emocje i motywacje/ćwiczenia
NASTRÓJ
NARZ
DZIA
1. Skala Nastroju UMACL
LEKTURA
1. Goryńska, E. (2005). Przymiotnikowa Skala Nastroju (UMACL). Podręcznik. Warszawa: PTP
PTP.
2. Forgas,J.P.,Vargas,P.T. (2005). Wpływ nastroju na społeczne oceny i rozumowanie. W: M.
Lewis, J.M. Haviland-Jones (red.). Psychologia emocji. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo
Psychologiczne: 446-465
TEORIA
RICHARD J. DAVIDSON
Różnice pomiędóy emocjami i nastrojem:
" długość trwania  emocje - stany krótkotrwałe, nastroje - stany długotrwałe
" specyficzny wyraz mimiczny towarzyszący emocjom
ale  Ekman (1992) dowodzi, że nie wszystkie emocje podlegają tej zależności
" emocje są poprzedzone specyficznymi zdarzeniami je wywołującymi, w przypadku nastroju trudno
takie wydarzenia jasno wyróżnić
ale  �hman, Dimberg i Esteves (1989) uwarunkowali reakcję strachu na bodz
ce subliminalne
(patrz także Kunst-Wilson & Zajonc, 1980)
Emocje i nastroje  odmienność funkcjonalna.
Emocje  modulacja i selekcja działań
" są wywoływane w sytuacjach wymagających działań przystosowawczych
" ich wzbudzeniu towarzyszy aktywność AUN wspierająca działanie wywołane emocją
" są konsekwencją zdarzeń spostrzeganych jako pojawiające się szybko i bez ostrzeżenia
Nastrój  modulacja i selekcja czynności poznawczych
" działa jako podstawowy mechanizm zmiany przetwarzanych treści i sposobu ich przetwarzania
" brak specyficznych zmian AUN towarzyszących zmianom stanu afektywnego  można oczekiwać
 trwałych zmian w CUN
" są następstwem zdarzeń rozgrywających się wolno
Styl afektywny i temperament.
Styl afektywny oónacóa całą dóiedóinę różnic indywidualnych modulujących sposób
reagowania jednostki na rodóące emocje ódaróenia. Jest wóględnie stały w cóasie, na
podobieństwo cech osobowości. Wiąże się ó pewnymi funkcjami UN  asymetrycóne
pobudóenie okolicy próedcóołowej i próedniej cóęści płata skroniowego.
Temperament jako część stylu afektywnego. Odnosi się do wcześnie pojawiających się różnic
indywidualnych w reagowaniu na wyzwania otoczenia. Przynajmniej częściowo wyznaczony
genetycznie, choć pozostaje pod wpływem uczenia się [wczesne traumy itp.].
Rozwój temperamentu prowadzi do systematycznych odmienności w reaktywności emocjonalnej.
PAUL EKMAN
Różnice pomiędóy emocjami i nastrojem:
" przebieg czasowy  emocje trwają od kilku sekund do kilku minut, podczas gdy nastroje są dużo
dłuższe  rzędu godzin lub dni
[emocjach wielogodzinne to kilka zsumowanych epizodów emocjonalnych, zaś stany trwające
tygodniami zaliczamy raczej do zaburzeń afektywnych]
" nastrojom nie towarzyszy specyficzny wyraz mimiczny, co ma miejsce w przypadku emocji (patrz
słynne badania Ekmana i Friesena)
" emocje mogą zostać wywołane wyróżnialnymi zdarzeniami zewnętrznymi, wspomnieniami,
wyobrażeniami; nastroje wg Ekmana mają swe z
ródło w zmianach neurohormonalnych
NICO H. FRIJDA
Stany afektywne są zróżnicowane pod względem afektu, oceny sytuacji, gotowości do działania i
reakcji fizjologicznej.
Emocje i nastroje; stany intencjonalne i nieintencjonalne
Stany intencjonalne  wynikają ó pewnej relacji międóy podmiotem i obiektem.
" emocje są intencjonalne  są skierowane na obiekt emocji, są uwikłane w relacje z obiektami
[Hume owskie rozróżnienie obiektu i przyczyny emocji]; afekt, ocena i gotowość do działania
skoncentrowane na konkretnym obiekcie
" nastroje są nieintencjonalne  mają charakter rozmyty, bardziej globalny niż emocje; afekt ocena
i gotowość do działania nie wykazują zogniskowania [np. nastrój depresyjny  rozlany afekt
negatywny, zgeneralizowany brak celów i uogólniony brak skłonności do podejmowania działań].
