NASTROJE
NASTROJE
www.nastroje.pl zaburzenia afektywne w teorii i praktyce
ISSN 1896  0545
maj / czerwiec 2006 Nr 1
wywiadu od bliskich. Udo-
wodniono, Że rodzina znacz-
TrudnoĘci w rozpoznaniu choroby
nie "atwiej niŻ sam chory
dostrzega zmiany w jego za-
chowaniu. Brak wywiadu od
afektywnej dwubiegunowej
rodziny opóęnia prawid"owe
rozpoznanie. Dobrze zebra-
ny wywiad aŻ trzykrotnie
dr n. med. Iwona Koszewska II Klinika Psychiatryczna IPiN w Warszawie
zwi�ksza szans� na trafną
diagnoz�. Z tego powodu le-
Choroba afektywna dwu- Chorob� afektywną dwu- rzeł
depresyjnych, co piąty ją chorob� afektywną. Do- karz powinien dąŻy� do uzys-
biegunowa jest rozpoznawa- biegunową moŻna rozpozna�, pacjent mia" w tym okresie tyczy to zw"aszcza uzaleŻnieł

kania informacji o funkcjo-
na od ponad stu lat. KiedyĘ identyfikując wystąpienie zes- zmienioną diagnoz� na zabu- od substancji psychoaktyw- nowaniu spo"ecznym chore-
nazywana by"a psychozą po"u depresyjnego i mania- rzenia dwubiegunowe z po- nych. Szczególną grupą ry- go. Ale zdarza si�, zresztą
maniakalno-depresyjną, kalnego (lub hipomaniakal- wodu wystąpienia hipoma- zyka są ludzie m"odzi uŻywa-
obecnie  zaburzeniem afek- nego), oddzielonych okresem nii, co czwarty zaĘ  z powo- jący narkotyków, m�Żczyęni
tywnym dwubiegunowym. zdrowia lub wyst�pujących du pe"nej manii. Z innego uzaleŻnieni od alkoholu, ko-
od redakcji
Rokowanie w tej chorobie bezpoĘrednio po sobie. Pod- badania klinicznego wynika, biety  od leków uspo-
jest bardzo powaŻne z uwa- stawą rozpoznania są dane Że tylko u 1,5% chorych, któ- kajających. Problem nieroz-
gi na duŻe ryzyko zamachu kliniczne (w tym ocena oso- rzy przebyli depresj� w czasie poznawania zaburzeł
dwu-
W kwietniu byliĘmy
samobójczego, a takŻe zna- bowoĘci) uzupe"nione wywia- 20 lat obserwacji, stwierdza- biegunowych dotyczy takŻe
Ęwiadkami udanego debiutu
czną inwalidyzacj�. Okre- dem rodzinnym. Badania no chorob� afektywną o prze- osób z zaburzeniami osobo-
nowego ogólnopolskiego
Ęlenie  zaburzenie (ang. dodatkowe nie odgrywają biegu dwubiegunowym (cz�- woĘci, szczególnie z cechami
dziennika. Jego ukazanie si�
disorder) moŻe mylnie su- decydującej roli, gdyŻ rozpo- Ęciej typ I). Dane te Ęwiadczy� impulsywnoĘci, zmiennoĘci
poprzedzi"y analizy i debaty:
gerowa� "agodnoĘ� proble- znanie ustalone jest na pod- mogą o tym, Że przyczyną nastroju, chwiejnoĘcią afek-
czy jest miejsce na rynku dla
mu. Przy tak powaŻnym tywną.
kolejnej gazety? Obecnie
Cz�sto zdarza si�, Że inne zaburzenia psychiczne
zagroŻeniu istotne jest szyb- Stwierdza si�, Że przeci�tnie
trzymacie Pał
stwo w r�kach
kie ustalenie w"aĘciwego dopiero czwarty odwiedzony
pierwszy numer  Nastrojów
 maskują chorob� afektywną. Dotyczy to zwłaszcza
rozpoznania i podj�cie sto- lekarz psychiatra ustala po-
 m"odszego brata  Gazety
uzaleŻnieł
od substancji psychoaktywnych.
sownego leczenia. Najistot- prawną diagnoz� u pacjenta,
o padaczce . Decyzji
niejsze jest w"ączenie leków który przejawia objawy cho-
o wydawaniu pisma
normotymicznych, waŻne są stawie badania psychiatrycz- mylnych rozpoznał
moŻe roby dwubiegunowej. Czego
poĘwi�conego zaburzeniom
takŻe oddzia"ywania mające nego oraz zebrania wywiadu by� jednobiegunowy począ- w takim razie nie dostrzegli
afektywnym  w teorii
na celu edukacj� pacjenta chorobowego. tek choroby, gdyŻ pierwsza trzej pierwsi lekarze?
i praktyce nie poprzedza"y
i jego rodziny co do istoty Jak wynika z badał
, w pierw- mania w Życiu moŻe ujawni� Najcz�Ęciej do lekarza zg"a-
analizy, wynika"a ona raczej
choroby. szym roku choroby jedynie si� w póęnym okresie (cza- sza si� chory w depresji. Ob-
z intuicji. Toutes proportions
Szacuje si�, Że ustalenie prawi- co trzeci chory ma w"aĘciwie sem po 80. r.Ż.). Zdarza si� jawy depresyjne, w tym ryzy-
gard�es, mamy równieŻ
d"owego rozpoznania u pa- ustalone rozpoznanie. U po- teŻ cz�sto, Że lekarz nie ko samobójstwa, na tyle
intuicyjną nadziej�
cjentów cierpiących na cho- zosta"ych chorych rozpozna- rozpoznaje hipomanii/manii absorbują lekarza, Że w cza-
na sukces...
rob� afektywną dwubie- je si� nawracające zaburzenia w wywiadzie czy teŻ pomija sie tej wizyty nie zbiera wy-
gunową nast�puje zwykle po depresyjne. Mimo Że znacz- inne czynniki Ęwiadczące wiadu w kierunku manii.
