ZESZYTY PROBLEMOWE POST
PÓW NAUK ROLNICZYCH 2009 z. 534: 83-94
WPA
YW RÓśNYCH W
GLOWODANÓW NA WZROST
I ROZWÓJ LILIOWCA in vitro 1
Ludwika Kawa-Miszczak, El\
bieta Węgrzynowicz-Lesiak, Eleonora
Gabryszewska, Justyna Góraj, Marian Saniewski
Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa im. Szczepana PieniÄ…\
ka w Skierniewicach
Wstęp
W kulturach tkankowych węglowodany dodawane do po\
ywek są niezbędnym
czynnikiem od\
ywczym dla rosnących i ró\
nicujących się tkanek. Ponadto działają jako
induktory bÄ…dz
represory genów i tym samym regulują wzrost i rozwój tkanek oraz
zachodzÄ…ce w nich procesy metaboliczne [KOCH 1996]. OdgrywajÄ… wa\
nÄ… rolÄ™ w
przekazywaniu sygnałów indukujących morfogenezę, wzrost komórek i odpowiedz
na
stres [HO i in. 2001]. Cukry, a zwłaszcza alkohole cukrowe (sorbitol, mannitol),
oddziałują na procesy wzrostu i rozwoju tkanek równie\
poprzez wpływ na
osmolarność po\
ywki [NETO, OTONI 2003; STAIKIDOU i in. 2005]. Poszczególne
węglowodany mogą mieć ró\
ny wpływ na morfogenezę in vitro. Na przykład glukoza i
sacharoza sÄ… najlepszymi z
ródłami węgla w rozmna\
aniu odmian i klonów Vaccinium
[DEBNATH 2005], glukoza dla roślin z rodzaju Prunus [BORKOWSKA, SZCZERBA 1991],
sorbitol dla gatunków z rodzaju Rosaceae [COFFIN i in. 1976], a maltoza w indukcji
somatycznej embriogenezy i androgenezy [JEANNIN i in. 1995]. Jednak\
e najczęściej
stosowanym w po\
ywkach węglowodanem jest sacharoza, która pod wpływem
inwertazy wydzielanej przez tkanki do po\
ywki, jest rozkładana do glukozy i fruktozy
[UEDA i in. 1974; TREMBLAY, TREMBLAY 1995]. Z tego względu eksplantaty rosnące na
po\
ywce majÄ… mo\
liwość korzystania z mieszaniny ró\
nych cukrów: sacharozy,
glukozy i fruktozy. W wielu przypadkach dla optymalnego wzrostu i rozwoju roślin
danego gatunku czy odmiany w warunkach in vitro niezwykle istotny jest nie tylko
rodzaj, ale i stÄ™\
enie u\
ytego cukru.
Celem badań było poznanie wpływu ró\
nych cukrów na wzrost i rozwój liliowca
in vitro oraz na akumulację chlorofilu i węglowodanów w pędach.
Materiał i metody
Materiał roślinny stanowiły pędy przybyszowe wybranego klonu hodowlanego
Hemerocallis × hybrida, pochodzÄ…ce z rozmna\
ania in vitro. Eksplantaty umieszczano
na po\
ywce podstawowej MS [MURASHIGE, SKOOG 1962] zestalonej agarem, o pH 5,6
ustalonym przed sterylizacjÄ…. Po\
ywkę uzupełniano regulatorami wzrostu: 6-
benzyloaminopurynÄ… (BAP)  2 mgÅ"dm-3, kinetynÄ…  2 mgÅ"dm-3, 2-izopentyloadeninÄ…
(2iP)  2 mgÅ"dm-3, tidiazuronem (TDZ)  0,03 mgÅ"dm-3 [LEMAC
SKA, GABRYSZEWSKA
2000]. Do po\
ywki dodawano sacharozÄ™, glukozÄ™, fruktozÄ™, maltozÄ™ i alkoholowe
1
Badania były finansowane przez MNiI, Grant Nr 2 P06R 034 29.
