Wizerunek współczesnej młodzieży polskiej na wybranych przykładach literatury i filmu.
Współczesny młody człowiek, jest jednostką taką jak każda inna. Uczy się, pracuje, prowadzi swoje życie towarzyskie. Ma swoje cele, marzenia, troski. Chce kochać i być kochanym. Chce być akceptowanym przez swoich rówieśników, lecz chce także zachować swój własny styl. Literatura polska ukazuje młodych Polaków jako ludzi z problemami. Bardzo często są to ludzie o różnych upodobaniach. Należą oni do tak zwanych subkultur młodzieżowych.
Czym jest taka subkultura?? Otóż jak mówi definicja:
Subkultura określa grupę społeczną i jej kulturę wyodrębnioną według jakiegoś kryterium np. zawodowego, etnicznego, religijnego, demograficznego itp. Subkultura jest segmentem kultury i nie podlega wartościowaniu na wyższą czy niższą.
W znaczeniu potocznym określa grupy młodzieży kontestujące przyjęty system wartości, a słowo subkultura nabrało znaczenie jakiejś formy patologii społecznej. W takim przypadku lepszym określeniem jest jednak termin kontrkultura.
Kontrkultura czyli nie dyskursywna formacja społeczno-kulturowa, której początków w żaden sposób określić się nie da, dążąca do totalnego wyzwolenia wewnętrznego i zewnętrznego człowieka poprzez transgresyjne techniki społeczne i personalne. Charakterystycznym dla kontrkultury sposobem bytowania jest unikanie definicji oraz stosowanie 'taktyki bycia niewidzialnym'.
Główny bohater mikropowieści Krzysztofa Vargi „Tequilla” jest muzykiem grającym muzykę punk-rockową. Według definicji punk jest rodzajem kontrkultury.
, który nies Tequilla jest „Monologiem wokalisty rockowego ie z kolegami do grobu trumnę z perkusistą. Proza cmentarna i pesymistyczna, ale momentami bardzo zabawna. Napisana skondensowanym młodzieżowym slangiem, w którym odbija się młodzieżowe życie. Muzyka, imprezy, alkohol, kac, potem znowu muzyka i tak w kółko.” Michał cichy Gazeta Wyborcza 02-08-2002
Wokalista (nie znany nam nawet z imienia) jest człowiekiem jeszcze młodym opowiada on o swoim życiu, karierze, o przyjaźniach których nie jest pewien, gdyż uważa, że w jego życiu nie ma miejsca i czasu na przyjaźń. Ciągle w biegu, ciągle w trasie. Wokalista zastanawia się czy jego koledzy z zespołu są jego przyjaciółmi. Główny bohater opowiada nam także o swojej publiczności która jest nieodłącznym elementem każdego koncertu.
FRAGMENT ENADER GIRL (2:41)
Pierwsza dziewczyna przedstawiona w tym fragmencie jest niewątpliwie osobą z problemami, na skraju depresji. Obraz jest może trochę przejaskrawiony, lecz w naszym społeczeństwie możemy spotkać bardzo dużo młodych ludzi którzy rzeczywiście mają problemy. Są dotknięci patologiami to w domu, szkole czy choćby wśród swoich znajomych. Taki stan rzeczy może prowadzić do depresji. Lecz trudno jest obiektywnie ocenić motywy tej młodej dziewczyny, gdyż jest ona przedstawiona przez pryzmat jednej z wielu fanek, które narzucają się swoim idolom.
Druga dziewczyna jest określona mianem „ideowej”. Podobnie jak pierwsza próbuje czymś zaskoczyć, zaszokować, ogólnie mówiąc zwrócić na siebie uwagę. Jest przykładem buntowniczki. Tak jak wielu młodych ludzi buntuje się przeciwko czemuś. W tym przypadku ten bunt jest skierowany przeciwko wyzyskowi drugiego człowieka. Idea słuszna, lecz prawidłowym wydaje się stwierdzenie, iż dziewczyna obwinia zespół ta za całą sytuację.