Chcemy redagowa� pismo,
up"ywie kilkunastu lat od na cz�Ę� chorych przeby"a w o dwubiegunowoĘci. Pytani UwaŻa si�, Że lekarze gorzej
które b�dzie informowa"o,
początku wystąpienia pierw- tym czasie mani�, nie zostaje chorzy uwaŻają, Że lekarze znają kryteria manii, zw"a- inspirowa"o, pobudza"o
szcza hipomanii, aniŻeli de- do dyskusji. B�dziemy
presji. Lekarze nie pytają
zaprasza� do wspó"pracy
Rozpoznanie choroby afektywnej utrudniają:
o mani�, a jeĘli to robią, to
wybitnych specjalistów,
dopytują jedynie o nastrój
1. Zaburzenia psychiczne wspó"istniejące którzy w kolejnych numerach
maniakalny. Zapytanie pa- przygotują odpowiedzi na
2. Przebieg choroby (naprzemienny, typu rapid cycling, bez pe"nych remisji)
cjenta o zachowania mania- waŻne pytania  zaczynamy
3. Obraz nawrotów (stan mieszany, mania psychotyczna, draŻliwoĘ�)
kalne, a nie tylko o nastrój,
od tego, co utrudnia
4. Brak wywiadu obiektywnego znacznie zwi�ksza szans� na rozpoznawanie choroby
identyfikacj� przebytej ma- afektywnej dwubiegunowej.
5. Niepe"ne badanie psychiatryczne (brak wywiadu w kierunku przebytych manii)
nii. Pacjent cz�sto nie przy- Poza artyku"em g"ównym
pomina sobie, jaki nastrój znajdziecie Pał
stwo sta"e
szych objawów choroby. Co to w"aĘciwie odnotowane. nie rozumieją istoty zaburzeł
towarzyszy" mu w okresie dzia"y: praktyka, forum,
utrudnia w"aĘciwą diagnoz�, Jak wynika z 15-letniej ob- dwubiegunowych. stanu maniakalnego. I dlate- paragrafy, biografie, oraz
a tym samym oddala rozpo- serwacji chorych z rozpozna- Cz�sto zdarza si�, Że inne za- go niezwykle pomocne w roz- b�dziecie mogli spotka�
cz�cie w"aĘciwego leczenia? niem nawracających zabu- burzenia psychiczne  masku- poznaniu manii jest zebranie psychiatr� w muzeum...
N A S T R O J E 1
coraz cz�Ęciej, Że chory nie ma lekarz, który zna" pa- Najcz�Ęciej rozpoznawany
Dzia" Praktyka b�dzie po-
wyraŻa zgody na spotkanie cjenta wczeĘniej, bowiem jest epizod depresyjny (o pod-
Ęwi�cony kazuistyce zabu-
praktyka
z rodziną. Zazwyczaj nie- w przypadku zaburzeł
afek- "oŻu reaktywnym bądę endo-
rzeł
nastroju. Pomimo do-
zwykle pomocna okazuje si� tywnych istotną rol� przypi- gennym), depresyjne zabu-
brze ustalonych kryteriów
analiza wczeĘniejszej doku- suje si� zmianie zachowania, rzenia nastroju, psychoza
mentacji lekarskiej. funkcjonowania, a przede schizoafektywna, zespó" uro- rozpoznawania i zasad leczenia w klinice spotykamy cz�sto
Cz�sto przebieg choroby by- wszystkim kontaktu z oto- jeniowy, a nawet paranoidal-
przypadki, które nie mieszczą si� w schematach i algoryt-
wa trudny do ustalenia z po- czeniem. Niemniej trudno ny. Po ustaleniu prawid"owego
mach. Chcemy zaprosi� do ich wspólnego analizowania.
rozpoznania choroby afek-
Najcz�stszą przyczyną mylnych rozpoznał

Pacjentka po raz kolejny
tywnej dwubiegunowej bar- Opis przypadku:
dzo rzadko rozpoznanie ule- Pracująca w duŻej firmie han- zmieni"a lekarza, który nie
jest brak d"ugoterminowej obserwacji.
