściej stanowiąca podstawę do umorzenia postępowania przygotowawczego. Dotyczy ona sytuacji, gdy fakt popełnienia przestępstwa nie budzi wątpliwości lecz wyczerpane zostały możliwości wykrycia sprawcy w drodze czynności procesowych.

• Niepopełnienie przez podejrzanego zarzucanego mu przestępstwa - przesłanka ta może być następstwem zbyt pochopnego przedstawienia podejrzanemu zarzutu w sytuacji, gdy dowody popełnienia przez niego przestępstwa nie były wystarczające a w dalszym toku postępowania nie zabezpieczono innych dowodów, bądź też ujawniono takie, które wskazują, że jest on niewinny. W tej sytuacji, gdy niewykryto prawdziwego sprawcy w postanowieniu o umorzeniu należy podać dwie przyczyny umorzenia (niepopełnienie przez podejrzanego zarzucanego mu czynu i wobec niewykrycia sprawcy przestępstwa). W sytuacji, gdy prawdziwy sprawca przestępstwa zostanie wykryty to postępowanie umarza się tylko w części dotyczącej tego podejrzanego, któremu niesłusznie przedstawiono zarzuty. Przed umorzeniem należy wyłączyć materiały dotyczące tego podejrzanego. W każdym przypadku umorzenie na tej podstawie w postanowieniu należy wymienić imię i nazwisko podejrzanego, przeciwko któremu umarza się postępowanie.

• Brak interesu społecznego w kontynuowaniu ścigania z urzędu przestępstwa prywatnoskarkowego - przesłanka ta może występować, gdy prokurator na podstawie art. 60 kpk. wyda postanowienie o wszczęciu z urzędu postępowania o przestępstwo prywatnoskargowe lub wstąpi do takiego postępowania ze względu na interes społeczny. Jeżeli z okoliczności ustalonych w toku takiego postępowania wynika, że interes społeczny w ściganiu takiego przestępstwa z urzędu nie występuje to postępowanie umarza się na podstawie ww. przesłanki.

• Brak w czynie znamion przestępstwa ściganego z urzędu i brak interesu społecznego w ściganiu tego czynu z urzędu - przesłanka ta zachodzi wówczas, gdy po wszczęciu postępowania przygotowawczego okaże się, że czyn w sprawie którego wszczęto postępowanie przygotowawcze jest przestępstwem prywatnoskargowym, np. wszczęto dochodzenie z art. 157 § 1 kk., a następnie biegły lekarz stwierdził, że naruszenie czynności narządów ciała pokrzywdzonego trwało nie dłużej niż 7 dni ( art. 157 § 2 kk. ).

Dodać należy, że postanowienie o umorzeniu na podstawie dwóch ostatnich przesłanek powinien wydać prokurator, gdyż tylko on ma prawo ocenić, czy interes społeczny w ściganiu z urzędu przestępstwa prywatnoskargowego istnieje, czy też nie.

Informacyjnie tylko wspomnieć należy o kolejnej przesłance wynikającej z art. 11 § 1 kpk. dotyczącej tzw. umorzenia absorpcyjnego. Umorzenie postępowania przygotowawczego na tej podstawie jest zastrzeżone wyłącznie dla prokuratora. Przesłanka ta w praktyce występuje jednak stosunkowo rzadko.

Umorzeniu podlegają zarówno postępowania wszczęte formalnie - po wydaniu postanowienia o wszczęciu dochodzenia, jak i postępowania wszczęte faktycznie - po dokonaniu czynności w trybie art. 308 kpk.

Jak wyżej wspomniano dochodzenie może być również umorzone częściowo w zakresie:

• poszczególnych czynów - umarza się postępowanie tylko o niektóre z kilku czynów zarzucanych podejrzanemu,

• poszczególnych podejrzanych - okaże się, że zarzuty przedstawiono jednemu z podejrzanych nie potwierdzają się lub co do tego podejrzanego zachodzi okoliczność wyłączająca ściganie (z art. 17 § 1 kpk.).

Czynności związane z umorzeniem postępowania przygotowawczego.

Przed podjęciem decyzji o umorzeniu należy przeanalizować akta postępowania przygotowawczego, a w szczególności upewnić się, że fakt istnienia przesłanki uzasadniającej umorzenie jest w nich wystarczająco udokumentowany.

Zgodnie z art. 322 § 1 kpk. decyzja o umorzeniu zapada w formie postanowienia.

Postanowienie takie powinno zawierać:

• wszystkie dane wymagane przez art. 94 § 1 kpk.,

• dokładne określenie czynu i jego kwalifikacje prawną,

• wskazanie przyczyn umorzenia - o ile jest ich więcej to należy wszystkie wymienić,

• jeżeli w danym postępowaniu przedstawiono zarzuty należy również wymienić imię i nazwisko podejrzanego.

W uzasadnieniu postanowienia o umorzeniu postępowania należy zwięźle przedstawić czynności wykonane w danej sprawie, przedstawić i ocenić zebrane dowody i na ich podstawie wykazać, że istnieje określona podstawa uzasadniająca umorzenie postępowania przygotowawczego.

Postanowienie o umorzeniu należy wydać w odpowiedniej ilości egzemplarzy ( do akt głównych, kontrolnych, dla stron, obrońców, pełnomocników i instytucji zawiadamiającej o przestępstwie ).

Następnie akta wraz z postanowieniem należy przesłać do prokuratora nadzorującego postępowanie przygotowawcze z wnioskiem o zatwierdzenie postanowienia, a w razie potrzeby podjęcie decyzji w przedmiocie zastosowanych środków zapobiegawczych i w przedmiocie zabezpieczonych dowodów i rzeczy. Należy również załączyć wypełnione formularze statystyczne (Stp-2/3 i ewentualnie Stp-3/3).

Stronom, ich obrońcom, pełnomocnikom przysługuje prawo do przeglądania akt postępowania przygotowawczego i wniesienia w terminie 7 dni od daty otrzymania zatwierdzonego postanowienia, zażalenia na umorzenie. Zażalenie wnosi się do prokuratora nadrzędnego nad tym, który wydał lub zatwierdził postanowienie o umorzeniu.

Poza wymienionymi powyżej przypadkami funkcjonariuszowi Policji nie wolno wydać postanowienia o umorzeniu postępowania przygotowawczego:

• w powierzonym do prowadzenia śledztwie lub dochodzeniu, gdyż na podstawie art. 311 § 4 kpk. czynność ta zastrzeżona jest dla prokuratora,

• z powodu niepoczytalności podejrzanego, gdy z okoliczności sprawy (opinia biegłego) wynika, że zachodzi konieczność zastosowania środka zabezpieczającego na podstawie art. 324 kpk. - decyduje o tym sąd,

• ze względu na znikomą społeczną szkodliwość czynu, gdyż do oceny stopnia tej szkodliwości uprawniony jest przede wszystkim prokurator.

W ww. przypadkach funkcjonariusz Policji powinien wystąpić do prokuratora z wnioskiem o wydanie postanowienia o umorzeniu postępowania przygotowawczego.

2. Podjęcie i wznowienie umorzonego postępowania przygotowawczego.

Na podstawie art. 327 kpk. każde umorzone postępowanie przygotowawcze może być podjęte ( § 1 ) lub wznowione ( § 2 ).