 L. Kawa-Miszczak i inni
84
pochodne cukrów  sorbitol i mannitol. Sacharozę i glukozę stosowano w stę\
eniach
10, 30 i 60 gÅ"dm-3, a pozostaÅ‚e cukry w stÄ™\
eniach 10 i 30 gÅ"dm-3. Po 6 tygodniach
prowadzenia kultur w fitotronie w temperaturze 20°C i przy 16-godzinnym oÅ›wietleniu,
mierzono liczbę i długość nowych pędów, liczbę liści, świe\
ą masę pędów i kalusa oraz
analizowano zawartość węglowodanów i chlorofilu w pędach. W ka\
dej kombinacji
było po 5 powtórzeń, powtórzeniem był słoik z 5 eksplantatami. Pędy z 1 słoika
przeznaczono do oznaczania zawartości chlorofilu w świe\
ym materiale, a pozostałe
pędy liofilizowano (po uprzednim odcięciu kalusa). Zawartość glukozy, fruktozy,
sacharozy i skrobi w liofilizowanym materiale oznaczano metodami enzymatycznymi,
stosując zestawy testów (Boehringer Mannheim GmbH Biochemicals, Niemcy).
Zawartość chlorofilu oznaczano metodą Bruinsma [BRUINSMA 1963]. Analizy wykonano
w 4 powtórzeniach. Wyniki doświadczenia opracowano statystycznie metodą analizy
wariancji. Do oceny istotności ró\
nic pomiędzy średnimi zastosowano test t-Duncana
przy poziomie istotności 5%.
Wyniki i dyskusja
Wzrost i namna\
anie pędów liliowca in vitro było uzale\
nione nie tylko od
rodzaju, ale równie\
od stÄ™\
enia cukru dodanego do po\
ywki. Najwięcej nowych pędów
formowało się na po\
ywce zawierajÄ…cej sacharozÄ™ (rys. 1A i 2, fot. 1). Przy czym na
po\
ywce z 30 gÅ"dm-3 sacharozy formowaÅ‚o siÄ™ wiÄ™cej nowych pÄ™dów, z wiÄ™kszÄ… liczbÄ…
liści, ni\
na po\
ywce z 10 i 60 gÅ"dm-3 sacharozy. W traktowaniu tym, wiÄ™ksza byÅ‚a
równie\
świe\
a masa pędów (rys. 3A). Natomiast masa kalusa (rys. 3B) i sucha masa
pędów (dane nieprzedstawione) była wy\
sza przy 60 gÅ"dm-3 sacharozy. Wszystkie
badane cukry zastosowane w stÄ™\
eniu 30 gÅ"dm-3 w wiÄ™kszym stopniu oddziaÅ‚ywaÅ‚y na
wzrost i namna\
anie się pędów liliowca, ni\
w pozostałych stę\
eniach. Jednak\
e na
po\
ywkach zawierajÄ…cych glukozÄ™, fruktozÄ™ czy maltozÄ™ w stÄ™\
eniu 30 gÅ"dm-3
formowało się mniej pędów, z mniejszą liczbą liści i o ni\
szej świe\
ej masie, ni\
przy
30 gÅ"dm-3 sacharozy, ale dÅ‚ugość pojedynczych pÄ™dów byÅ‚a podobna (rys. 1, 2 i 3).
Natomiast dodanie sorbitolu do po\
ywki w mniejszym stopniu wpływało na wzrost
pędów, a na po\
ywce zawierającej mannitol obserwowano brak wzrostu pędów liliowca
(rys. 1, 2 i 3).
Wpływ stę\
enia sacharozy w po\
ywce na wzrost roślin in vitro wykazano
w prowadzonych wcześniej doświadczeniach nad namna\
aniem pędów Clematis
pitcheri. Stwierdzono, \
e zastosowanie niskiego stÄ™\
enia sacharozy (10 gÅ"dm-3)
zwiększało współczynnik namna\
ania oraz stymulowało wzrost wydłu\
eniowy pędów
powojnika, przy czym wpływ stę\
enia sacharozy był uzale\
niony od temperatury
prowadzenia kultur. Wy\
sze stÄ™\
enie sacharozy w po\
ywce (30 gÅ"dm-3) ograniczaÅ‚o
powstawanie i wzrost elongacyjny pędów bocznych, w mniejszym stopniu wpływając
na wzrost pędu głównego [GABRYSZEWSKA i in. 2008]. Równie\
w przypadku Nicotiana
plumbaginifolia wysokie stÄ™\
enia heksoz hamowały proces regeneracji pędów [CABOCHE
1987]. Natomiast u kilku odmian Vaccinium corymbosum obserwowano, \
e wzrost
stÄ™\
enia sacharozy w po\
ywce silnie stymulował powstawanie pędów bocznych, jednak
optymalne stÄ™\
enie było ró\
ne dla poszczególnych odmian [CAO i in. 2003].
