STYLISTYKA  przykładowe dwiczenia Jarosław A
ACHNIK
ĆWICZENIA
I. Poniżej podano definicje środków stylistycznych i retorycznych. Obok definicji proszę wpisad w tabeli
właściwe środki stylistyczne oraz numery przykładów, w których środki te występują. Każdy przykład może
zostad wpisany do tabeli tylko raz.
PRZYKA
AD
Lp. DEFINICJA ÅšRODEK (TROP)
1. pominięcie w zdaniu jakiegoś członu, w wyniku czego traci ono spójność
formalną, ale nie semantyczną, ponieważ informację wyrażoną pominiętym
członem można zrekonstruować z kontekstu
2. postawienie pytania, na które oczekuje się odpowiedzi,
i odpowiedzenie na to pytanie
3. wypowiedzenie w formie pytania, które jednak nie wyraża treści pytającej i
na które nie oczekuje się odpowiedzi
4. zestawienie dwóch wyrazów nazywających desygnaty mające pewne cechy
wspólne, a przez to  podobnych do siebie, jeden
z tych wyrazów jest nadrzędny składniowo, a drugi  podrzędny
5. wyraz określający w tekście inny wyraz, służący obrazowości stylu
6. sugerowanie, że jakaś myśl została opuszczona w tekście, opuszczanie
pewnych fragmentów, niewypowiadanie ich wprost, zwłaszcza jeśli są one
możliwe do zrekonstruowania
z kontekstu
7. ujęcie przeciwstawnych lub nawet wykluczających się treści
w jedną całość składniową, zestawienie w jednym zdaniu dwóch elementów
składniowo przeciwstawnych
8. bezpośredni zwrot do adresata, słuchacza lub czytelnika w celu wytworzenia
wspólnoty komunikacyjnej
9. sprzeczność literalnej treści wypowiedzenia z przekazem rzeczywistym
tekstu, przeciwieństwo dosłownego i ukrytego poziomu wypowiedzi
10. umieszczanie w kolejnych fragmentach zdania (tekstu) wyrazów (wyrażeń)
odzwierciedlających nasilanie się lub słabnięcie jakiejś cechy (intensywności
wykonywania czegoÅ›)
11. wykorzystanie wyrazów podobnych brzmieniowo w celu wydobycia
nieoczywistych zależności między desygnatami nazywanymi przez te
wyrazy
12. konstrukcja składniowa zbudowana z członów współrzędnych
rozpoczynanych się od tego samego spójnika
13. konstrukcja składniowa zbudowana z członów współrzędnych połączonych
bezspójnikowo
14. przesadny opis przedmiotu lub zjawiska majÄ…cy na celu nadanie tekstowi
waloru ekspresywnego, podkreślenie niezwykłości tego przedmiotu lub
zjawiska
15. wprowadzenie w tok składniowy elementu nawiasowanego, niezwiązanego
bezpośrednio z treścią fragmentu
i niepowiązanego składniowo ze zdaniem, jednak komentującego
wypowiadane myśli lub pełniącego funkcję dopowiedzenia
16. zastąpienie danego określenia (nazwy zjawiska) antonimicznym w celu
osłabienia dobitności sformułowania, używane zwykle
w odniesieniu do określeń pozytywnych
17. umieszczanie koło siebie zdań albo fragmentów zdań skonstruowanych w
ten sam sposób
18. zastąpienie nazwy jakiegoś przedmiotu nazwą innego przedmiotu, który
pozostaje z nim w realnym zwiÄ…zku przestrzennym lub czasowym
19. zdanie o dużym ładunku emocjonalnym zakończone w piśmie znakiem
wykrzyknienia, a w mowie wypowiadane z silnym wzmocnieniem
akcentowym
20. zestawienie wyrazów sprzecznych znaczeniowo w konstrukcji składniowej
nadrzędno-podrzędnej (np. rzeczownika i przymiotnika lub czasownika i
przysłówka)
21. powtarzanie tego samego wyrazu (grupy wyrazów) na początku
następujących po sobie jednostek tekstu (zdań, akapitów)
1
STYLISTYKA  przykładowe dwiczenia Jarosław A
ACHNIK
22. powtarzanie tego samego wyrazu (grupy wyrazów) na końcu następujących
po sobie jednostek tekstu (zdań, akapitów)
23. zestawienie w tekście wyrazów bardzo podobnych brzmieniowo i graficznie,
ale mających zupełnie różne znaczenie
oraz etymologiÄ™
24. zastosowanie szyku przestawnego w zdaniu w celu uwypuklenia jakiejÅ›,
zwrócenia na coś uwagi
25. nagromadzenie w kolejnych partiach tekstu synonimów w taki sposób, aby
uwypuklić ich znaczenie
PRZYKA
ADY:
1. I wtedy on wyszedł, i powiedział, że między nami już koniec, że to dłużej nie ma sensu, i odwrócił się do mnie
plecami, i odszedł, i już potem nie spojrzał na mnie ani razu, i już ani razu nie odwrócił się nawet na chwilę.