Specyficznymi następstwami nastrojów są uogólnione zmiany progów pobudzenia i treści sądów
Epióody emocjonalne
Są to stany afektywne trwające dłuższy czas, są wyraz
nie skoncentrowane na określonych obiektach
[więc nie są nastrojem], o wyraz
nej fluktuacji natężenia. W trakcie epizodu emocjonalnego zmianie
ulegać może sama emocja (przechodząc z jednej w drugą) oraz treść myśli i ocen sytuacji, jak również
charakter gotowości do działania.
Sentymenty (postawy emocjonalne)
Są to dyspozycje do reagowania zbliżonymi emocjami na ten sam obiekt w różnych
momentach. Duże zróżnicowanie interindywidualne. Większość sentymentów
nabywana jest w wyniku wcześniejszych doświadczeń lub społecznego uczenia się
(choć niektóre mogą mieć charakter wrodzony).
Dyspoóycje osobowościowe
To skłonności do nasilonego oceniania ódaróeń w sposób charakterystycóny dla różnych
emocji (np. gniewność  skłonność do interpretacji niepróyjemnych ódaróeń jako
reóultatu cudóych óamieróonych dóiałań; lęk jako cecha  skłonność do interpretowania
nowych lub dwuónacónych sytuacji jako óagrażających).
RICHARD LAZARUS
Emocja jako stan odnosi się do przemijającej reakcji na specyficzne rodzaje warunków.
Emocja jako cecha odnosi się do pewnej skłonności do reagowania w szczególny sposób na pewien
rodzaj warunków [porównaj Frijda].
Temperament jako cecha (grupa cech) lub pojęcie dyspozycyjne, na wzór cech osobowości,
uwarunkowany zarówno dziedziczeniem, jak i doświadczeniami.
Emocje i motywacje/ćwiczenia/NASTRÓJ [skrypt by marekjaros2007]
2/5
Cóym jest nastrój?
Współcześnie badacze nastroju wskazują na specyfikę tego zjawiska. Mówi się o istnieniu wspólnego
rdzenia wszystkich zjawisk afektywnych, a więc emocji, nastroju i uczuć.
s.5:  Tym rdzeniem jest według Russella i Barrett (1999) rdóenny afekt. Rdzenny afekt obejmuje
dwa podstawowe, dostępne świadomości procesy: przyjemności i aktywacji. Każdy z tych procesów ma
strukturę dwubiegunową (przyjemność  nieprzyjemność; aktywacja  dezaktywacja), zależy o wielu
czynników (m.in. od warunków atmosferycznych, rytmów dobowych, czynników psychofizycznych) i
jest zawsze obecny.
Prototypowa emocja natomiast to złożony system, na który składają się: ocena oraz zmiany
psychofizyczne, afektywne, poznawcze, a także aspekt behawioralny i samokontrola. Termin ten
odnosi się do takich kategorii emocji, jak strach, złość, zazdrość itd. Odwołując się do tych dwóch
typów doświadczeń, Russell i Barrett definiują nastrój (mood) jako próedłużający się rdóenny
afekt, który w próeciwieństwie do emocji, nie wiąże się ó żadnym obiektem lub jest
ówiąóany ó quasi-obiektem  niby obiektem. Oznacza to, że trudno wskazać na bezpośredni
bodziec, który wywołał nasz nastrój, jak też konkretnego  adresata tego nastroju. W definicjach
nastroju ówraca się więc uwagę na tróy specyficóne cechy: powiąóanie ó rdóennym
afektem, umiarkowany cóas trwania i brak obiektu lub quasi-obiekt.
Doświadczenie rdzennego afektu pozwala ocenić, jak człowiek czuje się w danym momencie. Jeśli afekt
trwa co najmniej kilka minut, staje się nastrojem, jeśli rozciąga się w czasie, staje się postawą
(uczuciem wobec obiektu). Ucóucie (feeling) można zdefiniować jako rozciągnięty w czasie rdzenny
afekt, który w wyniku oceny poznawczej, jaką uruchomił, został powiązany z jakimś obiektem.
 Większość współczesnych narzędzi do badania nastroju na poziomie samoopisu to skale
próymiotnikowe .
OPIS NARZ
DZIA
Próymiotnikowa Skala Nastroju UMACL
Matthews, G., Chamberlain, A.G., Jones, D.M. (2005). Adaptacja: Ewa Goryńska, Pracownia Testów
Psychologicznych PTP.
