Dave Pelzer

Dziecko zwane "niczym" - czyli dziecięca wola przetrwania

Tytul oryginału:

A CHILD CALLED "IT"

Copyright (c) 1995 Dave Pelzer

Published under arrangement

with HEALTH COMMUNICATIONS INC.,

Deerfield Beach, Florida, U.S.A.

Ali rights reserved

Projekt okładki: Anna Troszczyńska

Redakcja: Lucyna Łuczyńska

Redakcja techniczna: Anna Troszczyńska

Korekta:

Agata Mickiewicz

Łamanie: Anna Pianka

ISBN 83-7180-443-1

Wydawca:

Prószyński i S-ka SA

02-651 Warszawa, ul. Garażowa 7

Druk i oprawa:

Łódzka Drukarnia Dziełowa SA

90-215 Łódź, ul. Rewolucji 1905 r. nr 45

książkę tę dedykuję synowi mojemu Stephenowi, który, dzięki Bogu, nauczył mnie korzystania z daru miłości i radości oraz patrzenia oczyma dziecka. Dedykuję ją również nauczycielom i pracownikom administracyjnym Szkoły Podstawowej im. Thomasa Edisona, zwłaszcza: Stevenowi E. Zieglerowi, Athenie Konstan, Peterowi Hansenowi, Joyce'owi Woodworthowi, Janice Woods, Betty Howell, i szkolnej pielęgniarce. Wam wszystkim, za Waszą odwagę i za to, że owego pamiętnego dnia, 5 marca 1973, naraziliście się na utratę zawodowego prestiżu i uratowaliście mi życie.

Wyrazy wdzięczności

Po latach wyczerpującej pracy, poświęceń, zawodów, kompromisów i wybiegów, książeczka ta nareszcie ujrzała światło dzienne i znajduje się wszędzie w sprzedaży. Korzystając z okazji pragnę złożyć hołd tym wszystkim, którzy całym sercem wierzyli w tę krucjatę.

Jackowi Canfieldowi, współautorowi fenomenalnego bestsellera, "Rosołu dla duszy", za wyjątkowo ludzkie nastawienie i otwarcie przede mną pewnych szczelnie zamkniętych drzwi. Jack jest naprawdę rzadkim okazem człowieka, który w ciągu dnia potrafi pomóc większej liczbie ludzi, niż niejednemu z nas udaje się to uczynić przez całe życie. Niech Bóg ma Pana w swej opiece.

Nancy Mitchell i Kim Wiele z Grupy Canfielda za ich zaraźliwy entuzjazm i bezcenne rady. Dziękuję Paniom.

Peterowi Vegso z Health Communications, Inc., jak również Christinie Belleris, Matthew Dienerowi, Kimowi Weissowi i całemu sympatycznemu personelowi tej instytucji za uczciwość, profesjonalizm i uprzejmość na co dzień, sprawiającą, że proces wydawania książki staje się przyjemnością. Biję czołem przed Irenę Kanthos i Lori Golden za ich niewyczerpany upór i pilnowanie tempa prac. Gargantuiczne podziękowania dla całego Bloku Humanistycznego za wysiłki i oddanie sprawie.

Szczególnie gorąco dziękuję Marshy Donohoe, superredaktorce, za całe godziny spędzone na wylewaniu z tego tomu wiader wody, by czytelnik nie miał kłopotów ze zrozumieniem i odczuciem te widzianej oczyma dziecka opowieści. Marsha uznała to za sprawy "zaufania do prostego człowieka".

Patti Breitman z breitman Publishing projects, za prace wstepne i solidny zastrzyk finansowy.

Cindy Adams za niezachwianą wiarę, której tak bardzo wtedy potrzebowałem

Gorące dzięki dla Rica i Dona z Rio Villa Resort, wówczas mojego domu poza domem, za to, że stworzyli mi doskonale zacisze na czas prac nad realizacją tego projektu.

Nakońcu dziękuję Phyllis Colleen. Życzę Pani szczęścia. Życzę spokoju. Niech Panią Bóg błogosławi.

Najserdeczniejsze życzenia dla wszystkich tych, którzy robią coś dla drugiego człowieka.

Dave Pelzer

nota autora

niektóre imiona i nazwiska zostały w tej książce zmienione, tak by nie naruszać godności i spokoju bliźnich.

Jest to pierwsza część trylogii, w której starałem się posługiwać językiem dziecka. Jej ton i słownictwo odzwierciedlają mądrość człowieka w takim właśnie wieku.

Książka ta osnuta jest na motywach życia pewnego dziecka, od wieku lat czterech do dwunastu.

Druga część tejże trylogii, "Stracony chłopiec", opisuje perypetie tego samego chłopca od dwunastego do osiemnastego roku życia.

Rozdział 1

Ocalenie

Marca 1973 Pały City, stan Kalifornia. - Już późno. Trzeba zdążyć ze zmywaniem, bo nie będzie śniadania. Nie jadłem wczoraj kolacji, więc muszę koniecznie coś zjeść. Mama gania we wszystkie strony i wrzeszczy na braci. Słyszę jej ciężkie kroki na korytarzu prowadzącym do kuchni. Zanurzam z powrotem ręce we wrzącej wodzie i płuczę talerze. Za późno. Przyłapała mnie z założonymi rękami.

SŁAST! Mama bije po twarzy i przewracam się na podłogę. Wolę nie stać i nie narażać się na ciosy. Odczułem na własnej skórze, że ona uznaje to za bezczelność, dlatego bije dalej i co najgorszy wyznacza karę - dzień bez jedzenia. Wstaję i unikam jej wzroku, gdy tak wrzeszczy mi za uszami.

Udaję wystraszonego i przytakuję jej pogróżkom.

-Proszę - mówię do siebie - daj mi tylko jeść. Możesz mnie zbić, ale muszę coś zjeść. Kolejne uderzenie rzuca mnie na kuchenny blat z. kafelków. Po twarzy płyną strumieniami łzy udawanej kapitulacji a ona wypada z kuchni, zdaje się i jest z siebie zadowolona. Odliczywszy kroki i upewniając się, że nie wróci wzdycham z ulgą. Udało się. Może zbić mnie na kwaśne jabłko ale nie dałem odebrać sobie woli przetrwania.

Kończę myć naczynia potem wykonuję inne prace. W nagrodę dostaję śniadanie - resztki zlane z miski jednego z braci. Dzisiaj płatki Lucky Charms. W połowie miski mleka pływa zaledwie parę wiórków, ale spieszę się jak mogę zanim Matka nie zmieni zdania. Ona to potrafi. Z przyjemnością wykorzystuje jedzenie jako broń. Nigdy w życiu nie wyrzuciłaby resztek do kosza. Wie, że bym je potem odgrzebał. Zna wiele moich sztuczek.

Po chwili siedzę już w rodzinnym kombi. Zeszło mi bardzo długo i trzeba zawieźć mnie do szkoły. Zwykle biegnę i wpadam akurat na początek lekcji, tak że nie mam czasu, by ukraść kolegom drugie śniadanie.

Mama wypuszcza najstarszego brata, a mnie wygłasza kazanie na temat swoich jutrzejszych wobec mnie planów. Zawiezie mnie do swojego brata. Mówi, że wujek Pan się mną "zajmie". To mają być pogróżki. Patrzę na nią przerażony jakbym się naprawdę czegoś bał. Wiem, że wujek jest surowy ale na pewno nie potraktuje mnie tak jak Matka.

Jeszcze zanim kombi zdąży się zatrzymać, pędzę do szkoły. Matka drze siej żebym wracał. Zapomniałem zmiętego woreczka z drugim śniadaniem w którym od trzech lat jest to samo: dwie kanapki z. masłem orzechowym i parę marchewek. Jeszcze zanim znowu wyrwę się z samochodu, upomina:

-"Powiedz... powiedz, że uderzyłeś się o drzwi". Potem rzadko używanym wobec mnie tonem głosu życzy mi miłego dnia. Zaglądam w jej zaczerwienione,, opuchnięte oczy. Cały czas ma kaca. Jej niegdyś piękne, lśniące włosy wyglądają jak nadpalone strąki. Jak zwykle jest bez makijażu. Ma nadwagę i aż za dobrze o tym wie. Jednym słowem i wygląda jak zawsze.

Spełniłem się i muszę zgłosić się do biura administracji. Siwowłosa sekretarka wita mnie uśmiechem. Po chwili zjawia się pielęgniarka, która zabiera mnie do swojego gabinety gdzie robimy to, co zwykle. Najpierw ogląda mi twarz, i ręce.

-"Co to takiego nad okiem?"

Kiwam bojaźliwie głową

-"h, to... Uderzyłem się o drzwi na korytarzu, przypadkiem".

Jeszcze raz się uśmiecha i zdejmuje z szafki jakąś teczkę. Przewraca parę stron, pochyla się nade mną i coś mi pokazuje.

- "Patrz - wskazuje palcem kartkę - to samo mówiłeś' w zeszły poniedziałek. Pamiętasz?"

Wymyślam na poczekaniu inną historyjkę.

-"Grałem w baseball i kolega uderzył mnie kijem. Przypadkiem". Przypadek. Mam to zawsze powtarzać. /Ale pielęgniarka nie daje się nabrać. Namawiaj żebym mówił prawdę. W końcu i tak się załamię i do wszystkiego przyznany chociaż, wolałbym bronić Matki.

Pielęgniarka przekonuje, że wszystko będzie dobrze i każe zdjąć ubranie. Dzieje się tak już od roku, więc słucham bez szemrania. W koszuli z długim rękawem jest więcej dziur niż w szwajcarskim serze. Chodzę w niej dwa lata. Mama każe ją zakładać, żeby mnie upokorzyć. Spodnie są w podobnym staniej w czubkach butów też są dziury. Jak chcę, to potrafię wyjąć na wierzch duży palec. Stoję w samej bieliźnie, a pielęgniarka opisuje wszystkie znaki i siniaki zauważone na moim ciele. Liczy ślady jak od cięcia nożem na twarzy, zapisując nawet takiej które mogła dawniej przeoczyć. Robi to bardzo metodycznie. Następnie otwiera mi usta i ogląda zęby; ukruszone po uderzeniu głową w kuchenny blat. Jeszcze coś zapisuje. Dłuższą chwilę ogląda bliznę na brzuchu.

- Ą czy tutaj - pytaj przełykając ślinę - tutaj cię dźgnęła?

- Zgadza się - odpowiadam. "Nic z tego - mówię sam sobie. - Znowu coś zbroiłem". Pielęgniarka z pewnością zauważyła moją strapioną minę. Odkłada teczkę i obejmuje mnie. "O Boże - myślę - jaka ona ciepła". Nie chcę od niej odchodzić, wolę na zawsze zostać w jej objęciach. Zaciskam powieki i przez chwilę zapominam o bożym świecie. Klepie mnie po głowie. Wzdragam siej gdy dotyka opuchniętego siniaka, powstałego dzisiaj rano od uderzenia Matki. Pielęgniarka wypuszcza mnie z uścisku i wychodzi. Ubieram się pospiesznie. Ona o tym nie wiej że zawsze robię wszystko możliwie najszybciej.

Pielęgniarka wraca po chwili w towarzystwie pana Hansena dyrektora, i dwojga nauczycieli., panny Woods i pana Zieglera. Pan Hansen doskonale mnie zna. Przesiedziałem w jego gabinecie więcej niż wszyscy inni uczniowie. W miarę jak pielęgniarka odczytuje swoje spostrzeżenia, dyrektor spogląda na papiery. Bierze mnie za podbródek i unosi głowę. Unikam jego wzroku, co stało się nawykiem po starciach z Mamą. Ale i tak nie mam zamiaru o niczym mu opowiadać. Mniej więcej rok temu wezwał Matkę na rozmowę w sprawie tych siniaków. Nie miał wtedy jeszcze pojęcia, co się święci. Wiedział tylko tyle, że mam kłopoty i kradnę jedzenie. Kiedy wróciłem nazajutrz do szkoły od razu dojrzał ślady po laniu, jakie spuściła mi Matka. Już nigdy więcej jej nie wzywał.

Burczy, że ma już tego serdecznie dość. Nie wiem, gdzie podziać się ze strachu. "Znowu wezwie Mamę!" - wrzeszczy jakiś' głos w moim mózgu. Wybucham płaczem. Trzęsę się cały jak galaretka, bełkoczę jak małe dziecko prosząc żeby pan Hansen nie wzywał Mamusi.

- Byle nie dzisiaj - skamlam - dziś jest piątek!

Pan Hansen obiecuje, że nie będzie wzywał Matki i odsyła mnie na lekcję. Już za późno na godzinę wychowawczą, więc pędzę na lekcję angielskiego z panią Woodworth. Dzisiaj sprawdzian z pisowni wszystkich stanów i ich stolic. Nie jestem przygotowany. Jestem dość pilnym uczniem, ale przez kilka ostatnich miesięcy całkiem sobie odpuściłem, przestałem nawet uciekać przed swoim losem w naukę.

Gdy wchodzą wszyscy zatykają nosy i syczą, patrząc w moją stronę. Nauczycielka na zastępstwie, jakaś młoda kobieta macha ręką. Nieprzyzwyczajona do mojego zapachu. Podaje mi test w wyciągniętej ręce, ale nie zdążam nawet usiąść, gdy znowu wzywa mnie do siebie dyrektor. Wszyscy zaczynają wyć - jestem wyrzutkiem z piątej klasy.

Po biura administracji docieram w mgnieniu oka. Mam czerwone gardło. Czuję pieczenie po wczorajszej "grze", którą ćwiczyła na mnie Matka. Sekretarka wpuszcza mnie do pokoju nauczycielskiego. Wzrok dopiero po chwili przyzwyczaja się do panującego tu oświetlenia. Wokół stołu siedzą: mój wychowawca, pan Ziegler, pani od matematyki, panna Moss, szkolna pielęgniarka, pan Hansen i jakiś policjant. Uginają się pode mną nogi. Nie wiem, czy mam uciekać, czy czekać, aż zawali mi się na głowę dach. Sekretarka zamyka drzwi za moimi plecami, pan Hansen daje ręką znać, żebym wchodził śmiało. Siadam u szczytu stołu, tłumacząc się, że przecież niczego nie ukradłem... dzisiaj. Na przygnębionych twarzach pojawiają się uśmiechy. Nawet nie podejrzewam, że mają zamiar zaryzykować swoje posady, aby mnie uratować.

Policjant wyjaśnia, po co wezwał go pan Hansen. Czuję, jak zapadam się w krzesło. Funkcjonariusz prosi, żebym opowiedział o Mamie. Potrząsam głową. Zbyt wielu już ludzi poznało naszą tajemnicę i Mama wcześniej czy później o wszystkim się dowie. Uspokaja mnie jakiś ciepły głos. To chyba panna Moss. Mówi, że nie ma powodu do zmartwienia. Wzdycham głęboko, trę ręce i w końcu opowiadam im o Matce i sobie. Po chwili pielęgniarka każe mi wstać i pokazać bliznę na piersiach. Natychmiast mówię, że to był przypadek; naprawdę - Mama nie chciała mnie dźgnąć. Robiąc w portki płaczę, przekonując, że Mama karze mnie dlatego, bo jestem niedobry. Powinni zostawić mnie w spokoju. Czuję się jak oślizła glista. Przecież wiem, że po tylu latach nikt nic na to nie poradzi.

Mija kilka minut, a potem każą mi wyjść i poczekać w sąsiednim pokoju. Gdy zamykam drzwi, wszyscy dorośli patrzą w moją stronę i kiwają głowami. Wiercę się na krześle, podczas gdy sekretarka przepisuje na maszynie jakieś dokumenty. Cała wieczność upływa, zanim pan Hansen zawoła mnie z powrotem. Panna Woods i pan Ziegler wychodzą. Widzę, że są szczęśliwi, ale jednocześnie się martwią. Panna Woods przyklęka i obejmuje mnie. Chyba na zawsze zapamiętam woń perfum w jej włosach. Puszcza mnie i natychmiast się odwraca, abym nie widział, że płacze. Zaczyna mnie to wszystko niepokoić. Pan Hansen podaje mi tacę z obiadem ze stołówki. "Jezus Maria! Już pora obiadowa" - przychodzi mi do głowy.

Pochłaniam wszystko tak szybko, że nie czuję nawet smaku posiłku. Biję rekord świata. Po chwili dyrektor wraca z tacą ciastek, przestrzegając, żebym jadł wolniej. Nie wiem, co się dzieje. Myślę sobie, że może przyjechał po mnie ojciec, żyjący z matką w separacji. Policjant pyta mnie o adres i numer telefonu. "No to klops! - Przebiega mi przez myśl. - Witamy w piekle. Znowu da mi popalić".

Policjant coś sobie zapisuje, zaś pan Hansen i pielęgniarka siedzą i przyglądają się nam w milczeniu. Oficer zamyka notes i mówi panu Hansenowi, że ma już wszystkie potrzebne informacje. Spoglądam na dyrektora. Twarz zraszają mu wielkie krople potu. Czuję, jak zaczyna kurczyć mi się żołądek. Mam ochotę wyjść do łazienki i zwymiotować.

Pan Hansen otwiera drzwi i wszyscy nauczyciele korzystający z przerwy obiadowej wytrzeszczają oczy. Tak mi wstyd. "Wiedzą. Znają całą prawdę o Matce". Są zadowoleni, bo przekonali się, że nie jestem urwisem. Tak strasznie pragnę miłości, sympatii. Idę korytarzem. Pan Ziegler podtrzymuje pannę Woods. Ta płacze. Słyszę, jak pociąga nosem. Jeszcze raz mnie obejmuje i raptownie odwraca głowę. Pan Ziegler ściska mi dłoń.

- Bądź dobrym dzieckiem - mówi.

- Dobrze, proszę pana, będę się starał. - Tylko tyle potrafię z siebie wykrztusić.

Pielęgniarka nic nie mówiąc stoi obok pana Hansena. Wszyscy się ze mną żegnają. Widzę już, że biorą mnie do więzienia. "To i dobrze - myślę. - Przynajmniej tam ona mnie nie dopadnie".

Razem z policjantem mijam stołówkę i wychodzę z budynku. Widzę, jak grupa kolegów z klasy gra w dwa ognie. Niektórzy przerywają zabawę.

- Wylali Davida! Wylali Davida! - Wrzeszczą. Policjant dotyka mojego ramienia i zapewnia, że wszystko jest w porządku. Gdy jedziemy jego samochodem i oddalamy się od szkoły podstawowej im. Thomasa Edisona, widać, że część dzieci niepokoi mój wyjazd. Pan Ziegler mówił, że powie wszystkim dzieciom prawdę - całą prawdę. Wiele oddałbym za to, żeby znaleźć się w klasie w chwili, gdy będą dowiadywać się, że nie jestem niedobry.

Po chwili zatrzymujemy się przed komendą w Pały City. Nie wiedzieć czemu spodziewam się zastać tu Matkę. Nie chcę wysiąść z samochodu.

Policjant otwiera drzwi, łagodnie bierze mnie za łokieć i prowadzi do jakiegoś wielkiego biura. Siada na krześle przy stoliku w kącie i zapisuje na maszynie kilka stron papieru. Uważnie go obserwuję., Cały czas jedząc ciastka. Jem bardzo powoli napawając się smakiem. Kto wiej kiedy znowu dostanę coś do zjedzenia?

Gdy policjant kończy formalności jest już po pierwszej. Ponownie pyta mnie o numer telefonu.

- Po co? - skamlam.

- Muszę do niej zadzwonić - przekonuje mnie łagodnie.

- Nie! - zabraniam mu. - Chcę wracać do szkoły! Czy pan nic nie rozumie? Nie może się dowiedzieć, że wszystko wygadałem.

Uspokaja mnie kolejnym ciastkiem i powoli wykręca numer 7-5-6-2-4-6-0. Patrzę na obroty czarnej tarczy, wstaję i idę w jego stronę, zamieniając się w słuch i usiłując dosłyszeć dzwonek telefonu po drugiej stronie linii. Odbiera Mama. Na dźwięk jej głosu wzdragam się z przerażenia. Policjant macha ręką, żebym nie podchodził, robi głęboki wdech i dopiero wtedy zaczyna:

- Pani Pelzer, tu posterunkowy Smith T- komendy policji w Pały City. Pani syn David nie wróci dziś do domu. Będzie przebywał pod pieczą ludzi z Działu Nieletnich w San Mateo. Jeżeli ma pani jakieś wątpliwości proszę się z nimi skontaktować.

Odkłada słuchawkę i uśmiecha się.

- Nieźle nam poszło, no nie? - Ale z jego miny widać, że bardziej dodaje otuchy sobie niż mnie.

Przejeżdżamy parę mil i znajdujemy się na autostradzie 280, kierując się ku granicom Pały City. Po prawo widzę napis: (NAJPIĘKNIEJSZA AUTOSTRADA NA ŚWIECIE). Gdy wyjeżdżamy poza granice miasta, policjant uśmiecha się z ulgą.

- Davidzie Pelzer - obwieszcza - jesteś wolny.

- Co? - dopytuję siej kurczowo ściskając w ręku ciastka.- Nic nie rozumiem. To nie zabiera mnie pan do jakiegoś więzienia?

- Nie, David naprawdę nie masz powodów do umartwienia. - Znowu uśmiecha się i delikatnie ściska mnie za ramię.- Matka już nigdy w życiu cię nie skrzywdzi.

Rozsiadam się wygodniej na fotelu. Oślepia mnie odbijające się słońce. Odwracam się unikając jego promieni, a po policzku cieknie mi łza.

- Wolny?

dobre czasy

Rozdział 2

Dobre czasy

Zanim matka zaczęła się nade mną znęcać, nasza rodzina stanowiła oazę sielskiego życia rodzinnego lat sześćdziesiątych. Ja i moi dwaj bracia mieliśmy bardzo dobrych rodziców, którzy spełniali wszystkie nasze zachcianki, nie szczędząc miłości i starań.

Mieszkaliśmy w skromnym domku w tak zwanej "dobrej dzielnicy" Dały City. Do dziś pamiętam, jak w pogodne dni wyglądałem przez wykusz w salonie i widziałem pomarańczowe wieże mostu Gol-den Gate i piękny widnokrąg od strony San Francisco.

Ojciec, Stephen Joseph, zarabiał na życie pracując w straży pożarnej w samym sercu San Francisco. Miał metr dziewięćdziesiąt wzrostu i ważył siedemdziesiąt pięć kilogramów. Był szeroki w barach, a mięśni przedramienia nie powstydziłby się żaden atleta. Gęste, czarne brwi miał tego samego koloru co włosy. Czułem się jak wybraniec losu, gdy mrugał do mnie okiem i wołał na mnie "Tygrys".

Matka, Catherine Roerva, była kobietą pod każdym względem przeciętną. Nigdy nie pamiętałem koloru jej oczu lub włosów, ale zawsze promieniała macierzyńską miłością. Największą zaletą Matki był upór. Miała ciągle różne pomysły i cały czas dzierżyła ster życia domowego. Zdarzyło się kiedyś, gdy miałem chyba cztery albo pięć lat, że Mama oświadczyła, iż jest chora, a mnie wydała się od tej chwili zupełnie inną osobą. Akurat tego dnia Ojciec był w pracy. Mama po kolacji wybiegła z domu i zabrała się do malowania schodków prowadzących do garażu. Gorączkowo pokrywając każdy stopień czerwoną farbą, bez przerwy kaszlała. Farba nie zdążyła jeszcze wyschnąć, gdy zaczęła przybijać pinezkami do schodów gumowy

W miarę zbliżania się świąt narastało nasze rozgorączkowanie. Z każdym dniem rosła sterta prezentów pod choinką, aż w końcu każdy miał ich kilkadziesiąt.

W Wigilię, po uroczystej kolacji i śpiewaniu kolęd, wolno nam było rozpakować po jednym prezencie. Potem musieliśmy iść spać. Leżąc w łóżku nastawiałem uszu i nasłuchiwałem brzęku dzwonków przy saniach Świętego Mikołaja. Zawsze jednak zapadałem w sen, zanim na dachu pojawiły się renifery.

Jeszcze przed świtem do pokoju wchodziła na paluszkach Mama i budziła nas słowami "Przyszedł Mikołaj!". Kiedyś podarowała każdemu po twardym, żółtym, plastikowym hełmie i rozkazała wmaszerować do salonu. Wieki całe zajmowało nam zrywanie kolorowego papieru z opakowań naszych nowych, bożonarodzeniowych zabawek. Mama kazała nam zakładać nowe ubrania i wybiegać na podwórko, żeby obejrzeć przez okno choinkę. Jednego roku zobaczyłem, jak płacze. Gdy spytałem, czemu się smuci, odparła, że płacze z radości, że ma prawdziwą rodzinę.

Ojciec często pracował po dwadzieścia cztery godziny, więc Matka zabierała nas na całodzienne wycieczki na przykład do parku Gol-den Gate w San Francisco. Jechaliśmy powoli przez teren parku. Mama objaśniała nam różnice pomiędzy poszczególnymi jego fragmentami i opowiadała, jak bardzo chciałaby mieć u siebie takie piękne kwiaty. Na koniec zostawialiśmy wizytę w akwarium Steinharta. Wpadaliśmy razem z braćmi na schody i nacieraliśmy na masywne drzwi. Dreszczyk emocji przeszywał nas, gdy tak staliśmy oparci o mosiężną balustradę w kształcie konika morskiego i spoglądaliśmy pod nogi na maleńki wodospad, w którym żyły aligatory i wielkie żółwie. Swego czasu było to moje najulubieńsze miejsce w całym parku. Kiedyś przeraziłem się na myśl, że mogę pośliznąć się i wpaść do wody. Mama musiała chyba wyczuć ten strach, bo spojrzała na mnie i delikatnie ścisnęła mnie za rękę.

