Rodzaje obudowy głośnika subniskotonowego.

Spotykamy kilka rodzajów obudowy głośnika subniskotonowego.

1. Przegroda nieograniczona. Spotyka się ją w najprostszych systemach zestawów samochodowych. Posiada bardzo małą sprawność, bowiem trudno jest uzyskać akustyczną izolację przedniej i tylnej strony membrany, tak by fale dźwiękowe nie znosiły się wzajemnie.

2. Obudowa zamknięta. (rys. z lewej) Głośnik zamknięty jest w szczelnej skrzyni, promieniuje tylko przednia część membrany. Dla uzyskania niskiego basu wymagana jest duża obudowa. Charakteryzuje się niską skutecznością. Zaletą jest prostota konstrukcji oraz szybki, impulsowy bas.

3. Obudowa otwarta zwana również obudową z bas refleksem (bass-reflex). (rys. z prawej) Obudowy tego typu mają szerszy zakres częstotliwości od obudowy zamkniętej, mają także większą skuteczność. Basy są zdecydowanie głośniejsze. Do wad należy większa podatność na uszkodzenie membrany w przypadku dużych głośności, związane jest to z brakiem oporu ciśnienia wewnętrznego. Jest wiele rozwiązań konstrukcyjnych. Głośnik może być skierowany do słuchacza, lub do podłogi. Otwór bas refleksu także może być umiejscowiony na różnych ściankach obudowy.

4. Obudowa pasmowo-przepustowa (band-pass).

Składa się z dwóch komór, w jednej jest zamknięty głośnik. Druga komora posiada otwór bas refleksu. Innym rozwiązaniem jest wentylowanie także drugiej komory, z tym, ze obie komory mają różną częstotliwość rezonansową. Obudowa taka łączy część zalet obudowy zamkniętej i otwartej. Charakteryzuje się dobrą skutecznością, lecz większe wymiary i skomplikowana konstrukcja podnoszą koszt subwoofera.

5. Konstrukcja izobaryczna. (rys. z prawej) Jeżeli dwa głośniki poruszają się w ściśle zamkniętej kieszeni powietrznej, w przeciwfazie - jeden pcha, a drugi ciągnie (ang. push-pull) - to taką konstrukcję nazywa się izobaryczną. Często instaluje się głośniki w obudowie pasmowo-przepustowej. Zaletą tego układu jest to, że działa jak jeden wysokosprawny głośnik. Daje to znaczne zmniejszenie obudowy (nawet do 50%). Układ posiada mniejszą skuteczność, ale w dobie wysokosprawnych wzmacniaczy nie jest to problemem.

Który rodzaj obudowy jest najlepszy? Nie ma na to jednoznacznej odpowiedzi. Najczęściej spotykaną jest obudowa z bas refleksem. Obudowy pasmowo-przepustowe powoli zdobywają zwolenników ze względu na wyższą cenę. Obudowy zamknięte mają sporo wad, dlatego nie są częstym rozwiązaniem. Obudowa izobaryczna, ze względu na zwartość konstrukcji znajdzie zastosowanie wszędzie tam, gdzie małe rozmiary grają zasadniczą rolę.

W systemach kina domowego bardzo ważną rolę odgrywa dobry, nisko schodzący bas. W filmach akcji i nie tylko, dodaje on wiarygodności przekazu dźwiękowego, tworzy atmosferę i klimat. Do wytwarzania takiego basu używamy specjalnego głośnika basowego, zwanego subwooferem. Współczesny subwoofer posiada wbudowany własny wzmacniacz, (tzw. subwoofer aktywny) i dużej średnicy głośnik(i) niskotonowy. Do pomieszczeń o powierzchni do 25 m² wystarczy jeżeli będzie miał moc 60 - 100 W. Jeżeli posiadamy duże, główne kolumny i niewielki pokój do nagłośnienia, możemy z niego zrezygnować.

Czarna, dudniąca skrzynka.
Subwoofer wygląda jak skrzynia - chociaż nie zawsze czarna i brzydka. Posiada wejście (wejścia) główne ( LINE LEVEL INPUT, SUBWOOFER) które łączymy kablem typu "cinch" z wyjściem subwooferowym naszego wzmacniacza/amplitunera. Często posiada dodatkowo po 4 zaciski na kanał (SPEAKER LEVEL INPUT/OUTPUT, SPEAKER FROM) które pozwalają na podłączenie subwoofera kablami z gniazd głośnikowych wzmacniacza/amplitunera (INPUT) a następnie z głośnikami głównymi lub satelitkami (OUTPUT). Przy takim połączeniu nie pracuje wzmacniacz wbudowany w subwoofer, lecz korzystamy ze wzmacniacza naszego zestawu (głośnik subwoofera jest wpięty szeregowo z kolumnami lub satelitkami naszego zestawu kina). Kiedy opłaca się zastosować taką konfigurację? Wtedy, gdy posiadamy mocny wzmacniacz (dodatkowe obciążenie w postaci głośnika niskotonowego) i jest on wyższej jakości niż ten w subwooferze lub mamy dodatkową końcówkę mocy. A także gdy nasz wzmacniacz nie posiada wyjścia subwooferowego (słuchamy muzyki ze wzmacniacza stereo).

