TAKTYKA DZIAŁAŃ RATOWNICZYCH

ZINTEGROWANY SYSTEM RATOWNICZY

1. Służby włączone w system.

2. Plany i uzgodnienia;

3. Bazy sprzętu;

4. Alarmowanie i powiadamianie potrzebnych służb ratowniczych;

5. Sposoby uzyskiwania danych.

Rozporządzenie MSWiA 29.12.1999 r. W sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo - gaśniczego DZ.U. nr 111 poz.1311.DZ.U.nr 111

KRAJOWY SYSTEM RATOWNICZO - GAŚNICZY:

W skład włączane są: - PSP;

• zakładowa straż;

• ochotnicze straże pożarne;

• WSP;

• Służby społeczne ratownicze (GOPR,WOPR);

• Służby miejskie.

Tworzone są na trzech poziomach: powiatowym, wojewódzkim, krajowym

Za realizację polityki państwa w zakresie ochrony p.poż. odpowiada MSWiA. Jednocześnie sprawuje on nadzór nad funkcjonowaniem Krajowego systemu ratowniczo- gaśniczego. Podstawą KSRG są jednostki organizacyjne PSP. Oprócz nich w strukturę KSRG mogą być włączone inne jednostki ochrony p.poż. i podmioty ratownicze takie jak:

• zakładowe straże pożarne;

• zakładowe służby ratownicze;

• ochotnicze straże pożarne;

• społeczne służby ratownicze itp.

O tym które z tych służb zostaną włączone do KSRG decyduje wynik analizy zagrożeń występujących na danym terenie oraz stopień wyszkolenia ratowników, wyposażenie jednostki oraz zachowanie gotowości alarmowej.

Funkcjonowanie KSRG odbywa się na trzech poziomach: Krajowym, Wojewódzkim, Powiatowym.

Na każdym z poziomów ważnymi elementami struktury są odpowiednio:

• Na poziomie krajowym - Krajowe Centrum Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludności;

• Na poziomie wojewódzkim - Wojewódzkie stanowiska koordynacji ratownictwa;

• Na poziomie powiatu - Powiatowe stanowiska kierowania.

Głównym zadaniem wymienionych komórek jest dysponowanie sił i środków do poszczególnych zdarzeń oraz koordynacja działań ratowniczych na danym poziomie.

Koordynacją działań ratowniczych planowanych oraz uzgodnieniami dotyczącymi współdziałania służb ratowniczych na terenie danej jednostki samorządowej zajmują się np. wojewódzkie zespoły ds. ochrony p.poż. i ratownictwa.

W skład zespołu wchodzą:

• wojewoda - jako przewodniczący;

• komendant wojewódzki PSP;

• wice wojewoda jako z-cy przewodniczącego;

• jako członkowie - k-dant wojewódzki policji, szew WSzW, szef wojewódzkiego inspektoratu OC, lekarz wojewódzki, wojewódzki inspektor ochrony środowiska, wojewódzki inspektor sanitarny, wojewódzki lekarz weterynarni itp.

W zakresie koordynacji działań zespół :

• opiniuje projekty aktów prawnych wojewody dotyczące zapobiegania i likwidacji nadzwyczajnych zagrożeń;

• analizuje i ocenia możliwości powstania nadzwyczajnych zagrożeń i na tej podstawie wypracowuje wnioski i propozycje dotyczące zapobiegania wystąpieniu tych zagrożeń;

• tworzy warunki organizacyjno techniczne do sprawnego i bezpiecznego prowadzenia działań ratowniczych;

• analizuje przebieg akcji ratowniczych.

W praktyce każdy strażak powinien być wyposażony w urządzenia łączności bezprzewodowej.

Pierwszym źródłem informacji jest zgłoszenie zdarzenia zaistniałego. Ważnym elementem jest prawidłowe zrozumienie przekazu przez dyspozytora o sytuacji związanej z e zdarzeniem. Następnym źródłem jest dokumentacja zgromadzona na strażnicy np. plan sytuacji związany z przewozem materiałów niebezpiecznych. Ostatnim elementem jest stan zaistniały na miejscu zdarzenia, rozpoznanie sytuacji na miejscu zdarzenia, informacje świadków itp.

DANE NA TEMAT ZDARZENIA UZYSKUJEMY:

• od osoby zgłaszającej;

• na podstawie dokumentacji;

• w wyniku bezpośredniego rozpoznania na miejscu zdarzenia;

WYPADKI I KATASTROFY KOMUNIKACYJNE.

• Wypadki pojedyncze i zbiorowe;

• Występujące zagrożenia;

• Charakterystyka zdarzenia w zależności od miejsca i rodzaju.

Wypadki i katastrofy komunikacyjne dzielimy na:

1. w transporcie lądowym:

• drogowe;

• kolejowe;

2. w transporcie lotniczym:

• pasażerskie;

• towarowe;

• wojskowe;

• towarzyszące (sportowe, sanitarne rolnicze itp.)

1. w transporcie wodnym:

• morskie;

• śródlądowe;

• pasażerskie;

• towarowe.

Zagrożenia w czasie wypadków i katastrof komunikacyjnych to przede wszystkim:

• możliwość powstania pożaru;

• możliwość powstania wybuchu;

• skażenie środkami przemysłowymi;

• możliwość powstania kolejnych wypadków

WYPADKI I KATASTROFY W TRANSPORCIE DROGOWYM.

• Rozpoznanie zdarzenia.

• Technika prowadzenia działań ratowniczych.

• Zabezpieczenie miejsca zdarzenia;

• Zasady i technika wydobywania ludzi z pojazdów;

• Usuwanie wraków i holowanie pojazdów.