Wiosną zaczynały się majówki. Dzień wcześniej Mama przygotowywała ucztę złożoną ze smażonych kurczaków, sałatek, kanapek i mnóstwa deserów. Nazajutrz wcześnie rano gnaliśmy w stronę parku Junipero Serra. Biegaliśmy tam sobie po trawie i coraz wyżej się huśtaliśmy. Czasami zapuszczaliśmy się na niezbadane dotąd tereny. Gdy nadchodziła pora obiadu, Mama zawsze przerywała nam zabawę. Przełykaliśmy żarłocznie jedzenie, nie czując prawie jego smaku, i pędziliśmy w poszukiwaniu przygód na nowe szlaki. Rodzicom wystarczało, że leżeli obok siebie na kocu, sączyli czerwone wino i patrzyli, jak się bawimy.

chodniczek. I chodniczek, i Mamę zachlapała czerwona farba. Po pracy weszła do domu i padła na wersalkę. Pamiętam, że zapytałem, dlaczego położyła chodniczek na mokrą farbę. Uśmiechnęła się i powiedziała:

- Chciałam zrobić tacie niespodziankę.

Miała obsesję na punkcie sprzątania i czystości. Gdy już nakarmiła Staną, Ronalda i mnie, zabierała się do odkurzania, dezynfekowania i szorowania dosłownie wszystkiego. Nie przepuściła żadnemu pomieszczeniu. W miarę jak dorastaliśmy, pilnowała, żebyśmy utrzymywali w czystości własne pokoje. Skrupulatnie pielęgnowała maleńki ogródek kwiatowy, którego zazdrościła nam cała okolica. Wszystko, czego się dotknęła, zamieniało się w złoto. Nie było mowy o tym, żeby czegoś nie dokończyć. Powtarzała, że cokolwiek się robi, zawsze i w każdej dziedzinie trzeba dokładać do tego wszelkich starań.

Była naprawdę dobrą kucharką. Zdaje mi się, że najbardziej ze wszystkiego lubiła przyrządzać dla swojej rodziny nowe i egzotyczne potrawy. Szczególnie starała się we dnie, gdy w domu zostawał Ojciec. Przesiadywała w kuchni większą część dnia, przygotowując którąś z tych swoich niesamowitych potraw. Czasem, gdy Tata był w pracy, zabierała nas na bardzo ciekawe wycieczki po mieście. Pewnego razu pojechaliśmy do Chinatown w San Francisco; opowiadała nam wówczas o kulturze i historii Chin. Po powrocie nastawiła adapter i dom napełnił się pięknymi tonami muzyki orientalnej. Wtedy też ozdobiła jadalnię chińskimi lampionami. Wieczorem założyła kimono i podała jakiś egzotyczny, wyśmienity posiłek. Po kolacji rozdała ciasteczka szczęścia i odczytała każdemu towarzyszące im wróżby. Sądziłem, że ciasteczkowa wróżba jest przepowiednią mojego losu. Po latach, kiedy umiałem już czytać, odnalazłem jedną z przepowiedni. Było tam napisane: "Kochaj i czcij matkę swoją, albowiem jest ona życiodajnym owocem".

W tamtych czasach w domu roiło się od zwierzaków - kotów, psów, akwariów pełnych egzotycznych rybek, był też żółw zwany "Thor". Jego zapamiętałem najdokładniej, ponieważ Mama pozwoliła mi wybrać dla niego imię. Byłem dumny, bo bracia już zdążyli wybrać imiona dla innych zwierzaków, a teraz nareszcie przyszła moja kolej. Obdarzyłem gada imieniem ulubionej postaci z filmów rysunkowych.

Można było odnieść wrażenie, że wszędzie poustawiane są dwudziesto i czterdziestolitrowe akwaria. Były co najmniej dwa w salonie, a jedno z gupikami w naszej sypialni. Mama wkładała sporo twórczego zapału w ozdabianie tych podgrzewanych zbiorników barwionym żwirem oraz kolorowym złotkiem, i w ogóle wszystkim, co upodabniało akwaria do prawdziwych zbiorników wodnych. Często siadaliśmy przy akwarium, gdy Mama opowiadała o różnych gatunkach ryb.

Bardzo pouczające było na przykład jedno dość dramatyczne wydarzenie, które miało miejsce w pewne niedzielne popołudnie. Jeden z kotów zachowywał się dziwacznie. Mama kazała nam przy nim usiąść i zaczęła objaśniać proces narodzin. Nieważne, co się działo, ona zawsze umiała wyciągnąć z tego jakieś budujące wnioski, chociaż nie zawsze orientowaliśmy się, że nas uczy.

W naszej rodzinie - w owych dobrych czasach - Boże Narodzenie rozpoczynało się od Halloween. Pewnej październikowej nocy, gdy na niebie wisiał ogromny księżyc w pełni, Mama zabrała nas na dwór, żebyśmy obejrzeli sobie "wielką dynię" na niebie. Gdy wróciliśmy do sypialni, kazała nam zajrzeć pod poduszki, gdzie odkryliśmy wyścigowe samochodziki. Piszczeliśmy z radości, a na twarzy Mamy wykwit! rumieniec dumy.

Nazajutrz po Święcie Dziękczynienia Mama schodziła do piwnicy, by wynurzyć się z olbrzymimi pudłami ozdóbek na choinkę. Wchodziła na drabinę i przypinała do belek sufitu kolorowe łańcuchy. W sumie w każdym pomieszczeniu znalazł się jakiś świąteczny akcent. W jadalni ustawiała na swej cennej, dębowej szafce różnej wielkości czerwone świeczki. Wszystkie okna w jadalni i salonie przyozdobione były śniegowymi płatkami; przy oknach w naszej sypialni zawieszono choinkowe lampki. Co noc zasypiałem wpatrzony w łagodny blask zapalających się i gasnących, bożonarodzeniowych światełek.

Nasza choinka zawsze miała co najmniej dwa i pół metra, i cała rodzina godzinami ją ubierała. Co rok inne dziecko trzymane mocnymi rękami Taty, dostępowało zaszczytu umieszczenia na samym czubku anioła. Po ubraniu choinki i zjedzeniu wigilijnej kolacji ładowaliśmy się do kombi i objeżdżaliśmy okolicę, podziwiając ozdoby na domach sąsiadów. Mama nieustannie sypała pomysłami na przyszłoroczne święta, gdzie wszystko będzie lepsze i większe, chociaż wiedzieliśmy, że nasz dom i tak zawsze będzie bezkonkurencyjny. Po powrocie siadaliśmy przy kominku i Mama dawała nam ko-gel-mogel. Opowiadała różne historie, a z magnetofonu płynął głos Binga Crosby'ego, który śpiewał "White Christmas". W czasie świąt byłem tak podniecony, że nie mogłem zasnąć. Od czasu do czasu Mama kołysała mnie do snu, a ja słuchałem trzaskania ognia na kominku.

Wielkim wydarzeniem były również letnie wakacje. Cały ich plan obmyślała jak zwykle Mama. Zajmowała się każdym szczegółem i aż puchła z dumy, że wszystko wychodzi jak trzeba. Zazwyczaj jechaliśmy do Portoli lub do Memoriał Park i przez jakiś tydzień mieszkaliśmy pod swoim gigantycznym, zielonym namiotem. Lecz za każdym razem, gdy Ojciec wiózł nas przez most Golden Bridge, wiedziałem, że zmierzamy do mojego ulubionego miejsca - do Russian River.

Najmocniej zapadła mi w pamięć wycieczka nad tę rzekę, którą odbyliśmy, gdy chodziłem do przedszkola. W ostatni dzień przed wakacjami Mama zwolniła mnie pół godziny wcześniej. Ojciec trąbił, a ja gnałem na szczyt pagórka, gdzie oczekiwał samochód. Rozpierała mnie radość, bo wiedziałem, dokąd pojedziemy. Po drodze nie mogłem oderwać wzroku od, zdawałoby się, niekończących się winnic. Gdy dojeżdżaliśmy do spokojnego miasteczka Guerneville, opuszczałem szybę i wchłaniałem słodki zapach sekwoi.

Każdy dzień niósł z sobą nowe przygody. Albo oddawaliśmy się wspinaczce na stary, spalony pień drzewa, robiąc to w specjalnych traperskich butach, albo kąpaliśmy się w rzece przy Johnson's Be-ach. Kąpielom towarzyszyły atrakcje, których starczało na cały dzień. Wyruszaliśmy o dziewiątej, a wracaliśmy do swojego domku o trzeciej. Mama uczyła nas pływać w dołku wydrążonym w rzece. Tego lata nauczyła mnie pływać na grzbiecie. Była bardzo dumna, gdy w końcu to opanowałem.

Każdy dzień był jakby nasycony magią. Pewnego dnia po kolacji poszliśmy z rodzicami oglądać zachód słońca. Trzymając się za ręce minęliśmy bezszelestnie domek pana Parkera i skierowaliśmy się ku rzece. Zielona woda była gładka jak szkło. Sójki naigrawały się z innych ptaków, we włosach igrał nam delikatny wietrzyk. Staliśmy w milczeniu i patrzyliśmy na ognistą kulę słońca, tonącą za drzewami; na niebie pozostawały po niej jasnoniebieskie i pomarańczowe smugi. Poczułem, że ktoś ściska mnie za ramiona. Sądziłem, że to Ojciec; odwróciłem się i aż zarumieniłem się z dumy widząc, że to Mama. Czułem bicie jej serca. Nigdy w życiu nie czułem się tak bezpiecznie jak w tamtej chwili nad Russian River.

Rozdział 3

Nicpoń

Moje stosunki z Mamą zmieniły się drastycznie: nie chodziło już tylko o utrzymywanie dyscypliny; cała sytuacja zaczęła wymykać się spod kontroli. Bywało tak, że nie miałem już siły uciekać - choćby od tego zależało moje życie.

Miałem szczególnego pecha: często przyłapywano mnie na gorącym uczynku, mimo że razem z braćmi dopuszczaliśmy się częstokroć tych samych "występków". Z początku odsyłano mnie do kąta w sypialni. Wtedy to zacząłem się już bać Mamy. I to bardzo. Nigdy nie prosiłem o pozwolenie wyjścia na dwór. Czekałem, aż któryś z braci wejdzie do sypialni, po czym prosiłem, żeby poszedł do Mamy i spytał, czy David może się iść pobawić.

W tym okresie głębokiej przemianie zaczęło też ulegać zachowanie Mamy. Czasami, gdy Ojciec był w pracy, leżała całymi dniami na wersalce, ubrana tylko w szlafrok, i oglądała telewizję. Podnosiła się tylko do łazienki, po kolejnego drinka, albo żeby odgrzać resztki jedzenia. Gdy się na nas darła, jej głos troskliwej matki zmieniał się w pisk wiedźmy. Wówczas przebiegały mi ciarki po plecach. Nawet kiedy ofuknęła brata, biegłem ukryć się do sypialni, w nadziei, że za chwilę wróci na wersalkę, by zająć się piciem i oglądaniem telewizji. Po pewnym czasie z jej ubrania "odczytywałem", co mnie czeka danego dnia. Oddychałem z ulga, gdy wychodziła z pokoju w ładnej sukience i umalowana. Wówczas zawsze miała dla nas uśmiech.

Gdy uznała, że "leczenie w kącie" już nie skutkuje, przeszliśmy do fazy "leczenia przed lustrem". Z początku nie było w tym żadnej metody. Matka po prostu mnie łapała i pchała na lustro, rozmazując na śliskim szkle cieknące po moich policzkach łzy. Potem miałem powtarzać: Jestem niedobry! Jestem niedobry! Jestem niedobry!", stojąc i wpatrując się w lustro. Stałem z rękami wyprostowanymi wzdłuż boków i z lękiem oczekiwałem pory nadawania drugiego zestawu reklam. Wiedziałem, że z tą chwilą w korytarzu rozlegną się ciężkie kroki Matki, która przyjdzie sprawdzić, czy cały czas tkwię przyklejony do lustra, i powtórzyć, jaki to ze mnie nieznośny dzieciak. Bracia wchodząc do tego pokoju zerkali w moją stronę, wzruszali ramionami i nie przerywali zabawy -jakbym był powietrzem. Z początku im zazdrościłem, lecz wkrótce zrozumiałem, że robili to po prostu ze strachu o własną skórę.

Gdy Ojciec szedł do pracy, Matka zbierała nas i wrzeszcząc nakazywała przetrząsać cały dom w poszukiwaniu jakiejś zguby. Poszukiwania rozpoczynały się zazwyczaj rano i trwały całymi godzinami. Po chwili posyłała mnie do garażu, położonego, jak i piwnica, pod częścią domu. Nawet tam drżałem, słysząc krzyk Matki.

Poszukiwania ciągnęły się miesiącami; wreszcie ja jako jedyny miałem za zadanie je prowadzić. Raz nawet zdarzyło się, że zapomniałem, czego szukam. Gdy spytałem pokornie, co właściwie mam znaleźć, uderzyła mnie po twarzy. Leżała akurat na wersalce i nawet nie oderwała wzroku od ekranu. Z nosa poleciała mi krew, zacząłem płakać. Złapała serwetkę ze stolika, urwała kawałek i wetknęła mi w nos.

- Aż za dobrze wiesz, czego szukasz! - wrzasnęła. - A teraz wynocha!

Pomknąłem do piwnicy, hałasując na tyle głośno, żeby Matka trwała w przekonaniu, iż jestem posłuszny jej poleceniu. Im częściej słyszałem to jej "wynocha", tym częściej zacząłem sobie wyobrażać, że znalazłem zgubę. Przedstawiałem sobie, jak wchodzę po schodach trzymając tę rzecz, a Mama wita mnie pocałunkami i obejmuje. Na koniec wszyscy w tym śnie żyli długo i szczęśliwie. Jednak nigdy niczego nie znalazłem, a ona nigdy nie dała mi zapomnieć, co ze mnie za niezdara.

Dość wcześnie zorientowałem się, że Matka diametralnie się zmienia, kiedy tylko w domu pojawia się Ojciec. Gdy uczesała włosy i zrobiła makijaż, wyraźnie czuła się swobodniej. Strasznie cieszyłem się na te chwile. Nie było wtedy mowy o biciu, "leczeniu" przed lustrem, czy szukaniu zagubionych przedmiotów. Ojciec stał się moim obrońcą. Gdy szedł pracować nad czymś do garażu, nie odstępowałem go jak cień. Gdy siadał na ulubionym krześle i czytał gazetę, siadałem u jego stóp. Po kolacji zmywał naczynia, ajaje wycierałem. Wiedziałem, że dopóki jest przy mnie, nie stanie mi się żadna krzywda.

pewnego razu przed wyjściem ojca do pracy przeżyłem wielki wstrząs. Gdy pożegnał się już ze Stanem i Ronem, przykląkł przy mnie, chwycił mnie mocno w ramiona i przykazał, żebym był "grzeczny". Za jego plecami stała Matka, zakładając ręce na piersi i podstępnie się uśmiechając. Zajrzałem Ojcu w oczy i natychmiast uświadomiłem sobie, jaki to jestem "niedobry". Przez całe ciało przebiegł mi lodowaty dreszcz. Miałem ochotę spróbować go zatrzymać, ale nie zdążyłem go nawet objąć, gdy wyprostował się, odwrócił i wyszedł bez słowa.

Przez pewien czas po udzieleniu mi przez Ojca przestrogi między mną i Matką zapanował względny spokój. Gdy Ojciec był w domu, bawiłem się z braćmi w pokoju albo na dworze do mniej więcej trzeciej po południu. Potem Mama włączała telewizor, żebyśmy pooglądali trochę filmów animowanych. Ta pora była dla rodziców wytęsknioną godziną. Ojciec zastawiał kuchenny blat butelkami alkoholi i wymyślnymi, wysokimi kieliszkami. Kroił cytryny i lemonki, układając w miseczkach obok słoiczka wiśni. Często pili, aż do momentu, gdy dzieci szły spać. Pamiętam, że raz widziałem, jak tańczą w kuchni przy dźwiękach płynącej z radia muzyki. Tulili się do siebie, wyglądali na takich szczęśliwych. Myślałem, że można już zapomnieć o złych czasach. Myliłem się. One dopiero nadchodziły.

Parę miesięcy później, gdy Ojca nie było w domu, bawiliśmy się u siebie w pokoju, gdy usłyszeliśmy, jak Matka pędzi korytarzem i już na nas wrzeszczy. Roń i Stan pobiegli skryć się w salonie, ja odruchowo zastygłem na krześle. Matka runęła na mnie z uniesionymi rękami. W miarę jak się zbliżała, ja odsuwałem krzesło, aż w końcu moja głowa dotknęła ściany. Matka miała zamglone i zaczerwienione oczy, zalatywało od niej alkoholem. Skuliłem się, gdy zaczęły na mnie spadać ciosy. Usiłowałem zakryć twarz rękami, ale natychmiast je oderwała. Uderzenia zdawały się nie mieć końca. Nareszcie jakoś udało mi się dosięgnąć lewą dłonią twarzy. Matka złapała mnie za rękę, po czym nagle straciła równowagę i zrobiła krok w tył; szarpnęła przy tym gwałtownie moją rękę, a ja usłyszałem jakiś trzask i poczułem przeszywający ból ramienia. Wyraz przerażenia na jej twarzy powiedział mi, że także usłyszała ten odgłos, ale po prostu mnie puściła i jakby nigdy nic wyszła z pokoju. Próbowałem ruszać ręką, która zaczynała rwać. Nie zdążyłem jej się dobrze przyjrzeć, gdy Matka zawołała nas na kolację.

Usiadłem przy tacy i próbowałem coś zjeść, ale gdy chciałem wyciągnąć rękę, lewa kończyna odmówiła posłuszeństwa. Palce się ruszały, ale ramię tylko szczypało i nie reagowało. Spojrzałem błagalnie na Matkę. Nie zwracała na mnie uwagi. Pomyślałem, że stało się coś bardzo złego, ale bałem się powiedzieć słowa. Siedziałem i gapiłem się w jedzenie. W końcu Matka pozwoliła mi iść do siebie, każąc położyć się na najwyższym łóżku. Z reguły spałem na najniższym. Gdzieś nad ranem zapadłem wreszcie w sen, troskliwie podtrzymując lewą rękę.

Niedługo potem Matka obudziła mnie mówiąc, że spadłem z najwyższego łóżka. Chyba zmartwiła się moim stanem, bo zawiozła mnie do szpitala. Gdy opowiadała lekarzowi, jak to spadłem z łóżka, domyśliłem się z jego spojrzenia, że nie wierzy w żaden wypadek. Znowu bałem się cokolwiek powiedzieć. W domu Matka zmyśliła na użytek Ojca jeszcze tragiczniejszą historyjkę. W tej nowej wersji znalazło się miejsce również dla niej, gdy usiłowała złapać mnie, zanim spadnę na podłogę. Siedząc na jej kolanach i wysłuchując tych kłamstw zorientowałem się, że jest chora. Ale ze strachu zachowałem owo zdarzenie w tajemnicy. Wiedziałem, że gdybym komukolwiek o tym opowiedział, następny "wypadek" będzie o wiele poważniejszy.

Oazą spokoju stała się szkoła, gdzie nareszcie mogłem się schronić przed Matką. Na przerwach szalałem. Goniłem po przysypanym korą placu zabaw w poszukiwaniu nowych przeżyć i przygód. Łatwo zawierałem nowe znajomości i w ogóle bardzo się cieszyłem. Kiedyś późną wiosną, gdy wróciłem do domu, Matka zaciągnęła mnie do swojej sypialni. Zaczęła się drzeć, że nie pójdę do szkoły, bo jestem niedobry. Nic z tego nie rozumiałem. Wiedziałem, że mam najwięcej dobrych stopni w klasie. Byłem posłuszny i czułem, że nauczycielka mnie lubi. Ale Matka wrzeszczała, że jestem zakałą rodu i muszę zostać srodze ukarany. Postanowiła, że już przez całe życie nie będzie mi wolno oglądać telewizji. Nie będę dostawał kolacji, będę za to wykonywał wszelkie prace, jakie uda jej się dla mnie wymyślić. Jeszcze raz dostałem w skórę i powędrowałem do garażu, gdzie miałem stać do chwili, gdy trzeba będzie pójść do łóżka.

Tego lata, jadąc na wakacje, bez żadnego uprzedzenia zostawili mnie u cioci Jose. Nikt mi nic nie mówił i niczego z tego nie rozumiałem. Patrząc za oddalającym się kombi, byłem niczym wyrzutek społeczeństwa. Czułem taki smutek i taką wielką pustkę w środku. Próbowałem uciec. Chciałem odnaleźć swoją rodzinę i, nie wiedzieć czemu, być przy Matce. Nie zaszedłem daleko, a ciotka nie omieszkała powiadomić o moim wybryku Matki. Przy najbliższej okazji, gdy Ojciec pracował całą dobę, odpokutowałem za swój grzech. Matka biła mnie i kopała, dopóki nie leżałem na podłodze jak szmata. Starałem się powiedzieć jej, że uciekałem, bo chciałem być przy niej i rodzinie. Chciałem przekonać ją, jak strasznie do niej tęskniłem, ale nie dawała mi dojść do słowa. Nie przestawałem mówić, a Matka pobiegła do łazienki, wzięła mydło i wpakowała mi je do gardła. Od tego czasu wolno mi było odezwać się tylko na wyraźne polecenie.

Powrót do pierwszej klasy był okazją do ogromnej radości. Znalem podstawowe wiadomości, więc natychmiast ochrzczono mnie klasowym geniuszem. Z powodu jednorocznego opóźnienia znalazłem się w tej samej klasie co Stan. Na przerwach razem się bawiliśmy; w szkole byliśmy kumplami, ale brat zdawał sobie sprawę, że w domu nie należy przyznawać się do znajomości ze mną.

Pewnego razu popędziłem do domu pochwalić się dobrą oceną. Matka zamknęła mnie u siebie w sypialni, krzycząc o jakimś liście, który dostała z bieguna północnego. Twierdziła, iż w liście było napisane, że jestem "niedobry" i Święty Mikołaj niczego mi nie przyniesie. Stałem oszołomiony, a Matka wyżywała się nade mną. Poczułem, że tkwię w stworzonym przez nią koszmarze i prosiłem Boga, żeby się jakimś cudem zbudziła. Tego roku przed świętami pod choinką leżało zaledwie kilka prezentów dla mnie, a wszystkie z nich pochodziły od dalszych krewnych. W Boże Narodzenie rano Stan ośmielił się spytać Matkę, dlaczego Mikołaj przyniósł mi tylko dwa obrazki. Pouczyła go, że "Mikołaj przynosi prezenty tylko dobrym chłopcom i dziewczynkom". Spojrzałem ukradkiem na Staną. Miał smutną minę i widać było, że orientuje się w szaleńczych zabawach Matki. Jako że cały czas odbywałem jakąś tam karę, w dzień Bożego Narodzenia musiałem przebrać się w robocze ubranie i odrabiać domową pańszczyznę. Sprzątając łazienkę przypadkowo podsłuchałem kłótnię rodziców. Matka była zła, że kupił mi obrazki "za jej plecami". Upomniała Ojca, że to ona zajmuje się dyscypliną "chłopaka" i że nadszarpnął jej autorytet, dając mi prezenty. Im Ojciec dłużej oponował, tym w większą wpadała wściekłość. Zorientowałem się, że przegrał i że czeka mnie coraz większa izolacja.

Po paru miesiącach Matka została opiekunką klubu skautów. Ugaszczała innych chłopaków po królewsku. Niektórzy mówili mi, jak bardzo chcieliby mieć taką właśnie mamę. Nic im na to nie odpowiadałem, tylko zastanawiałem się w duchu, co by powiedzieli, gdyby poznali całą prawdę. Matka sprawowała nad nimi opiekę jedynie przez kilka miesięcy. Bardzo się cieszyłem, bo oznaczało to, że będę mógł w środy chodzić na spotkania do kolegów.

Pewnej środy wróciłem ze szkoły i zacząłem przebierać się w złoto-błękitny strój skauta. W domu była tylko Matka i jeden rzut oka wystarczył, by domyśleć się, że szuka ofiary. Pchnąwszy mnie na lustro w sypialni, złapała za rękę i zawlokła do samochodu. Po drodze powiedziała, co mi zrobi, gdy wrócę ze spotkania. Odsunąłem się na brzeżek fotela, ale nic nie pomagało. Wyciągnęła rękę, ujęła mnie pod brodę i uniosła głowę w swoją stronę. Miała przekrwione oczy, wyglądała jak opętana. Gdy dojechaliśmy na miejsce, pobiegłem z płaczem pod drzwi. Skamlałem, że jestem niedobry i nie zasługuję na to spotkanie. Opiekunka uprzejmie się uśmiechnęła mówiąc, że wobec tego mogę przyjechać na następne. Już jej więcej nie zobaczyłem.

W domu Matka kazała mi się rozebrać i stanąć przy kuchence. Cały się trząsłem ze strachu i wstydu. Wtedy odkryła przede mną moją straszliwą zbrodnię. Opowiedziała, że często jeździła do szkoły przyglądać się, jak w czasie przerwy obiadowej bawię się z braćmi. Jednego dnia zobaczyła, że bawię się na trawie, co oznaczało złamanie jej najsurowszych nakazów. Bez wahania odpowiedziałem, że nigdy w życiu nie bawiłem się na trawie. Byłem przekonany, że na pewno się pomyliła. W nagrodę za słuchanie jej nakazów i mówienie prawdy dostałem po buzi.

Potem włączyła gazowe palniki na kuchence. Mówiła, że czytała gdzieś artykuł o matce, która zmusiła syna do położenia się na rozgrzanej kuchni. Sparaliżował mnie strach. Mózg stanął dęba, ugięły się pode mną nogi. Chciałem rozwiać się w powietrzu jak dym. Zamknąłem oczy, pragnąc, żeby gdzieś sobie poszła. Poczułem absolutną piąstkę w głowie, gdy Matka złapała mnie żelaznym chwytem za ramię.