 W polskiej adaptacji skali UMACL nastrój ódefiniowany jest jako doświadcóenie afektywne
o umiarkowanym cóasie trwania (co najmniej kilka minut), nieówiąóane ó obiektem lub
ówiąóane ó quasi-obiektem, obejmujące tróy wymiary rdóennego afektu: pobudóenie
napięciowe, pobudóenie energetycóne i ton hedonistycóny. Pobudzenie napięciowe można
(za: Nęcka, 2000) określić jako lękotwórcze; pobudzenie energetyczne jako energię do działania; ton
hedonistyczny to subiektywne odczucie przyjemności  nieprzyjemności. Przyjęto, że nastrój jest w
pewnym sensie podobny do fenomenologicznego aspektu emocji (subiektywne doświadczenie), ale
stanowi szersze zjawisko afektywne.
Przesłanki teoretyczne przewidywanych związków nastroju z cechami osobowości wynikają z teorii
Eysencka (1967), która pozwala na przewidywanie związków introwersji i neurotyzmu z pobudzeniem
energetycznym lub/i pobudzeniem napięciowym, natomiast ekstrawersji z pobudzeniem
energetycznym i tonem hedonistycznym.
Przewidywane związki można interpretować w kategoriach sygnałów kary, na które wrażliwsi są
introwertycy, i sygnałów nagrody, na które wrażliwsi są ekstrawertycy. Neurotyków cechuje duża
wrażliwość na oba systemy. Wyższy ton hedonistyczny i wyższe pobudzenie energetyczne (sygnał
nagrody) byłyby więc charakterystyczne dla ekstrawersji, wyższe pobudzenie napięciowe, niższy ton
hedonistyczny (sygnał kary)  dla introwersji, natomiast wyższe dwa rodzaje pobudzenia powinny być
charakterystyczne dla neurotyzmu
Stres egzaminacyjny daje specyficzny obraz dynamiki nastroju, który charakteryzuje wzrost tonu
hedonistycznego, spadek pobudzenia napięciowego i brak efektu w wymiarze energetycznym lub
wzrost poziomu pobudzenia energetycznego (Goryńska, 2005, ss.4-7).
 Badanie: (266 studentów w sytuacji egzaminacyjnej)
Emocje i motywacje/ćwiczenia/NASTRÓJ [skrypt by marekjaros2007]
3/5
W skali Tonu Hedonistycónego wyższe wyniki wystąpiły w sytuacji po egzaminie w porównaniu z
sytuacją przed egzaminem.
W skali Pobudóenia Napięciowego zależność była odwrotna: wyższe wyniki wystąpiły w sytuacji
przed egzaminem, w porównaniu z sytuacją po egzaminie.
Nastrój po egzaminie:
Na poziomie subiektywnym będzie się to wyrażać w odczuciu większej przyjemności i spadku
napięcia(op.cit. ss. 20-21).
Opis oryginalnej wersji skali
Pełna skala UMACL zawiera 48 pozycji  przymiotników opisujących nastrój. UMACL należy do
kategorii skal samoopisowych. Charakteryzuje się symetrycznym formatem odpowiedzi, które są
udzielane na 4-punktowej skali: zdecydowanie tak, raczej ta, raczej nie, zdecydowanie nie.
Skrócona wersja UMACL obejmuje trzy skale nastroju: Pobudzenie Energetyczne, Pobudzenie
Napięciowe i Ton Hedonistyczny; składa się z 24 pozycji, po osiem w każdej skali. Format odpowiedzi i
instrukcja pozostały bez zmian.
Polska adaptacja UMACL
Przymiotnikowa Skala Nastroju UMACL składa się z 29 pozycji mających postać przymiotników.
Wyniki UMACL ujmowane są w trzech skalach:
- Ton Hedonistyczny (TH)
- Pobudzenia Napięciowe (PN)
- Pobudzenie Energetyczne (PE)
W skład skali TH wchodzi 10 pozycji, w skład skali PN  9, w skład skali PE  10.
Wpływ imienności/anonimowości na wyniki  okazało się, że w sytuacji wolnego wyboru imienność vs
anonimowość różnicuje wyniki we wszystkich trzech skalach nastroju. Uzyskane wyniki świadczą o
wyższym poziomie napięcia, niższym tonie hedonistycznym i niższym poziomie pobudzenia
energetycznego u osób, które wolały pozostać anonimowe, w porównaniu z osobami, które podpisały
swój arkusz.