ga zmianie w miar� up"ywu stwierdzi" w badaniu klinicz-
dlowej asystentka dyrektora,
czasu. Stwierdzenie zmian
40-letnia panna, zdrowa soma- nym ani w wywiadzie wystar-
wodu niepe"nych remisji i na- jest czasem ustali�, czy stan organicznych w oĘrodkowym
tycznie. W wywiadzie, 4 lata te- czających danych uzasadniają-
cych rozpoznanie CHAD i po-
przemiennego przebiegu. Zda- pacjenta wiąŻe si� z choro- uk"adzie nerwowym nie mu- mu, epizod depresyjny związany
rza si�, Że lekarz stawia mylną bowo zmienionym nastro- si wyklucza� rozpoznania stawi" diagnoz� nawracających
w k"opotami w Życiu osobistym
diagnoz�, gdy w obrazie kli- jem, czy teŻ wynika z ulgi po zaburzeł
afektywnych. zaburzeł
depresyjnych, zamie-
(rozsta"a si� z partnerem). By"a
nicznym nawrotu przewaŻa zakoł
czonej depresji. Po- MoŻliwie szybkie rozpozna- wówczas przygn�biona, rozdra- ni" paroksetyn� na escitalo-
draŻliwoĘ� lub wyst�powanie mocne w takich sytuacjach nie zaburzenia nastroju jest
Żniona, mia"a zaburzenia kon- pram 10 mg/d. i stopniowo
stanów mieszanych (tj. obja- moŻe by� stwierdzenie epizo- bardzo waŻne dla dalszego
centracji, dobowe wahania na- odstawi" stosowane dotychczas
leki normotymiczne (kolejno
wów depresyjnych i mania- dycznoĘci tego stanu, jak Życia chorego. Wczesne wdro- stroju, obniŻoną samoocen�, nie
kalnych w tym samym cza- równieŻ opinia bliskich, bo- Żenie prawid"owego leczenia
mia"a myĘli ani tendencji samo- karbamazepin�, olanzapin�,
sie). Dlatego bardzo waŻna wiem sam pacjent niezwykle poprawia rokowanie.
bójczych. Dobrą popraw� uzy- kwas walproinowy); po 2 mie-
jest dobra znajomo� czyn- rzadko odbiera stan hipo-
skano po leczeniu klomipra- siącach leczenia nastąpi"a
ników pozwalających na manii bezpoĘrednio po de-
miną, którą odstawiono po kil- istotna poprawa, a nast�pnie
Podsumowanie:
przewidywanie wystąpienia presji jako stan chorobowy. zupe"na remisja objawów, któ-
ku miesiącach.
Choroba afektywna dwubie-
choroby dwubiegunowej. Do Chory w manii/hipomanii ra utrzymywa"a si� przez kilka
Po oko"o roku wystąpi" kolejny
gunowa jest chorobą homo-
czynników tych zalicza si� rzadko odczuwa potrzeb�
epizod zaburzeł
nastroju, zasto- miesi�cy. Zimą pacjentka mia"a
genną. Początkowy jej prze-
wczesny i nag"y początek zg"oszenia si� do lekarza. "agodny epizod depresji, który
sowano klomipramin� 75 mg/d.,
bieg moŻe sugerowa� zabu-
choroby afektywnej, spe- Dzi�ki d"ugoterminowej ob- ustąpi" po zwi�kszeniu dawki
ale po miesiącu nie by"o efektu
rzenie jednobiegunowe. Bar-
cyficzną osobowoĘ� przed- serwacji i znajomoĘci chore-
 do"ączono wówczas karbama- escitalopramu do 15 mg/d.
dzo waŻne jest uwzgl�dnienie
chorobową (zw"aszcza cyklo- go lekarz moŻe rozróŻni�, Obecnie od ponad roku utrzy-
zepin� 200 mg/d., a nast�pnie
wszelkich cech dwubiegu-
tymiczną, hipertymiczną), czy stan mi�dzy nawrotami
zmieniono lek przeciwdepresyj- muje si� remisja.
nowoĘci, a takŻe osobowoĘci
charakterystyczny obraz kli- jest niepe"ną remisją (utrzy- Prezentowany opis przypadku
ny na imipramin� 100 mg/d.
chorego, a przede wszystkim
niczny depresji: zahamowa- mującymi si� pojedynczymi ilustruje trudnoĘci diagno-
i uzyskano popraw�, ale tym
wywiadu rodzinnego.
nie psychoruchowe, objawy objawami zespo"u depresyj- styczne związane z róŻnico-
razem bez powrotu do pe"nej
Rozpoznanie choroby afek-
psychotyczne, hipersomni�, nego w niewielkim nasile-
normy jak po pierwszym epi- waniem i leczeniem zaburzeł

tywnej dwubiegunowej utru-
czasem wzmoŻony apetyt. niu), czy konsekwencjami nastroju. Pacjentce rozpozna-
zodzie; pacjentka wspomina
dniają:
Najcz�stszą przyczyną myl- psychologicznymi poprzed- wano wczeĘniej chorob� afekty-
wahania nastroju, problemy
nych rozpoznał
jest brak nich epizodów. Chory po wną dwubiegunową z szybką
w nowym związku.