- Przez ciebie moje życie stało się piekłem! -wyrzucała mi. -Ale teraz pokażę ci, jak wygląda prawdziwe piekło!

Wzięła mnie za rękę i przystawiła ją do pomarańczowo-niebieskiego płomienia. Czułem się tak, jakby wybuchała mi skóra. Rozniósł się swąd przypalanych włosków. Mimo wysiłków nie mogłem uwolnić ręki. Po chwili opadłem na czworaki i próbowałem dmuchać na poparzenia.

- Szkoda, że nie może uratować cię twój zapijaczony ojciec - syknęła.

Kazała mi położyć się na kuchence, żeby mogła obejrzeć sobie, jak się palę. Nie chciałem jej posłuchać, płakałem, błagałem. Byłem taki przerażony, że na znak protestu tupałem nogami. Ale Matka już pchała mnie na ogień. Wpatrywałem się w płomyki, modląc się, żeby skończył się gaz.

Zacząłem zdawać sobie sprawę, że jakiekolwiek szansę przeżycia mam tylko wówczas, jeśli będę unikał kuchenki. Wiedziałem, że niedługo ze spotkania skautów wróci Roń, a Matka nigdy nie zachowuje się jak stuknięta w czyjejś obecności. Musiałem grać na zwłokę. Ukradkowo zerknąłem na kuchenny zegar za moimi plecami. Wskazówka minutowa zdawała się pełznąć powoli jak żółw. Chcąc wytrącić Matkę z równowagi, zacząłem zadawać żałosne pytania. To wprawiło ją w jeszcze większą wściekłość i zaczęła zasypywać mnie uderzeniami. Im mocniej biła, tym jaśniej zdawałem sobie sprawę, że wygrałem! Wszystko, byle nie upiec się na ogniu!

W końcu usłyszałem odgłos otwieranych drzwi. To Roń. Serce wezbrało mi radością i ulgą, z twarzy Matki odpłynęła cała krew. Zorientowała się, że przegrała i zastygła na chwilę w bezruchu. Skorzystałem z tej chwili, złapałem ubranie i rzuciłem się do garażu, gdzie błyskawicznie się ubrałem. Stałem oparty o ścianę i jęczałem, aż wreszcie uświadomiłem sobie, że ją przechytrzyłem. Zyskałem kilka cennych minut. Sam to wykombinowałem. Po raz pierwszy w życiu zwyciężyłem!

Stojąc tak w mrocznym i wilgotnym garażu wiedziałem, że potrafię przetrwać. Postanowiłem, że będę wykorzystywał wszelkie możliwe strategie, by pokonać Matkę, lub żeby wytrącić ją z tego ponurego opętania. Wiedziałem, że jeśli chcę żyć, muszę ruszyć głową. Nie wolno mi już płakać jak bezbronnemu niemowlakowi. Nie mogę się przed nią uginać. Tego dnia przyrzekłem sobie, że nigdy więcej nie dam tej suce satysfakcji i nie będę błagał, żeby przestała mnie bić.

W zimnym powietrzu garażu całe moje ciało drżało od chłodnej złości i głębokiego lęku. Lizałem oparzenie i bolące ramię. Miałem ochotę wrzasnąć, ale nie chciałem sprawić jej swym lamentem przyjemności. Stałem hardo. Słyszałem, jak mówi na górze Ronowi, że jest z niego bardzo dumna i nie musi się przejmować, że stanie się jak David - niedobry.

Rozdział 4

Walka o żywność

Latem, po incydencie z kuchenką szkoła stała się dla mnie jedynym miejscem schronienia. Oprócz wycieczek na ryby podczas których panował względny spokój, reakcje Matki były trudne do przewidzenia - szczególnie wobec mnie, gdy po kolejnym laniu musiałem uciekać do garażu. We wrześniu otwierała swe podwoje szkolna oaza. Dostawałem nowe ubranie i nową, lśniącą menażkę na obiad. Matka zmuszała mnie do noszenia całymi tygodniami tych samych rzeczy i już w październiku ubranie stawało się znoszone, dziurawe i zaczynało śmierdzieć. Nie starała się nawet ukrywać moich siniaków na twarzy i rękach. Na wszystkie pytania miałem gotowe odpowiedzi, które wpoiła mi Matka.

Coraz częściej zaczynała "zapominać" o kolacji dla mnie. Niewiele lepiej rzecz miała się ze śniadaniem. W pomyślne dni dostawały mi się resztki płatków po braciach, ale jedynie pod warunkiem, że przed pójściem do szkoły spełniłem wszystkie swoje obowiązki.

Nocą byłem strasznie głodny, w brzuchu burczał mi jakiś rozeźlony niedźwiedź. Leżałem z otwartymi oczami i skupiałem wszystkie myśli najedzeniu. "Może jutro dostanę kolację" - myślałem. Wiele godzin upływało, zanim zapadałem w sen, cały czas marząc o jedzeniu. Najczęściej śniły mi się olbrzymie hamburgery ze wszystkimi dodatkami. We śnie chwytałem zdobycz i wkładałem ją do ust. W najdrobniejszych szczegółach wyobrażałem sobie każdy cal kanapki. Mięso ociekało tłuszczem, na wierzchu leżały pęczniejące plasterki sera. Spomiędzy sałaty i pomidorów wyciekały przyprawy. Przystawiałem hamburgera do ust, które na próżno otwierałem. Ponawiałem wysiłki, ale pomimo starań nie byłem w stanie urwać ani kęsa swoich

marzeń. Po chwili budziłem się z jeszcze większą pustką w żołądku. Nie mogłem zaspokoić głodu nawet w marzeniach.

Niedługo po pierwszych snach o jedzeniu zacząłem kraść śniadania kolegom ze szkoły. Żołądek kurczył się z lęku i nadziei. Nadziei, bo wiedziałem, że za chwilę będę miał co włożyć do ust. Lęku, bo zdawałem sobie sprawę, że ktoś może przyłapać mnie na gorącym uczynku. Kradłem zawsze przed lekcjami, gdy koledzy z klasy bawili się na podwórku. Przemykałem się pod ścianą, stawiałem naczynie na obiad koło innych i klękałem, żeby nikt nie widział, co tam wyprawiam. Z początku szło jak po maśle, ale po paru dniach uczniowie zaczęli odkrywać, że nie mają na przykład Twinkies albo innych słodyczy. Niedługo wszyscy serdecznie mnie znienawidzili. Nauczyciel powiadomił dyrektora, który z kolei doniósł Matce. Walka o jedzenie nie miała końca. Rozmowy z dyrektorem powodowały, że byłem jeszcze częściej bity i dostawałem coraz mniejsze porcje.

W weekendy Matka w ogóle nie dawała mi jeść, za karę za te kradzieże. W niedzielę w nocy ślinka mi ciekła, gdy obmyślałem nowe, niezawodne i bezkarne sposoby kradzieży żywności. Miałem na przykład zamiar kraść w innych salach, pierwszoklasistom, którzy nie znali mnie aż tak dobrze. W poniedziałek wysiadałem pośpiesznie z samochodu i pędziłem do jakiejś klasy, gdzie przetrząsałem teczki, zabierając drugie śniadania kolegom. Przez pewien czas uchodziło mi to na sucho, ale dyrektor wkrótce mnie wytropił.

W domu bez przerwy wymierzano mi podwójną karę głodówki i bicia. Właściwie przestałem należeć już do rodziny. Żyłem, ale nikt się ze mną nie zadawał. Matka przestała nawet odzywać się do mnie po imieniu i określała mnie mianem "chłopaka". Nie wolno mi było jeść ze wszystkimi, bawić się z braćmi i oglądać telewizji. Byłem skazany na dom, bez pozwolenia na kontakty z kimkolwiek z zewnątrz. Po szkole od razu zabierałem się do różnych wynalezionych przez Matkę prac. Potem wysyłano mnie do piwnicy, w której stałem do czasu, gdy zawołała mnie, żebym posprzątał po kolacji. Dała mi jasno do zrozumienia, że jak przyłapie mnie w piwnicy na siedzeniu lub leżeniu, to srodze popamiętam. Zostałem niewolnikiem

własnej Matki.

Cała nadzieja w Ojcu, który przemycał dla mnie ochłapy jedzenia. Próbował upijać Matkę w nadziei, że to wprawi ją w lepszy humor. Usiłował przekonać ją, że trzeba dawać mi jeść. Próbował iść z nią na jakieś układy, w zamian obiecując gwiazdkę z nieba. Ale na nic się to zdało, Matka miała serce z kamienia. Pijaństwo tylko pogarszało jej stan. Zmieniała się w potwora.

Wiedziałem, że interwencje Ojca stają się przyczyną napięć między rodzicami. Wkrótce zaczęły się nocne kłótnie. Leżąc w łóżku słyszałem, jak nabierają tempa i kończą się ogłuszającym finałem. Byli oboje zalani w pestkę, Matka klęła na czym świat stoi. Każdy pretekst był dobry do kłótni. Stałem się przedmiotem wojny między nimi. Wiedziałem, że Ojciec przychodzi mi z pomocą, ale i tak trząsłem się ze strachu. Domyślałem się, że przegra, a ja odczuję to nazajutrz na własnej skórze. Po pierwszej awanturze Matka wsiadła w samochód i pojechała gdzieś, ruszając z piskiem opon. Zwykle wracała po niecałej godzinie. Rano zachowywali się tak, jakby nic się nie stało. Byłem wdzięczny, że Ojciec wykorzystuje wszelkie okazje, by wymknąć się do piwnicy i przemycić dla mnie kromkę chleba. Zawsze obiecywał, że nie ustanie w wysiłkach.

W miarę jak kłótnie stawały się częstsze, w Ojcu zaczynało się coś zmieniać. Bywało, że w środku nocy pakował torbę i wychodził do pracy. Wtedy Matka wyrzucała mnie z łóżka i zaciągała do kuchni. Ja drżałem, a ona miotała mną z jednego końca pomieszczenia w drugi. Usiłowałem się opierać leżąc na podłodze i udając, że nie mam sił wstać. Nie na wiele się to zdało. Brała mnie za uszy i stawiała na nogi, po czym wrzeszczała, dysząc przesiąkniętym winem oddechem. Zawsze powtarzała, że to przeze mnie mieli z Ojcem kłopoty. Często ogarniało mnie znużenie, czułem, jak drżą mi nogi. Pozostawało tylko wpatrywać się w podłogę i mieć nadzieję, że Matce zabraknie niedługo tchu.

Gdy byłem w drugiej klasie, zaszła po raz czwarty w ciążę. Nauczycielka, panna Moss, zaczynała się mną interesować w sposób szczególny. Najpierw pytała, czemu nie uważam. Kłamałem wmawiając jej, że długo w nocy oglądałem telewizję. Nie przekonywało jej to i wypytywała nie tylko o przyczyny mojej senności, lecz także o stan ubrania i siniaki na całym ciele. Matka zawsze uczyła mnie, co mam w takich wypadkach mówić, więc najzwyczajniej w świecie powtarzałem jej historyjki.

Mijały kolejne miesiące, a panna Moss nie ustępowała. W końcu podzieliła się swoimi podejrzeniami z dyrektorem. Znał mnie jak zły szeląg, więc bez wahania wezwał Matkę. Owego dnia w domu panowała atmosfera jak po spuszczeniu bomby atomowej. Matka wściekała się jeszcze bardziej niż zwykle, że jakaś "hipisowska" nauczycielka zarzuciła jej znęcanie się nad dzieckiem. Oświadczyła, że nazajutrz pójdzie do dyrektora i oczyści się z wszelkich fałszywych zarzutów. Po zakończeniu naszej rozmowy z nosa leciała mi krew i miałem wybity ząb.

Następnego dnia, gdy wróciłem ze szkoły, Matka chodziła rozpromieniona, jakby wygrała milion dolarów. Opowiadała, jak to porządnie się ubrawszy poszła z dzieckiem na rękach do dyrektora. Wytłumaczyła mu, że David ma zbyt bujną wyobraźnię. Robi wszystko, byle tylko zwrócić na siebie uwagę, zwłaszcza od chwili narodzin braciszka, Russella. Widziałem, jak uruchamia swój zabójczy wdzięk osobisty i chcąc pokazać się z jak najlepszej strony, szczególnie przed dyrektorem, pieści niemowlę. Na koniec oznajmiła, że zależy jej, by pozostawać ze szkołą w kontakcie. Jeśli David będzie sprawiał jakiekolwiek kłopoty, prosi o natychmiastowe powiadomienie. Mówiła, że pouczyła grono pedagogiczne, żeby nie słuchało tych niestworzonych historii o tym, jak to mnie bije, czy nie daje mi jeść. Gdy tak stałem w kuchni i słuchałem jej przechwałek, czułem w sobie kompletną pustkę. Matce wracała pewność siebie, a ja zacząłem obawiać się o własną skórę. Miałem ochotę raz na zawsze rozpłynąć się w powietrzu i już nigdy w życiu nie spotkać żadnego człowieka.

Latem pojechaliśmy na wakacje nad Russian River. Mimo że z Matką układało mi się nieco lepiej, owo magiczne odczucie szybko rozwiało się jak dym. Jazda na furach z sianem, mikroskopijne porcje pieczonego mięsa i bajki odeszły w zapomnienie. Coraz więcej czasu spędzaliśmy w domku i rzadko robiliśmy wypady na Johnson Beach.

Ojciec próbował urozmaicić nam czas zabawami na nowej super zjeżdżalni. Russell, który był jeszcze za mały, zostawał z Matką w domku. Pewnego razu, gdy bawiliśmy się z Ronem i Stanem przy sąsiednim domku, Matka wyszła na ganek, krzycząc, żebyśmy natychmiast wracali. Dostałem burę, że za bardzo hałasuję. Za karę nie wolno mi było iść z Ojcem i braćmi na super zjeżdżalnię. Siedziałem na krześle w kącie, cały się trząsłem i żyłem nadzieją, że zdarzy się coś, co zatrzyma ich w domu. Domyślałem się, że Matka ma jakieś obrzydliwe zamiary. Zaraz po ich wyjściu przyniosła jedną z brudnych pieluch Russella. Wytarła ją o moją twarz. Starałem się siedzieć bez ruchu. Wiedziałem, że jeżeli się poruszę, to tylko pogorszę swoje położenie. Nie podnosiłem głowy. Nie widziałem Matki, ale słyszałem, jak ciężko dyszy.

Po jakiejś godzinie przyklękła i kazała mi jeść. Patrzyłem prosto przed siebie, unikając jej wzroku. "Nigdy w życiu!" - myślałem. Doświadczenie powinno mnie było nauczyć, że niepatrzenie jej w oczy nie jest dobrym wyjściem. Zaczęła mnie walić na odlew po twarzy. Trzymałem się kurczowo krzesła, bojąc się, że gdybym spadł, rzuciłaby się na mnie.

- Kazałam ci zjeść! - wykrzykiwała.

Zmieniłem taktykę i rozpłakałem się. "Niech się uspokoi" - przekonywałem siebie. Zacząłem liczyć w myślach, próbowałem się skupić. Moim jedynym sprzymierzeńcem był upływający czas. Na płacz Matka zareagowała jeszcze gęstszym gradem ciosów, który ustał dopiero wtedy, gdy usłyszała płacz Russella.

Pomimo rozmazanych po twarzy odchodów byłem zadowolony. Pojawiała się szansa powodzenia. Usiłowałem zetrzeć gówno i zrzucić je na drewnianą podłogę. Słyszałem, jak coś nuci niemowlęciu, oczyma wyobraźni widziałem, jak nosi małego na rękach i kołysze. Prosiłem Boga, żeby Russell nie zasnął. Moje szczęście nie trwało długo.

Matka wróciła na pole walki z tryumfalnym uśmiechem. Schwyciła mnie za kark i zaprowadziła do kuchni. Tam zobaczyłem następną, leżącą na blacie, pełną pieluchę. Od smrodu zrobiło mi się niedobrze.

- A teraz masz to wszystko zeżreć! - zapowiedziała.

Patrzyła tak samo jak w dniu, w którym chciała położyć mnie na zapalonych palnikach kuchenki. Nie poruszając głową zacząłem rozglądać się za zegarem o barwie stokrotek, który powinien był wisieć na ścianie. W mgnieniu oka zorientowałem się, że jest za moimi plecami. Bez jego pomocy czułem się bezradny. Wiedziałem, że muszę skupić na czymś wzrok, żeby zyskać szansę na zapanowanie nad sytuacją. Nie zdążyłem go jeszcze dojrzeć, a Matka złapała mnie za kark i znowu kazała jeść kupę. Wstrzymałem oddech. Smród był straszliwy. Starałem się skoncentrować na jednym z górnych rogów pieluchy. Sekundy wlokły się w nieskończoność. Matka najwidoczniej mnie przejrzała. Wepchnęła mi twarz w pieluchę i przesunęła mną tam i z powrotem.

Przewidziałem to. Gdy łapała mnie za kark, zamknąłem oczy i zacisnąłem usta. Najpierw przyszła kolej na nos. Poczułem, jak wylewa się zeń coś ciepłego. Usiłowałem wstrzymać krwotok wciągając oddech. Kawałki odchodów utknęły razem z krwią w nosie. Złapałem rękami za blat i próbowałem jej się wyrwać. Miotałem się na wszystkie strony, ale miała zbyt dużą przewagę. Raptem mnie puściła.

- Wrócili! Wrócili! - wydyszała. Złapała ścierkę do wycierania naczyń i rzuciła nią we mnie.

- Ścieraj to z gęby - ryknęła, zmywając z blatu brązowe plamy. Możliwie najstaranniej wytarłem twarz, wydmuchując przy tym z nosa kawałki gówna. Po chwili Matka wetknęła mi do nosa kawałek serwetki i odesłała na krzesło w kącie. Przesiedziałem tak resztę wieczoru, cały czas czując ślady pozostawione przez pieluchę.

To była ostatnia wycieczka nad Russian River.

We wrześniu wróciłem do szkoły w zeszłorocznym ubraniu i z zardzewiałą, zieloną menażką. Aż żal było patrzeć. Matka jak co dzień pakowała mi takie samo drugie śniadanie: dwie kanapki z masłem orzechowym i parę zwiędłych marchewek. Nie należałem już do rodziny, a zatem nie miałem prawa jeździć w rodzinnym kombi. Matka kazała mi biegać do szkoły. Wiedziała, że będę się spóźniał i nie zdążę niczego ukraść.

W klasie byłem wyrzutkiem. Nikt nie chciał się ze mną zadawać. Podczas przerwy obiadowej zapychałem usta kanapkami i słuchałem, jak dawni koledzy układają o mnie piosenki. Hitami placu zabaw stały się "David złodziejem naszych śniadań" i "Ence pence, w czyje ręce - Pelzer". Byłem sam, nie miałem z kim się bawić, ani pogadać.

W domu, gdy wystawałem godzinami w garażu, czas zajmowało mi wyobrażanie sobie nowych sposobów zdobycia jedzenia. Ojciec od czasu do czasu próbował coś mi podrzucić, ale bez większego powodzenia. Zrozumiałem, że jeżeli chcę przetrwać, muszę liczyć wyłącznie na siebie. W szkole nie sposób było już nic wykombinować. Wszyscy albo chowali swoje menażki, albo zamykali je w szafkach z ubraniami. Nauczyciele i dyrektor znali mnie i uważnie obserwowali.

Nareszcie wpadłem na pomysł, który miał szansę powodzenia. W czasie przerwy obiadowej uczniom nie było wolno schodzić z placu zabaw, więc nikt nie będzie podejrzewał mnie o takie zamysły. Chciałem się wtedy cichaczem wymknąć do pobliskiego sklepu, gdzie mógłbym podwędzić ciastka, chleb, w ogóle cokolwiek jadalnego. W myślach szczegółowo opracowywałem tę akcję. Biegnąc rano do szkoły, liczyłem kroki, aby móc dobrze rozłożyć tempo w czasie biegu do sklepu. W ciągu kilku tygodni miałem wszystkie niezbędne informacje. Pozostawało jedynie zebrać się na odwagę i przystąpić do działania. Przewidywałem, że droga do sklepu zajmie mi dłużej, bo znajdował się on na wzgórzu, więc dołożyłem na to kwadrans. Powrót w dół zbocza pójdzie łatwiej, i na to przeznaczałem dziesięć minut. Czyli że w samym sklepie zostanie mi zaledwie dziesięć minut.

Każdego dnia starałem się biec do szkoły coraz szybciej, wkładając w to tyle wysiłku, jakbym był jakimś maratończykiem. W miarę jak plan nabierał kształtów, głód ustępował miejsca marzeniom. Śniłem przy pracy w domu. Szorując na czworakach płytki podłogi w łazience wmawiałem sobie, że jestem królewiczem z opowieści "Królewiecz i żebrak". Jako królewicz wiedziałem, że w każdej chwili mogę przerwać tę komedię pomyłek. W piwnicy stałem jak wmurowany i marzyłem, że jestem bohaterem komiksowym. Ale marzenia zawsze zakłócały skurcze głodu i w myślach powracałem do planów kradzieży jedzenia.

Byłem przekonany, że plan jest dopięty na ostatni guzik, lecz bałem się go wprowadzić w czyn. W czasie przerwy obiadowej chodziłem po placu i wymyślałem powody, tłumaczące mój brak odwagi. Przekonywałem siebie, że na pewno mnie złapią, albo że źle wyliczyłem czas. Podczas tych sporów samym sobą żołądek burczał i nazywał mnie tchórzem. Na koniec, po kilku dniach bez kolacji i na resztkach śniadania, zdecydowałem się. Zaraz po dzwonku na obiad wyleciałem ze szkoły i popędziłem ulicą; serce waliło mi w piersi, a płuca chciwie łykały powietrze. Do sklepu dotarłem dwa razy szybciej niż planowałem. Chodząc pomiędzy półkami miałem wrażenie, że wszyscy się na mnie gapią. Wydawało mi się, iż słyszę rozmowy klientów na temat cuchnącego, obszarpanego dzieciaka. Uświadomiłem sobie, że plan nie może się powieść, bo w ogóle nie wziąłem pod uwagę swojego wyglądu. Im bardziej się tym przejmowałem, tym większy ogarniał mnie strach. Zastygłem w bezruchu, nie bardzo wiedząc, co robić. Zacząłem powoli odliczać sekundy. Przypomniały mi się wszystkie chwile, w których odczuwałem największy głód. Znienacka chwyciłem pierwszą z brzegu rzecz i wypadłem ze sklepu. W ręku trzymałem zdobycz: paczkę razowych krakersów.

Gdy znalazłem się blisko szkoły, ukryłem ciastka pod koszulą, od strony, w której nie było żadnych dziur, wszedłem do środka i wyrzuciłem je do kosza w świetlicy dla chłopców. Parę godzin później zwolniłem się na chwilę z lekcji i poszedłem do świetlicy. Zaczynała mi już cieknąć ślinka, ale na widok pustego kosza zdrętwiałem. Wszystko na marne, całe misterne plany i bolesne wmawianie sobie, że nareszcie się najem. Woźny wyrzucił śmieci.

Tego dnia mi się nie udało, ale przy kolejnych próbach miałem więcej szczęścia. Raz nawet zdołałem ukryć swój skarb pod własnym stolikiem, lecz nazajutrz zostałem przeniesiony do szkoły po przeciwnej stronie ulicy. Właściwie tego nie żałowałem. Nikt mnie tu nie znał, mogłem kraść do woli. Nie tylko podkradałem jedzenie kolegom, ale także, mniej więcej raz w tygodniu, robiłem wypady do sklepu. Od czasu do czasu, gdy coś zwęszyłem, odchodziłem z pustymi rękami. W końcu mnie przyłapali. Kierownik wezwał Matkę. W domu dostałem porządne lanie. Rodzice wiedzieli, dlaczego kradnę jedzenie, ale w dalszym ciągu mi go nie dawali. Im większy dręczył mnie głód, tym usilniej wymyślałem strategie kradzieży.

Zazwyczaj po kolacji Matka zeskrobywała resztki do małego kosza na śmieci. Wtedy wołała mnie z piwnicy, gdzie stałem, podczas gdy wszyscy jedli. Moje zadanie polegało na umyciu naczyń. Gdy tak stałem z rękami w gorącej wodzie, czułem dolatujący z kosza zapach resztek. Z początku robiło mi się niedobrze, ale z czasem pomysł mi się nawet spodobał. Był to jedyny sposób zdobycia jedzenia. Myłem jak najszybciej talerze i wyrzucałem zawartość kosza do garażu. Na widok jedzenia ciekła mi ślinka, ale uważnie wybierałem co lepsze kąski, odrzucając strzępy papieru czy niedopałki.

Wszystko skończyło się jak zwykle nagle, gdy Matka przyłapała mnie na gorącym uczynku. Nie zbliżałem się do kosza przez parę tygodni, ale żołądek nie dawał mi spokoju i musiałem wrócić do tego zwyczaju. Kiedyś zjadłem w ten sposób trochę wieprzowiny. Po kilku godzinach złapały mnie straszliwe bóle. Biegunkę miałem przez tydzień. W trakcie choroby Matka zdradziła, że umyślnie zostawiła mięso w lodówce przez dwa tygodnie, i dopiero potem je wyrzuciła. Dobrze wiedziała, że nie oprę się takiej pokusie. Z czasem Matka nakazywała mi przynosić kosz, żeby mogła leżąc na wersalce obejrzeć jego zawartość. Nie odkryła, że zawijałem jedzenie w papierowe ręczniki i chowałem je na samym spodzie. Wiedziałem, że nie będzie się chciała zabrudzić i grzebać w śmieciach, więc póki co, uchodziło mi płazem.

Wyczuła, że jakimś cudem gdzieś zdobywam jedzenie, dlatego zaczęła skrapiać kosz amoniakiem. Od tej chwili dałem sobie spokój z domowymi śmieciami i na powrót skupiłem się na szkole. Gdy raz jeszcze przyłapano mnie na kradzieży jedzenia kolegów, zacząłem podprowadzać mrożone obiady na stołówce.