Innym utworem w którym możemy spotkać się z „młodzieńczym buntem jest „Tango” Sławomira Mrożka. Jeden z bohaterów - Artur - syn inteligentów, Eleonory i Stomila, jest pilnym studentem trzech fakultetów. Jest młodym, przystojnym, inteligentnym, zdrowym, zakochanym ze wzajemnością w Ali. Wydaje się, że nic mu do szczęścia nie potrzeba.
A jednak dąży do czegoś więcej: do zmian w swojej rodzinie, do jej udoskonalenia, do dokonania przemian w świecie. Mimo młodego wieku jest konserwatystą, trochę przez przekorę, przez bunt, gdyż jego rodzina jest bardzo nowoczesna. Chce przywrócić dawny ład i dawne zasady. Buntuje się przeciw anarchii, którą do jego domu wprowadzili rodzice zafascynowani nowoczesnością, brakiem norm i eksperymentami w sztuce.
W utworze padają momentami bardzo śmieszne stwierdzenia:
Będzie cytat
Postawa ta jest sama w sobie paradoksalna gdyż bunt który ma przyzwolenie nie jest już buntem,
Innym obliczem buntu może być postawa bohaterów książki Doroty Masłowskiej „Wojna polsko - ruska pod flagą biało - czerwoną”
Książka ta została okrzyknięta przez środowisko literackie, pierwszą „powieścią dresiarską”. Masłowska stara się przemycić jak najwięcej z tego świata. Stara się dać czytelnikowi jak najwięcej do przemyślenia.
Głównym bohaterem owej książki jest Cichy. Czytając tę książkę możemy stwierdzić iż jego świat jest strasznie nierealistyczny, zagmatwany i składający się z różnych wydawało by się, mało znaczących zdarzeń. Jak się okazuje główny bohater jest młodym człowiekiem nadużywających narkotyków. W książce jest przedstawionych kilka dni z jego życia. W każdym dniu Cichy zażywa amfetaminę. Masłowska w opisywaniu świata widzianego oczami Cichego używa typowo „dresiarskiego” języka.
Mowa Silnego, mowa Magdy, Andżeli, Arlety, Nataszy i innych postaci z tej powieści jest tandetną, zrakowaciałą odmianą polszczyzny, a jednocześnie czai się w niej jakaś odnowicielska energia. Konstrukcje językowe i porównania, których używają, pasożytują na normach językowych, leksykalnych, gramatycznych, składniowych. Psują je, kaleczą, wywracają, korumpują, ale siła śmiesząca tego języka ma w sobie energię karnawału lumpen-nihilistów. Ale takich, mówiąc językiem jej prozy, co prawdziwą kulturę i sztukę mają na nie.
Cytaty:
„Ona patrzy na mnie dość z oburzeniem, jak gdybym nie wiedział o elementarnych podstawach moralnych. Mówi do mnie tak: A jakbyś się czuł, gdyby cię zabijano bez twojej zgody? Gdybyś nawet nie był tego nieświadomy, wobec tego bezbronny? Zresztą przekonasz się o tym. Ponieważ świat jest już na krawędzi. Gdy patrzę rankiem przez balkon, wiem jedno, świat ginie, umiera. Środowisko naturalne. Człowieczeństwo do reszty zdegenerowane. Powszechna nadwaga. Otyłość. Smutek. Amerykanizacja gospodarki. Rozumiesz te wszystkie fakty? Zanieczyszczenie CV. Azbest. VTC. My jako ludzie jesteśmy skończeni. To koniec.”
„Ona na to mówi takie wyznanie: nie wiem, czy wiesz, ale nie wierzę w Boga. Boga nie ma, bo skazał swe dzieci na cierpienie i śmierć. Boga nie ma ot i już. Ani w kościele, ani nigdzie. Kategorycznie w to nie wierzę, choćbyś nie wiem, jak mnie przekonywał. Jest wyłącznie szatan. Żaden argument nie zadziała przeciwko mym poglądom, bym mogła z nich zrezygnować. To jedyne co ci powiem w tym temacie. Czarna Biblia musisz tę lekturę przeczytać, przeanalizować, gdyż to najlepsza moja lektura przez całe liceum ekonomiczne, najlepsza moja szkoła poglądów. Szczególny rozdział, w którym mówi się o tak zwanych energetycznych wampirach, które zabierają z ciebie energię, nie zostawiając ci nic, tacy ludzie. Taki właśnie był mój chłopak Robert Sztorm który pozbawił mnie wszystkiego.”