1. zaburzenia psychiczne
d"ugoterminowej obserwacji. ustąpieniu nawrotu moŻe
Leczenie karbamazepiną i imi- zmianą faz (to rozpoznanie
wsp
W obecnej sytuacji, przy przewlekle odczuwa� wstyd,
praminą kontynuowano, pomi- mia"o uzasadnia� stosowanie
nia osobowoĘci, naduŻywa-
braku tzw. rejonizacji, pa- poczucie winy, brak toŻ- 3 leków normotymicznych).
mo tego po kilku miesiącach
nie substancji psychoak-
cjenci odwiedzają wielu leka- samoĘci, niepewnoĘ�, pesy- Najprawdopodobniej obraz
wystąpi"o kolejne pogorszenie
tywnych),
rzy, cz�sto zmieniają porad- mizm, unika� trudnych sytu- kliniczny depresji, w którym
stanu psychicznego związane ze
2. przebieg choroby (naprze-
nie, a jeszcze cz�Ęciej gabine- acji. Psychologiczne skutki dominowa"y dysforyczny na-
stresową sytuacją w miejscu
mienny, typu rapid cyc-
ty prywatne, nie zawsze choroby mogą sugerowa�
pracy: sta"a si� draŻliwa, labil- strój i osobowoĘciowo uwa-
ling, bez pe"nych remisji),
ujawniają dane o hospitali- subdepresj�, niepe"ną remi- runkowana chwiejnoĘ� emocji,
na emocjonalnie, mia"a duŻo
3. obraz nawrotów (stan mie-
zacji. Brak lekarza prowa- sj�, ale takŻe prowadzi� do
konfliktów z rodziną i wspó"- by" interpretowany przez leka-
szany, mania psychotycz-
dzącego jest w przypadku cho- kolejnych nawrotów i ogól-
pracownikami, z powodu k"o- rzy prowadzących jako element
na, draŻliwoĘ�),
roby dwubiegunowej powaŻ- nie gorszego funkcjonowa- dwubiegunowoĘci.
potów z koncentracją gorzej
4. brak wywiadu obiektyw-
nym problemem. Stwierdzo- nia.  U cz�Ęci osób z psy- OczywiĘcie w rozpoznaniu
radzi"a sobie z obowiązkami,
nego, brak wywiadu w kie-
no, Że w pierwszym badaniu chozą maniakalno-depresyj- róŻnicowym depresji naleŻy
spa"a z przerwami. Zg"osi"a si�
runku przebytych manii,
psychiatrycznym poprawną ną wyst�pują przewlek"e za- zawsze bra� pod uwag�
do innego psychiatry, który
5. niepe"ne badanie psychia-
diagnoz� ustala si� u oko"o burzenia emocjonalne i zmia- CHAD, jednakŻe zachowując
zleci": paroksetyn� 20 mg/d.,
tryczne.
20% chorych z zaburzeniami ny postaw, które w sposób
kontynuowa" leczenie karbama- ostroŻnoĘ� w stawianiu osta-
Nierozpoznanie choroby
dwubiegunowymi typu II, po istotny zmieniają ich zacho- tecznego rozpoznania. W wy-
zepiną 200 mg/d. i w"ączy" kwas
afektywnej dwubiegunowej
drugim badaniu  dwukrot- wania w Ęrodowisku . Roz- wiadzie u opisywanej pacjent-
walproinowy 500 mg/d. Po
skutkuje nieprawid"owym
nie wi�cej. Wyniki te zgodne poznanie pe"noobjawowej ki brak by"o danych pozwa-
3 miesiącach leczenia nadal nie
leczeniem.
są z obserwacją kliniczną, Że manii nie sprawia tak duŻych
by"o poprawy, pacjentka rela- lających na rozpoznanie epi-
Skutki nieprawid"owego le-
typ II choroby zostaje rozpo- trudnoĘci, poza sytuacjami,
cjonowa"a narastanie dra- zodu manii lub hipomanii.
czenia mogą wiąza� si� z po-
znany póęniej niŻ typ I. gdy w obrazie klinicznym
ŻliwoĘci, zniecierpliwienie bra- Do"ączenie leku normotymicz-
gorszeniem przebiegu i po-
Z przytoczonego wyŻej ba- dominują zaburzenia myĘle- nego do leku przeciwdepresyj-
kiem efektów leczenia, rozsta"a
gorszeniem rokowania.
dania wynika, Że up"ywa nia (zarówno toku, jak i treĘ-
si� z partnerem, narasta"y pro- nego, przy prezentowanym
Ęrednio 12 lat do czasu usta- ci). Mania z urojeniami
blemy w pracy, ale by"a w sta- przez pacjentk� obrazie klinicz-
lenia prawid"owego rozpo- przeĘladowczymi cz�sto by-
nie mobilizowa� si� i wywią- nym depresji, nie musia"o by�
znania u chorych z hipoma- wa uznawana za zespó" uro- b"�dem, naleŻa"oby jednak wcze-
zywa"a si� z powierzonych jej
niami w przebiegu choroby, jeniowy, co w sposób oczy-
zadał
. Lekarz do"ączy" do le- Ęniej wykorzysta� moŻliwoĘci
PiĘmiennictwo:
natomiast Ęrednio 6 lat  wisty skutkuje nierozpozna- Hirschfeld i wsp. 2003;
czenia olanzapin� 5 mg/d. Uzy- monoterapii i optymalizacji le-
Goldberg i wsp. 2001;
w przebiegu z pe"noobjawo- niem zaburzenia afektywne- czenia przeciwdepresyjnego, zaĘ
skano uspokojenie, ale nadal
Angst i wsp. 2005;
wą manią. go. Zanim zostanie sformu-
utrzymywa"y si� chwiejnoĘ� na- w przypadku do"ączenia leku
Hirschfeld i wsp. 2003;
Rozpoznanie hipomanii "owane prawid"owe rozpo- normotymicznego powinien by�
stroju zaleŻna od sytuacji,
Ghaemi i wsp. 2000; PuŻył
ski, 1988;
w czasie wizyty jest trudne. znanie, chorzy cz�sto mają
niech�� do aktywnoĘci, proble- on stosowany w dawce terapeu-
Rybakowski i wsp., 2005;
Znacznie "atwiejszą sytuacj� postawioną inną diagnoz�. Allilaire i wsp., 2001; Kraepelin, 1989. tycznej. [ASZ]
my z koncentracją.