Tak ułożyłem sobie rozkład zajęć, że nauczyciel zwalniał mnie do świetlicy zaraz po tym, jak ciężarówka przywiozła świeży zapas mrożonych obiadów. Zakradałem się do stołówki i łapałem kilka lodowatych tac. W świetlicy mało nie dławiłem się zimnymi hot dogami i ziemniakami. Napełniwszy brzuch wracałem do klasy, dumny z tego, że sam się nakarmiłem.

Biegnąc z powrotem do domu, myślałem o tym, jak to nazajutrz znowu ukradnę jedzenie ze stołówki. Matka niebawem zmusiła mnie do zaniechania owych praktyk. Zawlokła mnie do łazienki i walnęła w żołądek, aż się zgiąłem wpół. Zaciągnęła mnie do sedesu i kazała wetknąć palec w gardło. Stawiłem opór. Uciekłem się do starej sztuczki, czyli liczenia w myślach i patrzenia nieruchomo w porcelanową muszlę klozetu. Nie doszedłem do trzech. Matka wepchnęła mi do gardła swój palec, jakby chciała przewlec żołądek przez usta. Wiłem się, chcąc się wyrwać. W końcu mnie puściła, ale pod warunkiem, że sam zwymiotuję.

Przeczuwałem, co się za chwilę stanie. Zamknąłem oczy, nie chcąc oglądać spływających do muszli kawałków czerwonego mięsa. Matka stała za mną z rękami na biodrach.

- Wiedziałam! Zobaczysz, powiem o wszystkim ojcu.

Naprężyłem się w oczekiwaniu gradu uderzeń, który jednak nie nastąpił. Po chwili odwróciłem się i zobaczyłem, że Matki nie ma w łazience. Domyślałem się, że czeka mnie jakiś ciąg dalszy. Po chwili wróciła z miseczką, do której kazała zebrać na poły strawione jedzenie z muszli. Ojca akurat nie było, więc zbierała dla niego materiał dowodowy.

Tego dnia wieczorem, gdy już poi obiłem wszystko w domu, Matka kazała mi stać przy kuchennym stole i czekać, aż skończy naradzać się z Ojcem w sypialni. Przede mną postawiła miseczkę ze zwymiotowanymi hot dogami. Nie mogłem na nie patrzeć, zamknąłem oczy i próbowałem wyobrażać sobie, /.e jestem gdzieś daleko stąd. Po chwili wpadli obydwoje do kuchni.

- Patrz, Steve - warknęła Matka, pokazując na miseczkę. - A ty myślałeś, że chłopakowi przeszły już ciągoty do kradzieży jedzenia!

Po minie Ojca sądziłem, że naprawdę ma dość tego ciągłego wyliczania występków, jakich dopuścił się "chłopak". Potrząsnął niezadowolony głową i bąknął:

-Wiesz co, Roerva, może po prostu daj chłopakowi coś do jedzenia.

Na moich oczach rozegrała się gwałtowna potyczka na słowa, z której jak zwykle zwycięsko wyszła Matka.

- DO JEDZENIA? Chcesz dać chłopakowi jeść? Nie ma sprawy, zaraz coś ZJE! Może zjeść to! - Matka wrzasnęła ile tchu w piersiach, pchnęła w moją stronę miskę i wypadła do sypialni.

W kuchni zrobiło się tak cicho, że słyszałem przyspieszony oddech Ojca. Delikatnie położył mi rękę na ramieniu i powiedział:

- Poczekaj, Tygrys, spróbuję coś zrobić.

Po chwili wrócił, mając za sobą próby wyperswadowania Matce jej nakazu. Z przygnębionego wyrazu twarzy natychmiast poznałem, że nic nie wskórał.

Usiadłem na krześle i zacząłem wyciągać ręką kawałki hot doga. Gdy wkładałem j e do ust, po palcach spływały mi krople gęstej śliny. Usiłując to wszystko przełknąć, zacząłem jęczeć. Zwróciłem się do Ojca, który stał z kieliszkiem w ręku i patrzył na mnie pustym wzrokiem. Ruchem głowy zachęcił mnie, bym nie ustawał. Nie mieściło mi się w głowie, że może sobie tak po prostu stać i patrzeć, jak pochłaniam odrażającą zawartość miseczki. Wiedziałem już, że dzieli nas przepaść.

Próbowałem przełknąć bez odczuwania smaku, gdy nagle na karku zacisnęła mi się twarda ręka.

- Żuj! - warknęła Matka. - Zjadaj! Zjedz wszystko! - dorzuciła, wskazując ślinę. Przesunąłem się na krześle. Po policzkach płynęły mi strugi łez. Przeżułem wszystko, co zostało w misce i odchyliłem do tyłu głowę, żeby nie zwymiotować. Zamknąłem oczy i w myślach nakazywałem sobie zatrzymać to w żołądku. Oczy otworzyłem dopiero, gdy poczułem, że echo posiłku ze stołówki pozostanie w żołądku. Gdy je otworzyłem, mój wzrok padł na Ojca, który odwrócił się, by nie widzieć mojego cierpienia. W tej chwili Matki nienawidziłem bezgranicznie, ale nienawiść do Ojca była jeszcze silniejsza. Mężczyzna, który kiedyś mi pomagał, stał teraz jak wmurowany i patrzył, jak jego syn je coś, czego nie tknąłby nawet pies.

Gdy skończyłem przetworzony posiłek, pojawiła się Matka w szlafroku i rzuciła mi stos gazet. Powiadomiła mnie, że odtąd będą mi służyć za koc, a łóżko /najdę sobie pod stołem. Ponownie rzuciłem okiem na Ojca, ale on zachowywał się tak, jakby niczego nie widział. Powstrzymując łzy wgramoliłem się w ubraniu pod stół i przykryłem gazetami; siedziałem jak szczur w klatce.

Pod stołem, obok pudełka z kociętami, spałem wiele miesięcy i niedługo nauczyłem się korzystać z gazet. Gdy się nimi owinąłem, było mi ciepło. W końcu Matka powiedziała, że nie zasługuję już, aby spać na piętrze i zostałem wygnany do garażu. Za łóżko służyła mi teraz stara wojskowa prycza. Usiłowałem spać jak najbliżej gazowego pieca. Po kilku nocach, gdy zmarzłem, doszedłem do tego, że najlepiej trzymać ręce pod pachami, a nogi podkurczyć pod pośladki. Czasami się budziłem i wyobrażałem sobie, że jestem normalnym człowiekiem, który śpi pod elektrycznym kocem, wie, że nic mu nie grozi i ktoś go kocha. To trochę pomagało, ale zimne noce sprowadzały mnie na ziemię. Wiedziałem, że znikąd nie ma pomocy. Ani ze strony nauczycieli, ani tak zwanych braci, ani Ojca. Byłem zupełnie sam i co noc prosiłem Boga, żeby dał siłę duszy i ciału. Leżałem na pryczy w ciemnym garażu, i drżałem z zimna, zanim nadszedł niespokojny sen.

Kiedyś, gdy marzyłem w środku nocy, wpadłem na pomysł, że będę żebrał o jedzenie po drodze do szkoły. Mimo że co dzień przeprowadzano teraz w domu kontrolę wymiocin, przypuszczałem, że jedzenie spożyte rano zostanie do tego czasu strawione. Biegłem do szkoły jeszcze szybciej, żeby zaoszczędzić więcej czasu na starania o jedzenie. Zbaczałem z drogi i pukałem do drzwi różnych domów. Osobę, która mi otwierała, pytałem, czy nie natrafiła przypadkiem na menażkę z obiadem. W większości przypadków taka metoda się sprawdzała. Od razu było widać, że panie mnie żałują. Starannie wszystko zaplanowałem i zawsze podawałem fałszywe imię, żeby zatrzeć po sobie ślady. Wszystko było w porządku, aż kiedyś znalazłem się w domu kobiety, która znała Matkę. Sprawdzona już metoda -"Zgubiłem obiad. Czy mogłaby mi pani jakoś pomóc?" - straciła sens. Zaraz domyśliłem się, że pani zadzwoni do Matki.

Tego dnia w szkole modliłem się o koniec świata. Wiedziałem, że Matka leży na wersalce, ogląda telewizję i coraz bardziej się upija, cały czas myśląc, co by mi tu zrobić po powrocie do jej domu. W drodze powrotnej czułem się tak, jakbym miał zabetonowane nogi. Przy każdym kroku modliłem się, żeby owa kobieta nie zadzwoniła do Matki, albo żeby jakimś cudem pomyliła mnie z kimś innym. Niebo było błękitne, a promienie słońca grzały mi plecy. Gdy zbliżałem się do domu, spojrzałem na słońce z myślą, czy będę miał jeszcze okazję je zobaczyć. Ostrożnie uchyliłem drzwi wejściowe i podreptałem na paluszkach do garażu. Sądziłem, że Matka może w każdej chwili zbiec po schodach i stłuc mnie na cementowej podłodze. Nie przychodziła. Przebrałem się w ubranie robocze i poszedłem na górę zmywać po obiedzie. Nie wiedziałem, gdzie jest, i uszy zmieniły mi się w anteny radarowe, za pomocą których starałem się jak najdokładniej ją namierzyć. Ze strachu zaczął boleć mnie napięty grzbiet. Trzęsły mi się ręce, nie mogłem się skupić. Nareszcie usłyszałem, jak Matka wychodzi z sypialni i kieruje się w stronę kuchni. Spojrzałem przelotnie przez okno. Słyszałem krzyki i śmiech bawiących się dzieci. Przez chwilę wyobraziłem sobie, że do nich należę. Zrobiło mi się ciepło wokół serca. Uśmiechnąłem się.

Zamarłem z przestrachu, gdy poczułem na karku oddech Matki. Z ręki wypadł mi talerz, ale zdążyłem go schwycić w locie.

- Bystry jesteś, co? - drwiła. - Umiesz też szybko biegać i znajdujesz czas na żebry. No dobra... to się dopiero okaże, na co cię stać.

Skuliłem się w oczekiwaniu na cios. Gdy nie padł, myślałem, że pójdzie sobie oglądać telewizję. I to przypuszczenie się nie sprawdziło. Matka stała z tyłu, śledząc każdy mój ruch. Widziałem jej odbicie w oknie kuchni. Sama też je dojrzała i uśmiechnęła się. Mało co nie narobiłem w portki.

Po zmywaniu zabrałem się do sprzątania łazienki. Gdy szorowałem wannę, Matka siedziała na klozecie. Gdy myłem na czworakach podłogę, stała bez słowa za moimi plecami. Myślałem, że podejdzie od przodu i da mi kopniaka w twarz, ale tak się nie stało. Narastał we mnie niepokój. Wiedziałem, że mnie zbije, ale nie miałem pojęcia jak, kiedy i gdzie. Sprzątanie łazienki trwało całą wieczność. Ręce i nogi drżały mi z niepewności. Skupiała na sobie wszystkie moje myśli. Gdy zbierałem się na odwagę i na nią spoglądałem, tylko się uśmiechała, zachęcając:

- Szybciej, młody człowieku, musisz włożyć w to o wiele więcej energii.

Byłem wyczerpany ze strachu. Mało co nie zasnąłem, zamiast czekać, aż Matka zawoła, żebym sprzątnął ze stołu i pozmywał po kolacji. Gdy stałem w garażu, wnętrzności zaczęły odmawiać posłuszeństwa i miałem wielką ochotę pobiec na górę do łazienki; niestety, bez pozwolenia Matki byłem uwięziony. "Może właśnie o to jej chodziło. Może chce, żebym pił własne siki". Z początku coś tak obrzydliwego zupełnie nie mieściło mi się w głowie, ale przecież musiałem być przygotowany na wszystko, co ona mi zgotuje. Im bardziej skupiałem się na wymyślaniu różnych możliwości, tym szybciej opuszczały mnie siły. Potem mnie olśniło: wiedziałem już, czemu Matka chodzi za mną krok w krok. Chciała mnie trzymać w stałej niepewności i niewiedzy, kiedy i w jaki sposób uderzy. Nie zdążyłem jeszcze obmyślić sposobów obrony, gdy zawołała mnie na górę. W kuchni oznajmiła, że muszę osiągnąć prędkość światła, bo inaczej będzie ze mną krucho.

- Rzecz jasna - ciągnęła - nie muszę dodawać, że dzisiaj nie dostajesz kolacji. Ale tym się nie martw, już my coś wymyślimy.

Gdy skończyłem, Matka kazała mi zejść na parter. Stałem oparty o twardą ścianę i zastanawiałem się, jakie ma wobec mnie zamiary. Oblewał mnie zimny pot, który zdawał się przesiąkać do szpiku kości. Zmęczyło mnie to tak bardzo, że usnąłem na stojąco. Gdy poczułem, jak głowa opada mi do przodu, poderwałem ją do góry i w ten sposób się obudziłem. Na nic się zdały wszystkie próby, głowa opadała w dół i w górę niczym kawałek korka na wodzie. Pogrążony w swego rodzaju transie czułem, jak dusza opuszcza ciało, jakbym unosił się w stanie nieważkości. Byłem lekki jak piórko, dopóki głowa raz jeszcze nie poleciała do przodu; wtedy się przebudziłem. Wiedziałem, że powinienem czuwać, by nie zapaść w głęboki sen. Groziło to strasznymi konsekwencjami, więc odpędzałem senność gapiąc się przez okno garażu, słuchając odgłosów przejeżdżających samocho-

dów i wypatrując czerwonych świateł samolotów. W głębi duszy pragnąłem także stąd odlecieć.

Gdy Roń i Stan dawno spali, Matka kazała mi wejść na górę. Każdy stopień był czymś strasznym. Wiedziałem, że nadszedł mój czas. Wyczerpała mnie psychicznie i fizycznie. Nie miałem pojęcia, co dla mnie szykuje. Chciałem po prostu, żeby wreszcie mnie zlała i dała spokój.

Gdy otworzyłem drzwi, ogarnął mnie niespodziewany spokój. W całym domu paliło się tylko mdłe światełko w kuchni. Widziałem Matkę siedzącą przy stole. Stałem jak wmurowany. Uśmiechnęła się, i po obwisłych ramionach poznałem, że jest w alkoholowym dołku. Jakiś siódmy zmysł podpowiadał mi, że tym razem nie będzie bicia. Miałem jakieś niejasne przeczucia, ale stan uniesienia prysnął, gdy Matka podeszła do zlewu. Uklękła, otworzyła dolną szafkę i wyciągnęła z niej butelkę amoniaku. Nie wiedziałem, co się dzieje. Nalała go trochę na łyżeczkę. Cały byłem roztrzęsiony i nie mogłem zebrać myśli.

Matka zaczęła zbliżać się w moją stronę z łyżeczką w ręce. Gdy rozlała nieco amoniaku na podłogę, zacząłem się odruchowo odsuwać, dopóki głową nie uderzyłem w blat przy kuchence. I to wszystko? Tyle? Da mi tylko łyżeczkę tego czegoś? - myślałem.

Nie bałem się. Byłem na to zbyt zmęczony. Przez głowę przebiegała tylko jedna myśl: No dobrze już, dobrze, im prędzej, tym lepiej. Pochylając się nade mną, Matka powtórzyła, że uratować mnie może tylko szybkość. Nie pojmowałem sensu jej zagadkowych słów.

Otwarłem bez wahania usta, a matka wsadziła mi zimną łyżeczkę głęboko do gardła. Znowu pomyślałem, że to strasznie proste, ale po chwili odebrało mi dech. Ścisnęło w gardle. Stałem chwiejnie przed Matką, czując się tak, jakby oczy miały mi za chwilę wyskoczyć z orbit. Upadłem na czworaki. Bańka! - wrzeszczałem w myślach. Waliłem z całej siły w podłogę, usiłując przełknąć i skupić się na bańce powietrza, która stanęła mi w przełyku. Ogarnęło mnie nagłe przerażenie. Łzy zalewały mi twarz. Po paru sekundach zaczęły słabnąć uderzające w podłogę pięści. Drapałem paznokciami podłogę, od której nie odrywałem też oczu. Zaczęły mi się zlewać kolory. Poczułem, jak gdzieś odpływam. Wiedziałem, że umieram.

Doszedłem do siebie, gdy poczułem, jak Matka wali mnie po plecach. Siła uderzeń sprawiła, że mi się odbiło i odzyskałem oddech. Gdy zacząłem łykać wielkie hausty powietrza, Matka wróciła do kieliszka. Zdrowo sobie pociągnęła i skierowała w moją stronę strumień wilgotnego powietrza.

- Nie było tak źle, co? - zapytała i dopiła alkohol, po czym kazała mi odmaszerować na pryczę.

Nazajutrz wieczorem odbyła się druga próba, tym razem w obecności Ojca.

- Na pewno chłopak oduczy się złodziejstwa - przechwalała się.

Wiedziałem, że robi to dla swojej zboczonej przyjemności. Ojciec przyglądał się z założonymi rękami, jak Matka daje mi łyżeczkę amoniaku. Tym razem jednak nie dałem tak łatwo za wygraną. Musiała mi siłą otwierać usta; kręcąc głową sprawiłem, że rozlała większą część płynu. Trochę jednak /ostało i raz jeszcze padłem na podłogę, zacisnąłem pięści i waliłem nimi w podłogę. Niemo, błagalnym wzrokiem wzywałem na pomoc Ojca. On zaś najzwyczajniej w świecie stał nade mną i przyglądał się, jak biję u jego stóp pięściami o podłogę. Matka znowu przyklękła i uderzyła mnie po plecach, jakbym był jakimś domowym pieskiem; potem straciłem przytomność.

Następnego dnia rano, gdy sprzątałem łazienkę, obejrzałem w lustrze swój poparzony język. Wypalone zostały warstwy żywego mięsa, reszta była czerwona i podrażniona. Stałem ze wzrokiem wbitym w zlew i myślałem, iż mam wielkie szczęście, że żyję.

Matka już nigdy więcej nie dawała mi amoniaku, ale parę razy wlewała we mnie Clorox. Najbardziej zaś upodobała sobie zabawę z płynem do mycia naczyń. Wyciskała mi prosto do gardła tani, różowy płyn, po czym odsyłała do garażu. Zasychało mi w ustach, więc pędziłem do kranu i piłem do syta wody. Na okropne konsekwencje nie trzeba było długo czekać; zaczęła się biegunka. Krzyczałem błagając, żeby po/woli la mi pójść do łazienki na górze. Stałem w bezruchu, czując, jak porcje wodnistej masy przesiąkają przez majtki, spodnie i spadają na podłogę.

Po takim upokorzeniu płakałem jak malutkie dziecko. Straciłem we własnych oczach wszelką wartość. Chciało mi się do ubikacji, ale bałem się ruszyć z miejsca. Wreszcie zdobyłem się na odruch ludzkiej godności, poszedłem okrakiem do zlewu w garażu, wziąłem duże wiadro i w nie się wypróżniłem. Zamknąłem oczy i zacząłem zastanawiać się, jak by tu można się umyć i uprać swoje rzeczy, gdy znienacka za moimi plecami otworzyły się drzwi do garażu. Odwróciwszy się ujrzałem Ojca, który beznamiętnie przyglądał się "drugiej twarzy" syna, podczas gdy brązowa ciecz lała się do wiadra. Czułem się gorzej sponiewierany niż pies.

Matce nie zawsze udawało się ze mną wygrać. Podczas jednego tygodnia, gdy nie pozwolono mi chodzić do szkoły, nalała mi w usta płynu i kazała sprzątać w kuchni. Nie zauważyła, że wcale nie połknąłem. Z upływem czasu w ustach tworzyła się mieszanka płynu i śliny. Za wszelką cenę nie chciałem tego przełknąć. Dokończywszy kuchnię zbiegłem na dół ze śmieciami. Uśmiechnąłem się od ucha do ucha, gdy wreszcie zamknąłem za sobą drzwi i mogłem wypluć zawartość tego, co miałem w ustach. W śmietniku przy garażu znalazłem zużyty papierowy ręcznik i starannie wytarłem nim wnętrze ust, tak żeby nie został w nich nawet ślad po płynie. Czułem się jak zwycięzca Maratonu Olimpijskiego. Byłem dumny, że udało mi się pokonać Matkę w wymyślonej przez nią samą grze.

Mimo że przeważnie przyłapywała mnie na różnych próbach zdobycia żywności, nie udawało jej się to zawsze. Po miesiącach wielogodzinnego stania w garażu zdobyłem się na odwagę i zacząłem wykradać z zamrażarki w garażu kawałki mrożonek. Aż za dobrze wiedziałem, że mogę za to drogo zapłacić, więc każdy kęs łykałem tak, jakby miał być ostatni w życiu.

W mroku zamykałem oczy i marzyłem, że jestem królem we wspaniałych szatach, zajadającym najlepsze potrawy, jakie wymyślił kiedykolwiek człowiek. Trzymając w ręku kawałek placka z dynią lub nadziewanej tortilli, byłem faktycznie królem i, jak przystało na króla, spoglądałem z góry najedzenie i dobrotliwie się uśmiechałem.

rozdział 5

Wypadek

Lato 1971 roku nadało ton reszcie czasu spędzonego z Matką.

Nie miałem jeszcze jedenastu lat, a znałem na pamięć wszelkie możliwe rodzaje kar. Dodatkiem do limitów czasowych, jakie Matka wyznaczała na kolejne codzienne zajęcia w domu, był brak jedzenia. Gdy spojrzałem na nią lub jednego z jej synów bez pozwolenia, dostawałem policzek. Gdyby przyłapała mnie na kradzieży żywności, wiedziałem, że albo zastosuje jedną x. poprzednich kar, albo wymyśli nową i jeszcze bardziej potworną. Sprawiała wrażenie kobiety, która wie, co robi, stąd też była dość obliczalna. Niezależnie od tego zawsze miałem się na baczności i natężałem całą uwagę na wypadek, gdybym się na nią natknął.

Z początkiem lipca moje poczucie godności zaczęło się załamywać. Sprawę jedzenia należałoby już praktycznie włożyć między bajki. Z rzadka dostawałem choćby resztki śniadania, a nigdy, przenigdy nie powąchałem obiadu. Kolację dostawałem mniej więcej raz na trzy wieczory.

Pewien lipcowy dzień rozpoczął się jak każdy inny w moim niewolniczym życiu. Jedzenia nie widziałem od trzech dni. W wakacje trudno było o inne okazje do jego zdobycia. Jak zawsze podczas kolacji siedziałem u dołu schodów z rękami pod pośladkami i słuchałem, jak je "rodzina". Matka wymagała, żebym siadał na rękach z głową odrzuconą do tyłu, w pozycji "jeńca wojennego". Opuściłem głowę do przodu, marząc, że stałem się jednym z nich, członkiem "rodziny". Pewnie zasnąłem, bo zbudziło mnie warknięcie Matki:

- Wstawaj! Rusz dupę!

Na dźwięk jej głosu podniosłem głowę, zerwałem się i pobiegłem po schodach. Prosiłem Boga, żeby dzisiaj dostać coś, co zaspokoiłoby głód;

Zacząłem gorączkowo zbierać talerze po kolacji, gdy Matka zawołała mnie do kuchni. Z pochyloną głową słuchałem, jak wyrzuca z siebie czas, jaki przeznacza mi na każdą czynność.

- Masz dwadzieścia minut! Sekunda więcej, a nie dostaniesz nic do jedzenia. Zrozumiano?

- Tak jest.

- Patrz w moją stronę, jak do ciebie mówię! - burknęła.

Posłuszny rozkazowi, uniosłem powoli głowę. Widziałem, jak Russell buja się na jej lewej nodze. Opryskliwość Matki najwyraźniej mu nie przeszkadzała. Po prostu wytrzeszczał na mnie te swoje zimne oczy. Miał dopiero cztery czy pięć lat, ale zdążył już zostać "małym gestapowcem" Matki, śledzącym każdy mój ruch, pilnującym, czy nie podkradam jedzenia. Czasami zmyślał jakąś historyjkę, żeby móc popatrzeć, jak Matka mnie karze. Nie była to rzecz jasna jego wina. Wiedziałem, że Matka nauczyła go tego wszystkiego, ale i tak go nienawidziłem.

- Słyszysz? - ryknęła Matka. - Patrz na mnie, jak do ciebie mówię. - Gdy podniosłem głowę, zobaczyłem, jak łapie za tasak z kuchennego blatu. -Jak nie zmieścisz się w czasie, zarżnę jak psa!

Nie przejąłem się zbytnio tą pogróżką. Powtarzała ją mniej więcej od tygodnia. Russell też pozostał obojętny. Bujał się na jej nodze, niczym na koniu na biegunach. Najwidoczniej nie była zadowolona ze swej własnej strategii, bo bez przerwy marudziła, podczas gdy czas upływał i mój limit czasowy się kurczył. Wolałem, żeby się wreszcie zamknęła i dała zająć się robotą. Bardzo mi na tym zależało, bo chciałem dostać coś do zjedzenia, bojąc się kolejnej nocy o pustym żołądku.

Coś było nie w porządku. I to bardzo! Wytężyłem wzrok. Zaczęła wymachiwać trzymanym w prawej ręce nożem. Niezbyt się tym przejmowałem. "Oczy - zauważyłem. - Spójrz na jej oczy". Wyglądały jak zwykle, na poły zamglone i szkliste. Intuicja jednak podpowiadała mi, że coś jest nie tak. Nie obawiałem się lania, ale czułem jakieś napięcie. Stopniowo zacząłem się orientować w grozie sytuacji. Po części przez kołyszącego się Russella, częściowo w wyniku wymachiwania nożem, ciało Matki bujało się w tył i w przód. Przez chwilę zdawało mi się, że upadnie.