Najczęściej ma to miejsce w sytuacji, gdy ujawnią się nowe okoliczności uzasadniające dalsze prowadzenie umorzonego wcześniej postępowania. W praktyce najczęściej jest to wykrycie sprawców przestępstwa lub ujawnienie nowych dowodów, które należy procesowo zabezpieczyć.

Podjęcie umorzonego postępowania przygotowawczego może nastąpić, gdy:

• przed umorzeniem postępowanie to toczyło się „w sprawie”. Jeżeli postępowanie było umorzone w stadium „przeciwko osobie” to podjąć je można tylko wówczas, gdy dalej toczyć się będzie ono przeciwko osobie innej niż ta, której przed umorzeniem przedstawiono zarzut,

• przesłanki uzasadniające podjęcie nie są w kpk. określone. Przyjmuje się, że w grę wchodzić mogą takie okoliczności jak zmiana sytuacji prawnej postępowania, np. postępowanie przygotowawcze umorzono wobec braku wniosku o ściganie sprawcy, a po pewnym czasie pokrzywdzony złożył taki wniosek. W grę wchodzić mogą również nowe ustalenia faktyczne, jak np. wykrycie sprawcy przestępstwa, konieczność sprawdzenia nowych wersji śledczych itp.,

• nie nastąpiło przedawnienie ścigania ( art. 101 i 102 kk. ),

• decyzję podejmuje prokurator, który wydał lub zatwierdził postanowienie o umorzeniu dochodzenia ( nie dotyczy to śledztwa ).

Wznowić umorzone postępowanie przygotowawcze można, gdy:

• toczyć się ono będzie przeciwko tej samej osobie, której w umorzonym wcześniej postępowaniu przedstawiono zarzuty.,

• ujawnią się nowe istotne fakty lub dowody nie znane w chwili umorzenia, uzasadniające potrzebę dalszego prowadzenia postępowania,

• nie nastąpiło przedawnienie,

• decyzję podejmuje prokurator nadrzędny nad tym, który wydał lub zatwierdził postanowienie o umorzeniu postępowania.

Przed podjęciem decyzji o podjęciu lub wznowieniu umorzonego postępowania przygotowawczego prokurator może dokonać lub zlecić Policji dokonanie czynności procesowych (dowodowych) celem sprawdzenia, czy istnieje podstawa do podjęcia lub wznowienia (art. 327 § 3 kpk.). Policja nie może dokonać takich czynności z własnej inicjatywy.

Jeżeli Policja po umorzeniu postępowania przygotowawczego stwierdzi, że ujawniły się okoliczności uzasadniające podjęcie lub wznowienie postępowania to należy wystąpić do prokuratora, który nadzorował umorzone postępowanie, z odpowiednim wnioskiem.

Po wydaniu przez uprawnionego prokuratora postanowienia o podjęciu lub wznowieniu postępowania przygotowawczego należy o tym poinformować strony procesowe, ich obrońców, pełnomocników oraz sporządzić formularz statystyczny Stp-1/4.

Jeżeli wcześniej umorzone postępowanie prowadzono w trybie art. 308 kpk., po jego podjęciu lub wznowieniu należy wydać postanowienie o wszczęciu postępowania przygotowawczego (§ 201 Regulaminu prokuratorskiego).

3. Warunkowe umorzenie postępowania.

Warunkowe umorzenie postępowania jest instytucją prawa karnego materialnego i należy do tzw. środków probacyjnych. Uregulowane jest ono w rozdziale VIII kk. (art. 66-68). Tryb postępowania związany z jego stosowaniem reguluje kpk. w art. 336, 341 i 342.

Warunkowe umorzenie postępowania stosować może tylko sąd, o ile spełnione są następujące warunki:

• przestępstwo zarzucane sprawcy zagrożone jest karą nie przekraczającą 3 lat pozbawienia wolności a wyjątkowo w razie pozytywnego rezultatu mediacji między podejrzanym a pokrzywdzonym, karą do 5 lat pozbawienia wolności (art. 66 § 2 i 3 kk. ),

• wina i społeczna szkodliwość czynu nie jest znaczna. Przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości kierować się należy przesłankami wymienionymi w art. 115 § 2 kk.,

• sprawca nie był dotychczas karany za przestępstwo umyślne,

• okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości. Nie jest tu konieczne przyznanie się podejrzanego do winy, gdyż zebrane dowody mogą jednoznacznie na te winę wskazywać,

• właściwości i warunki osobiste sprawcy oraz jego dotychczasowy tryb życia uzasadniają przypuszczenie, że mimo umorzenia postępowania będzie on przestrzegał porządku prawnego a w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa. Wskazywać na to powinny przesłanki wynikające z materiałów postępowania.

Rola policjanta prowadzącego postępowanie przygotowawcze w zakresie stosowania warunkowego umorzenia jest minimalna. Po zakończeniu wszystkich czynności w sprawie powinien on wykonać wszystkie inne czynności związane z jego zamknięciem, określone w art. 321 kpk., a następnie przesłać akta do prokuratora wnioskując o ewentualne wystąpienie do sądu o warunkowe umorzenie postępowania.

Prokurator w zależności od swojej oceny sprawy może przychylić się do wniosku policjanta lub przekazać sprawę do sądu z aktem oskarżenia.

Sąd orzekając o warunkowym umorzeniu postępowania:

• wyznacza okres próby, który wynosi co najmniej 1 rok, nie dłużej jednak niż 2 lata,

• może oddać sprawcę w okresie próby pod dozór kuratora lub osoby albo instytucji wymienionej w art. 67 § 2 kk.,

• nakłada na sprawcę obowiązek naprawienia wyrządzonej szkody a ponadto może nałożyć inne obowiązki wymienione w art. 67 § 3 kk.,

• może orzec świadczenie pieniężne w kwocie do trzykrotnego najniższego miesięcznego wynagrodzenia lub orzec zakaz prowadzenia pojazdów na okres do lat 2.

Warunkowe umorzone postępowanie sąd podejmuje obowiązkowo, gdy sprawca w okresie próby popełni ponownie przestępstwo umyślne i zostanie za nie prawomocnie skazany.

Nie obowiązkowo sąd może podjąć takie postępowanie, jeżeli sprawca w okresie próby:

• rażąco narusza porządek prawny, np. popełnia wykroczenia,

• popełnił przestępstwo nieumyślne,

• uchyla się od dozoru,

• nie wykonuje nałożonych obowiązków,

• nie wykonuje orzeczonych środków karnych ( świadczenie pieniężne, zakaz prowadzenia pojazdów ),

• nie wypełnia zawartej z pokrzywdzonym ugody.

Podjęcie może nastąpić tylko w okresie próby i w ciągu dalszych 6 miesięcy (okres wyczekiwania). Po podjęciu postępowania sąd rozpoznaje sprawę na rozprawie i wydaje wyrok.

UWAGA!

Dodać należy, że ustawa z dnia 10 stycznia 2003 roku o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego, ustawy - Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania karnego, ustawy o świadku koronnym oraz ustawy o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. Nr 17 poz. 155) wprowadza szereg zmian dotyczących między innymi umorzenia postępowania.

Najistotniejsze z nich polegają na tym, że:

1. W związku z tym, że Policja będzie samodzielnie wszczynać i prowadzić pod nadzorem prokuratora śledztwa, postanowienie o umorzeniu takiego śledztwa będą mogli wydawać prowadzący je policjanci a następnie będą one wymagały zatwierdzenia przez prokuratora. Najprawdopodobniej będzie obowiązywał tryb postępowania stosowany obecnie w dochodzeniu.