Kolejność postępowania w wypadku drogowym:

Zabezpieczenie miejsca zdarzenia - Rozpoznanie zdarzenia - wydobywania ludzi z pojazdów - Usuwanie wraków i holowanie pojazdów

WYPADKI I KATASTROFY W TRANSPORCIE KOLEJOWYM.

• Rodzaje pojazdów trakcji szynowej.

• Rozpoznanie zdarzenia.

• Zabezpieczenie miejsca zdarzenia;

• Technika prowadzenia działań ratowniczych;

• Określenie kolejności miejsc i sposobów wykonywania dojść do poszkodowanych;

• Sposoby uszczelniania i neutralizacji wycieków substancji niebezpiecznych;

• Specyfika katastrof w tunelach i na wiaduktach.

Ze względu na tabor pociągi dzielimy na:

• pasażerskie;

• towarowe;

• mieszane;

• służbowe.

WYPADKI I KATASTROFY W TRANSPORCIE WODNYM.

• Rozpoznanie zdarzenia;

• Technika prowadzenia działań;

• Zabezpieczenie akwenu przed skażeniami

• Sposoby ratowania ludzi.

KATASTROFY BUDOWLANE.

• Przyczyny i rodzaje katastrof;

• Rodzaje zawałów;

• Rozpoznanie zdarzenia;

• Prowadzenie prac rozbiórkowych i wyburzeniowych;

• Prace zabezpieczające;

• Wydobywanie ludzi, mienia zwierząt z zawałów;

• Zabezpieczenie instalacji w budynkach.

PODSTAWOWE PRZYCZYNY KATASTROF BUDOWLANYCH:

1. Błędy przy projektowaniu;

2. błędy przy wykonywaniu:

• realizacja niezgodna z dokumentacją technologiczną;

• zła jakość materiałów, prefabrykatów;

• nieodpowiednie warunki transportu i składowania materiałów;

• niewłaściwa technologia wykonania;

• zła jakość wykonywanych robót.

3. nieodpowiednie warunki eksploatacji;

4. przypadki losowe:

• wybuchy;

• pożary;

• huragany;

• wstrząsy sejsmiczne;

• tąpnięcia.

WYRÓŻNIAMY NASTĘPUJACE RODZAJE ZAGRUZOWANIA

• stok (zawał pochyły);

• zawał płaski (uwarstwienie);

• pomieszczenie wypełnione;

• pomieszczenie zasypane;

• ruina brzegowa;

• pomieszczenie uszkodzone;

• stożek gruzowy (stos rumowiska).

ROZPOZNANIE ZDARZENIA

W czasie katastrof budowlanych powinno przebiegać w sposób ciągły, od momentu zadysponowania pierwszych sił i środków. Nie mniej jednak można wyróżnić dwie zasadnicze fazy tego rozpoznania:

• rozpoznanie wstępne;

• szczegółowe, którego celem jest szczegółowa ocena stanu obiektu w tym:

• stan konstrukcji;

• stan instalacji technicznych;

• stan urządzeń technicznych;

oraz ocena liczby i stanu poszkodowanych w tym:

• liczby osób ewakuowanych wymagających pomocy medycznej;

• liczby osób zlokalizowanych pozostających do ewakuacji;

• liczby osób uwięzionych w zagruzowanym obiekcie.

WYBURZENIE - stosuje się w sytuacjach, kiedy budowla lub jego element stwarza bezposrednie zagrożenie dla ratowanych i ratowników oraz nie ma możliwości wykonania zabezpieczeń.

Wyburzenia można wykonywać poprzez:

POJĘCIE POWODZI - RODZAJE

Pod pojęciem powodzi rozumie się zatopienie przejściowe znacznych obszarów lądu na skutek różnych zjawisk atmosferyczno - klimatycznych.

Powódź można również określić jako wezbranie wód powierzchniowych, które powodują szkody gospodarcze, społeczne, stwarzające zagrożenie dla życia i mienia przy stanach przekraczających tzw. stany alarmowe określone przez Wojewódzki Komitet Przeciwpowodziowy na podstawie materiałów dostarczonych przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej.

TYPOWE PRZYCZYNY POWODZI MOGĄ BYĆ:

1. bezpośrednie,

2. pośrednie.

Do bezpośrednich przyczyn zalicza się:

1. roztopy wiosenne,

2. silne opady atmosferyczne,

3. sztormy na wybrzeżu i zalewach morskich,

4. spiętrzenie wód spowodowanych zatorami lodowymi,

5. przerwanie wałów wodnych lub wałów przeciwpowodziowych.

Drugi rodzaj przyczyn powodzi tz. powodzie pośrednie powodowane są pośrednio:

1. wyniszczanie lasów i zarośli,

2. układy pasm górskich, które powodują nierównomierne występowanie opadów atmosferycznych.

Niezależnie od dokonanego podziału przyczyn powodzi można je podzielić na cztery zasadnicze przyczyny:

1. przyczyny roztopowe, których przyczyną jest niezwykłe nasilenie zjawisk lodowych i bardzo silne topnienie masy śnieżnej w okresach wiosennych,

2. powodzie opadowe - spowodowane silnymi opadami w okresie zimowym lub letnim,

3. powodzie sztormowe - powodowane bardzo silnymi wiatrami sztormowymi wiejącymi od morza w stronę lądu,

4. powodzie zimowe są swoistym przykładem powodzi roztopowych. Powodowane są odwilżami, które zdarzają się w czasie zimy. Są to zazwyczaj powodzie zatorowe.