Chciała utrzymać równowagę, warknęła na Russella, żeby zszedł jej z nogi, cały czas przy tym wrzeszcząc na mnie. Przypominała fotel bujany, który wymknął się spod kontroli. Przestałem zwracać uwagę na czcze pogróżki i wyobraziłem sobie, jak stara pijaczka pada na pysk. Całą uwagę skupiłem właśnie na jej twarzy. Kątem oka dostrzegłem, jak coś wypada jej z ręki. Poczułem rozdzierający ból tuż powyżej żołądka. Usiłowałem nie upaść, ale nogi się pode mną i objęła mnie nieprzenikniona ciemność.

Gdy odzyskałem przytomność, poczułem bijące z okolicy piersi ciepło. Po chwili zorientowałem się, gdzie jestem. Siedziałem na ubikacji, oparty o ścianę. Russell stał przede mną i powtarzał: "David umrze, chłopak umrze". Spojrzałem w stronę żołądka. Klęcząca na podłodze Matka przykładała tampon z gazy do miejsca, z którego tryskała czerwona krew. Próbowałem coś powiedzieć. Wiedziałem, że to tylko wypadek. Chciałem powiedzieć, że jej wybaczam, ale nie mogłem wydusić z siebie ani słowa. Głowa raz po raz opadała mi na piersi. Ponownie zapadłem w ciemność.

Gdy się ocknąłem, Matka wciąż jeszcze owijała mi dolną część klatki piersiowej jakimś ręcznikiem. Trzeba przyznać, że się na tym znała. Wielokrotnie opowiadała dzieciom, jak jeszcze przed poznaniem Ojca miała zamiar zostać pielęgniarką. Zawsze dawała sobie radę z różnymi urazami, jakich doznawali domownicy. Nie wątpiłem, że jest w tym dobra. Po prostu czekałem, aż wsadzi mnie do samochodu i zawiezie do szpitala. Byłem pewny, że zaraz to nastąpi. Odczuwałem dziwną ulgę, wiedziałem, że zaraz się to wszystko skończy. Skończy się niewolnicze życie. Nawet Matka nie zdoła teraz ukryć prawdy. Wypadek będzie początkiem mojej wolności.

Opatrzenie rany zajęło jej niemal pół godziny. Nie sprawiała wrażenia osoby dręczonej wyrzutami sumienia. Myślałem, że będzie się przynajmniej starała mnie pocieszyć. Obrzucając mnie chłodnym wzrokiem wstała, umyła ręce i oznajmiła, że mam trzydzieści minut na zmycie naczyń. Potrząsnąłem głową, bo nie dotarł do mnie sens tych słów. Po chwili zrozumiałem. Tak jak wypadek z ręką przed kilkoma laty, teraz też miała zamiar zignorować całe zdarzenie.

Nie było czasu na użalanie się nad sobą. Czas biegł szybko. Wstałem, zachwiałem się na nogach i skierowałem do kuchni. Przy każdym kroku żebra rozdzierał ból, a przez podartą koszulkę przesiąkała krew. Doszedłszy do zlewu, oparłem się i zacząłem dyszeć jak zniedołężniały pies.

Słyszałem, jak Ojciec przegląda w stołowym gazetę. Mimo bólu zaczerpnąłem tchu, licząc, że uda mi się do niego dostać. Zamiast tego upadłem na podłogę. Zorientowałem się, że powinienem brać krótkie, urywane wdechy. Wszedłem do stołowego. Na końcu wersalki siedział mój bohater. Wiedziałem, że poradzi sobie z Matką i zawiezie mnie do szpitala. Stanąłem przed nim, czekając, aż skończy stronę i mnie dostrzeże. Wtedy wyjąkałem:

- Tato, Ma... Ma... Mama mnie nożem.

- Dlaczego? - spytał, nie unosząc nawet brwi.

- Powiedziała, że jak nie pozmywam na czas, to mnie zabije. Czas stanął w miejscu. Słyszałem dochodzący zza gazety, pełen wysiłku oddech Ojca. Odchrząknął i odezwał się wreszcie:

- No... to... lepiej wracaj do kuchni i zmywaj te naczynia.

Nachyliłem się, jakbym chciał go lepiej dosłyszeć. Nie wierzyłem własnym uszom. Musiał wyczuć moją dezorientację, bo odłożył gwałtownie gazetę i uniósł głos:

-Jezus Maria! Czy Matka wie, że tu stoisz i ze mną gadasz? Idź już do kuchni zmywać. Słuchaj, mały, nie wolno nam jej denerwować. Chcę mieć spokój przynajmniej dzisiaj... - Urwał, zaczerpnął tchu i zszedł do szeptu: -Wracaj do kuchni i pozmywaj, a ja obiecuję, że nie zdradzę, że się przede mną wygadałeś. Może tak być? To będzie nasza mała tajemnica. Ale tera/, zmykaj do kuchni, zanim nas obu tu przyłapie.

Stałem jak sparaliżowany. Nawet na mnie nie spojrzał. Myślałem, że gdyby nieco opuścił gazetę i zajrzał mi w oczy, od razu dowiedziałby się całej prawdy; poczułby moje cierpienie, zorientowałby się, jak strasznie potrzebuję pomocy. Ale i tak wiedziałem, że był pod władzą Matki, która trzymała rękę na wszystkim, co działo się w jej domu. Chyba obaj znaliśmy "rodzinny" szyfr: jeśli się nie przyznać do istnienia problemu, to problemu takiego nie ma. Gdy tak przed nim stałem nie wiedząc, co począć, spuściłem głowę i zauważyłem, jak kropelki krwi plamią rodzinny dywan. W głębi duszy czułem, że najchętniej wziąłby mnie w ramiona i zabrał daleko stąd. Nawet przedstawiłem sobie, że zdziera koszulę, po czym wzbija się w powietrze i szybuje niczym Superman, pokazując mi swoje prawdziwe ja.

Odwróciłem się. Ojciec utracił cały mój szacunek. To była karykatura zbawcy, którego w nim się dopatrywałem. Złościłem się bardziej na niego niż na Matkę. Chciałem ulecieć gdzieś daleko, ale pulsujący ból sprowadzał mnie z powrotem na ziemię.

Umyłem naczynia tak szybko, jak tylko pozwolił mi stan mojego ciała. Błyskawicznie odkryłem, że każde poruszenie przedramieniem powoduje przenikliwy ból w okolicach brzucha. Gdy przesuwałem się w bok, od zbiornika do mycia, do zlewu, w którym płukałem, ciało przeszywał jeszcze jeden rodzaj bólu. Czułem, że opuszczają mnie resztki sił. W miarę jak wyczerpywał się ustalony przez Matkę czas, malały szansę na wieczorny posiłek.

Miałem ochotę najzwyczajniej w świecie położyć się na ziemi i poddać, ale nie wolno mi było złamać złożonej przed laty obietnicy. Chciałem pokazać tej suce, że pokona mnie dopiero w chwili mojej śmierci poddam się dopiero wtedy. Doszedłem do wniosku, że upierając ciężar ciała na palcach i nachylając się w kierunku blatu zmniejszam nacisk na dolną część klatki piersiowej. Nie przechodziłem już za każdym razem od zlewu do zlewu, lecz myłem kilka talerzy naraz po czym pochylałem się i je płukałem. Najgorsze było układanie na półkach po wytarciu. Szafki wisiały nade mną i wiedziałem, że wyciąganie tam rąk będzie bardzo bolało. Wziąłem jeden talerz, stanąłem na palcach i usiłowałem możliwie najwyżej wyciągnąć rękę. Prawic mi się udało - nie wytrzymałem bólu i upadłem na podłogę.

Cała koszulkę miałem już przesiąkniętą krwią. Próbowałem stanąć z powrotem na nogach. Poczułem, jak pomagają mi silne ręce Ojca. Chciałem go odepchnąć.

- Podawaj talerze - powiedział. - Ułożę je w szafce. Ty idź na dół i się przebierz.

Odwróciłem się bez słowa. Spojrzałem na zegar. Zmywanie zajęło mi niemal półtorej godziny. Kurczowo trzymając się prawą ręką poręczy, schodziłem po schodach. Z każdym stopniem wypływała ze mnie krew.

U stóp schodów natknąłem się na Matkę. Koszulkę zdjęła ze mnie najdelikatniej jak umiała, ale poza tym w ogóle nie starała się mi ulżyć. Robiła to machinalnie. Swego czasu widziałem, jak z większym współczuciem zajmowała się zwierzętami.

Zrobiło mi się tak słabo, że oparłem się o nią, gdy przebierała mnie w starą, za dużą koszulkę. Myślałem, że mnie uderzy, ale zniosła to przez kilka sekund, po czym usadowiła mnie na stopniu i odeszła. Po chwili wróciła niosąc szklankę wody, którą w pośpiechu przełknąłem. Oznajmiła, że na razie nie może dać mi jeść, ale dostanę coś za kilka godzin, gdy poczuję się lepiej. Głos miała cały czas monotonny, wyprany z wszelkich uczuć.

Rzuciłem okiem przez okno i zobaczyłem, jak kalifornijski półmrok ustępuje miejsca ciemności. Matka powiedziała, że mogę pobawić się z chłopcami na dworze, przed drzwiami garażu. Nie bardzo rozumiałem, co ona do mnie mówi.

- No już, David, zmykaj - powtarzała.

Pomogła mi wykuśtykać z garażu na podjazd. Bracia obrzucili mnie obojętnym wzrokiem, znacznie bardziej interesowały ich sztuczne ognie, które dostali z okazji Święta Niepodległości. Z upływem czasu Matka okazywała mi coraz więcej współczucia. Trzymała mnie za ramiona, gdy patrzyliśmy, jak bracia rysują sztucznymi ogniami ósemki. Matka spytała, czy też bym chciał puścić taki ogień. Przytaknąłem. Trzymając mnie za rękę przyklękła i odpaliła. Przez chwilę w wyobraźni powróciła woń jej dawnych per fum. Już jednak od dawna nie używała kosmetyków i nie robiła makijażu.

Bawiąc się z braćmi cały czas myślałem o zmianie, jaka zaszła w postępowaniu Matki. Chce się ze mną pogodzić? - zastanawiałem się -Czy to koniec życia w piwnicy? Powrót na łono rodziny? Na razie było mi wszystko jedno. Bracia chyba pogodzili się z moją obecnością, i czułem w stosunku do nich sympatię, co mnie nawet zdziwiło.

Po chwili mój fajerwerk wystartował. Zwróciłem oczy w kierunku zachodzącego słońca. Od dawna nie oglądałem takiego widoku. Zamknąłem oczy, by chłonąć jak najwięcej ciepła. Na ulotną chwilę zniknęły cierpienie, głód i żałosne życie. Otworzyłem oczy, chcąc na zawsze utrwalić ten moment.

Przed pójściem spać Matka dała mi jeszcze wody i trochę jedzenia. Czułem się jak okaleczone zwierzę, które wraca do formy, ale było mi to obojętne.

W garażu położyłem się na starej wojskowej pryczy. Usiłowałem zapomnieć o bólu, który jednak ogarniał całe ciało. Na koniec pokonało go wyczerpanie i zapadłem jakoś w sen. Dręczyły mnie koszmary. Obudziłem się zlany zimnym potem. Zza pleców doszedł mnie przerażający odgłos. To Matka. Nachyliła się i położyła mi na czole zimny kompres, zmoczywszy ściereczkę do naczyń. Powiedziała, że w nocy miałem gorączkę. Niemoc i zmęczenie nie pozwoliły mi zdobyć się na jakąkolwiek reakcję. Wszystkie myśli skupiły się na bólu. Później Matka wróciła do sypialni braci na dole, bliżej garażu. Czułem się bezpiecznie, wiedząc, że jest w pobliżu i ma nade mną dozór.

Niebawem pogrążyłem się w ciemność i niespokojne sny, z których najokropniejsza była wizja ulewnego, czerwonego deszczu ognia. Padał na mnie, przemaczając do szpiku kości. Próbowałem zmyć z siebie krew, która wkrótce na nowo zalewała ciało. Gdy się nazajutrz przebudziłem, popatrzyłem szeroko otwartymi oczami na pokryte zakrzepłą krwią dłonie. Koszulka na piersi była cała czerwona. Krew zaschła też na twarzy. Usłyszałem dźwięk otwieranych drzwi i odwróciwszy się zobaczyłem idącą do mnie Matkę. Oczekiwałem z jej strony jakiegoś większego współczucia, ale były to próżne nadzieje. Była obojętna. Chłodnym głosem kazała mi się umyć i zabrać do roboty. Słysząc jej kroki, gdy schodziła po schodach wiedziałem już, że nic się nie zmieniło. Byłem wciąż zakałą rodziny.

4. Dziecko...

49

Gorączka trwała przez trzy dni po "wypadku". Nie śmiałem prosić Matki choćby o aspirynę, zwłaszcza kiedy Ojciec był w pracy. Wiedziałem, że Matka jest znowu sobą. Sądziłem, że gorączka jest wynikiem rany. K< wiecie na brzuchu wielokrotnie się otwierało. Powoli podkradałem się do kranu w garażu, nie chcąc, żeby usłyszała mnie Matka. / kupy swoich podartych i brudnych łachów wybrałem najczystszy. l) siadłem i podwinąłem czerwoną, wilgotną koszulkę. Dotknąłem rany i aż wzdrygnąłem się z bólu. Zaczerpnąłem tchu i możliwie najdelikatniej ścisnąłem rozcięcie pomiędzy dwoma palcami. Ból był tak nieznośny, że opadłem głową na zimną, betonową podłogę, niemal tracąc od tego uderzenia przytomność. Gdy ponownie spojrzałem na brzuch, z czerwonego, rozpalonego nacięcia ciekła żółtobiała substancja. Nie bardzo się na tym znałem, ale wiedziałem, że wdało się zakażenie. Próbowałem wstać, żeby pójść do Matki i poprosić ją o opatrzenie rany. Zatrzymałem się w pół drogi. Nie - pomyślałem - nie będę prosił tej suki o pomoc. Zdawałem sobie sprawę, iż należy jak najszybciej opatrzyć ranę i zrozumiałem, że jestem zdany tylko na własne siły. Chciałem sam panować nad sytuacją i nie zdawać się na Matkę.

Zmoczyłem szmatę i dotknąłem rany. Ręce trzęsły mi się ze strachu, po policzkach płynęły łzy. Czułem się jak małe dziecko i wcale mi się to nie podobało. Zapłaczesz się na śmierć - strofowałem siebie. - No już, zabieraj się za tę ranę. Wierzyłem, że uraz nie zagraża życiu. Wmówieniem tego stworzyłem sobie blokadę bólu.

Działałem szybko, żeby wykorzystać resztki motywacji. Złapałem jeszcze jedną szmatę, zwinąłem ją i zatkałem sobie usta. Całą uwagę skupiłem na kciuku i pierwszym palcu lewej ręki, chwytających skórę w okolicach rany. Drugą ręką wytarłem ropę. Powtarzałem tak długo ten sam zabieg, aż z rany wylatywała tylko krew. Wycisnąłem większość białej cieczy. Nie mogłem już dłużej znieść straszliwego bólu. Z całej siły zagryzałem zęby na szmacie, która tłumiła krzyk. Czułem się jak człowiek zwisający z urwiska nad morzem. Górę koszulki miałem przemoczoną od łez.

Bojąc się, żeby Matka nie przyłapała mnie w takim miejscu, wytarłem krew i ropę, po czym pół idąc, pół czołgając się dotarłem do swojego punktu u stóp klatki schodowej. Obejrzałem koszulkę: prowizoryczny bandaż zaplamiło zaledwie kilka kropel krwi. Rozkazywałem ranie się zagoić. Jakimś siódmym zmysłem wiedziałem, że mnie posłucha. Odczuwałem dumę. Byłem niby jakaś komiksowa postać, która pokonała piętrzące się przeszkody i przeżyła. Po chwili głowa opadła mi na piersi i zasnąłem. We śnie leciałem przez kolorowe powietrze. Miałem na sobie czerwoną pelerynę... byłem Supermanem.

Rozdział 6

Gdy Ojca nie ma w domu

Po incydencie z nożem Ojciec coraz rzadziej zaglądał do domu i spędzał coraz więcej czasu w pracy. Wymyślał różne powody, ale nic a nic mu nie wierzyłem. Często siedziałem w garażu i trząsłem się ze strachu, licząc jednocześnie, że z jakiegoś powodu zostanie w domu. Pomimo wszystkiego, co między nami zaszło, wciąż traktowałem go jak swego obrońcę. W jego obecności Matka nie wyrządzała mi tyle krzywdy.

Zaczął mi też regularnie pomagać wieczorem w zmywaniu naczyń. On mył, a ja wycierałem. Przy pracy rozmawialiśmy cicho, żeby nie dosłyszała nas Matka, ani chłopcy. Czasami okresy milczenia trwały po kilka minut. Musieliśmy mieć pewność, że na horyzoncie nie czai się żadne niebezpieczeństwo. Ojcu przypadała zazwyczaj rola zagajającego rozmowę.

-Jak tam u ciebie, Tygrys?

- Nieźle. - Stary przydomek, którego Ojciec używał, gdy byłem mały, zawsze wywoływał na mojej twarzy uśmiech.

-Jadłeś coś dzisiaj? - pytał. Odpowiedź była zwykle przecząca.

- Nie przejmuj się - pocieszał. - Przyjdzie dzień, kiedy obydwaj wyrwiemy się z tego wariatkowa.

Wiedziałem, że Ojciec nie znosi chwil spędzanych w domu, i to z mojego powodu. Mówiłem mu, że będę już grzeczny i nie będę kradł, że będę się jeszcze bardziej starał pilnie wypełniać swoje domowe obowiązki. Zawsze przy tym się uśmiechał i powtarzał, że to nie moja wina.

Czasami gdy wycierałem talerze, zaczynałem odczuwać nowy przypływ nadziei. Domyślałem się, że Ojciec nie wystąpi otwarcie przeciw Matce, ale w jego obecności czułem się przynajmniej bezpieczny.

Tak jak zwykle, to Matka położyła kres pomocy Ojca. Upierała się, że "chłopak" da sobie radę sam. Mówiła, że Ojciec poświęca za dużo uwagi mnie, kosztem reszty rodziny. Ustąpił bez walki. Matka odzyskała stuprocentową kontrolę nad wszystkimi w domu.

Po pewnym czasie Ojciec przestał wracać do domu nawet w dni wolne od pracy. Wpadał tylko na chwilę. Zaglądał do chłopców, po czym odnajdywał mnie, zamienialiśmy parę słów i wychodził. Trwało to wszystko jakieś dziesięć minut, po których wracał do swej samotni, którą bywał przeważnie bar. W czasie rozmów ze mną powtarzał, że knuje plany wspólnej ucieczki. Zawsze się wtedy uśmiechałem na tę myśl, ale w głębi serca wiedziałem, że to tylko sen.

Pewnego razu ukląkł przy mnie i wyznał, że jest mu bardzo żal. Popatrzyłem mu w oczy. Przeraziły mnie zmiany, które dostrzegłem w jego wyglądzie. Oczy miał podcienione głębokimi, ciemnymi półkolami, twarz i szyja przybrały barwę ćwikłowego buraka. Niegdyś sztywne barki teraz jakby oklapły. Kiedyś lśniące czarne włosy przyprószyła siwizna. Tego dnia objąłem go w pasie, nie wiedząc, kiedy się znowu spotkamy.

Po odrobieniu swojej pańszczyzny zbiegłem na dół. Kazano mi uprać swoje łachmany i stos innych śmierdzących szmat. Jednak pożegnanie z Ojcem tak mnie przygnębiło, że tylko przypadłem do kupy ubrań i rozpłakałem się. Płacząc prosiłem, żeby wrócił i zabrał mnie ze sobą. Po chwili wziąłem się za pranie ubrań, pełnych dziur jak szwajcarskie sery. Tarłem, aż zaczęły krwawić kostki rąk. Już mi na niczym nie zależało. Dom Matki stał się nie do zniesienia. Pragnąłem znaleźć jakiś sposób ucieczki z tego piekła.

Podczas jednej z dłuższych nieobecności Ojca Matka głodziła mnie przez dziesięć kolejnych dni. Żadnym sposobem nie udawało mi się wykonać zadanych prac w ustalonym przez nią czasie. Za karę nie dostawałem jeść. Matka wykluczyła wszystkie możliwości kradzieży. Sama sprzątała ze stołu i wyrzucała resztki na śmietnik. Co rano, jeszcze zanim wyrzuciłem śmieci, przetrząsała starannie kosz. Zamrażarkę w garażu zamykała na klucz, który trzymała przy sobie. Zdążyłem się już przyzwyczaić do trzydniowych głodówek, ale ten wydłużający się okres stawał się nieznośny. Przy życiu trzymała mnie tylko woda. Po napełnieniu wodą metalowego pojemnika na lód z zamrażalnika, przystawiałem go do ust i przechylałem. Potem podczołgiwałem się do kranu i odkręcałem kurek. Modląc się w myślach,

żeby drżenie rury nie wzbudziło czujności Matki, ostrożnie ssałem zimny metal, dopóki prawie nie pękał mi żołądek.

Szóstego dnia byłem taki osłabiony, że obudziwszy się nie mogłem wstać ze starej wojskowej pryczy. Obowiązki wypełniałem w żółwim tempie. Myślałem mętnie. Zrozumienie każdego wykrzyczanego przez Matkę zdania zajmowało mi chyba dłuższą chwilę. Gdy powoli usiłowałem podnieść na nią oczy, dostrzegałem, że dla niej to zabawa - i to całkiem niezła.

- Ooo, biedactwo - gruchała drwiąco. Pytała, jak się czuję i śmiała się z moich błagań o jedzenie. Pod koniec szóstego i kolejnych dni pragnąłem tylko, żeby dała mi cokolwiek do jedzenia. Było mi wszystko jedno, co to będzie.

Pewnego wieczoru pod koniec tej "zabawy" Matka z trzaskiem postawiła przede mną talerz jedzenia. Zimne okruchy ze stołu były prawdziwą ucztą dla oka. Miałem się jednak na baczności: wyglądało to zbyt pięknie, żeby mogło być prawdziwe.

- Dwie minuty! - warknęła. - Masz, dwie minuty na zjedzenie tego. Ani chwili dłużej.

Z szybkością błyskawicy porwałem widelec i chciałem nabrać jedzenia, ale złapała talerz i wyrzuciła resztki do kosza.

- Spóźniłeś się! - szydziła.

Stałem oszołomiony, nie wiedząc, co powiedzieć czy zrobić. Przychodziło mi do głowy jedynie pytanie: dlaczego? Nie pojmowałem, dlaczego mnie w ten sposób traktuje. Byłem tak bliski szczęścia, że już czułem zapach każdego kąska. Na pewno chciała wymusić kapitulację, aleja stałem w bezruchu i powstrzymywałem płacz.

Leżąc w pustym garażu czułem, że przestaję panować nad sytuacją. Pragnąłem jedzenia. Tęskniłem za Ojcem. Ale przede wszystkim chciałem minimum szacunku, odrobiny godności dla siebie. Siedząc na rękach słyszałem, jak bracia otwierają lodówkę i wyjmują desery; nie mogłem tego znieść. Oglądałem swoje ciało. Skóra miała żółtawy odcień, mięśnie zwiotczały i skurczyły się. Słysząc śmiech któregoś z braci oglądających telewizję, przeklinałem ich imiona. "Szczęściarze! Powinna dla odmiany brać czasem któregoś z nich i łoić mu skórę". Z płaczem wyładowywałem nienawiść.

Głodowałem prawie dziesięć dni. Po wieczornym myciu naczyń Matka ponowiła swoją zabawę w "dwie minuty na zjedzenie wszystkiego". Tym razem na talerzu było zaledwie parę ochłapów. Czułem, że mi je znowu zabierze, więc obmyślałem każde posunięcie. Złapałem szybciutko talerz i połknąłem jedzenie w ogóle go nie przeżuwając. W ciągu kilku sekund zjadłem wszystko i wylizałem talerz.

- Żresz jak świnia! - warknęła Matka. Pochyliłem głowę, jakby mnie to dotknęło. Ale w duchu się z niej śmiałem. "Spierdalaj! Gadaj, co chcesz! Ja coś zjadłem!"

Na czas nieobecności Ojca przygotowała dla mnie jeszcze jedną grę. Kazała mi sprzątać łazienkę, ustalając zwykły limit czasowy. Tym razem jednak napełniła kubeł mieszaniną amoniaku i Cloroxu, wstawiła go do pomieszczenia i zamknęła za mną drzwi. Za pierwszym razem mówiła, że chce wypróbować coś, o czym wyczytała w gazetach. Pomimo pozorów, jakie stwarzałem, nie bałem się. Nie miałem pojęcia, co się stanie. Martwić zacząłem się dopiero wtedy, gdy Matka zamknęła drzwi i zabroniła mi je otwierać. Powietrze w zamkniętym pomieszczeniu zaczęło się zaraz zmieniać. Upadłem na czworaki i wpatrywałem się w wiadro. Unosiły się nad nim wiry drobnej, białej mgiełki. Wchłonąwszy te opary upadłem i zacząłem pluć. Czułem się tak, jakby paliło mi się w gardle. Gaz powstający z reakcji amoniaku i Cloroxu działał jak gaz łzawiący. Myśl o tym, że nie posprzątam w ustalonym przez Matkę czasie, doprowadzała mnie do szaleństwa.