2. Postanowienie o umorzeniu dochodzenia wydane przez policjanta nie będzie wymagało uzasadnienia i będzie mogło być wydane na druku „Protokół przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie, wniosku o ściganie oraz przesłuchania zawiadamiającego w charakterze świadka”. Również to postanowienie będzie wymagało zatwierdzenia prokuratora (art. 325 z znowelizowanego kpk.).

3. Wymieniona ustawa w art. 325 kpk. reguluje nową instytucje, tzw. dochodzenia rejestrowego. Przepis ten przewiduje, że jeżeli po przeprowadzeniu czynności sprawdzających (art. 307 § 1 kpk.) lub dochodzenia w niezbędnym zakresie (art. 308 § 1 kpk.) albo prowadzeniu przez co najmniej 5 dni dochodzenia nie ma podstaw do wykrycia sprawcy w drodze czynności procesowych, można będzie takie dochodzenie umorzyć i wpisać sprawę do rejestru przestępstw(art. 325f znowelizowanego kpk.).

4. Dochodzenie umorzone wobec niewykrycia sprawcy przestępstwa w dochodzeniu rejestrowym będzie podejmowane przez Policję.

Wymieniona wyżej ustawa wchodzi w życie z dniem 01 lipca 2003 roku.

ROZDZIAŁ XIX

ZAMKNIĘCIE DOCHODZENIA

Marian Krysiak

1. Podstawy prawne oraz okoliczności poprzedzające zamknięcie dochodzenia.

Podstawę prawną zamknięcia postępowania przygotowawczego stanowi art. 321 § 1 kpk., z którego wynika, iż prowadzący postępowanie przygotowawcze (dochodzenie lub śledztwo) zamyka je w przypadku, gdy uzna, że istnieją podstawy do sporządzenia aktu oskarżenia.

Aby przygotować do zamknięcia dochodzenie trzeb wykonać następujące czynności:

• umożliwić podejmowanie i jego obrońcy osobiste przejrzenie akt postępowania przygotowawczego w wyznaczonym terminie (musi on być wcześniejszy niż termin końcowego zaznajomienia z materiałami sprawy),

• przygotować do końcowego zaznajomienia z materiałami postępowania,

• pouczyć strony procesu o prawie złożenia w ciągu 3 dni od daty zaznajomienia podejrzanego z materiałami dochodzenia wniosków dowodowych o uzupełnienie tego postępowania,

• sporządzić protokół z zaznajomienia podejrzanego z materiałami sprawcy (art. 143 § 1 pkt 8 kpk.),

• ustosunkować się do ewentualnych wniosków o uzupełnienie postępowania przygotowawczego,

• wydać postanowienie o zamknięciu dochodzenia,

• ogłoście stronom i ich pomocnikom procesowym (obrońcom i pełnomocnikom) postanowienie o zamknięciu postępowania przygotowawczego (lub zawiadomić o jego treści) - art. 321 § 6 kpk.

1. Uprawnienie podejrzanego i jego obrońcy oraz wnioski dowodowe.

Osobiste przejrzenie akt (przed zapoznaniem podejrzanego z materiałami sprawy), nie wymaga spisania protokołu.

Z czynności tej można sporządzić notatkę urzędową lub zgodnie z treścią art. 143 § 2 kpk. stosowany protokół.

W czynnościach zaznajomienia podejrzanego z materiałami postępowania ma prawo uczestniczyć obrońca. W przypadkach określonych w art. 79 kpk. udział obrońcy jest obowiązkowy. Nieusprawiedliwione niestawiennictwo podejrzanego lub jego obrońcy (nie dotyczy wypadków określonych a art. 79 kpk.), nie tamuje dalszego postępowania.

W śledztwie czynności związane z zaznajomieniem podejrzanego z materiałami sprawcy wykonuje prokurator (dotyczy to również śledztwa powierzonego Policji do prowadzenia) - art. 311 § 4 kpk.

Jeżeli podejrzany lub obrońca podczas zaznajamiania z materiałami sprawy lub w ciągu 3 dni od tej czynności złożył wniosek dowodowy, prowadzący postępowanie musi podjąć decyzję w tym przedmiocie. W przypadku, gdy uzna wniosek za zasadny, realizuje go, a jeżeli stwierdzi że jest bezpodstawny oddala go. Zgodnie z art. 170 kpk. wniosek dowody można oddalić, jeżeli:

• przeprowadzenie dowodu jest niedopuszczalne,

• okoliczność, która ma być niedozwolona nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy albo jest już udowodniona zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy,

• dowód jest nieprzydatny do stwierdzenia danej okoliczności,

• dowodu nie da się przeprowadzić.

Nie można oddalić wniosku dowodowego na takiej postawie, że dotychczasowe dowody wykazały przeciwieństwo tego, co wnioskodawca zamierza udowodnić.

Oddalenie wniosku dowodowego następuje w formie postanowienia (art. 170
§ 3 kpk.), wydanego przez prowadzącego.

Postanowienie o oddaleniu wniosku dowodowego powinno zawierać:

• osobę wnioskodawcy,

• datę zgłoszenia,

• w jakiej części oddala się wniosek dowodowy - jeżeli nie oddala się go w całości,

• przyczyny uzasadniające oddalenie wniosku dowodowego.

Postanowienie o oddaleniu wniosku dowodowego wydanego przez policjanta nie wymaga zatwierdzenia przez prokuratora, może on jednak uchylić je, jeżeli według jego oceny bezzasadnie oddalono wniosek dowodowy. O wydanie postanowienia o oddaleniu wniosku dowodowego należy zawiadomić osobę składającą wniosek. Na postanowienie to nie służy zażalenie.

W dochodzeniu uproszczonym, podejrzanego zaznajamia się z materiałami dochodzenia tylko na jego wniosek (lub jego obrońcy). O prawie złożenia takiego wniosku należy podejrzanego pouczyć podczas pierwszego przesłuchania i jego oświadczenia wpisać do protokołu przesłuchania podejrzanego (art. 474 § 1 kpk.).

Jeżeli nie zachodzi potrzeba uzupełnienia postępowania przygotowawczego, to po tych trzech dniach od chwili zaznajomienia podejrzanego z materiałami dochodzenia, prowadzący, wydaje postanowienie o zamknięciu i ogłasza je lub zawiadomienia o tym strony procesowe, ich pełnomocników i obrońców (art. 321 § 6 kpk.) Postanowienie to nie wymaga zatwierdzenia. Postanowienie o zamknięciu dochodzenia należy uzasadnić. W uzasadnieniu należy syntetycznie oceny zebrany materiał dowodowy, zarówno obciążający, jak i przemawiający na korzyść podejrzanego, akceptując okoliczności świadczące o istnieniu podstaw do sporządzenia aktu oskarżenia.