N A S T R O J E 2
litu i/lub kwas walproino-
Marek Pacholski, Klinika Psychiatrii wy) dołączono tamoxifen,
paragrafy forum
medroxyprogesteron lub
Sądowej, IPiN w Warszawie
placebo.
Wyniki badania były bar-
Dział Forum ma przybliŻa� dzo zach�cające  u 5 ko-
aktualne doniesienia biet, które otrzymywały ta-
Obserwacja sądowo-
z piĘmiennictwa związane moxifen, obserwowano zna-
z teorią i praktyką leczenia czącą popraw� w zakresie
zaburzeł
afektywnych. objawów maniakalnych (p<
-psychiatryczna
0,05), mierzoną przy uŻyciu
Tamoxifen to antyestrogen skali CARS-M (Ęredni spa-
W Paragrafach chcemy porusza� problemy prawne, z którymi spotykają si� psychiatrzy.
powszechnie uŻywany w le- dek nasilenia objawów 
czeniu raka piersi, naleŻy do 22,2 ą 12,49). Korzystny
W ostatnim czasie cz�sto badanie ambulatoryjne nie ku sąd moŻe (i najcz�Ęciej grupy SERM-selektywnych trend, nieosiągający jednak
obecny jest w mediach te- by"o rzetelne. Przypadkiem tak w"aĘnie si� zdarza) po- modulatorów receptorów istotnoĘci statystycznej, ob-
mat obserwacji sądowo-psy- tym zaj�"y si� media, doĘ� wo"a� kolejnego bieg"ego lub estrogenowych. W obr�bie serwowano takŻe w grupie
chiatrycznych. Problem ten jednostronnie przedstawia- zespó" bieg"ych, który roz- OUN wykazuje prawdopo- 4 kobiet przyjmujących me-
porusza si� w kontekĘcie ja- jąc ca"ą sytuacj�, rzucając strzygnie rozbieŻnoĘci po- dobnie działanie antagoni- droxyprogesteron, nato-
koby pochopnego kierowa- niekorzystne Ęwiat"o na mi�dzy sprzecznymi opinia- styczne w układzie glutaminer- miast Żadnych zmian w na-
nia na obserwacje ludzi bieg"ego. NaleŻy jednak za- mi. O przyj�ciu (bądę nie) gicznym oraz  co stanowi je- sileniu objawów manii nie
 zdrowych . da� sobie pytanie, czy fakt, wniosków z opinii i przychy- go cech� wspólną mi�dzy in- obserwowano u kobiet przyj-
Niedawno w związku ze iŻ osoba badana uwaŻa si� leniu si� do wniosku o obser- nymi z w�glanem litu  jest in- mujących placebo.
sprawą nag"oĘnioną w me- za zdrową, jest argumentem wacj� decyduje równieŻ sąd, hibitorem kinazy C (PKC).
diach do Trybuna"u Konsty- przeciw opinii wykwalifiko- który w razie wątpliwoĘci W  Psychoneurology (31: Ryzyko samobójstwa w cza-
tucyjnego wp"yn�"a skarga wanego lekarza psychiatry? zawsze moŻe powo"a� kolej- 543-547, 2006) przedsta- sie leczenia przeciwdepre-
na artyku" 203. kodeksu Jest sprawą oczywistą, iŻ nych bieg"ych. Chcia"bym wiono wyniki 4-tygodnio- syjnego było przedmiotem
post�powania karnego. Przy- brak poczucia choroby nie podkreĘli�, Że (jak stanowi wego pilotaŻowego bada- badania opublikowanego
pomnijmy jego treĘ� (z po- Ęwiadczy o jej braku. cytowany wyŻej art. 203. ż 4.) nia, które dotyczyło uŻycia w  The American Journal
mini�ciem ż 5., który stano- Obserwacja sądowo-psychia- badany ma prawo wnieĘ� leczenia skojarzonego ze- of Psychiatry (163: 41-47,
wi o sposobie okreĘlania pla- tryczna ma na celu wyja- zaŻalenie na postanowienie społów maniakalnych u ko- 2006). Jego autorzy posta-
cówek, które mają prze- Ęnienie wszelkich wątpliwo- o obserwacji. biet z chorobą afektywną nowili odpowiedzie� na
prowadza� obserwacje): Ęci diagnostycznych, któ- dwubiegunową. W podwój- nast�pujące pytania:
rych jednorazowe badanie Wokó" kwestii kierowania nie Ęlepej, randomizowanej, Jakie jest ryzyko Ęmierci sa-
ż 1. W razie zg"oszenia ambulatoryjne nie jest w sta- na obserwacje sądowo-psy- kontrolowanej placebo pró- mobójczej oraz powaŻnej
przez bieg"ych takiej nie rozstrzygną�. chiatryczne naros"o ostatnio bie brało udział 13 kobiet próby samobójczej podczas
koniecznoĘci, badanie wiele niejasnoĘci, a przecieŻ z rozpoznaniem CHAD ostrej fazy leczenia prze-
psychiatryczne W opisywanym przypadku jest to najcz�Ęciej jedyny i aktualnym epizodem ma- ciwdepresyjnego?