Wydawało mi się, że razem z kaszlem pozbędę się wnętrzności. Wiedziałem, że Matka nie ustąpi i nie otworzy drzwi. Jeśli chcę przeżyć, muszę ruszyć głową. Rozłożyłem się na płytkach podłogi i nogą odsunąłem kubeł w stronę drzwi. Robiłem to z dwóch powodów: po pierwsze chciałem jak najdalej odsunąć go od siebie, po drugie - żeby Matka otwierając drzwi nawdychała się swojego własnego specyfiku. Skuliłem się w przeciwległym kącie i zakryłem całą twarz ścierką do mycia, uprzednio zmoczywszy ją w muszli klozetowej. Nie śmiałem odkręcać wody, bo Matka mogła usłyszeć szum. Oddychając przez materiał patrzyłem, jak mgła z wolna opada na ziemię. Czułem się jak w komorze gazowej. Przypomniałem sobie o niewielkiej kratce wentylacyjnej, znajdującej się tuż nad podłogą. Wiedziałem, że włącza się co parę minut. Przysunąłem do niej twarz i nabrałem w płuca powietrza. Po półgodzinie Matka otworzyła drzwi i kazała mi wylać wiadro do kanału przy garażu, żebym nie zasmrodził jej całego domu. Przez godzinę kaszlałem i plułem krwią. Ze wszystkich zabaw "komory gazowej" nienawidziłem najbardziej.

Pod koniec lata Matkę najwidoczniej znudziły tortury domowe. Pewnego dnia, gdy odrobiłem poranną pańszczyznę, kazała mi kosić u ludzi trawniki. Już to kiedyś robiłem, podczas ferii wielkanocnych w zeszłym roku. Ustaliła pewien kontyngent zarobków i kazała mi je sobie skrupulatnie oddawać. Był niemożliwie wielki, więc -w rozpaczy nie wiedząc, co zrobić - ukradłem jednej dziewczynce z sąsiedztwa dziewięć dolarów ze skarbonki. Po paru godzinach zjawił się u nas jej ojciec. Matka rzecz jasna oddała te pieniądze i zwaliła całą winę na mnie. Po wyjściu mężczyzny zbiła mnie na kwaśne jabłko. Pieniądze ukradłem, żeby sprostać jej wymaganiom.

Koszenie tego lata skończyło się równie fatalnie jak w tamtą Wielkanoc. Pytałem ludzi, czy chcieliby, żebym skosił im trawniki. Nikt nie chciał. Ubranie w strzępach i wynędzniałe ciało musiały być zaiste żałosnym widokiem. Jedna pani, wiedziona współczuciem, dała mi obiad w brązowej torbie i odesłała dalej. Kilkanaście domów dalej jakieś małżeństwo poleciło mi skosić trawnik. Potem wziąłem torbę z obiadem i zacząłem gnać do domu Matki. Chciałem ukryć jedzenie jeszcze gdzieś przed jej ulicą. Nic z tego. Krążyła samochodem po okolicy. Zatrzymała się i zabrała mnie razem z obiadem. Nie zdążyła zahamować, a już podniosłem ręce do góry jak złoczyńca. Nie chciałem, żeby taka historia, jak z tą życzliwą panią jeszcze się kiedyś powtórzyła.

Matka wypadła z samochodu, jedną ręką schwyciła torbę, drugą dała mi kuksańca. Cisnęła mnie do wozu i pojechaliśmy do pani, która przygotowała mi obiad. Nie było jej w domu. Matka była przekonana, że wszedłem tam ukradkiem i sam wziąłem jedzenie. Wiedziałem, że posiadanie żywności to najcięższe przestępstwo. W duchu karciłem się za to, że nie schowałem wcześniej obiadu.

W domu po zwyczajowej rundzie leżałem rozpłaszczony na podłodze. Matka kazała mi siedzieć na podwórku za domem, gdy ona zawiezie "swoich" synów do zoo. Miejsce, w którym kazała mi usiąść, pokryte było warstwą kilkucentymetrowych kamieni. Gdy tak siedziałem w pozycji jeńca wojennego, w wielu odcinkach organizmu ustało krążenie krwi. Traciłem wiarę w Boga. Czułem, że mnie znienawidził. Jaki mógłby być sens takiego życia?" Wszelkie wysiłki, aby najzwyczajniej w świecie przeżyć, wydawały się zdawać na marne. Na nic okazały się starania, by zawsze o krok wyprzedzać plany Matki. Zawisnął nade mną czarny cień.

Nawet słońce jakby mnie unikało, kryjąc się za grubą warstwą chmur. Skuliłem się i uciekłem w marzenia. Nie mam pojęcia, ile upłynęło czasu, ale usłyszałem wreszcie odgłos wjeżdżającego do garażu kombi Matki. Skończyło się siedzenie na kamieniach. Zastanawiałem się, co Matka teraz wymyśli. Błagałem, żeby tylko nie następną komorę gazową. Ryknęła z garażu, żebym wszedł za nią na górę. Zaprowadziła do łazienki. Straciłem otuchę. Wdychałem wielkie porcje świeżego powietrza, zdając sobie sprawę, że będzie mi go bardzo brakowało.

Co dziwne, w łazience nie było żadnych wiader ani butelek. Ujdzie mi płazem? - pomyślałem. To by było zbyt piękne. Patrzyłem, jak Matka odkręca zimną wodę w wannie. Dziwiłem się, że zapomniała o ciepłej. Gdy wanna napełniała się wodą, Matka zerwała ze mnie ubranie i kazała do niej wchodzić. Wszedłem i położyłem się. Sparaliżował mnie strach.

- Niżej-wrzasnęła. - Zanurz twarz!

Nachyliła się, złapała mnie za kark i wepchnęła głowę pod wodę. Odruchowo machałem rękami i nogami, usiłując wychylić głowę nad powierzchnię i zaczerpnąć tchu. Jej chwyt był za mocny. Otworzyłem pod wodą oczy. Widziałem, jak z ust wydostają się bańki i ulatują ku powierzchni. Miotałem się, widząc, że bańki stają się coraz mniejsze. Zacząłem słabnąć. W szaleńczym wysiłku wyciągnąłem ręce i złapałem ją za ramiona. Musiałem wczepić się w nie palcami, bo mnie puściła. Patrzyła, jak łapię oddech.

- Zanurz się pod wodę, bo następnym razem potrzymam cię tam dłużej.

Pogrążyłem się w wodzie, tak by nozdrza wystawały nieco ponad powierzchnię. Czułem się jak aligator na mokradłach. Gdy Matka wyszła z łazienki, zacząłem pojmować jej plan. Gdy tak leżałem na wznak, temperatura wody stawała się nieznośnie niska. Czułem się jak w lodówce. Za bardzo bałem się Matki, więc tkwiłem nieruchomo pod wodą.

Mijały godziny, zaczynała zbiegać mi się skóra. Brakło odwagi, by dotknąć i ogrzać którąś z części ciała. Wychynąłem nieco nad wodę, żeby lepiej słyszeć. Gdy tylko ktoś przechodził korytarzem koło łazienki, zanurzałem się znowu.

Zazwyczaj kroki należały do jednego z braci, idącego do siebie. Czasem któryś przychodził do łazienki się załatwić. Wytrzeszczali tylko na mnie oczy, kręcili głowami i odwracali się. Próbowałem wyobrazić sobie, że jestem gdzie indziej, ale zbytnie napięcie nie pozwalało mi śnić na jawie.

Tuż przed kolacją Matka przyszła, kazała mi wyłazić z wanny i ubierać się. Usłuchałem bez wahania, łapiąc jakiś ręcznik, żeby się wytrzeć.

- Nic z tego! - rozdarła się. - Ubieraj się taki, jaki jesteś.

Posłuchałem i, zbiegając do garażu, miałem na sobie ociekające wodą ubranie. Słońce zaczynało już zachodzić, ale kawałek podwórka był wciąż skąpany w jego promieniach. Chciałem usiąść w słonecznym miejscu, ale matka kazała mi przejść do cienia. Siedziałem w kącie podwórka w pozycji jeńca i cały się trząsłem. Potrzeba mi było ciepła, ale z każdą minutą malały szansę na wysuszenie się. Z okna na piętrze dochodziły głosy rodziny, która posilała się z pełnych półmisków. Od czasu do czasu wybuchał śmiech. Ojciec był w domu, więc potrawy musiały być znakomite. Miałem ochotę odwrócić głowę i popatrzeć, jak jedzą, ale brakowało mi odwagi. Żyłem w innym świecie. Nie zasługiwałem nawet, by popatrzeć na lepsze życie.

Pobyt w wannie i na podwórku rozszerzyły repertuar moich zajęć. Zdarzało się, że bracia przyprowadzali kolegów, żeby mogli sobie popatrzeć na leżącego w wannie, nagiego brata. Koledzy często się ze mnie nabijali:

- Co on przeskrobał tym razem?

- Nie wiemy - odpowiadali przeważnie bracia, potrząsając przy tym głowami.

Z początkiem roku szkolnego zaświtała dla mnie nadzieja na wyrwanie się z tego ponurego życia. Przez pierwsze dwa tygodnie klasą czwartą zajmowała się inna nauczycielka. Mówili, że nasz dotychczasowy wychowawca jest chory. Zastępczyni była młodsza niż inni nauczyciele i mniej surowa. Pod koniec pierwszego tygodnia rozdawała uczniom lody za dobre sprawowanie. Tym razem nic nie dostałem, ale starałem się jeszcze bardziej i na koniec drugiego tygodnia moje marzenia się spełniły. Nowa nauczycielka puszczała z adaptera "po-powe przeboje" i sama nam śpiewała. Bardzo ją polubiliśmy. W piątek po południu nie chciałem wracać do domu. Gdy już wszyscy sobie poszli, pochyliła się nade mną i powiedziała, że będę już musiał iść. Wiedziała, że sprawiam kłopoty. Powiedziałem, że wolę zostać z nią. Przez chwilę mnie obejmowała, potem puściła mi ulubioną piosenkę. Wyszedłem. Byłem już spóźniony, więc biegłem ile sił w nogach i pośpiesznie wypełniałem domowe obowiązki. Gdy skończyłem, Matka kazała mi siedzieć na zimnym cemencie podwórza za domem.

W to popołudnie spoglądałem na zakrywającą słońce gęstą mgłę i w głębi serca płakałem. Nauczycielka na zastępstwie była dla mnie taka dobra. Podeszła do mnie jak do prawdziwego człowieka, a nie leżącego w rynsztoku śmiecia. Siedząc tak i użalając się nad sobą myślałem, gdzie ona teraz jest i co robi. W owej chwili nie miałem o tym pojęcia, ale się w niej zadurzyłem.

Zdawałem sobie sprawę, że ani tego, ani następnego wieczoru nikt mnie tu nie nakarmi. Ojca nie było, więc weekend szykował się fatalny. Siedząc na zimnych stopniach schodów słuchałem, jak Matka przygotowuje braciom posiłek. Było mi wszystko jedno. Pod zamkniętymi powiekami widziałem uśmiechniętą twarz nowej nauczycielki. Tego wieczoru ogrzewała mnie jej uroda i sympatia.

W październiku moje ponure życie zaczęło się na dobre. W szkole brakowało jedzenia. Miejscowi siłacze bijali mnie do woli. Po szkole pędziłem do domu i wymiotowałem, żeby Matka mogła obejrzeć zawartość żołądka. Czasami kazała mi od razu zabierać się do roboty. Gdy była w naprawdę świetnym nastroju, szykowała łazienkową mieszankę. Gdy jej się znudziło, wysyłała mnie w poszukiwaniu pracy przy strzyżeniu trawników, rzecz jasna uprzednio spuszczając mi lanie. Parę razy obiła mnie łańcuchem dla psa. Bardzo bolało, ale po prostu zaciskałem zęby i znosiłem ws/.ystko w milczeniu. Najgorsze było uderzenie w tył nóg kijem od szczotki. Czasami bolało tak, że leżałem na podłodze niezdolny do jakiegokolwiek ruchu. Wielokrotnie szedłem ulicą, pchając starą, drewnianią kosiarkę, i starałem się zarobić dla niej trochę pieniędzy.

Nadszedł wreszcie czas, gdy obecność Ojca nie pomagała, bo Matka zabroniła mu się ze mną widywać. Opuszczała mnie nadzieja, nabierałem przekonania, że moje życie nigdy się nie zmieni. Sądziłem, że aż do śmierci będę niewolnikiem Matki. Z każdym dniem słabła we mnie siła woli. Nie marzyłem już o Supermanie czy innym bohaterze, który by przybył i mnie uratował. Domyślałem się, iż ojcowskie przyrzeczenie, że mnie stąd zabierze, to tylko wybieg. Przestałem się modlić i przeżywałem swe życie /. godziny na godzinę, nie myśląc o jutrze.

Pewnego dnia kazano mi się zgłosić do szkolnej pielęgniarki. Wypytywała mnie o odzież i siniaki, które pokrywały całe ręce i ramiona. Z początku powtarzałem historyjkę zmyśloną przez Matkę. Ale z czasem, gdy coraz więcej ufałem pielęgniarce, zacząłem odsłaniać przed nią całą prawdę o Matce. Notowała i namawiała, żebym przychodził, gdy tylko poczuję ochotę na rozmowę. Później dowiedziałem się, że pielęgniarka zainteresowała się moją osobą ze względu na pewne raporty, sporządzane przez nauczycielkę na zastępstwie.

Pod koniec października w domu Matki bracia tradycyjnie robili rzeźby z dyni. Mnie przedtem nie dana była taka okazja, bo miałem zaledwie siedem czy osiem łat. Gdy przyszedł wieczór rzeźbienia, Matka błyskawicznie nalała wody do wanny. Jak zwykle przestrzegła, że mam trzymać głowę pod wodą. Wypadła z łazienki, gasząc po drodze światło. Przez maleńkie okienko po lewo widziałem, że zapada już noc. Poświęcałem czas na odliczanie w myślach. Kończyłem na tysiącu, po czym z powrotem zaczynałem od jedynki. Po pewnym czasie poczułem, że ubywa wody, a mnie jest coraz zimniej. Złożyłem ręce i ścisnąłem je między nogami, a całe ciało przytuliłem do prawego boku wanny. Słyszałem płytę na Halloween, jaką Matka kupiła parę lat temu Stanowi. W powietrzu roiło się od duchów i widm, słychać było skrzypienie drzwi. Gdy skończyli wycinać dynie, Matka opowiedziała im swym łagodnym głosem przerażającą historię. Im dłużej ich słuchałem, tym mocniej każdego nienawidziłem. Nie dość, że siedziałem na kamieniach za domem jak pies i patrzyłem, jak zajadają kolację, to jeszcze musiałem leżeć w wannie i trząść się z zimna, gdy oni raczyli się pop cornem i słuchali opowiadań Matki. Chciało mi się wyć.

Tego wieczoru barwa głosu Matki przywiodła mi na myśl ukochaną Mamusię sprzed lat. Teraz moją obecność ignorowali już nawet bracia. Byłem dla nich czymś mniej znaczącym niż duchy wyjące na płycie Staną. Gdy poszli w końcu spać, do łazienki zawitała Matka. Na widok mnie, leżącego cały czas w wannie, chyba się trochę przeraziła.

- Zimno ci? - szydziła. Kręciłem głową, co miało oznaczać, że jestem przemarznięty do szpiku kości. - Niech rozkoszny synalek bierze dupę w troki i zagrzeje się w łóżeczku tatusia.

Wygramoliłem się z wanny, założyłem bieliznę i wpełzłem do łóżka Ojca, mocząc całą pościel. Matka nie wiedzieć czemu postanowiła, że niezależnie od obecności czy nieobecności Ojca mam sypiać w największej sypialni. Ona spała razem z braćmi w sypialni na górze. Było mi właściwie wszystko jedno, ważne, że nie musiałem już spać na starej, wojskowej pryczy w piwnicy. Tej nocy Ojciec wrócił, ale zanim zdążyłem cokolwiek powiedzieć, zapadłem w sen.

Boże Narodzenie oznaczało kompletny dołek. Dwutygodniowe ferie były nie do zniesienia, wyczekiwałem powrotu do szkoły. W prezencie dostałem parę wrotek. Bardzo się zdziwiłem, że coś w ogóle dla mnie jest, ale wkrótce okazało się, że nie jest to tak naprawdę prezent gwiazdkowy. Matka użyła wrotek, by zadać mi kolejne tortury i pozbyć się mnie z domu. W weekendy kazała mi jeździć na wrotkach po ulicach, gdy wszystkie dzieci siedziały z powodu zimna w domach. Jeździłem po okolicy nawet bez kurtki. Tony, jeden z naszych sąsiadów, widział mnie parę razy po południu, gdy zabierał spod drzwi gazetę. Uśmiechał się do mnie życzliwie, po czym zmykał w ciepło domowego zacisza. Chcąc się jak najskuteczniej rozgrzać jeździłem możliwie najszybciej. Widziałem, jak nad niektórymi domami unosi się dym. Marzyłem o wejściu do takiego domu, i znalezieniu się w pokoju przed kominkiem. Matka zmuszała mnie do wielogodzinnej jazdy na wrotkach. Do domu wołała mnie tylko wtedy, gdy czekała na mnie jakaś praca.

W marcu tego roku podczas ferii wielkanocnych Matka pojechała do szpitala rodzić. Gdy Ojciec ją odwoził, prosiłem Boga, żeby nie była to żadna ciąża urojona. Tak strasznie pragnąłem, żeby wyniosła się z domu. Wiedziałem, że wtedy Ojciec da mi jeść. Uniknąłbym w takich okolicznościach bicia.

Podczas pobytu Matki w szpitalu Ojciec pozwalał bawić mi się z braćmi. Zaakceptowali mnie w mgnieniu oka. Bawiliśmy się w "Star Trek" i Stan powierzył mi zaszczytną rolę kapitana Kirka. W pierwszy dzień na obiad były kanapki, które mogłem sobie dobierać. Gdy Ojciec pojechał do Matki do szpitala, poszliśmy we czterech bawić się do sąsiadki z naprzeciwka, Shirley. Traktowała nas bardzo dobrze, jak swoje własne dzieci. Urządzała na przykład grę w ping-ponga, albo po prostu puszczała na dwór. Przypominała mi trochę Mamę za starych, dobrych czasów.

Po paru dniach Matka wróciła i pokazała rodzinie nowego braciszka Kevina. Po kilku tygodniach nasze życie wróciło do normy. Ojca przeważnie nie było, ja zaś stałem się na powrót kozłem ofiarnym, na którym Matka mściła się za wszelkie swoje niepowodzenia.

Matka rzadko utrzymywała kontakty z sąsiadami i jej zażyłość z Shirley była czymś nienormalnym. Codziennie składały sobie wizyty. W obecności Shirley Matka odgrywała rolę kochającej i troskliwej - tak samo jak w dniu, w którym gościła skautów. Po paru miesiącach Shirley zapytała ją, dlaczego nie pozwala Davidowi bawić się z innymi dziećmi. Dziwiła się też, czemu na Davida spadają tak częste kary. Matka miała na poczekaniu różne wymówki. David albo był przeziębiony, albo pisał wypracowanie domowe. Koniec końców wyznała Shirley, że David jest niedobry i należy go trzymać bardzo, bardzo krótko.

Z czasem w ich stosunki wkradło się pewne napięcie. Pewnego dnia Matka bez wyraźnego powodu przerwała tę znajomość. Synowi Shirley nie wolno było bawić się z moimi braćmi, a Matka ganiała po domu, na cały głos wyzywając sąsiadkę od suk. Mimo że i tak nie było mi wolno bawić się z innymi, czułem się bezpieczniej, dopóki trwała ta przyjaźń.

W pewną niedzielę pod koniec letnich wakacji Matka weszła do sypialni, gdzie siedziałem na rękach w pozycji jeńca wojennego. Kazała mi usiąść na samym rogu łóżka, po czym przyznała się, że ma już dość takiego sposobu życia. Było jej przykro i chciała mi wynagrodzić cały utracony czas. Uśmiechnąłem się od ucha do ucha, padłem jej w ramiona i mocno objąłem. Gdy gładziła mnie po włosach, zacząłem płakać. Ona też się rozpłakała i już czułem się tak, jakby nadszedł koniec ciężkich czasów. Zajrzałem jej prosto w oczy. Musiałem się upewnić. Musiałem usłyszeć, jak to powtarza.

- I to już naprawdę koniec? - zapytałem nieśmiało.

- Koniec, kochany. Musisz jak najszybciej zapomnieć, że coś takiego w ogóle miało miejsce. Będziesz starał się być grzeczny, prawda? Pokiwałem głową.

- A ja będę dobrą matką.

Gdy się pogodziliśmy, matka pozwoliła mi się wykąpać i założyć nowe rzeczy, które dostałem pod choinkę. Potem pojechaliśmy z chłopcami na kręgle, zaś Ojciec został w domu z Kevinem. W drodze powrotnej zatrzymaliśmy się przed sklepem i Matka kupiła każdemu z nas zabawkę. W domu mogłem już bawić się z braćmi, ale wolałem zostać w sypialni i pobawić się w kącie. Po raz pierwszy od kilku lat - z wyjątkiem świąt, podczas których mieliśmy gości - jadłem przy wspólnym stole. Wszystko toczyło się za szybko i jakoś nie bardzo mogłem w to uwierzyć. Pomimo radości czułem się jak człowiek chodzący po ruchomych piaskach. Byłem pewien, że Matka lada chwila przebudzi się i stanie na powrót sobą. Ale nic takiego nie następowało. Zjadłem, po czym wolno mi było przed pójściem spać oglądać ze wszystkimi telewizję. Dziwiło mnie, że chce, żebym dalej spał przy Ojcu, ale mówiła, że woli nie zostawiać dziecka samego.

Nazajutrz po południu przyszła do nas pani z opieki społecznej. Matka posłała mnie na dwór, żebym pobawił się z chłopcami, i sama przyjęła tę kobietę. Rozmawiały ponad godzinę. Jeszcze przed odejściem tamtej Matka zawołała mnie do domu. Pani chciała ze mną chwilę porozmawiać. Pytała, czy czuję się szczęśliwy. Odpowiedziałem, że tak. Pytała, jak mi się układa z mamą. Powiedziałem, że dobrze. Na koniec spytała, czy mama mnie bije. Popatrzyłem na Matkę, która uprzejmie się uśmiechała. Czułem się tak, jakby w żołądku wybuchła mi bomba. Zrobiło mi się niedobrze. Wreszcie zorientowałem się, co było powodem wczorajszej zmiany w postępowaniu Matki i dlaczego była dla mnie taka dobra. Dałem się wystrychnąć na dudka. Tak bardzo pragnąłem miłości, że bez wahania połknąłem przynętę. Ręka Matki na ramieniu przywróciła mnie do rzeczywistości.

- Powiedz pani wszystko, kochanie - zachęcała mnie uśmiechnięta. - Powiedz, że cię głodzę i biję jak psa. - Zachichotała, chcąc rozśmieszyć tamtą panią.

Popatrzyłem na kobietę. Czułem, że się czerwienię, a na czoło występują mi kropelki potu. Nie odważyłem się powiedzieć prawdy.

- Nie, to jakieś wymysły - powiedziałem. - Mama traktuje mnie całkiem dobrze.

- I nigdy cię nie bije? - nie ustępowała pani.

- Nie... hm... chyba że za karę... kiedy jestem niegrzeczny. -

Starałem się ukryć prawdę. Po minie Matki poznałem, że powiedziałem coś niewłaściwego. Uczyła mnie przez tyle lat, a ja źle wyrecytowałem lekcję. Widać też było, iż pani spostrzegła, że się ze sobą porozumiewamy.

- No dobrzeją tak po prostu wpadłam tu do was przy okazji. -Gdy się ze mną pożegnała, Matka odprowadziła ją do drzwi. Gdy pani sobie poszła, Matka zatrzasnęła z furią drzwi.

- Ty gnojku! - ryknęła.

Odruchowo zakryłem twarz, gdy zaczęła wymachiwać rękami. Uderzyła mnie kilka razy, po czym odesłała do garażu. Gdy dała jeść chłopcom, zawołała, żebym przyszedł posprzątać. W głębi serca czułem, że Matka jest dla mnie taka dobra nie dlatego, że pragnie mnie pokochać. Powinienem się był domyślić, bo zachowywała się tak samo, jak wówczas gdy babcia przyjeżdżała odwiedzić nas w święta. Przynajmniej spędziłem przyjemnie dwa dni, gra była więc w pewnym sensie warta świeczki. Wróciłem do normalnych zajęć, a wiarę w życie dawała mi samotność. Nie musiałem żyć w domku z kart, zastanawiając się, kiedy dach zawali mi się na głowę. Znowu zostałem służącym -jak zwykle.

Chociaż zaczynałem już godzić się ze swym losem, największą samotność i bezradność odczuwałem w poranki, kiedy Ojciec wychodził do pracy. W dni robocze wstawał około piątej rano. Nie miał pojęcia, że ja też już wtedy nie spałem. Słyszałem, jak się goli, a potem idzie do kuchni zrobić sobie coś do jedzenia. Wiedziałem, że po założeniu butów będzie zbierał się do wyjścia. Czasami zjawiałem się w momencie, gdy zakładał na ramię swą ciemnoniebieską torbę. Na pożegnanie całował mnie w czoło i mówił:

- Staraj się jej przymilić i nie wchodź w drogę.

Tłumiłem łzy, ale nigdy mi się to nie udawało. Nie chciałem, żeby odjeżdżał. Nigdy mu o tym nie mówiłem, ale na pewno to wiedział. Po zamknięciu drzwi odliczałem kroki, które dzieliły go od podjazdu. Słyszałem, jak idzie ścieżką, oddalając się od domu. Oczyma duszy widziałem, jak skręca w lewo i idzie na przystanek autobusu do San Francisco. Czasem zbierało mi się na odwagę i podbiegałem do okna, żeby jeszcze raz rzucić na niego okiem. Zazwyczaj zostawałem w łóżku i przytulałem się do ciepłego miejsca, które wygrzał. Zdawało mi się, że słyszę go długo po tym, jak odszedł. Czułem narastające we mnie odczucie chłodnej pustki. Tak bardzo go kochałem. Chciałem być zawsze przy nim i płakałem w duszy, bo nie miałem pojęcia, kiedy go znowu zobaczę.

Rozdział 7

OJCZE nasz.

niej więcej na miesiąc przed zdaniem do piątej klasy doszedłem do wniosku, po wielu przemyśleniach, że Bóg nie istnieje.