1. Czynności związane z zamknięciem dochodzenia:

• analiza akt sprawy w celu ustalenia, czy istnieje podstawa do sporządzenia aktu oskarżenia,

• należy ocenić materiał dowodowy pod kątem jego wiarygodności, przejrzystości i wnikliwości,

• sprawdzić, czy w aktach sprawy nie ma materiałów operacyjnych lub zbędnych np. zapiski prowadzącego,

• ustalić, czy nie zachodzi potrzeba wyłączenia pewnych materiałów dotyczących niektórych osób lub czynów do odrębnego prowadzenia,

• sprawdzić, czy w dochodzeniu zostały prawidłowo zabezpieczone dowody rzeczowe,

• sprawdzić - o ile zwracano się do innych jednostek policji o dokonanie czynności w ramach pomocy prawnej - czy dana jednostka nadesłała te materiały,

• kasety w aktach sprawcy należy ułożyć w sposób chronologiczny lub według prawidłowej w akcie oskarżenia kolejności zarzutów po 200 w każdym tomie,

• ponumerować karty czerwonym pisakiem w prawym górnym rogu,

• skompletować akta kontroli oraz wydać postanowienie o przekazaniu ich do archiwum,

• ustalić warunki i przygotować się do zaznajomienia podejrzanego z materiałami dochodzenia,

• określić miejsce, czas i sposób przeprowadzenia tej czynności,

• powiadomić podejrzanego i obrońcę o terminie końcowego zaznajomienia z materiałami postępowania z pouczeniem ich o prawie uprzedniego przejrzenia akt w odłowieniem, określonym przez organ procesowy terminie (termin zaznajomienia podejrzanego z materiałami postępowania powinien być tak wyznaczonym, aby od doręczenia zawiadomienia o nim podejrzanemu i jego obrońcy upłynęło co najmniej 7 dni),

• zapewnić niezbędnie warunki bezpieczeństwa w celu uniemożliwienia np. zniszczenia akt przez podejrzanego,

• umożliwić podejrzanemu i obrońcy osobiste przejrzenie akt,

• zaznajomienie podlega na zwięzłym zreferowaniu przez prowadzącego dochodzenie wszystkich jego materiałów, zarówno obciążających jak i przemawiających na jego korzyść,

• pouczyć o prawie do składania wniosków o uzupełnienie postępowania w terminie 3 dni od daty zaznajomienia,

• sporządzić (dwa egzemplarze) protokół zaznajomienia podejrzanego z materiałami postępowania,

• podjąć decyzję w sprawie złożenia wniosków, w przypadku gdy prowadzący postępowanie pozytywnie ustosunkuje się do złożonych wniosków, po wykonaniu wnioskujących czynności, ponownie wykonuje czynności zaznajomienia,

• wydać postanowienie o zamknięciu dochodzenia po upływie 3 dni od daty zaznajomienia, gdy w tym czasie strony nie złożą wniosków o uzupełnienie dochodzenia lub gdy wnioski zostały oddalone,

• sporządzić druki statystyczne Stp - 2 i Stp - 3,

• zawiadomić instytucje o stwierdzonych uchybieniach (art. 19 k.p.k),

• zawiadomić o ukończeniu postępowania przełożonych osób zatrudnionych w instytucjach państwowych, samorządowych i społecznych, żołnierzy, słuchaczy szkół (art. 21 § 1 kpk.),

• przekazać dochodzenie prokuratorowi z wnioskiem o sporządzenie aktu oskarżenia (opracować pismo przewodnie),

• złożyć akta kontrolne do archiwum.

ROZDZIAŁ XX

POSTĘPOWANIA SZCZEGÓLNE

Alina Dowejko

1. Rodzaje postępowań szczególnych.

Postępowaniami szczególnymi są postępowania, w ramach których rozstrzyga się o głównym przedmiocie procesu, jednak w sposób zmodyfikowany w stosunku do postępowania zwyczajowego.

Postępowania szczególne uregulowanie w dziale X kodeksu postępowania karnego to:

1. postępowanie uproszczone,

2. postępowanie w sprawach z oskarżenia prywatnego,

3. postępowanie nakazowe,

4. postępowanie w sprawach o wykroczenia.

Postępowania szczególne uregulowane w dziale X kpk. są postępowaniami o zredukowanym formalizmie w stosunku do postępowania zwyczajowego.

Poza Działem X kpk. uregulowane zostało także inne postępowanie, które należy zaliczyć do postępowań szczególnych, to jest postępowanie w sprawach polegających orzecznictwu sądów wojskowych (dział XV).

Poza kpk. nieuregulowane zostały trzy dalsze postępowania szczególne (pozakodeksowe), zwane postępowaniami odrębnymi, to jest:

1. postępowanie w sprawach nieletnich (ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich),

2. postępowanie w sprawach o przestępstwa skarbowe (kodeks karny skarbowy),

3. postępowanie przed Trybunałem Stanu (ustawa o Trybunale Stanu).

2. Postępowania uproszczone.

Postępowanie uproszczone jest postępowaniem o zredukowanym formalizmie, uregulowane jest w rozdziale 51 kpk.

Zgodnie z art. 469 kpk., określającym zakres przedmiotowy postępowania uproszczonego, prowadzi się je w sprawach o przestępstwa:

1. zagrożenia kara nie przekraczającą 3 lat pozbawienia wolności,

2. przewidziane w art. 159, 189 § 1, 204 § 3, 207 § 1 i 262 § 2 kk.,

3. przewidziane w art. 278 § 1, 279 § 1, 284 § 2, 286 § 1 i 2, 288 § 1, 289 § 1, 290 § 1 oraz 291 § 1 kk. - jeżeli wartość przedmiotu przestępstwa szkoda wyrządzona lub zamierzona nie przekracza dwudziestokrotnej wysokości najniższego miesięcznego wynagrodzenia.

Z tego zakresu art. 469 § 2 kpk. wyłącza przestępstwa określone w art. 126 § 1 i 2, 140 § 3, 156 § 2, 161 § 1 i 2, 165 § 2, 168, 206, 228 § 2, 229 § 2, 230, 231 § 1 i 3, 233§ 1, 240 § 1, 252 § 3, 265 § 3, 271 § 2, 302 i 304, pomimo iż są zagrożone kara nie przekraczają 3 lat pozbawienia wolności, To rozwiązanie uzasadnione jest charakterem tych przestępstw.

Sprawy o przestępstwa wymienione w § 1 pkt 3 art. 469 kpk. podlegają rozpoznaniu w trybie uproszczonym pod dodatkowym warunkiem, iż wartość przedmiotu przestępstwa albo szkoda wyrządzona lub zamierzona nie przekracza dwudziestokrotnej wysokości najniższego miesięcznego wynagrodzenia.

Wartość przedmiotu przestępstwa ustala się według cen rynkowych obowiązujących w miejscu i czasie popełnienia przestępstwa.

Szkoda wyrządzona wiąże się z przestępstwem dokonanym, a szkoda zamierzona z postaci usiłowania. Pojęcie szkoda wyrządzona lub zamierzona obejmuje tylko szkodę rzeczywistą, w jej zakresie nie wchodzą spodziewane korzyści.

W wypadku gdy sprawca odpowiada za kilka przestępstw pozostających w zbiegu realnym, o wartości przedmiotu przestępstwa i wysokości szkody decyduje wartość określona w poszczególnych czynach, a nie łącznie, inaczej będzie w wypadku przestępstwa ciągłego (art. 12 kk.) gdzie wartość sumuje się.

Najniższe miesięczne wynagrodzenie to wynagrodzenie w chwili popełnienia czynu. Zgodnie z delegacja art. 77 kodeksu pracy ogłasza je minister pracy i polityki socjalnej w formie rozporządzenia.