Płakałam i wyrzucałam sobie, że to moja wina, i miałam sobie za złe, że nie zrobiłam nic wcześniej, żeby
zapobiec takiej sytuacji, i czułam się tak podle. I wróciłam do domu, i płakałam, zasypiałam i budziłam się, i
znów zaczynałam płakad w poduszkę, i tak ciągle.
2. Szczęście to chwila, która mija niezauważona. Nieszczęście to wiecznośd, która pozostaje nieskooczona.
3. Cała Polska czyta dzieciom.
4. Józef przeczytał gazetę, nie całą nawet, jakieś z pięd artykułów. W tym czasie Angelika  2 książki.
5. Było wtedy bardzo zimno (chod pamiętam zimy znacznie surowsze) i Maria drżała w cienkiej sukience i kurtce
bez podpinki.
6. Wyszedł z budynku, rozejrzał się ostrożnie, zaczął iśd ulicą  to szybciej, to wolniej, rozglądał się w tę i we w tę
stronę. Zerkał nerwowo na zegarek, zastanawiał się niby, coś mówił sam do siebie. Zatrzymał się nagle, stał
tylko chwilę, potem znów szedł dalej, ciągle rozglądał się nerwowo.
7. Jest już tak zmęczony, że przypomina żywego trupa. Musi zwolnid, bo inaczej niedługo znajdzie się w szpitalu.
8. Kiedy podeszła do mnie, poczułem się wybraocem losu i pomyślałem, że teraz wszystko będzie już inaczej.
Kiedy podeszła do mnie, moje serce zabiło szybciej. Kiedy podeszła do mnie, przez chwilę poczułem, co to
jest szczęście. Kiedy podeszła do mnie, czułem, że teraz jestem niemal równy bogom.
9. Jak mógł nas tak skrzywdzid! Jak mógł!!! Przecież nie powinno się tak postępowad!
10. Wygrał dwie olimpiady przedmiotowe oraz konkurs matematyczny  zdaje się, że to naprawdę nie najgłupszy
chłopak.
11. Pierwsza miłośd jest jak świeży powiew wiatru, jak trzepotanie skrzydełek motyla.
12. Byliśmy już zatem tam razem, szczęśliwi, w domu. Radośd nasza nie miała granic, bo przecież nigdzie nie ma
tak dobrze jak w domu. Wiedzieliśmy, że teraz wszystko będzie inaczej, bo przecież nic złego nie mogło się
już zdarzyd  tutaj, w domu. Tu mogliśmy czud się bezpieczni, nienarażeni na żadne zło ze strony innych
ludzi, które nie mogłoby nas dosięgnąd przecież w domu.
13. Za oknami rozciągał się malowniczy krajobraz.
14. Do niego podeszła dopiero wtedy  Anna.
15. Jak powinniśmy zachowywad się wobec osób niepełnosprawnych? Zastanówmy się nad tym wspólnie.
Wydaje się, że powinniśmy przede wszystkim traktowad tych ludzi normalnie, nie narzucad się im, ale byd
gotowymi, żeby w razie czego udzielid pomocy.
16. Jest najlepszy, najwspanialszy, najcudowniejszy, wszyscy go podziwiajÄ… i chcÄ… byd tacy jak on.
17. PrzybÄ…dz
, o Miłości, zaczaruj nasze życie szare, pozwól nam poczud, że żyjemy&
18. Czyż człowiekiem jest ten, kto drugiego pozbawia życia?!
19. W miarę jak pociąg oddalał się od stacji, Albert krzyczał jej imię. Krzyczał, wrzeszczał, darł się
w niebogłosy. Nie odwróciła się ani razu.
20. To był wielki  mały człowiek.
21. Jego praca na rzecz zespołu jest może i bardzo efektowna, zwłaszcza gdy o niej opowiada, ale na pewno nie
jest efektywna, czego skutki widzimy właśnie dzisiaj.
22. Kiedy widzę ten lud polski, grupą ludzi chcący się nazywad, a tak nieludzki, podły i okrutny, będący grupą
ludojadów i ludożerców, to serce moje skuwa lód srogi i odechciewa mi się wszelkiej ludyczności.