Siedząc samotnie w garażu, lub czytając w pogrążonej w półmroku sypialni myślałem, że moje życie już nigdy się nie zmieni. Żaden sprawiedliwy Bóg nie pozostawiłby mnie na pastwę takiego losu. Uwierzyłem, że jestem samotny w swojej walce o przetrwanie.

Gdy tak przekonałem się, że nie ma Boga, zupełnie odizolowałem się od poczucia fizycznego bólu. Gdy Matka mnie biła, wyglądało to tak, jakby znęcała się nad szmacianą kukłą. Nastroje przechodziły wtedy od przestrachu do gniewu. Na zewnątrz jednak sprawiałem wrażenie robota, który okazuje swoje uczucia jedynie w chwilach, gdy sądzi, że sprawiłoby to przyjemność okrutnej Matce i wyszłoby mu na dobre. Łykałem łzy, bo nie chciałem dawać jej satysfakcjonującego poczucia tryumfu.

Nocami nie miałem już marzeń sennych, za dnia nie dawałem się ponieść wyobraźni. Sprawiający mi niegdyś tyle radości obraz siebie samego, latającego wśród obłoków w migoczącym barwami kostiumie, już się nie pojawiał. Gdy zasypiałem, moja dusza zapadała się w czarną dziurę. Rano nie czułem się wypoczęty; byłem zmęczony i wmawiałem sobie, że pozostał mi jeden dzień mniej do przeżycia na tym świecie. Odbębniałem pańszczyznę, co dzień bojąc się każdej nadchodzącej chwili. Przy braku marzeń słowa w rodzaju "nadzieja" i "wiara" stały się literami, zestawionymi w niczym nieuzasadniony sposób i mogły mieć jakieś znaczenie tylko w krainie baśni.

|n /yjr iimn.ści jcd/.ciiia korzystałem niczym bezdomny pies; < lu/.)k.il< m |.ik /.wierzę, zdane na laskę i niełaskę Matki. Było mi ws/ysiko |<-tliio, c/.y się ze mnie nabija, bo pożerałem najmniejszy k.(M-k. Nit nic znajdowało się poniżej niojej godności. Pewnej so-l)ni\. gdy /.mywałem talerze, Matka wyrzuciła niedojedzone naleśniki do miski psa. Dobrze dokarmione pieski przebierały w jedzeniu, a/ pr/.rstalo je to bawić i odeszły się zdrzemnąć. Gdy już ułożyłem ws/.ystkic graty kuchenne w jednej z szafek na dole, podpełzłem do psiej miski i wyjadłem z niej wszystko, co po sprawiedliwości należało się zwierzakom. Czułem psi zapach, ale mi to zupełnie nie prze-s/kad/ało. Zdawałem sobie w pełni sprawę, że gdybym został przyłapany na podkradaniu psiej strawy, drogo bym za to zapłacił; ale zdobywanie jedzenia wszelkimi możliwymi sposobami było jedyną metodą utrzymania się przy życiu.

Dusza oziębła mi do tego stopnia, że nienawidziłem całego świata. Gardziłem nawet słońcem, wiedząc, że nie będzie mi dane pobawić się w jego promieniach. Dreszcz nienawiści przeszywał mnie na dźwięk śmiechu dzieci, które bawiły się na dworze. Żołądek kurczył się, gdy tylko poczułem podawane komuś jedzenie. Za każdym razem, gdy wzywano mnie na górę, żeby posprzątać po tych próżniakach, miałem ochotę w coś uderzyć.

Najbardziej nienawidziłem Matki, życząc jej nagłej śmierci. Ale chciałem też, żeby jeszcze przed śmiercią odczuła ogrom mojego cierpienia i samotności, wszystkiego co przeżywałem przez te lata. Bóg wysłuchał moich próśb tylko raz. Gdy miałem pięć albo sześć lat, kiedyś Matka bijąc niemiłosiernie, goniła za mną przez cały dom. Wieczorem ukląkłem i zacząłem się modlić. Prosiłem Boga, żeby spuścił na Matkę chorobę, tak by nie mogła mnie już więcej bić. Modliłem się długo i w skupieniu, aż rozbolała mnie od tego głowa. Nazajutrz, ku mojemu zaskoczeniu, Matka leżała chora. Cały dzień leżała na wersalce i ledwie się poruszała. Ojciec był w pracy, więc razem z braćmi zajęliśmy się nią jak lekarze.

Z upływem lat i w miarę zwiększania się nawału kar, zacząłem zastanawiać się, ile Matka ma lat i kiedy może umrzeć. Tęskniłem do dnia, gdy skona i diabli porwą jej duszę; dopiero wtedy bym się od niej uwolnił.

Nienawidziłem także Ojca. Zdawał sobie w pełni sprawę z warunków, wjakich żyję, ale brakło mu odwagi, by spełnić tyle razy składane obietnice i mnie uratować. Z drugiej strony rozmyślając nad swoimi stosunkami z Ojcem dostrzegałem, że on poniekąd uważa mnie za przyczynę swoich kłopotów. Uznał chyba, że go zdradziłem. Częto, gdy się kłócili, Matka wciągała do sporu mnie. Wyrywając z jakiegoś kąta, kazała powtarzać wszystkie podłe słowa, jakich Ojciec użył w trakcie jakiejś ich dawnej kłótni. Doskonale wiedziałem, o jaką stawkę toczy się gra, ale wybór był bardzo prosty. Gniew Matki był o wiele gorszy w skutkach. Zawsze tylko kiwałem głową i potulnie jej przytakiwałem. Upierała się, że nawet jeśli nie pamiętam dokładnie słów ojca, to mam je zmyślić i powtórzyć wjego obecności. Bardzo się tym martwiłem; próbując uniknąć lania, gryzłem często rękę, która mogłaby mnie nakarmić. Z początku usiłowałem się przed Ojcem tłumaczyć, dlaczego skłamałem i stanąłem po stronie przeciwnej. Najpierw mówił, że mnie rozumie, ale z czasem pojąłem, że przestał mi wierzyć. W sumie, zamiast mu współczuć, coraz bardziej go nienawidziłem.

Chłopcy na piętrze przestali mi być braćmi. W przeszłości zdarzało im się dodawać mi otuchy. Ale latem 1972 roku, jeden po drugim bili mnie, i sprawiało im to ogromną przyjemność. Najwyraźniej wywyższali się ponad rodzinnego niewolnika. Na ich widok twardniało mi serce i z pewnością widzieli malującą się na mej twarzy nienawiść. W chwilach próżnych triumfów szeptałem słowo "gówniarz", gdy jeden z nich przechodził napuszony obok mnie. Robiłem to tak, by mnie nie słyszeli. W pogardzie miałem sąsiadów, krewnych i wszystkich ludzi, którzy wiedzieli, jak jestem traktowany. Została mi już tylko nienawiść.

W głębi duszy najbardziej nienawidziłem samego siebie. Nabrałem przekonania, że wszystko, co się przydarza mnie albo dzieje się wokół mnie, jest dowodem niojej winy, gdyż ja sam na to pozwalam. Chciałem wszystkiego, co mieli inni, ale nie wiedziałem, jak to zdobyć, dlatego reagowałem nienawiścią wobec nich. Chciałem być silny, ale czułem, że jestem szmatą. Nie śmiałem stawić czoło suce, więc na wszystko sobie zasłużyłem. Matka przez wiele lat robiła mi pranie mózgu, każąc powtarzać: "Nienawidzę siebie! Nienawidzę siebie!". Jej starania wydały owoce. Tuż przed rozpoczęciem piątej klasy znienawidziłem siebie do tego stopnia, że pragnąłem umrzeć.

Szkoła już nie nęciła mnie jak dawniej. Próbowałem się skupić na nauce, ale mój ciągle tłumiony gniew wybuchał w nieodpowiednich momentach. Pewnego popołudnia zimą 1973 roku wypadłem nie wiedzieć czemu z klasy, wrzeszcząc po drodze na wszystkich. Tak mocno trzasnąłem drzwiami, że o mało nie rozbiłem znajdującej się nad nimi szyby. Poleciałem do łazienki i waliłem czerwonymi pięściami w kafelki podłogi tak długo, aż opuściły mnie wszystkie siły. Później padłem bezradny i modliłem się o cud. Nie zdarzył się.

Od przebywania w "piekiełku" Matki lepszy był tylko czas poza szkołą. Jako że byłem czarną owcą, koledzy często podejmowali dzieło porzucone przez Matkę. Należał do nich między innymi Clifford, miejscowy udzielny książę, który często stawał mi na drodze, gdy biegłem do domu. Bijąc mnie popisywał się przed kolegami. Padałem na ziemię i zasłaniałem głowę, podczas gdy Clifford i spółka, jeden po drugim, wymierzali mi kopniaki.

Aggie zadawała mi innego rodzaju katusze. Prowokowała przeróżne sytuacje, i mówiła, że życzy mi "nagłej i niespodziewanej śmierci". Była snobką do kwadratu, zawsze musiała stać na czele jakiejś dziewczęcej bandy. Wyłącznym celem życia Aggie i jej kliki było, poza dręczeniem mnie, popisywanie się ciuchami. Zawsze wiedziałem, że Aggie mnie nie lubi, ale głębię tej niechęci poznałem dopiero w ostatnim dniu czwartej klasy. Matka Aggie była opiekunką naszej klasy i w ostatni dzień przed wakacjami Aggie wpadła do naszej sali, zachowując się tak, jakby zbierało jej się na mdłości i powiedziała:

- Dostałam wychowawstwo klasy z Davidem Pelzerem.

Każdego dnia pozwalała sobie na jakąś kąśliwą uwagą pod moim adresem.

Serio zacząłem ją traktować dopiero w piątej klasie, gdy pojechaliśmy na wycieczkę do San Francisco, obejrzeć okręt-muzeum Clipper Ships. Gdy stałem samotnie na rufie statku, Aggie podeszła do mnie ze złośliwym uśmieszkiem, szeptem zachęcała, żebym wyskoczył za burtę. Popatrzyłem na nią zdumiony, próbując zrozumieć, o co jej chodzi. Jej głos brzmiał cicho i spokojnie:

- Mówię, żebyś śmiało skakał. Wiem o tobie wszystko, Pelzer, i jedyną szansą ucieczki jest dla ciebie skok.

Zza jej pleców dobiegł inny głos, który jak się okazało należał do Johna, jednego z jej maczowatych kolesiów:

- Ona wie, co mówi.

Spojrzałem za reling na zieloną wodę, uderzającą w drewnianą burtę statku. Przez chwilę wyobraziłem sobie, że tam skaczę, i topię się. Była to uspokajająca wizja; w ten sposób uwolniłbym się od Aggie, jej znajomych i wszystkiego, czego nienawidziłem. Zwyciężył jednak rozsądek; uniosłem głowę i spojrzałem na Johna, starając się patrzeć mu prosto w oczy. Pewnie wyczuł mój gniew, bo zabrał Aggie i odeszli.

Pan Ziegler, wychowawca w piątej klasie, nie miał pojęcia, czemu sprawiam tyle kłopotów. Gdy pielęgniarka wyjawiła mu, dlaczego kiedyś kradłem jedzenie i dlaczego chodzę tak dziwacznie ubrany, pan Ziegler bardzo się przejął i traktował mnie jak osobę normalną. Do jego obowiązków opiekuna szkolnej gazety należało utworzenie złożonej z dzieci komisji, która wymyśli dla tej gazety tytuł. Ułożyłem sprytne wyrażenie i moja propozycja znalazła się na liście tytułów, które miały wziąć udział w szkolnych wyborach. Pomysł przeszedł przygniatającą większością głosów. Po wyborach pan Ziegler powiedział, że jest ze mnie bardzo dumny. Chłonąłem każde jego słowo jak gąbka. Od tak dawna nikt mnie nie chwalił, że teraz o mało nie rozpłakałem się z radości. Później, zapewniając, że nic mi nie grozi, pan Ziegler przekazał list, który miałem oddać Matce.

W stanie uniesienia biegłem do domu Matki jeszcze szybciej niż zwykle. Powinienem był przygotować się, że radość będzie krótkotrwała. Suka rozdarła list i szybciutko przebiegła po nim oczami.

- Pan Ziegler pisze, że powinnam być z ciebie dumna, bo wymyśliłeś tytuł szkolnej gazetki. Twierdzi też, że jesteś jednym z najlepszych uczniów w klasie. Faktycznie, jesteś wyjątkowy. -Jej głos stał się znienacka lodowato zimny. - Zapamiętaj to sobie na zawsze, mały skurwysynu! Niczym i nigdy nie zdołasz mi zaimponować! Rozumiesz? Jesteś nikim! Niczym! Nie istniejesz! Jesteś bachorem! Nienawidzę cię i życzę ci śmierci! Śmierci! Słyszysz?

Podarła list na strzępy, po czym odwróciła się ode mnie i zajęła się oglądaniem telewizji. Stałem jak wmurowany i patrzyłem na leżące u mych stóp śnieżnobiałe płatki listu. Chociaż tyle razy słyszałem to samo, słowo "niczym" wprawiło mnie w osłupienie. Pozbawiła mnie własnego istnienia. Zrobiłem wszystko, co w mej mocy, żeby uznała we mnie człowieka. I znowu nic z tego. Wpadłem w większe niż zwykle przygnębienie. Jej słowa nie były wynikiem działania alkoholu, wypowiedziała je przytomnie i szczerze. Ulżyłoby mi, gdyby przyszła do mnie z nożem i położyła temu wszystkiemu kres.

Ukląkłem i usiłowałem złożyć strzępy listu w całość. Niemożliwe. Wyrzuciłem je do kosza. W tej chwili szczerze wierzyłem, że śmierć byłaby lepsza od jakichkolwiek perspektyw szczęśliwego życia. Byłem po prostu "niczym".

Moje morale podupadło na tyle, że w samobójczych marzeniach widziałem, jak ona mnie zabija, czego się zresztą prędzej czy później spodziewałem. Chodziło jeszcze o wybór terminu. Zacząłem się więc z nią drażnić, licząc, że w końcu rozzłoszczę ją na tyle, by skończyła moje nędzne życie. Pańszczyznę odrabiałem niedbale. Umyślnie zapominałem wytrzeć podłogę w łazience, mając nadzieję, że Matka, lub jeden z jej wasali, pośliźnie się i coś sobie zrobi, gdy upadnie na twarde płytki. Zmywając naczynia, pozostawiałem na nich kawałki jedzenia. Chciałem pokazać suce, że już mi na niczym nie zależy.

Z upływem czasu zacząłem się też coraz bardziej stawiać. Napięcie sięgnęło szczytu, gdy pewnego dnia udaliśmy się po zakupy. Zazwyczaj siedziałem w samochodzie, ale tym razem Matka, nie wiedzieć czemu, postanowiła zabrać mnie z sobą. Nakazała mi zacisnąć rękę na wózku i spuścić głowę. Na złość nie wypełniałem żadnego z poleceń. Wiedziałem, że nie życzy sobie publicznych scen, więc celowo szedłem przed wózkiem, w odległości co najmniej metra od niej. Gdy bracia coś do mnie mówili, oddawałem pięknym za nadobne. Powiedziałem sobie po prostu, że nikt już nie będzie się na mnie wyżywał.

Matka zdawała sobie sprawę, że inni klienci obserwują nas i słuchają, więc parę razy brała mnie łagodnie /.a ramię i przekonywała, żebym się uspokoił. Bardzo ożywiała mnie myśl, że w sklepie mam nad nią przewagę, mimo że wiedziałem, iż zaraz po wyjściu ze sklepu, słono za wszystko zapłacę. Tak jak się spodziewałem, jeszcze przed dojściem do samochodu Matka spuściła mi solidne manto. Wwozie kazała mi się położyć na podłodze / tyłu, tak by bracia mogli po mnie deptać za to, że "odszczekiwałem" Matce oraz im. Po powrocie do domu sporządziła specjalną mieszankę Cloroxu i amoniaku. Chyba domyśliła się, że ściereczka służyła mi jako maska, bo wrzuciła ją do kubła. Gdy tylko drzwi się za nią zamknęły, podbiegłem do kratki wentylacyjnej. Nie włączała się i nie wpadało przez nią świeże powietrze. Musiałem siedzieć w łazience z godzinę, bo siwe opary napełniły małe pomieszczenie a/, do podłogi. Oczy miałem pełne łez, które stawały się jakby katalizatorem reakcji płynu. Plułem śluzem i o mało co nie zemdlałem. Gdy Matka otworzyła, chciałem wylecieć na korytarz, ale złapała mnie mocną ręką za kark. Usiłowała wepchnąć mi twarz do wiadra, ale stawiłem opór i dała za wygraną. Plan buntu też się nie powiódł. Po przedłużonym pobycie w "komorze gazowej" na powrót stałem się tchórzem, choć w głębi duszy czułem narastające napięcie, niczym wulkan przed wybuchem.

Przy zdrowych zmysłach pozostałem chyba tylko dzięki malutkiemu Kevinowi. Był ślicznym dzieckiem i wprost za nim przepadałem. Mniej więcej na trzy i pół miesiąca przed jego narodzinami Matka dała mi obejrzeć specjalny zestaw filmów rysunkowych na Boże Narodzenie. Po programie z jakichś sobie tylko znanych powodów kazała mi usiąść w pokoju braci. Po chwili wpadła tam i zaczęła mnie dusić. Miotałem się, usiłując wyrwać się z uchwytu. Gdy zaczęło robić mi się słabo, odruchowo kopałem ją po nogach. Niedługo miałem tego pożałować.

Jakiś miesiąc po próbie uduszenia Matka oznajmiła, że kopnąłem ją tak mocno, że dziecko przyjdzie na świat z niemożliwą do usunięcia wrodzoną wadą. Poczułem się jak morderca. Matka nie ograniczyła się do poinformowania tylko mnie. Przygotowała odmienne wersje tej historii na użytek różnych słuchaczy. Mówiła, że chciała mnie przytulić, gdy ja albo ją wielokrotnie kopnąłem, albo walnąłem w brzuch. Twierdziła, że to wszystko z zazdrości o nowe dziecko. Podobno obawiałem się, że niemowlę pochłonie jeszcze więcej jej czasu. Naprawdę kochałem Kevina, ale skoro nie wolno mi było nawet na niego spojrzeć, nie było szans na okazanie mu moich prawdziwych uczuć. Zapadła mi w pamięć pewna sobota, gdy Matka zabrała chłopców na mecz baseballowy w Oakland, podczas gdy Ojciec zajmował się Kevinem, a ja pracowałem w domu. Gdy skończyłem, Ojciec wyjął go z wózka. Patrzyłem z zachwytem, jak raczkuje w swych zabawnych ciuszkach. Mnie wydał się piękny. Gdy uniósł główkę i uśmiechnął się do mnie, serce przepełniła mi radość. Dzięki niemu na chwilę zapomniałem o swym losie. Jego niewinność pociągała mnie jak głos hipnotyzera, tak że chodziłem za nim po całym domu, wycierając mu zaślinione usta. Jeszcze przed powrotem Matki pobawiliśmy się w kosi kosi łapci. Śmiech Kevina rozgrzewał mi serce i zawsze potem w chwilach przygnębienia przypominałem sobie o nim.

Wrażenie krótkiego zetknięcia z Kevinem szybko się zatarło, górę wzięła znowu nienawiść. Starałem się skrywać swoje uczucia, ale przychodziło mi to z trudem. Wiedziałem, że nie spotka mnie miłość, że nigdy nie będziemy żyli jak bracia. Co najgorsze, zdawałem sobie sprawę, że z upływem czasu Kevin znienawidzi mnie tak samo jak inni.

Tejże jesieni Madta zaczęła wyładowywać swoje frustracje na większej liczbie osób. Cały czas mnie nie znosiła, ale teraz na dodatek oddalali się od niej znajomi, mąż, brat, a nawet własna matka. Uważała, że wszyscy chcą dyktować jej, jak ma żyć. Szczególnie skrępowana czuła się w obecności swojej matki, która również był osobą upartą. Babka zazwyczaj proponowała, że kupi Matce nową sukienkę, lub zafunduje jej wizytę u kosmetyczki. Matka nie tylko odmawiała, ale darła się na nią, aż w końcu tamta wychodziła z jej domu. Babcia od czasu do czasu próbowała mi pomóc, lecz to tylko pogarszało sprawę. Matka powtarzała, że własny wygląd i wychowanie dzieci to ,jej zasrany interes". Po kilku takich starciach babcia przestała nas odwiedzać.

Im bliżej wakacji, tym częściej kłóciły się przez telefon. Matka wyzywała swoją własną rodzicielkę od ostatnich. Miało to także ten zły skutek, że wszystko odbijało się na mnie. Pewnego razu siedząc w piwnicy słyszałem, jak Matka zbiera wszystkich braci w kuchni i zapowiada im, że od tej chwili nie mają już babci ani wujka Dana.

Równie bezlitosna była w stosunku do Ojca. Gdy tylko pojawiał się w domu, czy to na krótko, czy na cały dzień, zaczynała się na niego drzeć od chwili, gdy przestąpił próg. W związku z tym coraz częściej przychodził pijany. Unikając jej Ojciec wynajdywał sobie różne drobne zajęcia. Dostawało mu się za swoje nawet w pracy. Matka często wydzwaniała do straży i wymyślała mu. Najbardziej przypadły jej do gustu określenia "ladaco" i "pijany nieudacznik". Po kilku takich telefonach strażak, który je odbierał, nawet nie powiadamiał o nich Ojca. To doprowadzało Matkę do białej gorączki, a ja, jak zwykle, służyłem do wyładowywania wściekłości.

Matka na jakiś czas zabroniła mu wstępu do domu i widywaliśmy się tylko wtedy, gdy jechaliśmy do San Francisco po jego wypłatę. Raz przejeżdżaliśmy przez park Golden Gate. Zapomniałem o gniewie i przypomniałem sobie czasy, gdy teren ten tyle znaczył dla całej rodziny. Bracia również umilkli. Chyba wszyscy poczuli, że park stracił dużą część dawnego blasku i że wszystko się nieodwołalnie zmieniło. Bracia chyba pomyśleli, że dla nich też skończyły się już dobre czasy.

Stosunek Matki do Ojca uległ zmianie, ale na krótko. Którejś niedzieli wsiedliśmy wszyscy do auta i jeździliśmy po sklepach w poszukiwaniu pewnej niemieckiej płyty. Matka chciała stworzyć w domu szczególną atmosferę na powrót Ojca. Całe popołudnie poświęciła na przygotowanie uczty, w którą włożyła cały swój niegdysiejszy zapał. Godzinami układała fryzurę i robiła makijaż. Założyła nawet sukienkę, która przypomniała nam dobre stare czasy. Myślałem, że Bóg musiał w końcu wysłuchać moich próśb. Gdy chodziła po domu i ustawiała wszystko w należytym jej zdaniem porządku, moje myśli obracały się wyłącznie wokół jedzenia. Przypuszczałem, że z życzliwości pozwoli mi jeść razem ze wszystkimi. Próżne nadzieje.

Czas wlókł się w nieskończoność. Ojciec miał wrócić o pierwszej i na dźwięk każdego nadjeżdżającego samochodu Matka biegła do drzwi, by móc powitać go z otwartymi ramionami. Już dobrze po czwartej Ojciec wszedł zataczając się, a z nim jakiś kolega z pracy. Zaskoczył go odświętny nastrój i wygląd domu. Słyszałem pełen napięcia głos Matki, która zdobywała się na wiele cierpliwości. Po chwili Ojciec wtoczył się do sypialni. Uniosłem zadziwiony głowę. Jeszcze nigdy nie widziałem go aż tak pijanego. Od razu wyczułem fetor alkoholu. Oczy miał więcej niż przekrwione i ograniczał swoje wysiłki do tego, by nie stracić przytomności i utrzymać się na nogach. Jesz-

cze nim doszedł do szafy, wiedziałem, po co w ogóle przyszedł. Gdy pakował niebieską torbę, zacząłem w duchu płakać. Chciałem skurczyć się na tyle, by wskoczyć do tej torby i odejść daleko stąd.

Po spakowaniu się Ojciec przykląkł i coś do mnie wybełkotał. Im dłużej na niego patrzałem, tym bardziej uginały się pode mną nogi. Dręczyły mnie pytania: Gdzie podział się mój Bohater? Co się z nim stało? Gdy otworzył drzwi sypialni, pijany kolega wpadł na niego i prawie obalił na ziemię. Ojciec potrząsnął głową i powiedział ze smutkiem w głosie:

- Dłużej tego nie zniosę. Wszystkiego. Matki, tego domu, ciebie. Po prostu nie zniosę. - Zza zamykanych drzwi doszły mnie jeszcze mamrotane słowa przeprosin.

Kolacja w Święto Dziękczynienia była tego roku jedną wielką klapą. W geście dobrej woli Matka pozwoliła mi jeść przy stole z całą rodziną. Zasiadłem na krześle i uważałem, żeby nie powiedzieć i nie zrobić niczego, co by ją rozdrażniło. Czułem narastające między rodzicami napięcie. Prawie się do siebie nie odzywali, a bracia też przeżuwali w milczeniu. Ledwie skończył się posiłek, gdy padły pierwsze ostre słowa. Po kłótni Ojciec wyszedł z domu. Matka wyjęła z szafki swoją butelkowaną rozkosz i usadowiła się na wersalce. Siedziała tak sama i nalewała sobie kolejne kieliszki. Sprzątając ze stołu i zmywając naczynia orientowałem się, że tym razem jej postępowanie ma pewne konsekwencje nie tylko dla mnie. Bracia odczuwali zapewne lęk, którego ja sam doznawałem już od tylu lat.