 WPA
YW RÓśNYCH W
GLOWODANÓW NA WZROST ...
85
Rys. 1. Wpływ rodzaju i stę\
enia cukru w po\
ywce MS na liczbę pędów/eksplantat (A) oraz
długość pojedynczego pędu (B) liliowca; średnie oznaczone tą samą literą nie ró\
niÄ…
się istotnie według testu t-Duncana przy p=0,05
Fig. 1. Effect of the type and concentration of sugar in the MS medium on the number of
shoots/explant (A) and the length of single shoot (B) of Hemerocallis; means with
the same letters are not different according to t-Duncan s test at p=0.05
 L. Kawa-Miszczak i inni
86
10 g
30 g
60 g
Fot. 1. Wzrost pędów liliowca na po\
ywce zawierajacej sacharozÄ™ w stÄ™\
eniu 10, 30 i 60
gÅ"dm-3
Photo 1. The growth of Hemerocallis shoots on the medium containing sucrose at 10, 30 i 60
gÅ"dm-3
 WPA
YW RÓśNYCH W
GLOWODANÓW NA WZROST ...
87
Rys. 2. Wpływ rodzaju i stę\
enia cukru w po\
ywce MS na liczbę liści/eksplantat liliowca; średnie
oznaczone tą samą literą nie ró\
nią się istotnie według testu t-Duncana przy p=0,05
Fig. 2. Effect of the type and concentration of sugar in the MS medium on the number of
leaves/explant of Hemerocallis; means with the same letters are not different
according to t-Duncan s test at p=0.05
Porównując zawartość węglowodanów w pędach Clematis pitcheri rosnących in
vitro na po\
ywce z 10 i 30 gÅ"dm-3 sacharozy stwierdzono, \
e pędy akumulowały więcej
glukozy, fruktozy i skrobi na po\
ywce z wy\
szym stÄ™\
eniem sacharozy, nie
stwierdzono natomiast obecności sacharozy w pędach [KAWA-MISZCZAK i in. 2008].
Podobne zale\
ności obserwowano w prezentowanych badaniach. Niezale\
nie od
rodzaju cukru w po\
ywce, pędy liliowca nie zawierały sacharozy. W kulturach pro-
wadzonych na po\
ywce z sacharozą, akumulacja glukozy, fruktozy i skrobi w pędach
była tym wy\
sza, im wy\
sze było stę\
enie sacharozy w po\
ywce, a pędy zawierały
więcej glukozy i fruktozy ni\
skrobi (rys. 4). W przypadku kultur Clematis pitcheri,
zwłaszcza rosnących na po\
ywce z 30 gÅ"dm-3 sacharozy, najwy\
sza była w pędach
zawartość skrobi [KAWA-MISZCZAK i in. 2008]. Równie\
w pędach Clematis  The
President rosnÄ…cych in vitro wykazano wysoki poziom skrobi [LEES i in. 1991]. Skrobia
była tak\
e głównym węglowodanem w pędach piwonii zielnej  Jadwiga w fazie
namna\
ania [GABRYSZEWSKA, KAWA-MISZCZAK 2006]. W prezentowanych badaniach
stwierdzono, \
e zwiększenie stę\
enia maltozy w po\
ywce z 10 do 30 gÅ"dm-3 znacznie
nasilało akumulację węglowodanów w pędach (rys. 4). Natomiast wzrost stę\
enia
glukozy czy fruktozy w po\
ywce nie wpływał na zawartość skrobi w pędach,
stymulując równocześnie akumulację glukozy i fruktozy. Najwięcej skrobi
akumulowały pędy rosnące na po\
ywce z sorbitolem, przy czym pędy te zawierały
śladowe ilości glukozy i fruktozy. Odwrotnie w przypadku pędów rosnących na
po\
ywce z mannitolem. Przy wy\
szym stÄ™\
eniu mannitolu (30 gÅ"dm-3) pÄ™dy
akumulowały glukozę i fruktozę, a nie zawierały skrobi (rys. 4).
