PODRCZNIK UŻYTKOWNIKA PROGRAMU
Aplikacja współpracuje z innymi programami Optivum
Producent:
VULCAN sp. z o. o.
ul. Kazimierska 15
51-657 Wrocław
tel. (0-71) 375 15 00
e-mail: vulcan@vulcan.edu.pl
www.vulcan.edu.pl
Nad programem pracowali:
Tomasz Zaleski i Lesław Otręba
Autor podręcznika:
Lesław Otręba
Projekt okładki:
Aleksandra Maj
Podręcznik opisuje wersję programu o numerze 3.11.
VULCAN zastrzega sobie prawo do ciągłego ulepszania programu
i wprowadzania do niego zmian.
Podręcznik jest chroniony prawem autorskim.
© Copyright by VULCAN 2008
Wszelkie prawa zastrzeżone
2
Spis treści
Spis treści ................................................................................................... 3
Wstęp ........................................................................................................... 7
Dla niecierpliwych ...................................................................................... 9
Schematy oceniania ................................................................................. 11
Co to jest schemat oceniania?................................................................ 11
Struktura schematu oceniania ................................................................ 14
Wyrażenia oceniające i zalecenia .......................................................... 18
Wyrażenia oceniające................................................................................................. 18
Zalecenia dla ocenianego i oceniajÄ…cego ................................................................... 20
Operacje na liście wyrażeń oceniających ................................................................... 21
Dodatkowe składniki schematu oceniania .............................................. 21
Skale ocen .................................................................................................................. 22
Skala jednostopniowa ................................................................................................. 24
Poziomy odniesienia ................................................................................................... 24
Wyrażenia pomocnicze............................................................................................... 25
Ogólne określenia ocenianych osób ........................................................................... 25
Pozostałe składniki ..................................................................................................... 26
Pobieranie schematów oceniania z biblioteki internetowej .................... 26
Publikowanie schematów oceniania w bibliotece internetowej .............. 27
Połączenie z Internetem ......................................................................... 28
Ocenianie .................................................................................................. 29
Nowa oceniana grupa ............................................................................. 29
3
Zmiana domyślnego schematu oceniania ................................................................... 30
Ewidencja osób ....................................................................................... 31
Procedura oceniania ................................................................................ 35
Nowa ocena ............................................................................................ 35
Modyfikowanie schematu oceniania ....................................................... 38
Redagowanie raportów ............................................................................ 40
Raporty sporzÄ…dzane automatycznie...................................................... 40
Raporty zwykłe ........................................................................................ 41
Raporty sporządzane z użyciem szablonów dokumentów ..................... 44
Właściwości szablonu raportu ..................................................................................... 49
Drukowanie raportów .............................................................................. 54
Drukowanie raportów zwykłych ................................................................................... 54
Drukowanie raportów sporządzonych z użyciem szablonu dokumentu ...................... 55
Drukowanie treści dokumentu ..................................................................................... 57
Wykorzystanie notatek ............................................................................ 57
Eksport ocen opisowych w formacie SOU............................................. 59
Standard opisu ucznia (SOU) ................................................................. 59
Uzupełnianie i zapis kompletnego pliku SOU ......................................... 61
Uzupełnianie istniejącego pliku w formacie SOU ........................................................ 61
Eksport danych osobowych i ocen do nowego pliku w formacie SOU ........................ 63
Profile osiągnięć ....................................................................................... 65
Wartości ocen wypadkowych .................................................................. 66
Rozkłady ocen w grupie ........................................................................... 67
Schematy z wieloma skalami ocen ......................................................... 68
Statystyka użycia wyrażeń oceniających............................................... 69
Dwa oblicza rozkładu użycia wyrażeń .................................................... 69
Wymiana schematu oceniania ................................................................ 71
Posługiwanie się programem .................................................................. 72
Zasady ogólne......................................................................................... 72
Okna, menu i standardowe przyciski programu ...................................... 73
Dwa podstawowe okna programu ............................................................................... 73
4
Główne menu programu ............................................................................................. 75
Pasek narzędziowy programu..................................................................................... 75
Menu kontekstowe .................................................................................. 76
Przyciski ekranowe ................................................................................. 78
Listy wyboru ............................................................................................ 79
Drukowanie ............................................................................................. 80
Indeks ........................................................................................................ 83
5
6
Wstęp
Ocenianie opisowe Optivum jest programem komputerowym majÄ…cym
za zadanie ułatwić sporządzanie ocen opisowych. Program przeznaczo-
ny jest do stosowania przede wszystkim w kształceniu zintegrowanym
w klasach I-III szkoły podstawowej, gdzie opis osiągnięć jest podsta-
wową formą oceniania ucznia. Z równym powodzeniem może być uży-
wany także do oceniania zachowania uczniów klas starszych, a w rękach
dyrektora szkoły stanie się doskonałym narzędziem oceny pracy na-
uczycieli, zarówno bieżącej (hospitacje), jak i okresowej. Nic też nie stoi
na przeszkodzie, by używać go poza szkołą, a sprzyja temu otwarta kon-
strukcja programu.