W art. 469 kpk. nie wyłączono z zakresu postępowania uproszczonego przestępstw, które co prawda są zagrożone kara nie przekraczająca 3 lat pozbawienia wolności, ale należy do właściwości sądu okręgowego (art. 25 § 1 pkt 2 kpk.) i zgodnie z art. 309 kpk. w postępowaniu przygotowawczym musza być prowadzone w formie śledztwa. Należy przyjąć, iż sprawy te nie podlegają rozpoznaniu w trybie uproszczonym.

Przepis art. 470 kpk. określa negatywne przesłanki postępowania uproszczonego, czyli sytuacje, których zaistnienie powoduje, że postępowanie toczy się w trybie zwyczajnym.

Postępowania uproszczonego nie stosuje się:

1. w stosunku do osób pozbawionych wolności w tej lub innej sprawie, chyba że zastosowano zatrzymanie lub tymczasowe aresztowanie wobec ujętego na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem sprawcy przestępstwa z art. 157 § 2 i 3, 191 § 1, 216 § 1 i 2, 217 § 1, 257 i 288 § 2 kk., przepisu art. 259 § 3 kpk. nie stosuje się,

2. jeżeli zachodzą okoliczności wymienione w art. 79 § 1 kpk. (w stosunku do nieletnich, głuchych, niemych, niewidomych, osób co do których zachodzi wątpliwość co do ich poczytalności oraz nie władających językiem polskim).

Na podstawie art. 471 kpk. minister sprawiedliwości wydał w porozumieniu z ministrami łączności, spraw wewnętrznych i administracji oraz zdrowia i opieki społecznej rozporządzenie z dnia 31.08.1998 r. w sprawie określenia organów uprawnionych obok Policji do prowadzenia dochodzeń oraz organów uprawnionych do wnoszenia i popierania oskarżenia przed sądem pierwszej instancji w sprawach podlegających rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym, jak również zakresu spraw zleconych tym organom (Dz.U. Nr 114, poz. 740).

Zgodnie z wymienionym rozporządzeniem uprawnione do prowadzenia dochodzeń uproszczonych są:

1. organy PIH w sprawach o ujawnienie przez nie w czasie prowadzonej inspekcji przestępstwa przewidziane w art. 306 kk.,

2. organy PIH w sprawach o przestępstwo określone w art. 30 oraz 31 ust. 1 ustawy z 25.11.1970 o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia (Dz.U. Nr 29 poz. 245 ze zm.),

3. organy PAR w sprawach o przestępstwa określone w art. 75 a ustawy z 23.11.1990 r. o łączności (tekst jednolity Dz. U. z 1995, Nr 117, poz. 564 ze zm.).

Na mocy ustaw szczególnych uprawnienia do gromadzenia dochodzeń oraz wnoszenia i popierania oskarżenia przed sądem w trybie uproszczonym mają także:

1. organy parków narodowych w sprawach o przestępstwo z art. 278 kpk., art. 290 kk. i 291 kk., jeżeli przedmiotem przestępstwa jest drewno z parku narodowego (art. 6 i 7 ustawy z 16.10.1991 r. o ochronie przyrody, Dz.U. Nr 114, poz. 492 ze zm.),

2. Straż Leśna Lasów Państwowych i podmioty mające uprawnienia strażników leśnych, gdy przedmiotem czynu jest drewno z lasu państwowego (art. 74 ust. 2 pkt 7 i art. 48 ustawy o lasach),

3. Państwowa straż Łowiecka, jeżeli przedmiotem przestępstwa jest zwierzyna (art. 39 ust. 2 pkt 7 ustawy z 13.10.1995 r. Prawo Łowieckie, Dz.U. Nr 147, poz. 713 ze zm.).

Dochodzenie uproszczone powinno być ukończone w ciągu miesiąca. Prokurator może przedłużyć ten okres do 2 miesięcy, w razie niezakończenia dochodzenia w tym terminie, dalsze postępowanie prowadzi się na zasadzkach ogólnych (art. 474 § 2 kpk.).

Odrębność w dochodzeniu uproszczonym:

1. nie jest wymagane sporządzenie postanowienia o przedstawieniu zarzutów oraz wydanie postanowienia o zamknięciu dochodzenia, chyba że podejrzany jest zatrzymany lub tymczasowo aresztowany,

2. przesłuchanie osoby podejrzanej zaczyna się od powiadomienia jej o treści zarzutu wpisanego do protokołu przesłuchania, osobę tą od chwili rozpoczęcia przesłuchania uważa się za podejrzanego,

3. zaznajomienie podejrzanego z materiałami postępowania przeprowadza się tylko na wniosek podejrzanego lub jego obrońcy, należy o tym pouczyć podejrzanego podczas pierwszego przesłuchania,

4. prowadzący postępowanie sporządza uproszczony akt oskarżenia (brak uzasadnienia), który zatwierdza i wnosi do sadu prokurator (dotyczy to tylko aktu oskarżenia sporządzonego prze Policję).

W tym miejscu należy zauważyć, iż na mocy aktu 1 pkt 191 Ustawy z dnia 10 stycznia 2003 r. o zmianie ustawy - kodeks postępowania karnego i innych ustaw uchylone zostały przepisy artykułów dotyczących dochodzenia uproszczonego tj. art. 470 do art. 474 kpk.

3. Postępowanie w sprawach z oskarżenia prywatnego.

Postępowanie w sprawach z oskarżenia prywatnego, zwane krócej postępowaniem prywatnoskargowym jest postępowaniem szczególnym drugiego stopnia, tzn. iż regulują je przepisy o postępowaniu uproszczonym z zachowaniem odmienności zawartych w rozdziale 52 kpk.

Zgodnie za art. 488 § 1 kpk. pokrzywdzony zamiast wnosić art. oskarżenia bezpośrednio do sadu może skorzystać z pośrednictwem Policji. W takiej sytuacji Policja przyjmuje skargę pokrzywdzonego. Jeśli skarga ma formę ustną powinna być zaprotokołowana (art.. 143 § 1 pkt 1 kpk.).

Zadaniem Policji jest w razie potrzeby zabezpieczenie dowodów, a następnie przesłanie skargi do właściwego sądu, po pouczeniu pokrzywdzonego o konieczności wpłacenia do sądu zryczałtowanej równowartości kosztów postępowania.

Policja jest zobowiązań podjąć czynności dowodowe na polecenie sądu (art. 488 § 2 kpk.). Może to mieć miejsce, gdy pokrzywdzony skierował akta oskarżenia bezpośrednio do sądu, a także wtedy gdy złożył skargę za pośrednictwem Policji. Sąd może zlecić określone czynności a nie przeprowadzenie dochodzenia. Zlecenie Policji dokonania czynności następuje w formie postanowienia. Policja po dokonaniu czynności zlecanych przekazuje ich wyniki sądowi.

W przypadkach nie cierpiących zwłoki Policja może - w granicach konieczności dla zabezpieczenia dowodów i śladów przez ich utrata, zniszczeniem lub zniekształceniem - przeprowadzić w niezbędnym zakresie czynności procesowe.

W sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego prokurator może wszcząć postępowanie albo wstąpić do postępowania już wszczętego, jeżeli wymaga tego interes społeczny (art. 60 § 1 kpk.).

Jeżeli w toku postępowania przygotowawczego wszczęci tego o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego oskarża się, że czyn będący przedmiotem postępowania jest przestępstwem ściganym z oskarżenia prywatnego a interes społeczny nie wymaga objęcia go ściganiem, postępowanie umarza się.