Oblicóanie i interpretacja wyników:
Wynikiem surowym w każdej skali UMACL jest suma punktów uzyskanych dla pozycji wchodzących w
skład tej skali. Odpowiedziom udzielanym przez osobę badaną przypisuje się punkty od 1 do 4. Część
pozycji punktowana jest wprost (4  zdecydowanie tak, 3  raczej tak, 2  raczej nie, 1  zdecydowanie
nie), a część odwrotnie.
W skali Tonu Hedonistycznego (TH) wynik surowy waha się od 10 do 40 punktów, w skali Pobudzenia
Napięciowego (PN)  od 9 do 36 punktów; w skali Pobudzenia Energetycznego (PE)  od 10 do 40
punktów. Wyższa liczba punktów wskazuje na wyższy poziom danego nastroju.
Skala stenowa
Wyniki niskie: 1-4 sten
Przeciętne: 5-6
Wysokie: 7-10 sten
W interpretacji warto zwrócić uwagę na układ poziomów trzech wymiarów nastroju. Wiadomo, że ton
hedonistyczny (TH) koreluje ujemnie i dość wysoko z Pobudzeniem Napięciowym (PN) oraz dodatnio
z Pobudzeniem Energetycznym (PE). Badania wskazują na ujemną korelację między dwoma
wymiarami pobudzenia. Innymi słowy, wysokiemu tonowi hedonistycznemu towarzyszy raczej niski
poziom pobudzenia napięciowego i umiarkowanie wysoki poziom pobudzenia energetycznego. Taki
wzór nastroju świadczy o dobrym samopoczuciu i może być określony jako pozytywny nastrój.
Odwrotny wzór, tj. niski poziom tonu hedonistycznego, przy wysokim poziomie pobudzenia
napięciowego i niskim poziomie pobudzenia energetycznego jest charakterystyczny dla złego
samopoczucia i może być określony jako zły nastrój. Taki wzór nastroju, który byłby potwierdzony
wielokrotnym badaniem, może wskazywać na zaburzenia nastroju. Jest on charakterystyczny dla
zaburzeń depresyjnych. Należy jednak bardzo ostrożnie podchodzić do takiej interpretacji, pamiętając
o czynnikach wewnętrznych (osobowościowo/temperamentalnych, motywacyjnych, poznawczych)
oraz sytuacyjnych, które wpływają na nastrój. Wpływ tych czynników jest transakcyjny, czyli bardzo
Emocje i motywacje/ćwiczenia/NASTRÓJ [skrypt by marekjaros2007]
4/5
złożony. Obydwa te wzorce charakteryzują się dopasowaniem wymiarów nastroju. Trzecim wzorcem
jest konfiguracja przeciętnego tonu hedonistycznego, przeciętnego/ niskiego pobudzenia napięciowego
i przeciętnego pobudzenia energetycznego.
Inne konfiguracje poziomów natężenia wymiarów nastroju wskazują na brak dopasowania wymiarów
nastroju. Taki brak dopasowania może mieć wpływ na funkcjonowanie, zwłaszcza gdy potwierdza się w
wielokrotnym badaniu.
Zastosowania UMACL  nadaje się do badań nad dynamiką nastroju, między innymi takich, w
których kontroluje się czynnik stresu naturalnego lub wzbudzanego eksperymentalnie. Jak wskazują
badania, wpływ stresora na wymiary nastroju zależy od specyfiki stresora.
Skala jest sócóególnie rekomendowana do badania osób w wieku 16  44 lat. W mniejszym
stopniu nadaje się natomiast do badania osób starszych. W starszych grupach wieku nie została
odtworzona trójczynnikowa skala nastroju, stanowiąca jeden z ważniejszych wskaz
ników trafności
skali. W odniesieniu do tych grup skala okazuje się więc mniej trafna.
Skala może być rekomendowana do diagnozy osób z zaburzeniami nastroju.
W badaniach naukowych można ją wykorzystać do wyodrębnienia osób różniących się nastrojem na
trzech wymiarach, a w badaniach eksperymentalnych  do szacowania stanu nastroju na trzech
wymiarach (nastrój jako zmienna niezależna lub zależna).
Można też wykorzystać ją do oceny zmienności nastroju stosując wielokrotny pomiar.
Zgodnie z zaleceniami autorów oryginału, UMACL jest skalą do badania stanu nastroju (czyli
aktualnego nastroju). Według autorki polskiej adaptacji do pomiaru cechy nastroju należałoby badać
osobę badaną wielokrotnie, kontrolując czynniki sytuacyjne.
Emocje i motywacje/ćwiczenia/NASTRÓJ [skrypt by marekjaros2007]
5/5