 L. Kawa-Miszczak i inni
88
Rys. 3. Wpływ rodzaju i stę\
enia cukru w po\
ywce MS na świe\
ą masę pędów liliowca (bez
kalusa) (A) oraz świe\
ą masę kalusa (B) z 1 powtórzenia; średnie oznaczone tą samą
literą nie ró\
nią się istotnie według testu t-Duncana przy p=0,05
Fig. 3. Effect of the type and concentration of sugar in the MS medium on the fresh weight
of shoots of Hemerocallis (without callus) (A) and fresh weight of callus (B) from 1
replicate; means with the same letters are not different according to t-Duncan s test at
p=0.05
Tabela 1; Table 1
Zawartość chlorofilu (µgÅ"100 mg-1 Å›wie\
ej masy) w pędach liliowca z zale\
ności
od rodzaju i stÄ™\
enia cukru w po\
ywce MS
 WPA
YW RÓśNYCH W
GLOWODANÓW NA WZROST ...
89
Chlorophyll content (µgÅ"100 mg-1 fresh weight) in Hemerocallis shoots depending
on the type and concentration of sugar in the MS medium
Cukier; Sugar StÄ™\
enie cukru
Sugar concentration (gÅ"dm-3)
10 30 60
Chlorofil a; Chlorophyll a
Sacharoza; Sucrose 16,5 f 9,7 c 8,0 b
Glukoza; Glucose 12,8 e 10,3 cd 12,3 e
Fruktoza; Fructose 11,4 de 15,4 f -
Maltoza; Maltose 9,3 bc 18,8 g -
Sorbitol; Sorbitol 18,4 g 21,2 h -
Mannitol; Mannitol 5,4 a 5,6 a -
Chlorofil b; Chlorophyll b
Sacharoza; Sucrose 5,7 f 4,3 de 2,7 a
Glukoza; Glucose 5,2 f 4,1 c-e 4,5 e
Fruktoza; Fructose 4,1 c-e 5,4 f -
Maltoza; Maltose 3,5 bc 7,2 g -
Sorbitol; Sorbitol 7,0 g 7,2 g -
Mannitol; Mannitol 3,8 b-d 3,2 ab -
Chlorofil a+b; Chlorophyll a+b
Sacharoza; Sucrose 21,6 f 13,4 bc 10,3 a
Glukoza; Glucose 17,4 e 13,9 bc 16,4 de
Fruktoza; Fructose 15,1 cd 20,0 f -
Maltoza; Maltose 12,5 b 25,3 g -
Sorbitol; Sorbitol 24,8 g 27,4 h -
Mannitol; Mannitol 8,9 a 8,4 a -
średnie oznaczone tą samą literą nie ró\
nią się istotnie według testu t-Duncana przy p=0,05, oddzielnie dla
chlorofilu a, b i a+b; means with the same letters are not different according to t-Duncan s test at p=0.05,
separately for chlorophyll a, b and a+b
 L. Kawa-Miszczak i inni
90
 WPA
YW RÓśNYCH W
GLOWODANÓW NA WZROST ...
91
Rys. 4. Zawartość węglowodanów (w 100 g suchej masy), glukozy (A), fruktozy (B) i skrobi (C),
w pędach liliowca w zale\
ności od rodzaju i stę\
enia cukru w po\
ywce MS; średnie
oznaczone tą samą literą nie ró\
nią się istotnie według testu t-Duncana przy p=0,05,
oddzielnie dla A, B i C
Fig. 4. The level of carbohydrates (in 100 g of dry matter), glucose (A), fructose (B) and
starch (C), in Hemerocallis shoots after theit growth on the MS medium with dif-
ferent types and concentrations of sugar; means with the same letters are not different
according to t-Duncan s test at p=0.05, separately for A, B and C
Analizując zawartość chlorofilu w pędach liliowca stwierdzono, \
e w przeli-
czeniu na jednostkę świe\
ej masy poziom chlorofilu był najwy\
szy w pędach rosnących
na po\
ywce zawierajÄ…cej sorbitol, a najni\
szy na po\
ywce z mannitolem (tab. 1).
Wysoką zawartością chlorofilu charakteryzowały się równie\
pędy rosnące na
po\
ywkach z maltozÄ… i fruktozÄ…, przy wy\
szych stÄ™\
eniach tych cukrów (30 gÅ"dm-3).