oskarŻonego moŻe by� badana stwierdzi"a, iŻ posia- sposób na postawienie rze- niakalnym lub hipomania- Czy ryzyko to jest istotnie
po"ączone z obserwacją da opinie innych lekarzy, telnej, pe"nej i jasnej diagno- kalnym. W badanej grupie wyŻsze w pierwszym miesią-
w zak"adzie leczniczym. Ęwiadczące o jej pe"nym zy przez bieg"ego, a tego do podstawowego leczenia cu leczenia?
zdrowiu. W takim przypad- w"aĘnie oczekuje sąd. normotymicznego (w�glan Czy ryzyko to jest wyŻsze
ż 2. Orzeka o tym sąd, wĘród pacjentów leczonych
okreĘlając miejsce nowymi lekami przeciwde-
obserwacji. presyjnymi?
W post�powaniu Przeanalizowano dane z lat
przygotowawczym sąd 1992-2003 zawarte w kom-
orzeka na wniosek puterowych bazach danych
prokuratora. medycznych (a takŻe w sta-
tystykach stanowych reje-
ż 3. Obserwacja strujących przyczyny zgo-
w zak"adzie leczniczym nów), dotyczące ponad
nie powinna trwa� d"uŻej 65 000 pacjentów i ponad
niŻ 6 tygodni; na 80 000 epizodów leczenia
wniosek zak"adu sąd przeciwdepresyjnego.
moŻe przed"uŻy� ten Okazało si�, Że najwi�ksze
termin na czas ryzyko podj�cia próby sa-
nieokreĘlony, niezb�dny mobójczej wyst�puje w mie-
do zakoł
czenia siącu poprzedzającym roz-
obserwacji. pocz�cie leczenia. W ciągu
O zakoł
czeniu pierwszych 6 miesi�cy lecze-
obserwacji biegli nia ryzyko Ęmierci samo-
niezw"ocznie bójczej wynosi 40/100 000
zawiadamiają sąd. podj�tych terapii, zaĘ prób
samobójczych 93/100 000.
ż 4. Na postanowienia, Stwierdzono, Że ryzyko pró-
o których mowa w ż 2. by samobójczej jest zna-
i 3., przys"uguje zaŻalenie. cząco wyŻsze wĘród dzieci
i młodzieŻy (314/100 000)
Sprawa, o której wspomnia- w porównaniu z grupą osób
"em wczeĘniej, dotyczy oso- dorosłych (78/100 000).
by skierowanej na obser- Nie wykazano wi�kszego
wacj� sądowo-psychiatry- ryzyka Ęmierci samobójczej
czną po tym, jak bieg"y lub powaŻnej próby samo-
stwierdzi", iŻ po badaniu bójczej u pacjentów przyjmu-
ambulatoryjnym nie jest jących nowe leki przeciw-
w stanie jednoznacznie wy- depresyjne w porównaniu
powiedzie� si� na temat sta- z grupą pacjentów leczo-
nu jej zdrowia. Opiniowana nych klasycznymi lekami
nie zgodzi"a si� z wnioskiem przeciwdepresyjnymi (leki
o obserwacj�, twierdząc, trójpierĘcieniowe i trazo-
Że jest zdrowa, a jej zdaniem don). [KKP]
N A S T R O J E 3
(1908) oraz  Poemat symfoniczny r�k�, pomimo to kontynuowa" za-
 Prometeusz oparty na zbudowa- j�cia w koserwatorium w Moskwie,
biografie
nej z kwart 6-dęwi�kowej skali: c- które ukoł
czy" ze z"otym medalem
-fis-b-e1-a1-d2 i zbudowanym z tych w 1892 roku. Zimą choroba r�ki
dęwi�ków  akordzie prometejskim nasili"a si� i by" wówczas konsulto-
(1908-1910). wany przez prof. Zacharjina. Skria-
Aleksander Skriabin
bin tak to opisa":  ...Badanie by"o
Związek zaburzeł
nastroju z twórczoĘcią budzi zainteresowanie, Czy Skriabin cierpia" na zaburzenia d"ugie i dotyczy"o wszystkich stron
cykl biografie ma przypomina� sylwetki artystów, o których afektywne? Igor Be"za przestrzega Życia (...) jak sp�dzam czas kaŻdego
Kay Redfield Jamison napisała, Że byli  touched with fire . przed  os"awioną brednią o ob"�dzie dnia od rana do wieczora, co i kiedy
A zatem nie sposób nie rozpoczą� tego cyklu od twórcy Skriabina w ostatnim okresie jego jem i pij�, jak i kiedy Ępi�, ile gram,
 Poematu ognia . Życia i kwestionuje wiarygodnoĘ� pisz� itd... OczywiĘcie prawie wszyst-
relacji mówiących mi�dzy innymi ko z tego, co opowiada"em, nie tylko
Aleksander Skriabin urodzi" si� Skriabin duŻo koncertowa" w ca"ej o naduŻywaniu alkoholu, obawach nie zosta"o pochwalone, ale wr�cz
w Moskwie 6 I 1872 roku, ojciec by" Europie, aby utrzyma� dwie rodzi- przed infekcją i zakaŻeniem, cz�stym zabronione na przysz"oĘ� (...).