„Choć sam postuluje za niezanieczyszczaniem przyrody przez amerykańskie przedsiębiorstwo, jej mowa nieco mnie zaszokowała. Są to jakby moje myśli o charakterze antyglobalistycznym, lecz niezupełnie do końca. Bardziej histeryczne, bez trzeźwości, bez równowagi.”
Angela do złudzenia przypomina jedną z fanek która przychodzi do Wokalisty z książce Krzysztofa Vargi. Ma swoje ideały i mądre poglądy. Jednak są one tak wynaturzone i przestawione w tak banalny sposób, że nie mają siły przebicia. Są ona także histeryczne i bez trzeźwego spojrzenia. Angela patrzy globalnie nie postrzegając, że jej mały świat jest nieuporządkowany. Angela używa wyniosłych porównań porównuje swojego byłego chłopaka do wampira z biblii satanistycznej. Wydaje się być rozgoryczona faktem, iż została porzucona.
Cichy natomiast jest stałym bywalcem dyskotek i nocnych klubów. Ma problemy z narkotykami. Wydaje się być przedstawicielem subkultury, bądź kontrkultury dresarskiej. Wskazuje na to jego język, który jest dość wulgarny, jego zachowanie (np. wymuszenie coli i krótkofalówek w restauracji mc donalds). Jego spojrzenie na świat nie jest do końca realne, gdyż Cichy jest pod wpływem narkotyków. Natomiast pewnym jest to, że Cichy jako młody człowiek ma swoje poglądy. Bardzo często powtarza że jego poglądy są skrajano lewicowe. Nie tłumaczy jednak na czym one polegają oraz w jaki sposób się one objawiają. Być może jest to jakaś poza, a bycie lewicowym jest „bezpieczniejsze”.
Podobny obraz młodzieży przedstawia nam Robert Gliński w filmie „Cześć Tereska”.
Główna bohaterka jest nastolatką. Wychowuje się w biednej dzielnicy. Jej rodzice z trudem wiążą koniec z końcem. Tereska jednak stara się być pomocna, a przynajmniej nie utrudniać życia domowego. Tereska śpiewa w chórze, lubi projektować ubrania. Ma swoje marzenia. Marzy o pracy jako projektantka mody, o kochającej rodzinie. Gdy kończy gimnazjum nie dostaje się do liceum i matka namawia ją do pójścia do Technikum Krawieckiego. W technikum wpada w złe towarzystwo - poznaje Renatę. Zaczynają się kradzieże, alkohol, papierosy. Tereska „dostosowywuje” się do otoczenia. Cały film kończy się zbrodnią. Tereska zabija Edka - mężczyznę na wózku.
Nieco inaczej pokazuje młodzież Małgorzata Hillar w swoim wierszu pt. „My z Drugiej połowy XX wieku”:
My z drugiej połowy XX wieku
My z drugiej połowy XX wieku
rozbijający atomy
zdobywcy księżyca
wstydzimy się
miękkich gestów
czułych spojrzeń
ciepłych uśmiechów
Kiedy cierpimy
wykrzywiamy lekceważąco wargi
Kiedy przychodzi miłość
wzruszamy pogardliwie ramionami
Silni cyniczni
z ironicznie zmrużonymi oczami
Dopiero późną nocą
przy szczelnie zasłoniętych oknach
gryziemy z bólu ręce
umieramy z miłości
Małgorzata Hillar ukazuje nasze prawdziwe, niezafałszowane wnętrze, pomimo iluzji o rzekomej obojętności, jaką wokół siebie tworzymy. Zachłyśnięci osiągnięciami ludzkiego rozumu, zdobyczami techniki, o których nasi romantyczni przodkowie nawet nie śnili, podbojem kosmosu, wiekopomnymi wynalazkami, przybraliśmy maskę nieczułych, bezdusznych automatów. Bezgranicznie hołdując rozumowi wstydzimy się odruchów serca, subtelnych wyznań, ciepłej rozmowy kojącej jakże poranioną duszę. Nasze życie przypomina teatr, w którym lekarstwem na każdy przejaw uczuciowości jest cyniczny uśmiech, ironiczny komentarz i pogardliwe wzruszenie ramionami. Zachłyśnięci swoją doskonałością i niezależnością, krztusimy się, gdy przestajemy udawać. Toczymy ciągłą walkę ze sobą i własną duszą, która pragnie wykrzyczeć wszystkie stłamszone emocje. W rzeczywistości jesteśmy nieszczęśliwi i osamotnieni, bezradni z naszą uczuciowością w świecie zimnego intelektualizmu i powierzchowności. Mimo upływu czasu my, jako ludzie, się nie zmieniamy. To świat wokół nas się zmienia. „Dopiero późną nocą przy szczelnie zasłoniętych oknach gryziemy z bólu ręce umieramy z miłości”. Dopiero wtedy zdejmujemy szczelne bandaże z naszej płaczącej, poranionej duszy.