Powodzie roztopowe - charakteryzują się tym, że powodowane są przez silne opady deszczu przyspieszające topnienie śniegu. Podłoże pod pokrywą śniegu jest nienasiąkliwe i wody szybko spływają z gór i ze zboczy.

W dolinach warstwy ziemi są przesycone wodą i więcej jej nie przyjmują.

Na skutek tych zjawisk gromadzą się wielkie ilości wód, które powodują nawet na niewielkich ciekach groźne powodzie o dużym zasięgu. Powodzie takie występują na wszystkich terenach zarówno górskich jak i nizinnych oraz na ciekach niekontrolowanych pozbawionych wodowskazów i służby obserwacyjnej. Są one szczególnie groźne po długich zimach, przy grubej warstwie śniegu i zamarzniętych rzekach.

Powodzie opadowe występują w zasadzie na skutek opadów atmosferycznych a przede wszystkim opadów o natężeniu 100-150 mm/dobę występujących najczęściej w rejonach górskich oraz w wyniku opadów deszczu frontalnego, którego zasięg jest znacznie większy i może objąć całe dorzecze. Powodzie te występują najczęściej w czerwcu, lipcu lub sierpniu i są najbardziej gwałtowne.

Powodzie sztormowe - występują przeważnie na wybrzeżu na skutek silnych północnych wiatrów, które powodują podniesienie się poziomu wody do wysokości ok. 2m i wywołują wysokie fale. Wiatr od morza zatrzymuje wodę w ujściach rzek i powoduje jej spiętrzenie co w rezultacie wpływa na wystąpienie wody z brzegów rzek.

Niezależnie od wyżej wymienionych powodzi występują jeszcze powodzie wywołane przez podziemne trzęsienia ziemi (rzadziej przez wybuchy wulkanów podwodnych lub wyspiarskich. Podwodne trzęsienia ziemi na morzach i oceanach wytwarzają gigantyczne fale. Szybkość rozprzestrzeniania się fali dochodzi do 800 km/h.

Biorąc pod uwagę rozległość terenu dotkniętego zalewem powodzie można podzielić na:

1. lokalne - obejmujące swym zasięgiem pojedyncze zlewnie niewielkich rzek lub kilku części dorzeczy,

2. regionalne - obejmujące w zasadzie jeden z podstawowych regionów hydrograficznych,

3. krajowe - obejmujące kilka podstawowych regionów hydrograficznych.

Zgodnie z charakterem i przebiegiem powodzi rozróżnia się ich następujące rodzaje:

1. zwyczajne - których przebieg wezbrania nieodbiega zbytnio od warunków przeciętnych jeśli chodzi o szybkość przyboru wody i wysokość oraz występowania i zasięg terytorialny - nie wywołują one poważniejszych strat,

2. wielkie - które osiągają lub przewyższają max. notowane poziomy wód obejmują kilka regionów hydrograficznych oraz powodują duże straty gospodarcze.

3. katastrofalne - odznaczające się gwałtownością przebiegu, osiągające wysokie kulminacje powodujące dotkliwe szkody lub straty. Obejmują one duży obszar kraju przeważnie ponad jeden region wodno-gospodarczy. W przypadku wystąpienia na obszarze kilku takich regionów powódź katastrofalna przeradza się w klęskę żywiołową.

Klęska żywiołowa - zdarzenie losowe spowodowane siłami przyrody lub wynik działalności człowieka, którego następstwem są wielkie zniszczenia obejmujące ludzi, mienie, środowisko naturalne.

ZABEZPIECZENIE PRZED POWODZIĄ.

Biorąc pod uwagę wielkość zniszczeń oraz strat wynikłych z zalania znacznych obszarów można stwierdzić, że najgroźniejsze spośród wszystkich klęsk żywiołowych występujących w Polsce są powodzie. Rozmiary powodzi oraz szkody wyrządzone przez nie mogą być bardzo poważnie ograniczone i zmniejszone w wyniku zastosowania następujących metod uodparniania struktur przestrzennych:

1. retencyjne przysposobienie dorzecza,

2. zabudowa stoków górskich,

3. regulacja rzek,

4. budowa kanałów, ulgi,

5. budowa zbiorników retencyjnych,

6. budowa wałów obronnych,

7. in. metody (budowa polderów, sygnalizacja i prognoza, łamanie lodu).

Ad. 1.

Polega głównie na zalesieniu obszarów na których leżą źródła rzek i potoków. Zadrzewienie hamuje gwałtowny spływ wód opadowych i tym samym wyrównuje przepływ w rzekach. Ma to szczególne znaczenie na terenach górskich, gdzie płytkie warstwy gruntu uniemożliwiają wsiąkanie wody opadowej co powoduje duży odpływ. Ten środek ochronny stosuje się również w rejonach gdzie nie ma dogodnych warunków do budowy zapór dolinowych i zbiorników.

Ad. 2.

Potoki górskie stanowią duże zagrożenie powodziowe z uwagi na to że powodują gwałtowny odpływ wód zawierających ogromne ilości rumowiska. W celu ograniczenia do minimum szkód powodziowych zabudowuje się w odpowiedni sposób brzeg potoku. Zabudowę tą prowadzi się w dwojaki sposób:

• techniczny,

• biologiczny.

Przy zabudowie technicznej stosuje się budowle i urządzenia mające na celu ustalenie biegu i dna koryta potoku (zapory przeciwpowodziowe, stopnie, żłoby).