PodstawÄ… procedury oceniania za pomocÄ… programu jest tzw. schemat
oceniania. SporzÄ…dzanie ocen polega na przeglÄ…daniu schematu ocenia-
nia dla każdej z ocenianych osób i wybieraniu określeń najbardziej
przystających do niej. Na podstawie wybranych określeń (wyrażeń oce-
niających) program samoczynnie buduje osnowę oceny opisowej, którą
można następnie swobodnie przeredagowywać w celu nadania jej naj-
bardziej pożądanej formy.
Uniwersalność zastosowań programu osiągnięto dzięki wymienności
i elastyczności konstrukcji schematów oceniania, które można tworzyć
i rozwijać samodzielnie, a także pobierać z internetowej biblioteki.
Użycie programu do sporządzenia ocen opisowych sprawia, że:
·ð ocenianie jest bardziej obiektywne i spójne niż dokonywane trady-
cyjnie,
·ð w ocenach używane sÄ… jasne i precyzyjne terminy,
·ð oceniany wie, czego siÄ™ od niego oczekuje i jak bÄ™dzie oceniany,
·ð ocenianemu i oceniajÄ…cemu dostarczana jest użyteczna informacja
zwrotna,
Wstęp
·ð zapewniona jest mierzalność i porównywalność ocen w odniesie-
niu do wskazników w grupie oraz wcześniejszych ocen,
·ð oszczÄ™dzany jest wysiÅ‚ek potrzebny na przygotowanie ocen, oce-
nianie więc może być przeprowadzane częściej i tym samym lepiej
pełnić swoją funkcję informacyjną.
Uwaga Program wymaga posiadania przeglÄ…darki internetowej Internet
Explorer firmy Microsoft w wersji co najmniej 6.0.
8
Dla niecierpliwych
Aby przygotować oceny opisowe grupy osób, należy:
1. Utworzyć nową grupę ocenianych osób, klikając przycisk
na pasku narzędziowym. W razie potrzeby wybrać inny schemat
oceniania niż (zob. Nowa oceniana grupa, strona 29).
2. Na karcie Grupa zaprowadzić ewidencję ocenianych osób (zob.
Ewidencja osób, strona 31). Grupie należy nadać komunikatywną
nazwę. Nie ma potrzeby wypełniania wszystkich form deklinacyj-
nych imion i nazwisk osób - program poprosi o nie w razie potrze-
by. Zadbać o wybór właściwej formy określenia osób, jaka będzie
stosowana w ocenie.
3. Kliknąć zakładkę karty Oceny. Dodać nową ocenę. Wybrać po-
ziom odniesienia oczekiwań, względem którego ma być dokonana
ocena. Podać okoliczności sporządzania oceny (fazę kształcenia,
okres roku, datÄ™).