Rodzice przez jakiś czas przestrzegali pewnych form grzeczności. Do Bożego Narodzenia zdążyli się już chyba znużyć tą maskaradą. Nie byli w stanie dłużej znosić prób bycia dla siebie miłymi. Siedząc na szczycie schodów, gdy bracia otwierali swoje gwiazdkowe prezenty, słyszałem pełne złości słowa. Modliłem się, żeby jakimś cudem pogodzili się, przynajmniej w tym szczególnym dniu. Siedząc tego ranka na schodach do piwnicy byłem przekonany, że jeśli Bóg chciał, żeby rodzice byli szczęśliwi, ja musiałbym umrzeć.

Kilka dni potem Matka spakowała rzeczy Ojca do pudeł i pojechaliśmy gdzieś w pobliże straży pożarnej. Przed jakimś obskurnym motelem czekał na nas Ojciec. Na jego twarzy widniała ulga. Ogarnęło mnie przygnębienie. Po wielu latach bezskutecznych modlitw wiedziałem, że w końcu do tego doszło - rodzice się rozchodzą. Tak mocno zacisnąłem pięści, że palce prawie wbiły się w dłonie. Gdy Matka z braćmi poszła do pokoju, ja siedziałem w wozie i przeklinałem imię Ojca. Tak strasznie nienawidziłem go za to, że uciekał od własnej rodziny. Być może jeszcze mocniej mu zazdrościłem, bo je-

mu udało się wymknąć, a mnie nie. Musiałem zostać z Matką. Jeszcze zanim odjechaliśmy, Ojciec pochylił się w stronę otwartego okna, za którym siedziałem, i podał mi jakąś paczkę. Zawierała informacje, które były mi potrzebne do szkoły. Wiedziałem, że rozstanie z Matką niesie mu ulgę, ale na jego twarzy, gdy patrzył, jak się oddalamy, malował się również smutek.

Powrót do Dały City odbył się w podniosłym nastroju. Bracia mówili cicho, żeby nie drażnić Matki. Gdy dojechaliśmy do miasta, Matka usiłowała rozerwać chłopców, zabierając ich do McDonalda. Ja jak zwykle zostałem w samochodzie. Przez opuszczoną szybę patrzyłem na niebo. Wszystko okryte było szarością, na twarzy czułem kropelki mgły. Zaczęło narastać we mnie przerażenie. Wiedziałem, że teraz nic Jej już nie powstrzyma. Prysły ostatnie nadzieje. Gdzieś ulotniła się wola przetrwania. Czułem się jak wię/icń w celi śmierci, niewiedzący, kiedy nadejdzie jego pora.

Miałem ochotę czmychnąć, ale odwagi zabrakło mi nawet do tego, by poruszyć się o centymetr. Nienawidziłem się za tę słabość. Mocniej schwyciłem paczkę od Ojca i próbowałem wyczuć w niej zapach jego wody kolońskiej.

Gdy mi się to nie udało, mimowolnie jęknąłem. W tej chwili najbardziej na całym świecie nienawidziłem Boga. Przyglądał się mym zmaganiom od tylu lat, a mimo wszystko stał z boku i patrzył, jak położenie coraz bardziej się pogarsza. Nie pocies/ył mnie nawet śladem zapachu Old Spice Ojca. Odebrał mi największą nadzieję. W duchu przeklinałem jego imię i żałowałem, że w ogóle się urodziłem.

Z zewnątrz doszły mnie głosy Matki i chłopców, wracających z McDonalda. Szybko otarłem łzy i zamknąłem się w swojej skorupie. Wyjeżdżając z parkingu Matka obejrzała się w moją stronę i zadrwiła:

- Teraz należysz w całości do mnie. Jaka szkoda, że Ojciec nie będzie cię już mógł obronić.

Wiedziałem, że jestem bez szans. Nie przeżyję. Na pewno mnie zabije. Jak nie dziś, to jutro. Pragnąłem tylko, żeby się zlitowała i zrobiła to jak najszybciej.

Gdy bracia połykali hamburgery, nie widzieli nawet, jak składam ręce, spuszczam głowę, zamykam oczy i z całych sił się modlę. Gdy kombi wjeżdżało na podjazd przed domem, czułem, że przyszła moja pora. Zanim otworzyłem drzwi, pochyliłem głowę i wyszeptałem:

• "... ale nas zbaw ode złego. Amen".

Epilog

Sonorna Kalifornia

żuję taką pełnię życia.

Stoję i napawam się pięknem nieskończonego Pacyfiku, łagodna, popołudniowa bryza wieje od strony wzgórz za moimi plecami. Jak zwykle piękny dzień. Zachodzi słońce. Zaraz. zacznie się czarodziejska pora. Niebo zapłonie jasnym ogniem. Na razie przechodzi od łagodnego błękitu w jaskrawy pomarańcz.. Patrzę na zachód i jak zahipnotyzowany wpatruję się w fale. Tworzy się gigantyczny grzywacz, który rozbija się z. hukiem o brzeg. Na twarz, spada niewidzialna mgiełka, a po chwili stopy obmywa biała, spieniona woda. Piana ustępuje miejsca morskiej wodzie. Znienacka na brzeg wynurza się kawałek drewna dziwacz.nie poskręcany. Jest wyszczerbione, choć długi pobyt na słońcu wygładził je i wybielił. Pochylam się po nie. Jeszcze nie złapałem, gdy wyrywa mi go morska woda. Przez chwilę odnoszę wrażenie, jakby drewno wolało zostać na brzegu. Zostawiając za sobą siad, dociera do wody, w której przez moment gwałtownie się kołysze i w końcu poddaje woli oceanu.

Rozmyślam o tym drewnie, porównując je do swojego dawnego życia. Z początku było burzliwe, pchano i ciągano mnie na wszystkie strony. Im bardziej pogarszało się moje położenie, tym mocniej utwierdzałem się w przekonaniu, że wciąga mnie jakiś potężny wir. Opierałem się z całych sił, ale cykl zdawał się nie mieć końca. Wreszcie nagle i niespodziewanie się wyswobodziłem.

Miałem tyle szczęścia. Mroczna prze złość już nie wróci. Zawsze wiedziałem, że mimo wszystko jestem jednak kowalem swego losu. PrzyRzekłem sobie, że jeśli uda mi się wyjs'ć z tego cało, uczynię swoje ży-cie jak najbardziej wartos'ciowe. Mię wolno mi go zmarnować. I udało się. Uwolniłem się do końca od brzemienia przeszłości, przekonując się, że pewna część życia stanowiła zaledwie jego ułamek. Wiedziałem, że czarna dziura czeka, gotowa mnie pochłonąć i zadecydować o mym losie - jes'li tylko na to poz.wolę. Zapanowałem nad własnym życiem.

Miałem tyle szczęścia. Cięż-kie przejścia bardzo mnie wewnętrznie zahartowały. Błyskawicznie przystosowywałem się do nowych sytuacji, ucząc się w sz.kole przetrwania. Poznałem tajemnicę motywacji wewnętrznej. Los nauczył mnie takiego spojrzenia na życie, jakiego inni mogą w ogóle nie zaznać. Poceniam sprawy, które dla ludzi bywają oczy-wiste. Popełniłem przy okazji kilka błędów, ale jakoś zniosłem ich konsekwencje. Nie koncentrowałem się na przeszłości, zachowując to samo skupienie, którego nauczyłem się wiele lat temu w garażu, przekonany, że cały czas czuwa nade mną dobry Pan, który w największ-ej potrzebie udz.ela mi cichej zachęty i użycza siły.

Podziękuję Bogu takie za to, że dane mi było spotkać tylu ludzi, którzy bardzo pozytywnie wpłynęli na moje życie. Nieogarnione morze twarzy, pchających do przodu, radzących, jaki poczynić wybór, wspierających na drodze do sukcesu. Podsycali we mnie głód. \/V innej z kolei dz.iedz.inie, służ-ba w lotnictwie Stanów Zjednoczonych pozwoliła mi odkryć wartości patriotyczne, dała mi poczucie dumy i przynależności, o których wcześniej nie miałem pojęcia. Po wieloletniej walce odnala-z.łem jasny cel; przede wszystkim zdałem sobie sprawę, że Ameryka jest krainą, w której ktoś zacz-ynający więcej niż. skromnie może stać się duchowym triumfatorem.

Poczucie rzeczywistości przywracają mi hałaśliwe wybuchy fal. Kawałek drewna, który przedtem obserwowałem, znika wśród wirów. Bez. wahania odwracam się na pięcie i idę do samochodu. Po chwili jestem już. na serpentynach mojej drogi do tajemnicz-ej utopii. Pawno temu, gdy miesz-kałem w mroku, marzyłem o tym ustroniu. Teraz., gdy tylko uda mi się oderwać od obowiązków, zawsze powracam nad rzekę. Po postoju przy Rio Yilla w pobliskim Monte Rio, skąd zabieram swój cenny ładunek, wracam na asfaltową jednopasmówkę. Jest to dla mnie wyścig z. czasem, bo słońce zacz.yna już. zachodz-ić i zaraz, spełni się jedno z. marz.eń mego ż.ycia.

Gdy wjeż.dżam do pogodnego miasteczka Guerneuille, czterosilniko-wy truck zwalnia i z.czyna sunąć w żółwim tempie. Naciskam lekko hamulec i skręcam w prawo, na podjazd nad rz.kę. Opuszczam szyby i chłonę wonne, oczyszczone powietrze lasów sekwoi, które kołyszą, się łagodnie na wietrze.

Zatrzymuję się przed białym domkiem letniskowym, w którym moja rodzina przed laty spędzała wakacje. 17426 Riverside Prive. Jak wszystko inne, dom też. się zmienił. 'Wiele lat temu za kominkiem dobudowano dwie małe sypialnie. Przed powodzią w 1986 poczyniono pewne starania, w celu powiększenia niewielkiej kuchni. Nawet potężny pień, na który się niegdyś z braćmi wspinaliśmy, zaczyna gnić. Tylko pociemniały, cedrowy sufit, i ułożone z rzecznych kamieni palenisko pozostały takie same.

Odczuwam dziwny smutek; odwracam się i przechodzę przez żwirową drogę. Potem cichutko, żeby nie zakłócić niczyjego spokoju, wołam syna, Stephena, i prowadzę go przez wąski przesmyk koło domu, przez który onegdaj przeprowadzali mnie i chłopców rodzice. Znam właściciela i wiem na pewno, że nie miałby nic przeciwko temu. Obracamy wzrok na zachód. 1?ussian River taka sama jak zawsze, ciemnozielona i gładka jak szkło, płynąca ku potężnemu Oceanowi Spokojnemu. Sójki nawołują się w powietrzu, po czym znikają w sekwojowym gąszczu. Przez niebo przebiegają smugi błękitu i pomarańczy. Biorę głęboki oddech i zamykam oczy, jak przed laty sycąc się tą chwilą.

Gdy je otwieram, po policzku toczy się łza. Przyklękam i obejmuję ramieniem Stephena. Bez wahania się o mnie opiera i całuje.

- Kocham cię, tato.

- Ja ciebie też - wtóruję.

Spogląda na ciemniejące niebo. Oczy rozszerzają mu się, próbując objąć znikające słońce.

- To moje najbardziej ulubione miejsce na świecie! - oznajmia Ste-phen.

Ściska mnie w gardle. Czuję wzbierający potok łez.

- Moje też! - mówię. - Moje też!

Stephen znajduje się na etapie czarującej niewinności, ale jest nad wiek mądry. Gdy po policzkach spływają mi słone łzy, uśmiecha się i w ten sposób chroni moją godność. \A/ie, czemu płaczę. We, że to łzy radości.

- Kocham cię, tato.

- Też cię kocham, synu.

Jestem wolny

Głosy na temat znęcania się nad dziećmi

Dav e Pelzer,

który wyszedł z tego cało

]ako dziecko, mieszkając w świecie mroku, bałem się o własne życie i sądziłem, że jestem sam jak palec. Teraz wiem, że to nieprawda. Rodzice znęcają się nad tysiącami dzieci.

Podawane są różne liczby, ale w naszym kraju mniej więcej co piąte dziecko jest fizycznie, psychicznie lub seksualnie wykorzystywane. Na nieszczęście są ludzie, którzy uważają, że większość przypadków znęcania się, to najzwyczajniej w świecie wprowadzane przez rodziców w życie próby egzekwowania "prawa" do wymuszenia na dziecku posłuszeństwa, ponieważ wymknęło się ono nieco spod kontroli. Twierdzą oni, że nadmierna surowość nie odbije się negatywnie na późniejszym życiu dziecka. Popełniają tragiczny w skutkach błąd.

Każdego właściwie dnia jakiś dorosły, który padał kiedyś ofiarą znęcających się nad nim rodziców, może wyładować swoje ukryte frustracje na innych ludziach, a nawet osobach najbliższych. Opinia publiczna doskonale wie o najbardziej niezwykłych tego rodzaju wypadkach. Wyjątkowe incydenty przyciągają uwagę mediów i zwiększają im nakłady. Słyszeliśmy o prawniku, który przed pójściem spać uderzył dziecko pięścią tak, że padło nieprzytomne na podłogę. O ojcu, który wsadził dziecko do muszli klozetowej. Dzieci zmarły. Wjeszcze bardziej osobliwym przypadku matka i ojciec pozabijali po jednym dziecku i przez cztery lata ukrywali ich zwłoki. Mamy inne nagłaśniane przykłady, jak choćby maltretowane dziecko, które potem wyrosło na mordercę z McDonalda, strzelającego do bezbronnych ofiar, dopóki policja go nie zabiła.

Powszechniejsze są przypadki nieznane, na przykład chłopiec, który śpi pod mostem i na noc okrywa się tekturowym pudłem. Co roku tysiące wykorzystywanych dziewcząt ucieka z domu na ulicę, gdzie zarabia na życie sprzedając swoje ciało. Inni odwzajemniają się społeczeństwu jako członkowie gangów, oddani przemocy i niszczeniu.

Wiele maltretowanych niegdyś dzieci skrywa swą przeszłość w głębi duszy, na tyle głęboko, że sami nigdy nie zaczną znęcać się nad własnym potomstwem. Żyją jak wszyscy inni, zakładają rodziny i prowadzą życie zawodowe. Wtedy jednak codzienne kłopoty zmuszają dawne ofiary okrucieństwa do zachowań, których wyuczono je w dzieciństwie. Wyładowują swe frustracje na partnerach czy dzieciach i, sami o tym nie wiedząc, wracają do samego początku, włączając się w nieskończony krąg zła.

Niektóre ofiary maltretowania chowają się w swych szczelnych skorupach. Odwracają głowy w przekonaniu, że gdy zignorują swą przeszłość, odejdzie ona w mroki zapomnienia.

Agencje ochrony dziecka otrzymują w naszym kraju miliony dolarów. Fundusze przekazywane są miejscowym domom dziecka i świetlicom. Dotowane są tysiące prywatnych organizacji, których celem jest profilaktyka i prowadzenie poradni dla rodziców i dzieci. Liczby stale rosną. W 1990 roku w Stanach Zjednoczonych zanotowano ponad 2,5 min przypadków znęcania się nad dziećmi. Po roku liczba ta wzrosła do 2,7 min. W chwili, gdy to piszę, szacuje się, że takich dzieci jest ponad trzy miliony.

Dlaczego? Skąd biorą się takie tragedie? Dlaczego los dziecka bywa aż tak straszny? Czy można przerwać ten proces? A przede wszystkim, jak wygląda świat oczyma maltretowanego dziecka?

Przeczytali Państwo opowieść o przeciętnej rodzinie, którą rozerwały od środka ukryte tajemnice. Cele tej książeczki są dwojakie: po pierwsze ma ona pokazać, jak kochający rodzic może zmienić się w bezlitosnego, zimnego potwora, który wyładowuje na bezbronnym dziecku swoje frustracje; po durgie, jak dążenie do przetrwania i duch człowieczeństwa pokonują pozornie niebotyczne przeszkody.

Niektórzy czytelnicy nie uwierzą w tę historię, nie będzie im ona dawać spokoju; lecz znęcanie się nad dzieckiem, to zjawisko niepokojące, które stało się w naszym społeczeństwie faktem. Mamy przy okazji do czynienia z efektem domina, kiedy to maltretowanie ma wpływ na wszystkich, którzy mają z nim styczność. Najbardziej cierpi dziecko i najbliższa rodzina, kiedy na przykład małżonek jest rozdarty pomiędzy uczuciem dla potomka i swojego partnera. Skutki odczuwają też inne dzieci, które niczego nie rozumieją i czują się zagrożone. Sprawa zatacza coraz szersze kręgi i obejmuje sąsiadów,

którzy słyszą krzyki, ale nie reagują, nauczycieli, którzy widzą siniaki i muszą poradzić sobie z dzieckiem, które nie może skoncentrować się na nauce, wreszcie krewni, którzy chcieliby interweniować, a nie chcą zrywać więzi rodzinnych.

Jest to opowieść o czymś więcej niż o przetrwaniu. To historia o zwycięstwie i jego świętowaniu. Serce bije czule nawet w najbardziej ponurych fragmentach. Ważne jest trwanie ciała, ale jeszcze istotniejsza jest przewaga ducha.

To historia tylko i wyłącznie mego życia. Latami siedziałem zamknięty w lochu własnej duszy i serca, samotny, żałosny "nieudacznik". Najpierw chciałem być po prostu taki jak inni, ale do głosu zaczęły dochodzić także odmienne motywy. Pragnąłem "zwycięstwa". Przez ponad trzynaście lat służyłem w wojsku. Teraz pomagam krajowi, organizując seminaria i warsztaty dla ludzi potrzebujących, którym staram się pomóc zerwać krępujące ich więzy. Jako naoczny świadek staję przed cierpiącymi dziećmi i ludźmi, którzy się nimi zajmują. Reprezentuję punkt widzenia stworzony w brutalnym świecie znęcania się i wyrosły z nadziei na lepsze jutro. Najważniejsze jednak, że wyrwałem się z owego zgubnego kręgu i zostałem ojcem, który wobec swego syna zawinił jedynie tym, że rozpieszcza go miłością i życzliwością.

Obecnie w naszym kraju żyją miliony potrzebujących pomocy. Moim zadaniem jest jej niesienie. Ludzie powinni zrozumieć, że zawsze mogą otrząsnąć się z ponurej przeszłości i wyjść na radosne światło dnia. Można uznać za paradoks fakt, że gdyby nie ówczesne maltretowanie, byłbym teraz zupełnie innym człowiekiem. Dzięki mrokom, w jakich pogrążone było moje dzieciństwo, znacznie wyżej cenię życie. Miałem dużo szczęścia, że zmieniłem tragedię w tryumf. Tak można streścić moją opowieść.

Chyba nigdy jeszcze w dziejach naszego kraju rodzina nie miała aż tylu przeciwników. Przekształcenia gospodarcze i społeczne doprowadzają ją do skrajności, co z kolei rodzi wiele patologii. Problem należy naświetlić, tak by społeczeństwo mogło stawić mu czoło. Dopiero wtedy można będzie zrozumieć przyczyny maltretowania dzieci i rozpocząć jak najskuteczniejszą akcję pomocy. Dzieciństwo winno być czasem beztroski i zabaw w słońcu, a nie życiem w mrocznych lochach własnej duszy.

E. Ziegler

nauczyciel

We

wrześniu 1992 roku zaczął się jak typowy pierwszy miesiąc szkoły. Po dwudziestu dwu latach pracy w zawodzie znowu wracałem do gorączkowego, nieustannego zamieszania. Musiałem nauczyć się imion i nazwisk około dwustu nowych uczniów, oraz powitać kilku nowych członków naszego grona pedagogicznego. Pożegnanie wakacji oznaczało przejęcie dodatkowych obowiązków i zetknięcie z ponurymi prognozami finansowymi. Nic się właściwie nie zmieniało, aż do czasu owego telefonu, który dość boleśnie przeniósł mnie o dwadzieścia lat w przeszłość: "Niejaki David Pelzer prosi o kontakt ze swoim agentem w sprawie jakichś raportów na temat maltretowania dziecka, z którym miał pan dwadzieścia lat temu coś wspólnego".

A tak, Davida Pelzera pamiętam jak dziś. Byłem świeżo po college^, zaczynałem dopiero uczyć; z perspektywy lat muszę przyznać, że o swoim środowisku zawodowym wiedziałem niewiele. A zielonego pojęcia nie miałem o znęcaniu się nad dziećmi. W tamtych czasach nie byłem nawet pewien, czy takie coś w ogóle istnieje, a jeśli istniało, pozostawało tajemnicą poliszynela, podobnie jak wiele innych patologicznych zjawisk. Tyle się od tego czasu nauczyliśmy, a ile jeszcze przed nami.

Myślami wróciłem do Szkoły Podstawowej im. Thomasa Edisona w Dały City w Kalifornii, do września roku 1972. Na scenę wkracza David Pelzer, jeden z uczniów piątej klasy. Byłem wtedy naiwny, lecz obdarzony wrażliwością, która podpowiadała, że w życiu Davida dzieje się coś okropnego. Ślady kradzieży żywności wiodły do tego wychudłego, smutnego chłopca. Na odkrytych częściach ciała pojawiały się podejrzane siniaki. Wszystko wskazywało na jedną przyczynę: dzieciaka bito i do przesady surowo karano. Kilka lat później

(louicd/i.iU ni się, że jestem świadkiem jednego z najbardziej makabrycznycg przypadków maltretowania dzieci w całym stanie Kaliflornia.

Moja rola nie polega na powtarzaniu wszystkich szczegółów, które wówczas spostrzegaliśmy i o których donosiliśmy odpowiednim władzom. To przywilej i szansa Davida. Temu młodemu człowiekowi nadarzyła się rzeczywiście wspaniała okazja do publicznego opowiedzenia historii swego życia, żeby dzięki temu inne dzieci może mniej cierpiały. Żywię głęboki podziw dla jego odwagi.

David, najlepsze życzenia. Bez wątpienia zaszedłeś bardzo daleko.

Val<sHe Bivens

pracownica opieki społecznej

Jako pracownica Kalifornijskiej Ochrony Dziecka, aż za dobrze zdaję sobie sprawę z częstotliwości i brutalności przestępstw przeciw dzieciom. Książka niniejsza, to opowieść dziecka o niemieszczących się w głowie torturach, jakim był poddawany. Obserwujemy, jak przechodzi straszliwą drogę od sielankowego życia rodzinnego do statusu "jeńca wojennego" we własnym domu. Czytelnik poznaje historię z ust człowieka, który przez to wszystko przeszedł, obdarzonego odwagą i męstwem.

Opinia publiczna niewiele wie o skali znęcania się nad dziećmi. Te ofiary mrożących krew w żyłach przestępstw częstokroć nie są w stanie opowiedzieć o torturach, czy ich potępić. Zwracają się przeciwko sobie samym, lub przeciw swoim bliskim, i krąg się zamyka.

Świadomość społeczna jednak wzrasta. Coraz częściej pojawiają się filmy i artykuły na ten temat, ale robi się z tego sensację i z takiego, odległego punktu widzenia trudno jest nam pojąć świat dziecka i mu współczuć. Książka ta poucza i wychowuje. W miarę jak przechodzimy razem z Davidem przez stadia lęku, osamotnienia, izolacji, cierpienia i furii, by na koniec osiągnąć etap nadziei, z bolesną jaskrawością widzimy cały jego świat. Krzyk dziecka słyszymy uszami, oczami i całym ciałem Davida. Czujemy też, jak serce ofiary bije w rytm nieznośnego bólu, a później tryumfu.

Glenn Ą. Gołdberg

były dyrektor Kalifornijskiego Konsorcjum Zapobiegania Przemocy Wobec Dzieci

nie wiedziałem

Hiistorię Davida Pelzera trzeba opowiedzieć, tak by poruszyć sumienia Amerykanów i zbudować kraj, w którym bycie dzieckiem nie będzie bolesnym przeżyciem. Miliony naszych dzieci, najcenniejszych zasobów naturalnych, padają ofiarą tragicznej i bezsensownej epidemii okrucieństwa i zaniedbania. W ciągu ostatnich dziesięciu lat znacznie nasiliły się okrucieństwo i częstotliwość znęcania się nad dziećmi. Opowieść Davida pomoże zrozumieć, że maltretowanie dzieci nie sprowadza się do zwykłej przesady w biciu. Co roku setki tysięcy bezbronnych dzieci poddawanych jest fizycznym, psychicznym i seksualnym torturom.

Każdy przypadek znęcania się nad dzieckiem wywołuje reperkusje. Gdy cierpi dziecko, konsekwencje owego zdarzenia możemy odczuć wszyscy. Davidowi Pelzerowi udało się na szczęście wyjść z tego cało, a jego opowieść może być dla nas wszystkich niewyczerpanym źródłem natchnienia. Nie wolno nam jednak nigdy zapominać dziesiątek tysięcy dzieci, na których pozostawiło to niezatarty ślad, i o milionach, które cały czas cierpią. Jedynym lekarstwem na maltretowanie dzieci jest profilaktyka; dlatego też wyrażam gorącą nadzieję, że książka ta pomoże umocnić ruch ludzi poświęcających się zapobieganiu aktom okrucieństwa wobec dzieci.

Nie wiedziałem, że jest tak ciężko; słyszałem, że jest coś takiego. Było to dla mnie okropne, że w ten sposób kradnie się młodym ich "specjalny" okres.

Nie wiedziałem, jak bardzo to boli; nikt nie widzi siniaków i blizn. A dlaczego gdzieś w drodze życia musiałeś zapłacić za okrutne znęcanie.

Nie wiedziałem, jak się czujesz, że sam siebie przestajesz szanować. Wiedziałem, że chowasz się w kącie i uczuć nie okazujesz.

Nie wiedziałem, co można zrobić; że można jakoś pomóc. Że wystarczy ci jakiś przyjaciel, ktoś, kto zostanie kumplem.

Lecz teraz wiem, że mogę pomóc; ja też coś mogę zmienić. Stanę przy tobie, krzyknę z tobą, inni niech mówią "Nie wiedziałem".

Cindy M. Adams

\

---