Przy zabudowie biologicznej podobne rezultaty uzyskuje się w drodze naturalnej zalesiając stoki oraz brzegi rzek potoków górskich. Zwiększenie szaty roślinnej jest ważnym elementem ochrony przeciwpowodziowej:

• magazynowanie zapasów wilgoci, zatrzymanie części opadu i zwracanie go atmosferze,

• opóźnianie topnienia śniegu tj. rozłożenie tego procesu na dłuższy okres czasu,

• opóźnienie erozji stoków co zapobiega tworzeniu się rumowisk.

Ad. 3.

Regulacja rzek ułatwia znacznie spływ wody wskutek lepszego uformowania koryta. Przez to zmniejszają się straty przepływu. Powstaje ciek o w miarę jednakowym profilu co powoduje zmniejszenie fali powodziowej i czasu jej tworzenia. Ustala się położenie koryta rzeki w rzucie poziomym i zabezpiecza brzegi co łagodzi skutki wezbrania.

Ad. 4.

Budowa kanałów, ulgi: dla przeprowadzenia wód powodziowych przez ośrodki miejskie buduje się specjalne kanały, ulgi, którymi przechodzi część przepływów powodziowych. Są to sztuczne przekopy odgałęziające się od rzeki powyżej miasta i łączące się z nią poniżej. Praktyka wykazała, że ten sposób zapewnia w znacznym, że ten sposób zapewnia w znacznym stopniu bezpieczne przejście fali wezbrania przez tereny miejskie. W Polsce kanały - ulgi są wybudowane na Odrze w Raciborzu, Opolu, Wrocławiu oraz na Warcie - Poznań, Sulejowie, Koninie. Kanały ulgi przejmują do 50% max. przepływów powodziowych.

Ad. 5.

Najbardziej skutecznym i korzystnym sposobem walki z podwoziami jest budowa zbiorników retencyjnych polegająca na przegrodzeniu dolin rzecznych zaporami i tworzeniu w ten sposób sztucznych jezior, zbiorników. Płynąca z góry wielka woda jest zatrzymywana w zbiorniku co zapobiega powstawaniu wezbrania na dalszym brzegu rzeki. Zatrzymaną wodę wypuszcza się w późniejszym czasie. Zbiorniki wyrównują więc przepływ na rzece, zmniejszają kulminacyjne przepływy podczas wezbrań i zwiększają przepływ wody w okresach suszy.

OBWAŁOWANIA RZEK I INNE METODY ZABEZPIECZEŃ PRZED POWODZIĄ.

Budowa obwałowań ochronnych jest najdawniej już stosowanym środkiem ochrony od skutków powodzi zarówno dla dolin nadbrzeżnych jak i terenów nadmorskich. Wały są elementem regulacji rzek na wielką wodę. Buduje się je wówczas gdy obszary w dorzeczu zagrożone powodzią są rozległe i żyzne oraz mają być zagospodarowane, urbanistyczne i przemysłowe.

Rodzaje wałów:

W zależności od pełnionych zadań:

• wały o pełnej ochronie tzw. wały zimowe, które niedopuszczają się przelania przez korony wody stuletniej,

• wały o częściowej ochronie - przez które możliwe jest przelanie się wód większych od wód przyjętej na podstawę obliczeń roztawu wałów. Do tej grupy należą wały letnie.

• wały główne (przybrzeżne) buduje się wzdłuż biegu przede wszystkim na terenie gdzie ciek rozwija swój naturalny nurt lub wzdłuż koryta właściwego.

W zależności od otoczenia wodą:

• wały otwarte z obu stron otoczone wodą,

• wały zamknięte z jednej strony otoczone wodą.

Wały otwarte nie chronią terenów przyległych od zalewów. Zadaniem ich jest wprowadzić wielką wodę w założony kierunek i ułatwić odprowadzenie rumowiska rzecznego, pełnią one rolę stałych tarcz kierujących. Wśród nich rozróżnia się wały: boczne, poprzeczne, kierujące.

Wały zamknięte mają zawsze charakter obronny. Połączenie i zakończenie wału głównego z wysokim brzegiem odbywa się za pomocą wałów skrzydłowych.

Poza tym można się spotkać z wałami wstecznymi, pierścionowym, działowym.

Główny Komitet Przeciwpowodziowy - 168 miejsce w Polsce - punkty newralgiczne. W 1982 Zalew Włocłwawski - 10 tys. ha. pod wodą, 14,5 tys. osób ewakuowano, straty 1,8 bln. zł.

INNE METODY.

Budowa polderów - poldery są to tereny nadrzeczne położone nisko i przeznaczone do zalania w przypadku wezbrania wody w rzece, przez co zmniejsza swą wysokość fala powodziowa w dalszym biegu rzeki. Spełniają zatem taką rolę jak zbiorniki retencyjne z tym, że wody zgromadzone na polderach nie mogą być magazynowane długo i nie mogą być wykorzystane do celów gospodarczych. Obszary przeznaczone na poldery nie mogą być zabudowane i poddane uprawie rolnej. Mogą być wykorzystane jako łąki i pastwiska.

Sygnalizacja właściwa zjawisk hydrologicznych i meteorologicznych oraz prognoza zjawisk powodziowych jest nieodzownym elementem ochrony od powodzi szczególnie na terenach podgórskich. Od szybkości sygnalizacji zależne są skutki gospodarcze powodzi. Na sygnalizację składają się wyniki obserwacji opadowych i wodowskazowych przy pomocy środków łączności przewodowej i bezprzewodowej.

Łamanie lodów.