Że muzyka moŻe przekszta"ci� Ęwiat,
dyplomatą, matka pianistką. Skria- ny: w 1897 r. oŻeni" si� z pianistką myciu rąk. Kompozytor podobno Póęniej zają" si� zagadnieniem
rozwija� duchowo ludzko�... Kiedy
bin naleŻa" do kompozytorów-pia- Wierą Iwanowną Isakowicz, mieli zak"ada" r�kawiczki, aby nie dotyka� róŻnych nastrojów, nienaturalnoĘci
 Poemat ognia  Prometeusz zosta"
nistów i jego twórczoĘ� to przede troje dzieci, w 1905 r. zostawi" Żon� pieni�dzy, obawia" si� równieŻ, zbyt szybkich przemian tych nastro-
w 1911 r. nagrodzony przez Rad�
wszystkim utwory fortepianowe. i zamieszka" z Tatianą Schloezer Że  wy"ysieje i dostanie zmarszczek , jów i z"ego wp"ywu, jaki podobne
Opiekuł
czą, jeden z jej cz"onków tak
Ulubionym utworem piszącego te  z drugiego związku takŻe urodzi"o cierpia" na uporczywe bóle g"owy. przemiany wywierają na system ner-
relacjonowa" swoje rozterki:  Łle mi
s"owa jest koncert fis-moll (1896). si� troje dzieci. Za najwaŻniejsze Najwi�cej  podejrzeł
 wzbudza"y wowy. S"owem ca"y wyk"ad. Po czym
si� spa"o tej nocy. WciąŻ nie mog� si�
Sonaty są ilustracją rozwoju muzy- w twórczoĘci kompozytora uwaŻane jego poglądy filozoficzne, zafascyno- pozby� myĘli, Że podpisaliĘmy pro- zosta" og"oszony wyrok: spokojne
ki, na prze"omie XIX i XX wieku, są: III Symfonia c-moll   Boski po- wanie teozofią, przekonanie o mi- tokó" o przyznaniu nagrody, a co
Życie na Kaukazie i kąpiele w po"u-
w kierunku rozk"adu tonalnoĘci. emat (1904),  Poemat ekstazy stycznej roli muzyki, koncepcja,
b�dzie, jak za dwa tygodnie dowie- dniowym (Czarnym) morzu. W ten
sposób obieca" wyleczy� r�k�
my si�, Że Skriabina odwieziono do
zupe"nie . Zgodnie z zaleceniami
domu wariatów? .
czerwiec i lipiec 1893 r. kompozytor
psychiatra w muzeum
sp�dzi" w Samarze na leczeniu kumy-
sem. Efektem ubocznym problemów
z prawą r�ką by" fakt, Że Skriabin
Donatello  Maria Magdalena
znakomicie wy�wiczy" lewą i potem
Czy kiedyĘ przestaj� by� psychiatrą? Wi�kszoĘ� z nas odpowie na to pytanie twierdząco, tym
komponowa" wiele utworów  na
skwapliwiej, im mniej jest tego pewna. Czy przestaj� nim by�, kiedy wchodz� do muzeum? Czy
lewą r�k� .
inaczej niŻ inni oglądam i przeŻywam dzie"o sztuki? Nie potrafi� odpowiedzie�, nie wiem, jaki wp"yw
W  Prometeuszu Skriabin zrea- W maju 1895 r. w czasie pobytu
na moją percepcj� sztuki ma ten rodzaj z"oŻonego doĘwiadczenia nazywany byciem psychiatrą.
w Heidelbergu zg"osi" si� do prof.
lizowa" projekt syntezy dęwi�ku
Zupe"nie bez powodu zapraszam Pał
stwa do wizyty w muzeum, którego eksponaty uruchomi"y we
z barwą, do czego s"uŻy� mia" spe- Wilhelma Erba, tenŻe zaleci" mu cykl
mnie takie myĘli i obrazy, jakie zapewne nie pojawi"yby si�, gdybym by" ogrodnikiem.
cjalny instrument   tastiera per lu- zabiegów hydroterapeutycznych,
Museo dell Opera del Duomo to nie- jest pi�kną kobietą, nie jest Ęwi�tą, kategorii diagnostycznej. Ale moŻna podróŻ po Szwajcarii i na koniec
ce  fortepian Ęwietlny.
wielkie muzeum, jakby troch� ginące pod której opiek� chcia"oby si� uciec, czasami, patrząc na  Mari� Magda- Kompozytor jest cz�sto wymieniany
kąpiele morskie we W"oszech. Kilka
w cieniu innych florenckich kolekcji. ona raczej przeraŻa widza, ale teŻ ta- len� , popatrze� na anoreksj� jako
obok Rimskiego-Korsakowa, Kan- dni póęniej Skriabin pisa" w liĘcie:
Trafiają tam oprócz japoł
skich wy- kie by"o jej zadanie. To rzeęba  kon- na drog� tak do doskona"oĘci, jak
dinskiego, Messiaena, Nabokova ja-  Nie leni� si� i czasu nie marnuj�,
cieczek i osób pielgrzymujących templacyjna ; podobne przedsta- i do samounicestwienia. (TW) Żeby tylko te straszne bóle g"owy
ko przyk"ad osoby doĘwiadczającej
z przewodnikiem w r�ku od mu- wienia, stosunkowo rzadkie we W"o- mnie opuĘci"y, to takie m�czące.