4. Wybrać określoną osobę z grupy, po czym przechodząc przez ko-
lejne gałęzie schematu oceniania, czytać oczekiwania i klikając,
zaznaczać wyrażenia oceniające najlepiej przystające do dokonań
ocenianej osoby. Powtórne kliknięcie tego samego wyrażenia po-
woduje odwołanie wyboru. W razie braku odpowiedniego wyraże-
nia można dodać nowe do już istniejących.
5. Powtórzyć czynności z poprzedniego punktu dla każdej osoby
z grupy.
6. Kliknąć zakładkę karty Raporty (zob. Raporty sporządzane auto-
matycznie, strona 40). Kliknąć przycisk , po czym określić po-
stać raportu i nacisnąć przycisk w okienku definicji rapor-
tu.
9
Dla niecierpliwych
7. W polu Treść oceny dokonać stosownych korekt, wstawiając
lub usuwając fragmenty tekstu, przemieszczając poszczególne zda-
nia w tekście, łącząc zdania pojedyncze w złożone i uzupełniając je
określeniami zmian w czasie lub odniesieniami do innych osób
w grupie. Należy wykorzystywać menu kontekstowe, dostępne po
kliknięciu wskazanego miejsca prawym przyciskiem myszy.
8. Wydrukować raport, klikając przycisk na pasku narzę-
dziowym. Można określić zawartość i formę raportu.
9. Powtórzyć czynności z poprzednich dwóch punktów dla każdej
osoby i ewentualnie dla innych rodzajów raportów.
10. Po opanowaniu czynności z poprzednich punktów można przejść
do kart Profile, Klasyfikacja i Podsumowanie.
Uwaga Kliknięcie jakiegoś obiektu widocznego na ekranie polega na naci-
śnięciu jednego z przycisków myszy, kiedy jej wskaznik (strzałka na
ekranie) spoczywa na tym obiekcie. Jeśli nie podano, o który przy-
cisk chodzi, należy nacisnąć przycisk lewy. Prawy przycisk służy
z zasady do przywoływania menu kontekstowego.
10
Co to jest schemat oceniania?
Schematy oceniania
Co to jest schemat oceniania?
Schemat oceniania składa się z następujących elementów:
·ð uporzÄ…dkowanego zestawu ocenianych umiejÄ™tnoÅ›ci, postaw, za-
chowań itp. podlegających ocenianiu, pogrupowanych w oddzielne
obszary lub kategorie, tworzÄ…cych strukturÄ™ hierarchicznÄ… o do-
wolnej rozległości i dowolnym zagłębieniu,
·ð oczekiwaÅ„ lub wymagaÅ„ przypisanych każdemu przedmiotowi
oceny, odpowiadających założonym poziomom odniesienia lub
etapom kształcenia czy wychowania,
·ð wyrażeÅ„ oceniajÄ…cych opisujÄ…cych sposób lub stopieÅ„ speÅ‚nienia
każdego z oczekiwań w ramach założonych poziomów.
Gałęzie schematu oceniania dzielą się na oceniające i podsumowujące.
W gałęziach oceniających umieszczone są szczegółowe oczekiwania
wobec ocenianego oraz wyrażenia oceniające. W gałęziach podsumowu-
jących kumulowane są oczekiwania z gałęzi podrzędnych oraz dokony-
wane jest różnicowanie wkładu poszczególnych kategorii w ocenę wy-
padkowÄ….
11
Schematy oceniania
Rysunek 1. Schemat oceniania gałąz oceniająca. Gałęzie oceniają-
ce zawierajÄ… oczekiwania na danym poziomie odniesie-
nia oraz wyrażenia oceniające, które opisują różne stop-
nie lub sposoby spełnienia owych oczekiwań.
Rysunek 2. Schemat oceniania gałąz podsumowująca. Wagi po-
zwalają zróżnicować wkład poszczególnych ocen cząst-
kowych w ocenÄ™ wypadkowÄ….
Wyrażeniom oceniającym przypisany jest określony stopień z wybranej
skali ocen oraz wartość punktowa w przedziale wybranego stopnia skali.
W prezentowanym przykładzie skala ocen jest naturalną skalą złożoną
z trzech stopni.