Na dolnych odcinkach Wisły i Odry w rzekach Noteć i Warta środkami łamania lodów są lodołamacze. Na pozostałych odcinkach kruszenia lodów dokonują saperzy z brzegu, lodu, i śmigłowców. Kruszenie lodów we właściwym okresie przedwiośnia zapewnia łagodny spływ lodu przy czym musi być ono prowadzone corocznie w wielu punktach kraju.

WYPRACOWANIE DECYZJI DO AKCJI RATOWNICZEJ NA WYPADEK POWODZI.

Na podstawie meldunków otrzymywanych z IMiGW, Wojewódzki Komitet Przeciwpowodziowy ma pełny obraz sytuacji na rzekach przepływających przez dane województwo. W razie przekroczenia stanu alarmowego WKP.pow. przekazuje do właściwej sekcji technicznej informacje o zagrożeniu rejonu przez powódź. Z chwilą otrzymania takiej informacji członkom sekcji ratownictwa technicznego przystępują do pracy nad wypracowaniem optymalnych działań ratowniczych. W pierwszym rzędzie następuje postawienie w stan gotowości organów i sił przeciwpowodziowych, następnie wydzielone służby przystępują do rozpoznania sytuacji powodziowej na terenie rejonu.

Po wstępnym rozpoznaniu następuje prognozowanie dotyczące:

• działań inżynieryjnych,

• granic możliwych terenów zalanych,

• sposobów ochrony ludności.

Po wykonaniu wstępnych czynności następuje wstępna ocena sytuacji i wydanie zarządzeń dotyczących:

• skonfrontowanie zaistniałej sytuacji z planem działań,

• sprecyzowanie zadań w palnie obrony przed powodzią,

• przekazanie zarządzeń do przegrupowania sił do akcji ratowniczej,

• czasu rozpoczęcia akcji ratowniczej i zmianowości sił,

• organizacji zabezpieczenia ludności oraz sił i środków przed skutkami powodzi,

• sposobu wykorzystania sprzętu.

Wstępna ocena sytuacji nie przynosi pełnej oceny powodzi na terenie rejonu, ponieważ ze względu na krótki okres jaki upłynął od rozpoczęcia akcji nie jest możliwe uchwycenie wszystkich ważnych dla prowadzących działania ratownicze elementem zagrożenia jak:

• wielkość obszaru zalanego,

• wielkość obszaru bezpośredniego zagrożenia,

• liczbę ludności którą należy ewakuować,

• stan dróg a zwłaszcza mostów drogowych i kolejowych,

• stopień zagrożenia stałych urządzeń ochronnych,

• wielkość strat w mieniu na obszarach zalanych,

• aktualny stan sił i środków gotowych do akcji ratowniczej.

Aby prawidłowo ocenić wszystkie elementy zagrożenia potrzebna jest gruntowna analiza, która szczegółowo poinformuje kierownictwo akcji ratowniczej o zaistniałej sytuacji i pozwoli wyciągnąć wnioski w zakresie:

• gdzie skupić główny wysiłek akcji ratowniczej,

• rodzaje akcji ratowniczej, sił i środków jakie należy zaangażować,

• sposób zabezpieczenia inżynieryjnego, medyczno-sanitarnego i materiałowo-technicznego.

Analiza zagrożenia połączona z gruntowną oceną, wyciągnięciem wniosków pozwala podjąć decyzję dotyczącą kształtu akcji ratowniczej. Podjęta decyzja powinna zawierać:

• ogólny zamiar akcji ratowniczej, ugrupowanie sił ratowniczych, kierunki współdziałania,

• zadania szczegółowe dla wykonawców,

• organizację współdziałania,

• organizację zabezpieczenia działań,

• organizację kierowania akcją ratowniczą.

Gdy decyzja jest podjęta rozpoczyna się właściwa akcja ratownicza.

Na kierowanie akcją składają się takie elementy jak:

• ciągłe śledzenie rozwoju sytuacji powodziowej,

• podejmowanie decyzji odpowiednio do zaistniałej sytuacji,

• wydawanie odpowiednich zarządzeń i instrukcji,

• organizacja zabezpieczenia akcji ratowniczej.

Siły biorące udział w akcji na terenie rejonu.

Do likwidacji skutków powodzi na terenie rejonu przewiduje się głównie siły miejscowe, czyli siły podległe gminnym i zakładowym komitetom powodziowym.

Pierwszy etap będzie zawierał czynności, które należy ustalić.

Zakres wykorzystania RT PSP podczas akcji powodziowych.

Powódź jako klęska żywiołowa niesie ze sobą bardzo duże zagrożenie dla życia ludzkiego, zwierząt oraz mienia. Charakter zagrożeń jest często różny. Dlatego dla akcji ratowniczej powinny przystępować służby odpowiednio przygotowane. PSP prowadzi działalność ratowniczą własnymi środkami lub we współdziałaniu z innymi służbami specjalistycznymi tech. Zakres wykonywanych przez RT podczas powodzi jest znaczny. Ponieważ jednostki te zabezpieczają i prowadzą:

• działania rozpoznawczo - patrolowe,

• działania ratownicze mające na celu ewakuację ludzi, zwierząt, mienia, płodów rolnych z miejsc niedostępnych dla innych służb,

• działania mające na celu zabezpieczenie mostów, wałów i innych obiektów i urządzeń budownictwa wodnego,

• działania umożliwiające załogom innych sekcji pożarniczych przeprawy i prowadzenie na wodzie lub w miejscach trudno dostępnych akcji ratownictwa i gaśniczych,

• działania gaśnicze bezpośrednio z wody w oparciu o wykorzystanie własnego sprzętu. Działania takie mogą być prowadzone lub bez dostępu płonącego obiektu. Ponadto po przeprawieniu się przez wodę sekcje mogą prowadzić akcję gaśniczą na lądzie z wykorzystaniem punktów czerpania wody.