synestezji. Synestezja to kojarzenie
zeum do muzeum osoby poszukujące szech, a cz�stsze na pó"noc od Alp, MoŻe pójĘ� jeszcze raz do Erba... ;
ze sobą wraŻeł
pochodzących od
jednej z najbardziej przejmujących nazywano  andachtsbilder . Mia"y a w kilka tygodni póęniej:  ...Fi-
róŻnych zmys"ów. Skojarzenia te są
Piet Micha"a Anio"a. one u"atwi� patrzącemu namys" nad
odruchowe, mimowolne, trwa"e, po- zycznie na nic nie mog� si� skarŻy�,
WĘród innych rzeęb Donatella stoi nicoĘcią doczesnego Ęwiata i nak"oni� tylko nastrój mój jakiĘ nieszczegól-
strzegane jako zewn�trzne wraŻenia
teŻ  Pokutująca Magdalena , zwa- do rozwaŻał
o wiecznym pot�pieniu,
zmys"owe. Opisywano wiele syneste- ny, niedobry, sam nie potrafi� okre-
na cz�Ęciej po polsku  Marią a takŻe u"atwi� skupienie podczas
zji, jedną z najcz�stszych jest  kolo- Ęli�. JakiĘ niepokój, oczekiwanie
Magdaleną . Wysoka drewniana kontemplacji. czegoĘ z"ego trwa we mnie i m�czy
rowe s"yszenie . Rozpowszechnienie
rzeęba pokryta polichromią i z"oce- Dzisiaj, gdy patrzymy na wyniszczo- mnie nieustannie .
synestezji jest oceniane na 1:2000,
niami przedstawia wychudzoną, ne cia"o Marii Magdaleny, trudno
a nawet 1:200. Cecha jest dziedzicz-
nagą kobiet� okrytą d"ugimi, poskr�- uciec od myĘli o sprawach troch� do- Aleksander Skriabin by" twórcą
na, wyst�puje przewaŻnie u kobiet,
canymi w"osami. czesnych. O wyrzekaniu si� jedzenia wyjątkowym, jednak jak napisa"
osób lewor�cznych. W powstawanie
Powsta"a pomi�dzy 1453 a 1455 ro- i umartwianiu cia"a po to, by
synestezji są zaangaŻowane struktu- Sch�ffer   nawet w najdalszych po-
kiem jako dzie"o ponadsiedem- odpokutowa� za grzechy, osiągną� szukiwaniach (...) wywodzi" wszyst-
ry limbiczne lewej pó"kuli mózgu.
dziesi�cioletniego artysty figura od- Ęwi�toĘ�, osiągną� doskona"oĘ�. ko z muzyki, z jej moŻliwoĘci . Uko-
Carol Crane (2005) porówna"a 26
nosi si� do tych legend o Marii Mag- Spory o to, czy jedną nazwą moŻna ronowaniem mistycznych i filozoficz-
synestetów z grupą placebo. To, co
dalenie, które mówią o tym, Że przez okreĘli� poszczące w Ęredniowieczu
ich wyróŻnia"o, to migreny i nie- nych poglądów na sztuk� mia"o by�
kilkadziesiąt lat by"a pustelnicą, dziewcz�ta odmawiajace sobie jedze- odgrywane u podnóŻa Himalajów
stabilno� emocjonalna, wi�c by�
pokutującą za grzechy, wed"ug jed- nia w drodze do Ęwi�toĘci i dzisiej- Misterium  synteza muzyki, poezji,
moŻe istnieje związek z CHAD...
nych relacji  w Azji Mniejszej, sze dziewcz�ta odmawiające sobie je- tał
ca i gry Ęwiate". Dzie"o, plano-
wed"ug innych  w Prowansji. Cz�sto dzenia w drodze do smuk"oĘci, za- wane od 1906 r., nie zosta"o nigdy
Opublikowane listy ( Ca"y jestem
teŻ mylono ją z Marią Egipcjanką, pewne nie zostaną nigdy roz- ukoł
czone. W kwietniu 1915 r. na
pragnieniem nieskoł
czonym PWM
nierządnicą, która w V wieku n.e. strzygni�te. I zbyt "atwe by"oby za-
1976) przynoszą relacje samego ar- górnej wardze Skriabina powsta"
odkupywa"a swoje grzechy, umar- pewne zbycie problemu umartwia-
tysty dotyczące jego zdrowia i samo- czyrak, kompozytor zaczą" gorącz-
twiając si� na egipskiej pustyni. nia cia"a w drodze do idea"u umiesz- kowa� i zmar" w przebiegu posocz-
poczucia. Skriabin, intensywnie
 Maria Magdalena Donatella nie czeniem w odpowiedniej przegródce nicy 27 IV 1915 roku. [TSZ]
�wicząc w 1891 r., sforsowa" prawą
Wydawca: Sanofi-Aventis Sp. z o.o.
Redakcja: redaguje zespół, redaktor naczelny: Tomasz Szafrał
ski
Adres redakcji:  Nastroje , Sanofi-Aventis Sp. z o.o. ul. Domaniewska 41, 02-672 Warszawa,
tel. [phone], fax [phone], www.nastroje.pl
N A S T R O J E 4