StÄ™\
enie glukozy w po\
ywce w niewielkim stopniu wpływało na zawartość chlorofilu w
pędach. Natomiast w przypadku pędów rosnących na po\
ywce z sacharozÄ…, przy 10
gÅ"dm-3 zawartość chlorofilu byÅ‚a najwy\
sza i obni\
ała się wraz ze wzrostem stę\
enia
tego cukru w po\
ywce (tab. 1). Inne wyniki uzyskano w badaniach dotyczÄ…cych
wpływu stę\
enia sacharozy i soli azotowych w po\
ywce oraz temperatury prowadzenia
kultur na zawartość chlorofilu w pędach Clematis pitcheri [KAWA-MISZCZAK i in. 2009].
Zawartość chlorofilu była najwy\
sza w pÄ™dach rosnÄ…cych w 20°C, ni\
sza w 25°C,
a najni\
sza w 15°C. Obni\
enie poziomu związków azotowych w po\
ywce do 50%
normalnego składu po\
ywki MS stymulowało akumulację chlorofilu w pędach
Clematis, natomiast wpływ stę\
enia sacharozy w po\
ywce był niewielki [KAWA-
MISZCZAK i in. 2009]. Rodzaj i stÄ™\
enie cukru oraz soli azotowych dodanych do po\
ywki
mogą wpływać nie tylko na wzrost i rozwój roślin w warunkach in vitro, w tym na
zawartość chlorofilu i intensywność fotosyntezy, ale równie\
na aklimatyzację roślin w
warunkach ex vitro [LEES i in. 1991; GUIDI i in. 1998; JAIN i in. 1999; SOTIROPOULOS i in.
2005].
Wnioski
 L. Kawa-Miszczak i inni
92
1. Wzrost i rozwój liliowca in vitro zale\
ał od rodzaju i stę\
enia cukru w po\
ywce.
2. Wszystkie badane cukry dodane do po\
ywki w stÄ™\
eniu 30 gÅ"dm-3 wpÅ‚ywaÅ‚y
korzystniej na wzrost pędów ni\
w pozostałych zastosowanych stę\
eniach.
3. Sacharoza w stÄ™\
eniu 30 gÅ"dm-3 w najwiÄ™kszym stopniu zwiÄ™kszaÅ‚a współczynnik
namna\
ania, liczbę liści i świe\
ą masę pędów.
4. Rodzaj i stÄ™\
enie cukru w po\
ywce wpływało na zawartość węglowodanów w
pędach.
5. Dodanie do po\
ywki alkoholi cukrowych, bez dodatkowego z
ródła węgla, nie
wpływało korzystnie na wzrost liliowca, ale pędy rosnące na po\
ywce
z sorbitolem zawierały najwięcej chlorofilu.
Literatura
BORKOWSKA B., SZCZERBA J. 1991. Influence of different carbon sources on invertase
activity and growth of sour cherry (Prunus cerasus L.) shoot cultures. J. Exp. Bot. 42:
911-915.
BRUINSMA J. 1963. The quantitative analysis of chlorophyll a and b in plant extracts.
Phytochem. Phytobiol. (Chlor. Metabol. Symp.) 2: 241-249.
CABOCHE M. 1987. Nitrogen, carbohydrate and zinc requirements for the efficient in-
duction of shoot morphogenesis from protoplast-derived colonies of Nicotiana plum-
baginifoli. Plant Cell Tiss. Org. Cult. 8: 197-206.
CAO X., FORDHAM I., DOUGLASS L., HAMMERSCHLAG F. 2003. Sucrose level influences
micropropagation and gene delivery into leaves from in vitro propagated highbush
blueberry shoots. Plant Cell Tiss. Org. Cult. 75: 255-259.
COFFIN R., TAPER C.D., CHONG C. 1976. Sorbitol and sucrose as carbon source for callus
culture of some species of Rosaceae. Can. J. Bot. 54: 547-551.
DEBNATH S.C. 2005. Effects of carbon source and concentration on development of
lingonberry (Vaccinium vitis-idaea L.) shoots cultivated in vitro from nodal explants. In
Vitro Cell. Dev. Biol.  Plant 41: 145-150.