Przez ten cały czas na ekranie mogą oglądać państwo film „Przystanek Woodstock Najgłośniejszy Film Polski”. Ukazuje on, właśnie taki świat. Świat stworzony przez młodzież na przystanku Woodstock w Żarach. Film jest pozbawiony wszelkich komentarzy króluje w nim tylko obraz i muzyka. Młodzież ta jest pogodna radosna. Tańczy śpiewa, bawi się. Jest to ich świat który sami sobie stworzyli, i to jak on będzie wyglądał w danej chwili zależy od nich samych. Możemy w nim zobaczyć jak młodzież się zachowuje, ubiera. Widzimy w nim pracę „Pokojowego Patrolu”, złożonego z młodych ludzi, którzy są przeszkoleni w udzielaniu pierwszej pomocy. PP dba także o porządek na Przystanku Woodstock, a ich praca jest wynikiem chęci i dobrej woli, gdyż za swoją pracę nie dostają żadnego świadczenia. Czasem jedynie uśmiech od osoby której pomogli lub jedno słowo: „Dziękuję”.
Teraz chciałbym zaprezentować wypowiedź Krzysztof „Grabaża” Grabowskiego, wokalisty Strachów na Lachy oraz Pidżamy Porno. Zespołów które kilkakrotnie występowały na wyżej wymienionym festiwalu. Wypowiedź pochodzi z Reportażu pt. „Trwajmy w Rock n' rollu”
FRAGMENT
Podsumowując: Młodzież jest nastawiona buntowniczo. Szuka nowych wyzwań, stara się znaleźć swoje miejsce w świecie. Czasami próbuje uciekać od swoich problemów popadając w alkoholizm, narkomanię. Jednak współczesny młody człowiek nie jest pozbawiony uczuć. Może często je tłumi pod zasłoną cynizmu i obojętności, lecz w głębi serca ma pewną wrażliwość. W każdym młodym człowieku drzemie ogromny potencjał i tylko od niego samego zależy jak go wykorzysta: może pomagać innym ale może także być chuliganem. Przygotowując moją pracę doszedłem do wniosku, że młodzież na przestrzeni stuleci jest podobna, to świat się zmienia. Może młody człowiek inaczej się ubiera, używa innego języka - slangu, lecz świadomie, bądź nieświadomie jesteśmy podobni do nasz rówieśników poprzednich pokoleń.
Na koniec chciałbym zaprezentować państwu wiersz Mariusza Parlickiego - poety, prozaika, satyryka, krytyka literackiego, eseisty pt. „Młodość” który będzie doskonałym podsumowaniem.
Czas życia chwilą, radości mgnieniem,
Pierwszą miłością i pierwszym grzechem,
Czas, gdy przestaje dusza i serce
Być wiernym myśli rodziców echem.
Czas tyleż piękny, ile naiwny,
Tyle radości w nim, co zawodów,
Czas, który z czasem wyda się dziwny,
Czas niczym bukiet z rajskich ogrodów.