23. Podszedł do niej z tyłu, zamachnął się i& Potem tylko te plamy krwi na dywanie.
24. A to cię mam łobuzie, hieno, kanalio! Próbowałeś mnie zniszczyd, niegodziwcze, ale cię dopadłem. Tak, trzeba
tępid takie diabelskie nasienie. Nie uda już ci się wypełnid twoich szataoskich planów, nikczemniku. Poznaj
2
STYLISTYKA  przykładowe dwiczenia Jarosław A
ACHNIK
szakala po jego łotrowskim zamyśle! Od razu jak cię zobaczyłem, to wiedziałem, żeś typ spod ciemnej
gwiazdy. No i miałem rację: gorszego łotra nie znam.
25. Leje od dwóch dni, ciemno, zimno, szaro, brudno, a jest środek lipca. Jaka piękna pogoda, nieprawdaż?
II. Proszę przeczytad poniższe fragmenty poetyckie i w każdym podpunkcie wskazad środek stylistyczny
organizujący cały fragment (niektóre z nich zostały  dla ułatwienia  podkreślone) oraz wyjaśnid, na czym
polega jego zastosowanie.
1.
Jeśli to nie jest miłośd  cóż ja czuję?
A jeśli miłośd  co to jest takiego?
Jeśli rzecz dobra  skąd gorycz, co truje?
Gdy zła  skąd słodycz cierpienia każdego?
(Francesco Petrarka, Sonet 132, przeł. J. Kurek)
2.
jestem z wieczoru
który nie chce usnąd
patrzy uparcie
głodnymi oczyma gwiazd
(Halina Poświatowska, *jestem z upływającej wody])
3.
Nic to, chod ty masz pałac kosztem wystawiony;
Nic to, że stół zastawiasz hojnie półmiskami;
Nic to, żed złoto, srebro leży gromadami;
Nic to, że gładka żona i domu zacnego;
Nic to, że mnóstwo wnuków liczysz u boku swego *& +
(Daniel Naborowski, Cnota grunt wszystkiemu)
4.
I pobożna jak partyjny dziennik
Matka piękna niczym straż pożarna
I cierpliwa jak oficer śledczy
I bolesna jak gdyby w połogu
I prawdziwa jak gumowa pałka *& +
(Rafał Wojaczek, Ojczyzna)
5.
Między nami nic nie było!
Żadnych zwierzeo, wyznao żadnych,
Nic nas z sobą nie łączyło
Prócz wiosennych marzeo zaradnych;
Prócz tych woni, barw i blasków,
UnoszÄ…cych siÄ™ w przestrzeni,
Prócz szumiących śpiewem lasków
I tej świeżej łąk zieleni;
Prócz tych kaskad i potoków,
Zraszających każdy parów,
Prócz girlandy tęcz, obłoków,
Prócz natury słodkich czarów;
Prócz tych wspólnych, jasnych zdrojów,
3
STYLISTYKA  przykładowe dwiczenia Jarosław A
ACHNIK
Z których serce zachwyt piło,
Prócz pierwiosnków i powojów
Między nami nic nie było!
6.
I tak jak orzeł, ptak górski, najszybszy wśród uskrzydlonych,
Spada i lekko dopędza z chmur gołębicę spłoszoną 
Ona wymyka się, pierzcha, lecz orzeł, z wrzaskiem straszliwym,
Z bliska uderza, w drapieżnej duszy zdobyczy spragniony 
Tak zaciętością Achilles pędził, a Hektor uciekał
Pod trojaoskimi murami *& +
(Homer, Iliada, przeł. K. Jeżewska)
7.
Jestem nikim
cząstką Wszechświata
pyłkiem niesionym przez wiatr przeznaczenia 
lecę do światła jak dma zbłąkana
chcÄ™ zniknÄ…d, zniknÄ…d  *& +
(Jadwiga Naparzewska, Jestem nikim)
8.
Leżysz zabity i jam też zabity,
Ty  strzałą śmierci, ja  strzałą miłości;
Ty krwie, ja w sobie nie mam rumianości;
Ty jawne świece, ja mam płomieo skryty.
(Jan Andrzej Morsztyn, Do trupa)
9.
Drogi słowniku doktryn filozofów,
proszÄ™ o pomoc, bo tracÄ™ apetyt,
gdy przy śniadaniu w twarz skacze z gazety
kościsty głód. (I ZNOWU CZA
OWIEK, ZNOWU
Z PROBLEMEM!) Wynajdz
mi system. (KONKRETY/
CZYICHŚ TRYWIALNYCH POTRZEB TO NIE POWÓD,
ABY/ PRZYMNAŻAD WIAR WA
ASNEGO CHOWU.)
Kto mi przywróci spokój? (Z DAWNYCH ETYK  /
STOICYZM.) Jak mam przełknąd bezsens nieszczęśd?
(Stanisław Baraoczak, Drogi kąciku porad)
10.