• zasilanie w wodę z pomp znajdujących się w sprzęcie pływającym jednostek poż., prowadzą działania gaśnicze na lądzie,

• działania polegające na dostarczaniu na tereny odcięte przez powódź środków żywnościowych lub potrzebnych medykamentów. Wiele sekcji wykorzystuje swoje parametry transportowe - mogą dostarczać materiały potrzebne do umocnień budowli ochronnych,

• działania zabezpieczające łączność radiową na terenach odciętych powodzią,

• działania oświetlające teren akcji powodziowej,

• działania wypompowywania wody z obiektów użyteczności publicznej, zbiorników retencyjnych,

• wyszukiwanie topielców na zalanych terenach,

• usuwanie zatopionych poj. jednostek pływających lub różnych urządzeń zwłaszcza niebezpiecznych dla ludzi lub środowiska zawartością,

• usuwanie z powierzchni wody niebezpiecznych substancji chemicznych lub ich wydobycie z dna zbiornika wodnego,

• wyszukiwanie uszkodzeń w urządzeniach, instalacjach przemysłowych zalanych przez wodę i ich awaryjne zabezpieczenie.

TAKTYKA PROWADZENIA DZIAŁAŃ ROZPOZNAWCZYCH NA TERENACH OBJĘTYCH POWODZIĄ.

Działalność rozpoznawcza prowadzona przez sekcje ratownictwa wodnego PSP są bardzo ważnym elementem taktycznym podczas akcji powodziowej. Rozpoznanie musi być przeprowadzone szybko i obiektywnie, ponieważ zebrane wiadomości mają decydujący wpływ na ustalenie miejsca oraz metod prowadzenia innych interwencji. Rozpoznanie można podzielić na 2 etapy.

Pierwszy etap będzie zawierał czynności które należy ustalić przed przystąpieniem do działań rozpoznawczych. Czynności te pozwolą na harmonijne i sprawne prowadzenie działań przez zespół patrolowo-rozpoznawczy.

Czynności pierwszego etapu:

• określić dokładnie rejon, w którym zespół będzie prowadził działania rozpoznawcze,

• podać i nanieść na mapie drogi dojazdowe do wyznaczonego rejonu, w którym będą prowadzone działania rozpoznawcze,

• wyznaczyć sposób łączności oraz częstotliwość i czas składania meldunków,

• określić w miarę możliwości jak najdokładniej miejsca niezagrożone powodzią, które można by wykorzystać do lądowania na wypadek nieprzewidzianych zdarzeń,

• ustalić przybliżony czas zesp. rozpoznawczego.

Po ustaleniu wszystkich czynności etapu pierwszego zespół patrolujący przystępuje do działań rozpoznawczych (2 etap) podczas których ustalić należy dane zawierające:

• szybkość i średnią głębokość rozlewisk,

• ukształtowanie i rodzaj gruntu w miejscach ewentualnego załadunku i lądowisk pojazdów pływających,

• szybkość prądów wodnych oraz ewentualnie rodzaje występujących stałych i pływających przeszkód na terenie zalanym,

• charakter i rodzaj występujących w danym rejonie zagrożeń dla życia ludzi, zwierząt oraz przeszkody przeszkadzające ewakuacji mienia,

• ilość ludzi, inwentarza, mienia przeznaczonego do ewakuacji,

• charakterystyczne punkty potrzebne do orientowania się w terenie - nanieść je na maę operacyjną,

• orientacyjne czasy potrzebne do dotarcia przez zastępy ratownicze na teren miejsc szczególnie zagrożonych.

Rozpoznanie - przynajmniej 2 sekcje.

Służba kwatermistrzowska spełnić wymagania dotyczące zaopatrzenia sekcji ratowniczych.

Uwarunkowaniami, które podnoszą poziom występujących zagrożeń w tym obszarze zagrożeń jest brak konserwacji wałów przeciwpowodziowych i obiektów hydrotechnicznych. Zagrożeniem powodziowym zagrożonych jest w Polsce 2 mln ha tj. 7% powierzchni kraju.

ZAGROŻENIE KATASTROFALNYMI ZATOPIENIAMI.

Na terenie naszego kraju istnieje 61 budowli hydrotechnicznych spiętrzających wodę, których funkcjonowanie niesie za sobą bardzo duże zagrożenia dla obszarów położonych poniżej zapory. Zagrożenie wynika z możliwości zerwania (pęknięcia) zapory jak i przelania wody przez koronę zapory na skutek gwałtownej fali powodziowej. Potencjalne duże zagrożenie mają te zapory, które piętrzą wodę na wysokość ponad 5 m ponad zabudowany teren poniżej zapory lub trwale siętrzają wodę w zbiornikach, jeziorach lub stawach powyżej 1 mln m³ ponad przyległym zabudowanym terenem.

Łącznie katastrofalnymi zatopieniami zagrożony jest obszar ponad 2,5 tys. km² zamieszkały przez około 1 mln osób. Na tym obszarze rozmieszczonych jest ponad 40 miast i osiedli oraz 150 zakładów pracy.

O skali zagrożenia świadczy fakt, że w 40 największy tego typu zdarzeniach w świcie zginęło ok. 20 tys. ludzi.

Największą zaporą w Polsce jest zaora na Solinie. Jej długość wynosi 664 m i spiętrza wodę na wysokość 63 m, gromadząc 474 mln m³ wody. W przypadku pęknięcia tamy w strefie katastrofalnych zatopień znalazłoby się 80 km² terenu, a którym przebywa na stałe ok. 30 tys. ludzi.