ROZDZIAŁ XXI

NIELETNI

Dorota Witkowska

1. Pojęcie nieletniego.

Definicja ustawowa zawarta w art.1 § 1 pkt 2 i art. 1 § 1 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich - nieletnim nazywa każdego, kto został objęty postępowaniem uregulowanym w ustawie.

Górna granica wieku tej osoby zależy od przyczyny, ze względu, na którą mają do niej zastosowanie przepisy ustawy:

1. Jeżeli powodem zastosowania przepisów ustawy było zapobieganie lub zwalczanie demoralizacji „ nieletnim” jest każdy, kto nie ukończył 18 lat.

2. W przypadku dokonania czynu karalnego „nieletnim” jest każdy, który dopuścił się takiego czynu po ukończeniu 13 lat, a przed ukończeniem 17 lat.

3. W zakresie wykonywania środków wychowawczych i poprawczych „nieletnim” jest osoba względem, której środki zostały orzeczone, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nią lat 21 - zatem osiągnięcie tego wieku jest ostateczną granicą do której daną osobę można nazwać „nieletnim”.

Ustawa nie precyzuje dolnej granicy nieletniości, chociaż jest oczywiste, że nie można stosować środków w niej przewidzianych do małych dzieci. Granicę tę można wyznaczyć poprzez analizę terminu „demoralizacja”.

2. Czyn karalny.

Zgodnie z art. 1 § 2 pkt 2 ustawy czynem karalnym jest wyłącznie czyn zabroniony przez ustawę jako przestępstwo lub przestępstwo skarbowe albo wykroczenie określone w art. 51, 62, 69, 74, 76, 85, 87, 119, 122, 124, 133 lub 143 kodeksu wykroczeń.

3. Rodzaje środków wychowawczych i poprawczych.

3.1. Środki wychowawcze - art. 6 ustawy.

Środki wychowawcze polegające na pozostawieniu nieletniego w jego dotychczasowym środowisku wychowawczym:

• Upomnienie - czyli zwrócenie uwagi nieletniemu na niewłaściwe zachowanie się.

• Zobowiązanie do określonego postępowania, zwłaszcza do naprawienia wyrządzonej szkody, do wykonania określonych prac lub świadczeń na rzecz pokrzywdzonego lub społeczności lokalnej, do przeproszenia pokrzywdzonego, do podjęcia nauki lub pracy, do uczęszczania w odpowiednich zajęciach o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, do powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach albo do zaniechania używania alkoholu lub innego środka w celu wprowadzenia się w stan odurzenia.

• Ustanowienie nadzoru odpowiedzialnego rodziców lub opiekunów.

• Ustanowienie nadzoru organizacji młodzieżowej lub zakładu pracy albo osoby godnej zaufania pod warunkiem, że organizacja, zakład, lub osoba godna zaufania udzieli poręczenia.

• Ustanowienie nadzoru kuratora.

Środki wychowawcze polegające na skierowaniu nieletniego do placówki lub instytucji przyjmującej od rodziców lub opiekunów tylko część obowiązków związanych z piecza lub wychowaniem:

• Skierowanie do kuratorskiego ośrodka pracy z młodzieżą.

• Umieszczenie w instytucji lub organizacji powołanej do przygotowania zawodowego (np. OHP w miejscu zamieszkania).

• Skierowanie do innej placówki sprawującej częściową pieczę nad nieletnim np. ognisko wychowawcze.

Środki wychowawcze całkowicie zmieniające środowisko wychowawcze nieletniego:

• Umieszczenie nieletniego w stacjonarnej placówce powołanej do przygotowania zawodowego.

• Umieszczenie nieletniego w rodzinie zastępczej

• Umieszczenie nieletniego w ośrodku szkolno - wychowawczym.

• Umieszczenie nieletniego w placówce opiekuńczo - wychowawczej.

W omówionych wyżej grupach nie mieszczą się takie środki jak:

• zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych

• przepadek rzeczy uzyskanych z przestępstwa

Należy je traktować jako środki zabezpieczające.

3.2. Środek poprawczy - art.10 ustawy.

Polega na umieszczeniu nieletniego w zakładzie poprawczym. Środek ten sąd może orzec tylko wobec nieletniego, który ukończył 13 lat dokonał przestępstwa, przy czym przemawia za tym wysoki stopień demoralizacji, okoliczności i charakter czynu a zwłaszcza, gdy inne środki wychowawcze okazały się nieskuteczne lub nie rokują resocjalizacji nieletniego.

Umieszczenie w zakładzie poprawczym można warunkowo zawiesić na okres 3 lat, przy czym sąd w tym okresie obligatoryjnie stosuje wobec nieletniego środki wychowawcze.

Warunkowe zawieszenie można odwołać, jeżeli w okresie próby zachowanie nieletniego wskazuje na dalszą demoralizację lub nieletni uchyla się od wykonania nałożonych na niego obowiązków lub nadzoru.

Prawomocne orzeczenie wobec nieletniego środków wychowawczych, poprawczych lub leczniczo - wychowawczych oraz umieszczenie nieletniego w schronisku odnotowane jest w Krajowym Rejestrze Karnym.

4. Zadania Policji w postępowaniu w sprawach nieletnich.

1. Art. 4 ustawy nałożył na Policję obowiązek przyjmowania ustnych i pisemnych zawiadomień o objawach demoralizacji nieletnich oraz popełniania przez nich czynów karalnych. Każdą zgłoszoną informację funkcjonariusz Policji powinien odpowiednio udokumentować. Po sprawdzeniu wiarygodności zawiadomienia można:

• przekazać zawiadomienie sądowi rodzinnemu

• dokonać czynności przewidzianych w art. 37 ustawy, przy zaistnieniu przewidzianych w tym przepisie warunków

• poprzestać na zasygnalizowaniu rodzinie nieletniego lub odpowiedniej organizacji, jeżeli nie mamy doczynienia z przejawem demoralizacji, a jedynie sporadycznym naruszeniem zasad współżycia społecznego.

2. Art. 37 § 1 ustawy zobowiązuje Policję do samodzielnego i z własnej inicjatywy zbierania i utrwalania dowodów czynów karalnych w wypadkach nie cierpiących zwłoki oraz w razie potrzeby do ujawnienia i ujęcia nieletniego.

3. Art. 37 §2 ustawy nakłada na Policję obowiązek wykonywania czynności zleconych przez sędziego rodzinnego, wyjątkowo zleconych czynności w określonym zakresie, w prowadzonym postępowaniu wyjaśniającym

4. W myśl art. 39 ustawy Policja może z własnej inicjatywy w toku wykonywania czynności przewidzianych w art. 37 (wypadek nie cierpiący zwłoki) przesłuchać nieletniego z uwzględnieniem zasad przewidzianych w art. 19 (tj. zapewnienie swobody wypowiedzi) i art. 39 (tj. przesłuchanie powinno odbyć się w obecności rodziców, opiekunów lub obrońcy, gdy nie jest to możliwe należy wezwać nauczyciela lub przedstawiciela powiatowego centrum pomocy rodzinie lub przedstawiciela organizacji społecznej, do której zadań statutowych należy oddziaływanie wychowawcze na nieletnich).