Oprócz wyłącznika sieciowego (droższe modele posiadają funkcję AUTO ON/OF, czyli włączają się i wyłączają automatycznie) dobry subwoofer powinien posiadać jeszcze dwa pokrętła - głośności (LINE LEVEL INPUT CONTROL, VOLUME) oraz regulacji odcięcia częstotliwości (FREQUENCY CONTROL, CROSSOVER). To ostatnie, tajemnicze pokrętło służy do dopasowania pracy "suba" do możliwości naszych kolumn. Jeżeli nasze kolumny dolną granicę częstotliwości mają np. 50 Hz, (subwoofery pracują z reguły w paśmie od 120 Hz w dół, najlepsze nawet do nawet kilkunastu Hz!), to ustawienie punku odcięcia na np. 100 Hz powodowałoby niepotrzebne nakładanie się częstotliwości 50 - 100 Hz i mogłoby to pogorszyć odbiór dźwięku. Ustawienie pokrętła na 50 Hz powoduje że nasz sub będzie pracował tylko do tej częstotliwości, a wszystko co powyżej zostanie odcięte.
Przydaje się także przełącznik fazy (PHASE). Jeżeli w naszym systemie, po włączeniu subwoofera mamy wrażenie że bas jest mniejszy, możemy przypuszczać, że głośniki suba i kolumn nie pracują zgodnie w fazie. Przestawienie tego przełącznika poprawi sytuację. Jeśli nasz sub nie posiada przełącznika, musimy poprzekładać odwrotnie wszystkie kable w głośnikach.

Gdzie ustawić?

Jak wspominałem wcześniej, (Akustyka pokoju odsłuchowego) często mamy kłopoty z obfitym, dudniącym basem. Betonowe ściany naszych mieszkań, proporcje pokoju zbliżone do sześcianu, słabe wytłumienie pokoju - to najczęstsze przyczyny powstawania tzw. fal stojących, odpowiedzialnych za nierównomierne rozproszenie dźwięku (w jednej części pokoju bas jest głośny, w innej przytłumiony). W takim pomieszczeniu właściwe ustawienie subwoofera wymaga wielu prób, a efekt nie zawsze nas usatysfakcjonuje.
O czego zacząć próby? Możliwości są trzy.
1. Umieszczenie subwoofera mniej więcej w środku pokoju. Bas będzie najbardziej precyzyjny, chociaż nieco słabszy.
2. Umieszczenie subwoofera blisko ściany pomieszczenia zwykle powoduje, że basu jest dużo i jest w miarę precyzyjny.
3. Największy bas uzyskamy ustawiając nasz sub w którymś z rogów naszego pokoju, lecz będzie on mało precyzyjny.
By uniknąć problemu fal stojących, powinniśmy subwoofer ustawić nierównolegle do ścian pokoju.

Jak wyregulować?
W każdym przypadku musimy dokonać regulacji, tak aby nasz system kina "zgrał się" idealnie. Zwykle potrzebna jest pomoc drugiej osoby, które będzie regulowała system, gdy Ty będziesz siedział w swoim zwykłym miejscu odsłuchowym. Potrzebna będzie płyta lub film na którym występuje często niski, powtarzający się bas. Regulatory barwy dźwięku na wzmacniaczu/amplitunerze ustawiamy na 0.
1. Na subwooferze poziom głośności ustawiamy na minimum, a pokrętło częstotliwości odcięcia na 50 Hz.
2. Ty siadasz na swoim miejscu a pomocnik wolno podgłaśnia subwoofer dotąd, aż uzyskamy głośność zbliżoną do głośności kolumn głównych. Bas powinien być czysty, czytelny lecz nie wyróżniający się.
3. Regulacja częstotliwości polega na tym, aby pomocnik kręcąc w prawo pokrętłem (zwiększając częstotliwość) doprowadził średni bas do stanu który Ty uznasz za najlepszy. Jeżeli dźwięk staje się zbyt "słaby" lub "buczący" należy zatrzymać regulację lub ewentualnie cofnąć nieco regulator. Staraj się uzyskać najlepsze brzmienie całego zestawu. Regulacji powinieneś dokonać za każdą zmianą położenia subwoofera.

Basujemy do kwadratu!
Jeżeli posiadamy duży, lub "trudny" akustycznie pokój, jakość basu można poprawić stosując dwa subwoofery. Pozwoli to na zmniejszenie problemu fal stojących, a bas przy dużych poziomach głośności będzie mniej zniekształcony.

Jak ustawić?
- chwilowo odłącz wszystkie kolumny,
- podłączony subwoofer umieść na środku pokoju,
- włącz muzykę z powtarzającym się basem, na średnią głośność,
- przejdź się po pokoju, zwracając uwagę, gdzie brzmi on głośniej a gdzie ciszej,
- w miejscu gdzie brzmi głośniej, ustaw jeden subwoofer, a w tym w którym słychać ciszej, ustaw drugi.
- włącz wszystkie głośniki
- przejdź do procedury regulacja subwoofera...

ABY NASZ ZESTAW KINA DOMOWEGO BRZMIAŁ JAK NAJLEPIEJ, MUSIMY WIELE EKSPERYMENTOWAĆ.

---