Dla przykładu fala czołowa wysokości 26 m osiągnęłaby miejscowość Zwierzyn po 15 min. od chwili zerwania tamy, a w miejscowości Kukawiska miałaby ona wysokość 19 m po czasie 60 min. Czas opadania wody wyniósłby 8 godzin.

Wyciąg z ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI

z dnia 17 listopada 1997 r. w sprawie szczegółowych warunków bezpieczeństwa i higieny służby strażaków oraz zakresu ich obowiązywania w stosunku do innych osób biorących udział w akcjach ratowniczych, ćwiczeniach lub szkoleniu. (Dz.U.Nr 145, poz. 979 z dnia 8 grudnia 1997r

Rozdział 13

Prowadzenie działań w czasie klęsk żywiołowych

§ 115. Podczas akcji ratowniczych w czasie burz i huraganów należy:

1) zachować ostrożność, dojeżdżając do miejsca akcji,

2) unikać gromadzenia ludzi i sprzętu lub zajmowania stanowisk w pobliżu obiektów, budynków albo ich części, oraz słupów, kominów, drzew itp. zagrażających runięciem lub przewróceniem się,

3) zwracać uwagę na zerwane kable i przewody, zbiorniki, urządzenia zagrażające porażeniem prądem elektrycznym, wybuchem gazu, wyciekiem substancji toksycznych itp.,

4) akcję ratowniczą prowadzić, w zasadzie, zgodnie z kierunkiem wiatru,

5) ściany, dachy, kominy, gzymsy i inne elementy konstrukcji budowlanych zagrażające runięciem usuwać lub zabezpieczać z zachowaniem szczególnych środków ostrożności; w razie braku możliwości wykonania odpowiednich prac zabezpieczających, wystawić w pobliżu miejsc niebezpiecznych posterunki ostrzegawcze,

6) do prowadzenia prac ratowniczych wyznaczać na poszczególne stanowiska grupy kilkuosobowe (najmniej 2 osoby),

7) dla uniknięcia uszkodzeń narządów wzroku stosować okulary ochronne, a w szczególnych przypadkach, dla zabezpieczenia dróg oddechowych, maski lub inne podręczne środki chroniące przed działaniem pyłu i piasku,

8) w akcjach ratowniczych wymagających bardzo dużego wysiłku fizycznego i napięcia psychicznego przestrzegać zasady częstej wymiany ludzi.

§ 116. 1. W czasie akcji przeciwpowodziowych przeprowadzanych przez służby ratownicze członkowie tych służb są obowiązani do przestrzegania wskazań lub instrukcji właściwych organów, które przejęły kierownictwo akcją ratowniczą.

2. Do czasu przejęcia kierownictwa akcją ratowniczą przez organy wymienione w ust. 1 służby ratownicze, które podjęły akcję, są obowiązane stosować wszelkie dostępne metody i środki zabezpieczające życie i zdrowie ludzi.

§ 117. W czasie akcji przeciwpowodziowych należy zapewnić odpowiednie do sytuacji:

1) wymiany ratowników,

2) wyżywienie i warunki odpoczynku,

3) rezerwę odzieży ochronnej,

4) zabezpieczenie medyczno-sanitarne,

5) środki łączności i sygnalizacji oraz sprzęt oświetleniowy.

§ 118. 1. Dowódcy są obowiązani do sprawdzania stanu liczbowego powierzonych im ludzi, aby w razie zaginięcia natychmiast rozpocząć poszukiwania lub akcję ratunkową.

2. Podwładni mają obowiązek meldowania swym przełożonym i dowódcom o każdym przypadku oddalenia się i powrotu.

§ 119. W czasie transportu sił i środków do miejsca akcji należy:

1) ustalać trasy dojazdu (przejścia) tak, aby wykluczyć możliwość nagłego odcięcia dróg odwrotu przez wezbrane wody lub powstałe zniszczenia,

2) przeprowadzać rozpoznanie ustalające wytrzymałość i możliwość bezpiecznego przejazdu (przejścia) przez zagrożone lub uszkodzone mosty, wiadukty, wały, nasypy, drogi i inne miejsca,

3) wybierać sposoby przeprawy przez tereny zagrożone, zalane wodami lub pokryte lodem, stwarzające najmniejsze niebezpieczeństwo dla ludzi i sprzętu.

§ 120. W czasie dokonywania przepraw po lodzie należy:

1) rozpoznawać grubość i strukturę lodu oraz jego wytrzymałość,

2) ustalać takie odległości (odstępy) między poszczególnymi grupami ludzi, pojazdami i sprzętem, aby w czasie przeprawy nie obciążały nadmiernie skorupy lodowej,

3) unikać miejsc zarośniętych szuwarami,

4) w czasie ratowania ludzi znajdujących się na cienkich lub pękających pokrywach lodowych ratownicy powinni stosować drabiny, belki lub deski ułożone na powierzchni lodu celem zmniejszenia możliwości pęknięcia skorupy lodowej; ratownicy powinny być ubezpieczani linami.

§ 121. W razie konieczności dokonania przeprawy w bród należy:

1) starannie wybierać miejsce przeprawy, uwzględniając głębokość wody, szybkość prądu, charakter dna brzegów,

2) w czasie przeprawy ludzi zawiesić po dolnej stronie brodu linę zaopatrzoną w pływaki,

3) wyznaczyć zastęp ratowniczy, wyposażony w sprzęt ratunkowy,

4) wyposażyć pojazdy w odpowiedniej długości liny holownicze, przywiązane w sposób zapewniający natychmiastowe rozwinięcie,

5) zamknąć drzwi pojazdów, lecz nie zabezpieczać zamków, i otworzyć okna.