5. Zgodnie z art. 40 ustawy Policja może zatrzymać a następne umieścić w policyjnej izbie dziecka nieletniego, jeżeli istnieje uzasadnione podejrzenie, że popełnił on czyn karalny a zachodzi uzasadniona obawa ukrycia się lub zatarcia śladów albo gdy nie można ustalić tożsamości nieletniego. W policyjnej izbie dziecka można zatrzymać nieletniego 48 godzin, w wyjątkowych wypadkach do 72 godzin.

Nadzór nad wyżej wymienionymi czynnościami sprawuje sędzia rodzinny.

6. Wykonywanie poleceń sądu rodzinnego w zakresie postępowania wykonawczego - art. 67 ustawy.

ROZDZIAŁ XXII

WSPÓŁDZIAŁANIE Z INNYMI PIONAMI I SŁUŻBAMI POLICJI

ORAZ INSTYTUCJAMI POZAPOLICYJNYMI W ZWALCZANIU PRZESTĘPCZOŚCI KRYMINALNEJ

Andrzej Rybiński

1. Podstawy prawne i czynniki determinujące konieczność współdziałania.

W ostatnich latach nastąpił znaczny wzrost przestępczości. Żywiołowo rozwija się zarówno przestępczość kryminalna jak i gospodarcza, a do niekorzystnych zjawisk w sektorze przestępczości należy zaliczyć:

• nasilenie tzw. przestępstw porachunkowych, zabójstwa, rozboje, pobicia, terroryzm kryminalny itp.,

• zwiększenie liczby oraz pogłębienie profesjonalizacji grup przestępczych oraz zwiększenie przestępstw zarówno o charakterze kryminalnym jak i gospodarczym dokonywanych grupowo w zorganizowany i zaplanowany sposób, tzw. przestępczość zorganizowana.

Aby skutecznie realizować ustawowe zadania przez Policję, nie wystarczą nawet najlepsi policjanci działający w pojedynkę na rzecz i wyłączność poszczególnych sekcji, wydziałów, czy jednostek. Konieczne jest stopniowe organizowanie i ukierunkowywanie wszystkich sił, aby wzajemnie ze sobą współdziałając tworzyć jedną wielką i jednocześnie skuteczną w działaniu organizację.

Wszystkie służby policji, a w szczególności piony, powinny ze sobą ściśle współpracować, gdyż wszyscy maja cele i zadania określone m.in. w art. 1 ustawy o Policji, w którym ust. 1 stanowi, że „tworzy się Policję jako umundurowaną i uzbrojoną formację służącą społeczeństwu i przeznaczoną do ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego”.

Przepisy regulujące współdziałanie w resorcie spraw wewnętrznych i administracji zawarte są zarówno w ustawie o Policji, jak i innych przepisach wydawanych przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, Komendanta Głównego Policji, Komendanta Głównego Straży Pożarnej oraz różnego rodzaju porozumieniach zawieranych pomiędzy tymi podmiotami.

Oczywistym wydaje się, że aby skutecznie stawić czoło współczesnej przestępczości współdziałanie tylko w ramach i granicach MSWiA byłoby niewystarczające, dlatego celem Policji jest jak najszersza współpraca z:

• organami wymiaru sprawiedliwości (prokuraturą, sądem),

• Agencją Bezpieczeństwa Wewnętrznego,

• Wojskowymi Służbami Informacyjnymi,

• Służbą Celną,

• Generalnym Inspektorem Informacji Finansowej,

• Żandarmerią Wojskową,

• służbami Kontroli Skarbowej,

oraz, w wymiarze międzynarodowym, z:

• Interpolem,

• Europolem,

• kilkudziesięcioma krajami w ramach umów i porozumień bilateralnych (dwustronnych).

2. Współdziałanie pionu kryminalnego z innymi służbami policyjnymi.

Według Encyklopedii Organizacji i zarządzania - współdziałanie oznacza typy i rodzaje związków zachodzących między jednostkami, grupami społecznymi, dążącymi w tym samym czasie do realizacji wspólnego celu lub wzajemnego umożliwienia sobie osiągnięcia celów rozbieżnych.

Opierając się na wyżej przytoczonej definicji możemy w Policji wyróżnić następujące typy współdziałania:

• współpraca (kooperacja pozytywna),

• współzawodnictwo (kooperacja pozytywna),

• rywalizacja (kooperacja negatywna),

• walka (kooperacja negatywna).

Poziomy współdziałania w Policji:

• poszczególnych rodzajów Policji,

• poszczególnych służb Policji,

• pomiędzy komórkami organizacyjnymi i jednostkami Policji,

• pomiędzy Policją a organami pozaresortowymi.

Zasady współdziałania pionu kryminalnego z innymi służbami określają przepisy ustawy o Policji, Zarządzenie nr 25 KGP z dnia 31.12.2002 r. w sprawie szczegółowych zasad organizacji i zakresu działania komend, komisariatów i innych jednostek organizacyjnych Policji, Zarządzenie nr 22 KGP z dnia 27.11.2002 r. w sprawie „Regulaminu Komendy Głównej Policji” wraz z wytycznymi, Zarządzenie nr 6 KGP z dnia 16.05.2002 r. w sprawie przetwarzania i wykorzystywania przez Policję informacji oraz sposobów zakładania i prowadzenia zbiorów tych informacji.

Współpraca między poszczególnymi wydziałami, sekcjami czy ogniwami, na przykładzie KWP, KPP, KP, przejawia się m.in. w następujących działaniach.

1. Współpraca na rzecz wydziału kryminalnego przez:

1. wydział (sekcję) dw. z przestępczością gospodarczą:

• zbieranie i przekazywanie informacji,

• udział na miejscach zdarzeń,

• udział w przeszukaniach,

• udział w działaniach operacyjnych (bazary, komisy itp.),

• inicjowanie i wspieranie siłami i środkami przy realizacji spraw i działań,

• powoływanie wspólnych grup tematycznych,

• pomoc prawna,

• szkolenia itp.;

2. wydział (sekcję) informatyki:

• rejestracja osób, zdarzeń, przedmiotów, podmiotów,

• rejestracja postępowań (Pkr, Stp),

• sprawdzenia,

• udział w czynnościach procesowych,

• szkolenia dot. informatyki,

• typowania na podstawie posiadanych baz danych,

• prowadzenia statystyki itp.;

3. wydział (sekcję) dochodzeniowo-śledczą:

• wspólne planowanie czynności,

• przekazywanie informacji i ustaleń,

• wspólna realizacja czynności na miejscu zdarzenia,

• wspólna praca z podejrzanym,

• wspólne szkolenia,

• pomoc w realizacji poszukiwań,

• informowanie o postępach w sprawie;

4. wydział (ogniwo) techniki kryminalistycznej:

• zabezpieczenie procesowe i kryminalistyczne śladów na miejscu przestępstwa,

• przekazywanie informacji o wartości zabezpieczonych śladów,

• zakładanie pułapek kryminalistycznych,

• wykorzystywanie psa tropiącego,

• sporządzanie albumów osób będących w zainteresowaniu,

• sporządzanie portretów pamięciowych,

• wykorzystywanie wydziału kryminalistyki do kombinacji operacyjnej,

• szkolenia itp.;

5. wydział prewencji:

• legitymowanie,

• inicjowanie wspólnych działań,

• wymiana informacji,

• współpraca na miejscach zdarzeń,

• wykorzystanie w formach pracy operacyjnej,

• współpraca w zakresie rozpoznawania osób, zjawisk, zdarzeń, terenu itp.,

• przekazywanie wniosków z analizy o stanie zagrożenia w celu ich wdrożenia do realizacji,

• współpraca przy działaniach blokadowych,

• wykorzystywanie psów służbowych;

6. WRD:

• wymiana informacji,

• czynności represyjne wobec figurantów,

• wykorzystanie materiałów uzyskanych w czasie kontroli,

• wspólne patrole w ramach wydzielonych grup,

• rejestracja osób i pojazdów,

• prowadzenie obserwacji,

• współpraca przy realizacji końcowej,

• szkolenia itp.