GABRYSZEWSKA E., KAWA-MISZCZAK L. 2006. Zawartość węglowodanów w kulturach
piwonii zielnej w fazie namna\
ania. XI Ogólnopolska Konferencja Kultur in vitro
i Biotechnologii Roślin  Kultury in vitro podstawą biotechnologii roślin , Między-
zdroje, 6-9 września 2006, PRINT GROUP Daniel Krzanowski, Szczecin, Streszczenia:
36.
GABRYSZEWSKA E., KAWA-MISZCZAK L., W
GRZYNOWICZ-LESIAK E., SANIEWSKI M. 2008.
Wpływ temperatury oraz zró\
nicowanego poziomu węgla i azotu w po\
ywce na wzrost i
rozwój Clematis pitcheri in vitro. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 524: 73-81.
GUIDI L., LOREFICE G., PARDOSSI A., MALORGIO F., TOGNONI F., SOLDATINI G.F. 1998.
Growth and photosynthesis of Lycopersicon esculentum (L.) plants as affected by
nitrogen deficiency. Biol. Plant. 40: 235-244.
HO S.L., CHAO Y.C., TONG W.F., YU S.M. 2001. Sugar coordinately and differentially
regulates growth- and stress-related gene expression via a complex signal transduction
network and multiple control mechanisms. Plant Physiol. 125: 877-890.
JAIN V., PAL M., LAKKINENI K.C., ABROL Y.P. 1999. Photosynthetic characteristics in two
wheat genotypes as affected by nitrogen nutrition. Biol. Plant. 42: 217-222.
JEANNIN G., BRONNER R., HAHNE G. 1995. Somatic embryogenesis and ogranogenesis
 WPA
YW RÓśNYCH W
GLOWODANÓW NA WZROST ...
93
induced on the immature zygotic embryo of sunflower (Helianthus annuus L.) cultivated
in vitro: role of the sugar. Plant Cell Rep. 15: 200-204.
KAWA-MISZCZAK L., GABRYSZEWSKA E., W
GRZYNOWICZ-LESIAK E., SANIEWSKI M. 2008.
Carbohydrate content in Clematis pitcher shoots cultured in vitro depending on tem-
perature and on the level of sucrose and nitrogen in the medium. Zesz. Probl. Post.
Nauk Rol. 524: 349-355.
KAWA-MISZCZAK L., W
GRZYNOWICZ-LESIAK E., GABRYSZEWSKA E., SANIEWSKI M. 2009.
Effect of sucrose and nitrogen level in the medium on chlorophyll and anthocyanin
content in Clematis pitcheri shoots cultured in vitro at different temperature. J. Fruit
Ornam. Plant Res. (w druku).
KOCH K.E. 1996. Carbohydrate modulated gene expression in plants. Annu. Rev. Plant
Physiol. Plant Mol. Biol. 47: 509-540.
LEES R.P., EVANS E.H., NICHOLAS J.R. 1991. Photosynthesis in Clematis,  The President ,
during growth in vitro and subsequent in vivo acclimatization. J. Exp. Bot. 42: 605-610.
LEMAC
SKA U., GABRYSZEWSKA E. 2000. Rozmna\
anie liliowca in vitro. Zesz. Nauk. ISK
7: 291-296.
MURASHIGE T., SKOOG F. 1962. A revised medium for rapid growth and bio-assays with
tobacco tissue cultures. Physiol. Plant. 15: 473-497.
NETO V.B.P., OTONI W.C. 2003. Carbon sources and their osmotic potential in plant
tissue culture: does it matter? Sci. Hort. 97: 193-202.
SOTIROPOULOS T.E., MOUHTARIDOU G.N., THOMIDIS T., TSIRAKOGLOU V., DIMASSI K.N.,
THERIOS I.N. 2005. Effects of different N-sources on growth, nutritional status, chlo-
rophyll content, and photosynthetic parameters of shoots of the apple rootstock MM 106
cultured in vitro. Biol. Plant. 49: 297-299.
STAIKIDOU I., WATSON S., HARVEY B.M.R., SELBY C. 2005. Narcissus bulblet formation in
vitro: effect of carbohydrate type and osmolarity of the culture medium. Plant Cell Tiss.
Org. Cult. 80: 313-320.
TREMBLAY L., TREMBLAY F.M. 1995. Maturation of black spruce somatic embryos: su-
crose hydrolysis and resulting osmotic pressure of the medium. Plant Cell Tiss. Org.
Cult. 42: 39-46.