§ 122. 1. Organizując przeprawę za pomocą pływającego sprzętu przeprawowego, należy:

1) jednostki pływające sprawdzić pod względem pływalności, nośności i stateczności na wodzie,

2) jako obsadę jednostek pływających wyznaczać ludzi zapoznanych z ich obsługą i wyposażonych w kamizelki ratunkowe,

3) przy występowaniu kry lub ruchomych lodów przeprawę organizować tylko w wyjątkowych przypadkach, jeśli płynąca kra nie zagraża bezpośrednio uszkodzeniem lub przewróceniem jednostek pływających. Jednostki te, w miarę możliwości, powinny być ubezpieczone z brzegu linami, a załoga wyposażona w bosaki, drągi itp.

2. Jednostek pływających nie wolno obciążać ponad ustaloną normę, a ludzi lub przewożony ładunek równomiernie rozmieszczać w sposób zapobiegający wywróceniu lub zatopieniu jednostki pływającej. Za równomierne i dopuszczalne obciążenie jednostki pływającej odpowiedzialny jest jej dowódca.

§ 123. Pokonywanie przeszkód wodnych wpław może odbywać się tylko wyjątkowo, gdy nie ma innych sposobów przeprawy, a sytuacja nie pozwala na zwłokę. Przeprawę wpław należy ubezpieczać zastępami ratowniczymi, wyposażonymi w sprzęt ratownictwa wodnego.

§ 124. W czasie prowadzenia akcji ratowniczej polegającej na ewakuacji ludzi, zwierząt i mienia z obszarów oraz miejsc zalanych albo zagrożonych powodzią należy przestrzegać następujących zasad:

1) ludzi zabierać na jednostki pływające z dziobu lub rufy; podpływanie burtą do osób jest niewskazane,

2) ludzi umieszczać w jednostkach pływających tylko w pozycji siedzącej lub leżącej,

3) ludzi zajmujących stanowiska w miejscach zagrażających upadkiem (np. na uszkodzonych mostach), zerwaniem się pokrywy lodowej albo porwaniem przez prąd wody ubezpieczać linkami, drabinami i innym sprzętem lub dostępnymi środkami (niezależnie od kamizelek ratunkowych),

4) stosując materiały wybuchowe, wycofywać ludzi w miejsca bezpieczne poza obszar zagrożenia działaniem tych środków,

5) akcję ratowniczo-ewakuacyjną zwierząt i mienia organizować tylko w tych przypadkach, gdy czynności z nią związane nie zagrażają bezpośrednio życiu ratowników lub ratowanych.

§ 125. W czasie prac związanych z usuwaniem zniszczeń albo zabezpieczaniem mostów, budynków, wałów, śluz oraz innych obiektów zagrożonych wodami powodziowymi lub zatorami lodowymi należy:

1) wystawiać posterunki obserwacyjno-meldunkowe dla prowadzenia obserwacji stanu wody i lodów, oceny stopnia zagrożenia oraz ostrzegania uczestników akcji o gwałtownym wzroście niebezpieczeństwa,

2) ustalać sposoby łączności i sygnalizacji między uczestnikami akcji i zobowiązywać każdego z nich do przekazywania innym otrzymanych rozkazów i ostrzeżeń,

3) wyznaczać drogi odwrotu i miejsca ewakuacji z zagrożonych stanowisk.

16

Katastrofa drogowa

rozpoznanie

Oznakowanie terenu akcji

pożar

Osoby poszkodowane

Wezwanie służb medycznych

Ocena stanu poszkodowanych

Ocena możliwości wydobycia osób poszkodowanych

Udzielenie pomocy poszkodowanym

Działania gaśnicze

Ograniczenie możliwości powstania pożaru

Inne zagrożenia

woda

Materiały niebezpieczne:

- określenie substancji;

-ograniczenie rozprzestrzeniania się substancji

-rozpatrzenie możliwości ewakuacji;

- wezwanie służb ratownictwa chemicznego

- praca z zabezpieczeniem dróg oddechowych i skóry

Energia elektryczna i gaz:

- wezwanie pogotowia energetycznego i gazowego

Wezwanie ratownictwa wodnego

Użycie specjalistycznego sprzętu

Katastrofy kolejowe

rozpoznanie

Oznakowanie terenu akcji

pożar

Osoby poszkodowane

Wezwanie służb medycznych

Wyszukanie i wydobywanie poszkodowanych

Udzielenie pomocy poszkodowanym

Działania gaśnicze

Ograniczenie możliwości powstania pożaru

Inne zagrożenia

Materiały niebezpieczne:

- określenie substancji;

-ograniczenie rozprzestrzeniania się substancji

-rozpatrzenie możliwości ewakuacji;

- wezwanie służb ratownictwa chemicznego

- praca z zabezpieczeniem dróg oddechowych i skóry

Energia elektryczna:

żądanie wyłączenia prądu;

wezwanie pogotowia sieciowego;

uszynienie linii

Ruch pociągów

Zabezpieczenie przed nadjeżdżającymi pociągami

Stosowanie posterunków lub sygnalizacji

Powiadomienie służb kolejowych

Żądanie wyłączenia prądu

Żądanie wstrzymania ruchu

Utrudnienia w akcji

Ukształtowanie terenu

Słabe zaopatrzenie wodne

Trudny dojazd

Warunki atmosfer.

---