3. Współpraca pionu kryminalnego ze służbami pozapolicyjnymi.

1. Współdziałanie z organami samorządu terytorialnego.

Art. 1 ust. 2 pkt 3 ustawy o Policji - stanowi, iż do podstawowych zadań Policji należy m.in.: inicjowanie i organizowanie działań mających na celu zapobieganie popełnieniu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym i współdziałanie w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznymi.

2. Współdziałanie z innymi służbami i podmiotami.

Ustawa o Policji nie wyodrębnia przestępstw granicznych ani przestępstw o zasięgu międzynarodowym jako przedmiotu szczególnego zainteresowania Policji. Jak wiadomo zobowiązuje Policję do zwalczania przestępczości „w ogóle”. Służą temu przysługujące Policji uprawnienia do prowadzenia czynności operacyjno-rozpoznawczych, dochodzeniowo-śledczych i administracyjno-porządkowych, a spośród tych czynności prawo do legitymowania osób, zatrzymywania osób, przeszukiwania osób i pomieszczeń, kontroli osobistej, żądania niezbędnej pomocy oraz użycia broni palnej i środków przymusu bezpośredniego. Policja ma także prawo, w przypadkach najpoważniejszych przestępstw, do stosowania czynności operacyjno-rozpoznawczych szczególnego rodzaju kontroli operacyjnej, zakupu kontrolowanego i tzw. przesyłki niejawnie nadzorowanej (szczególnie przydatnej w zwalczaniu przestępczości transgranicznej). Wiele instytucji, z którymi Policja zawarła niżej wymienione porozumienia posiada podobne lub zbliżone zadania i uprawnienia.

• Porozumienie Komendanta Głównego Straży Granicznej i Komendanta Głównego Policji z dnia 15.06.1998 r. o współdziałaniu Straży Granicznej i Policji.

• Porozumienie Komendanta Głównego Policji i Szefa Wojskowych Służb Informacyjnych z dnia 10.03.1999 r. w sprawie współdziałania Policji i Wojskowych Służb Informacyjnych.

• Porozumienie między Komendantem Głównym Policji a Generalnym Inspektorem Celnym z dnia 31.05.1999 r. o współdziałaniu Policji i Inspekcji Celnej.

• Porozumienie Komendanta Głównego Policji i Prezesa Głównego Urzędu Ceł z dnia 24.05.2002 r. w sprawie szczegółowego trybu współdziałania jednostek organizacyjnych Policji i organów celnych w zakresie zapobiegania i zwalczania przestępczości.

• Porozumienie Komendanta Głównego Policji i Komendanta Głównego Żandarmerii Wojskowej z dnia 16.01.2002 r. o współpracy Policji i Żandarmerii Wojskowej.

• Porozumienie między Generalnym Inspektorem Kontroli Skarbowej a Komendantem Głównym Policji o współpracy w zakresie ochrony interesów majątkowych Skarbu Państwa oraz zwalczania przestępczości gospodarczej i zorganizowanej.

• Porozumienie Komendanta Głównego Policji i Szefa Urzędu Ochrony Państwa z dnia 20.12.1996 r. w sprawie współdziałania Policji i Urzędu Ochrony Państwa.

• Porozumienie między Komendantem Głównym Państwowej Straży Pożarnej a Komendantem Głównym Policji z dnia 12.06.2002 r. o współdziałaniu Straży Pożarnej i Policji.

1. Współpraca z Interpolem.

Ogólne cele działania Interpolu zostały zawarte w art. 2 Statutu Rady Społeczno-Gospodarczej Narodów Zjednoczonych określa m.in. o wzajemnej pomocy Policji kryminalnej w ramach istniejących praw poszczególnych państw i dochowania powszechnej deklaracji praw człowieka. Organizacja ta nie dysponuje międzynarodowymi organami śledczymi, jej rola polega na popieraniu i ułatwianiu współpracy pomiędzy krajami członkowskimi. Każdy kraj jest zobowiązany do utworzenia Centralnego Biura narodowego przeznaczonego do współpracy międzynarodowej i utrzymującego stałą łączność z Sekretariatem Generalnym. W Polsce ogniwo takie jest zlokalizowane jako Biuro Międzynarodowej Współpracy w strukturze KGP.

2. Współpraca z Europolem.

Obecnie działa w Europie kilka niezależnych od Interpolu systemów przekazywania informacji policyjnej. Powołanie Organizacji Policji Europejskiej (Europol) ma w swoim zamierzeniu stworzyć nowocześniejszy i bardzie efektywny od interpolowskiego system kontroli przestępczości. Współpracą tą zajmuje się Biuro Międzynarodowej Współpracy Policji Komendy Głównej Policji - Wydział V ds. współpracy z Europolem, której zasady zostały określone w umowie o współpracy w zwalczaniu przestępczości między Rzeczpospolitą Polską i Europolem z dnia 3.10.2001 r.

4. Wykorzystanie wyników współdziałania w pracy operacyjnej.

Istotny wpływ na efektywność działań Policji ma dostęp do zbiorów informacji gromadzonych przez inne służby i organy oraz wymiana informacji np. o mechanizmie przestępczego działania oraz sprawców i grup przestępczych, ze szczególnym uwzględnieniem powiązań.

Wyniki współdziałania można wykorzystać np. w celu:

• pozyskania osobowych źródeł informacji,

• inspirowanie i ukierunkowanie kontroli,

• zapobieganiu i usuwaniu skutków zdarzeń,

• zapobieganie i zwalczanie przestępczości, zwłaszcza na targowiskach i giełdach,

• przekazywanie informacji o nowych formach i sposobach działania sprawców takich przestępstw,

• udzielanie informacji o osobach podejrzewanych o popełnienie przestępstwa,

• wszczęcia postępowań w sprawach przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe,

• zwalczania przestępczości związanej z obrotem towarowym z zagranicą,

• zatrzymywanie osób podejrzanych,

• ustaleniu sprawców przestępstwa,

• rozbijaniu grup przestępczych,

• zbierania dowodów przestępczej działalności, itp.

Dz.U. z 1997r., Nr 78 poz. 483

Dz.U. z 1997r., Nr 114 poz. 738 ze zm.

Dz.U. z 1993r., Nr 38 poz. 172 ze zm.

Dz.U. z 2002r., Nr 11 poz. 109, teks jednolity

Rozporządzenie Ministrów Sprawiedliwości oraz Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 20.08.1998r. w sprawie warunków i trybu usprawiedliwiania niestawiennictwa oskarżonych, świadków i innych uczestników procesu karnego z powodu choroby. Dz.U. Nr 34, poz. 149 z późn. zm.

Ustawa z dnia 10.01.2003r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego, ustawy - Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania karnego, ustawy o świadku koronnym oraz ustawy o ochronie informacji niejawnych. Dz.U. Nr 17, poz. 155.

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 11.04.1992r. Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury, Dz.U. Nr38, poz. 163, z późn. zm.

---