Drzewo samotne, obnażone
Podnosi chude swe ramiona,
Rozpaczy hymny śle chropawe
Do stalowego nieba próżni.
(Stanisław Korab Brzozowski, Próżnia)
11.
Boże, przed którym tajne byd nie mogą
Myśli człowiecze, w Twej stojąc obronie,
Przed żadną nigdy nie uciekną trwogą,
Bo szczyre serce w Twojej jest zasłonie.
(Jan Kochanowski, Psałterz Dawidów, Psalm VII)
4
STYLISTYKA  przykładowe dwiczenia Jarosław A
ACHNIK
12.
I stąd to moja Perła w swe śnieżne ramiona
Zagarnęła mnie każąc żyd, jak ona chce.
Od róż ona wdzięczniejsza, słodsza niż miód Hybli,
Piękniejsza niż Jutrzenka i bielsza niż śnieg.
Urodziwsza mi ona nad wszystkie dziewczęta
I dotąd pod jej władzą nieszczęsny wciąż trwam.
(Jan Dantyszek, Do młodzieży, przeł. E. Jędrkiewicz)
13.
Przy-czyno z
ródła  czynów, Objawienia,
I odpoczynku Samej Wszechmocności,
Ty, co istocie nie majÄ…cej cienia
Z w i e r c i a d ł e m stałaś się  S p r a w i e d l i w o ś c i,
I opromieniasz jÄ… swymi gwiazdami,
Módl się za nami&
Z dokonao wszystkich najpełniejsze Twoje,
Owo istotnej Prawdy cało-lico,
Z którego jasne wciąż pryskają zdroje,
Odradzające wszech-żywot wiosnami 
Wiosnami  cudu: M Ä… d r o Å› c i S t o l i c o !
Módl się za nami&
Temu, co w sobie siÄ™ rozpaczÄ… dwoi,
Rozdziera kooca nie majÄ…cÄ… winÄ…:
Krzyż jako jedno ukojenie stoi
I woła:  Równaj co z tymi gwoz
dziami!...
O! Ty więc, pewnej R a d o ś c i P r z y c z y n o,
Módl się za nami&
Zrazu w pokorze ścieląca się s o b ą
Pod zawołaniem z góry niewymownym,
Ty  co nieledwie zniknęłaś osobą,
Ale N a c z y n i e m stałaś się D u c h o w n y m,
Gdy nam z naszymi ciasno próżnościami,
Módl się za nami&
(Cyprian Norwid, Do Najświętszej Panny Marii. Litania)
14.
Tak dla tej twarzy, w której kocham wiernie,
Żyjąc umieram, konam nieśmiertelnie.
(Jan Andrzej Morsztyn, Vaneggiar d una innamorata)
15.
Ciężko, kto nie miłuje, ciężko, kto miłuje,
Najciężej, kto miłując łaski nie zyskuje.
(Jan Kochanowski, Z Anakreonta)
III. Proszę wskazad tropy, środki stylistyczne i retoryczne wykorzystane w poniższych sloganach reklamowych
oraz w każdym przypadku uzasadnid swoją decyzję.
1. Winiary pomysł na&  Jeden pomysł, a tyle możliwości.
5
STYLISTYKA  przykładowe dwiczenia Jarosław A
ACHNIK
2. Nescafé Classic  Jedna tak chwila, jedna Nescafé.
3. www.krewniacy.pl  Krew daje życie.
4. Lingwista  kursy językowe  Najlepsze kursy językowe na całym świecie.
5. Hartzlack lakiery  NaszÄ… pasjÄ… jest drewno&
6. Grześki Kaliszanka  Nie do wygryzienia.
7. Mój Piękny Dom (miesięcznik)  Radzimy, inspirujemy, pomagamy.
8. PKP Energetyka  Światło to życie, energia to my.
9. Claris środki czystości  Dom pełen olśnieo, dom pełen uśmiechu.
10. Klub Sportowy Lech Poznao  Duma i tradycja.
11. Ford Fusion  Mały, kiedy płacisz, wielki, kiedy chcesz.
12. Audytorium 17  Myśl globalnie  działaj lokalnie.
13. Suzuki Jimny  Albo Jimny Elegance... albo nic.
14. Mentos Powermints  Maksiświeżośd w minidrażetkach.
15. Sorrento makarony  Kuchnia pełna makaronizmów.
16. Old Spice  Zgasi płomieo na Twojej twarzy.
17. Ariel  Pranie czyste jak Å‚za.
18. Fanta  Fantastyczny smak pomaraoczy.
19. Danonki Danone  Mały kubeczek, wielka moc.
20. Klub VIP  BÄ…dz
ważny, bądz
sobÄ….
6
STYLISTYKA  przykładowe dwiczenia Jarosław A
ACHNIK
7