UEDA Y., ISHAYAMA H., FUKUI M., NISHI A. 1974. Invertase in cultured Daucus carota
cells. Phytochemistry 13: 383-387.
SÅ‚owa kluczowe: Hemerocallis, mikrorozmna\
anie, akumulacja węglowodanów,
zawartość chlorofilu
Streszczenie
Badano wpływu ró\
nych węglowodanów na wzrost i rozwój liliowca in vitro. Do
po\
ywki MS dodawano cytokininy oraz sacharozÄ™, glukozÄ™, fruktozÄ™, maltozÄ™ i
alkoholowe pochodne cukrów, sorbitol i mannitol. Sacharozę i glukozę stosowano w
stÄ™\
eniach 10, 30 i 60 gÅ"dm-3, a pozostaÅ‚e cukry w stÄ™\
eniach 10 i 30 gÅ"dm-3. Po 6
tygodniach wzrostu kultur w 20°C mierzono liczbÄ™ i dÅ‚ugość pÄ™dów, liczbÄ™ liÅ›ci, Å›wie\
Ä…
masę pędów i kalusa oraz zawartość węglowodanów i chlorofilu w pędach. Wszystkie
badane cukry dodane do po\
ywki w stÄ™\
eniu 30 gÅ"dm-3 wpÅ‚ywaÅ‚y korzystniej na wzrost
pędów ni\
w pozostałych zastosowanych stę\
eniach. Najwięcej nowych pędów z
największą liczbą liści i o najwy\
szej świe\
ej masie formowało się na eksplantatach
umieszczonych na po\
ywce zawierajÄ…cej 30 gÅ"dm-3 sacharozy, ale zawartość chlorofilu
 L. Kawa-Miszczak i inni
94
była wy\
sza w pędach rosnących na po\
ywce z 10 gÅ"dm-3 sacharozy. Im wy\
sze było
stÄ™\
enie sacharozy w po\
ywce, tym pędy akumulowały więcej węglowodanów.
Niezale\
nie od rodzaju cukru w po\
ywce, pędy liliowca nie zawierały sacharozy. Pędy
rosnÄ…ce na po\
ywce z sorbitolem akumulowały najwięcej skrobi i zawierały najwięcej
chlorofilu, ale wpływ sorbitolu na wzrost pędów był niewielki. Natomiast na po\
ywce
zawierającej mannitol obserwowano brak wzrostu pędów.
EFFECT OF VARIOUS SUGARS ON THE GROWTH
AND DEVELOPMENT OF Hemerocallis in vitro
Ludwika Kawa-Miszczak, El\
bieta Węgrzynowicz-Lesiak, Eleonora Gabryszewska,
Justyna Góraj, Marian Saniewski
Research Institute of Pomology and Floriculture, Skierniewice
Key words: Hemerocallis, micropropagation, carbohydrate accumulation, chlo-
rophyll content
Summary
The effect of carbohydrate type on the growth and development of Hemerocallis
in vitro was studied. MS medium supplemented with cytokinins and sucrose, glucose,
fructose, maltose, sorbitol and mannitol was used. Sucrose and glucose were provided at
10, 30 and 60 gÅ"dm-3 and other sugars at 10 and 30 gÅ"dm-3. After 6 weeks of culture at
20°C the number and length of shoots, number of leaves, fresh weight of shoots and
callus were measured. The content of carbohydrate and chlorophyll in shoots was also
determined. All sugars added at 30 gÅ"dm-3 had better effect on the shoot growth than at
other concentrations used. As compared to other sugar types and concentrations, on the
medium with 30 gÅ"dm-3 of sucrose, the highest stimulation of plantlets growth and
development occurred. The higher concentration of sucrose in the medium the lower
level of chlorophyll and the higher content of carbohydrates in plantlets. Regardless of
the sugar used no sucrose was found in shoots. The highest accumulation of starch in
shoots took place after the addition of sorbitol to the medium. Explants cultured on the
medium with sorbitol also accumulated the highest level of chlorophyll but sorbitol had
a small effect on shoots growth. No shoots growth was observed on the medium with
mannitol.
Dr Ludwika Kawa-Miszczak
Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa im. Szczepana PieniÄ…\
ka
ul. Pomologiczna 18
96-100 SKIERNIEWICE
e-mail: [e-mail]