12
Co to jest schemat oceniania?
Rysunek 3. Skala ocen może zawierać dowolną liczbę stopni roz-
piętych na dowolnej skali wartości punktowych. Grani-
ce punktowe pomiędzy kolejnymi stopniami skali moż-
na swobodnie zmieniać. Każde wyrażenie oceniające ma
przypisaną wartość punktową, a wskutek tego określony
stopień skali ocen.
Zarówno w wyrażeniach oceniających, jak i w oczekiwaniach, zalece-
niach, komentarzach i uwagach używane są symbole zastępujące okre-
ślenia ocenianej osoby w odpowiednim przypadku, a także rozmaite
formy rodzajowe (końcówki rodzajowe, końcówki czasowników w dru-
giej osobie, zaimki itp.). W fazie budowania oceny opisowej symbole te
zastępowane są właściwymi określeniami osób oraz formami rodzajo-
wymi zgodnymi z ich płcią. W poniższym przykładzie symbol "#M"
oznacza określenie osoby w mianowniku (Michał, Michaś, ale także:
Pan Michał Kowalik itp.), "{sz}" końcówkę czasownika w drugiej oso-
bie, zaÅ› "[mu/jej/Ci/Ci]" cztery formy zaimkowe (po dwie dla osoby
płci męskiej i dwie żeńskiej).
13
Schematy oceniania
Rysunek 4. Wyrażenie oceniające powinno zawierać wymienne
elementy zależne od ocenianej osoby, jej płci oraz formy
wypowiedzi (o niej lub skierowanej bezpośrednio do
niej). Dzięki temu program będzie mógł inteligentnie
formułować oceny.
Każdy schemat oceniania może być modyfikowany (rozbudowywany
lub przebudowywany), w znacznym stopniu także w fazie sporządzania
ocen opisowych konkretnej grupy osób. Niezbędnym elementem każde-
go schematu oceniania jest hierarchiczna struktura ocenianych umiejęt-
ności lub zachowań oraz przypisane im oczekiwania dla wybranych po-
ziomów odniesienia. Podczas oceniania można dodawać do schematu
wyrażenia oceniające, modyfikować wyrażenia wcześniej zdefiniowane,
a także ustalać wagi gałęzi.
Program pozwala skonstruować dowolną liczbę rozmaitych schematów
oceniania, a także pobierać je z internetowej biblioteki schematów
i publikować tamże w celu udostępnienia innym osobom.
Schemat oceniania można także obejrzeć w przeglądarce i wydrukować.
Do utworzenia nowego schematu oceniania służy funkcja Pliki / Nowy
schemat oceniania. IstniejÄ…ce schematy oceniania otwiera siÄ™ do modyfi-
kacji za pomocą funkcji Pliki / Otwórz schemat oceniania.
Struktura schematu oceniania
Schemat oceniania ma postać hierarchicznej struktury drzewiastej o do-
wolnej rozległości i głębokości. Poszczególne gałęzie tej struktury moż-
14
Struktura schematu oceniania
na dodawać za pomocą przycisków
(odpowiednio: ga-
łąz podrzędną i gałąz równoległą) lub przez wybieranie odpowiednich
funkcji z menu kontekstowego.
Nazwy poszczególnych gałęzi wpisuje się w polu Przedmiot oceny lub
bezpośrednio na wyróżnionej gałęzi schematu, kliknąwszy ją uprzednio
lewym przyciskiem myszy.
Rysunek 5. Schemat oceniania może mieć dowolnie złożoną struk-
turę hierarchiczną. W gałęziach ostatniego poziomu
struktury formułowane są oczekiwania wobec ocenia-
nych osób oraz wyrażenia oceniające.
Gałęzie schematu dzielą się na oceniające i podsumowujące. Gałęzia-
mi oceniającymi są gałęzie ostatnie w hierarchii. Gałęzie wyższych po-
ziomów są podsumowujące. Podczas konstruowania schematu oceniania
dodanie gałęzi podrzędnej do danej gałęzi powoduje, że nowa staje się
oceniajÄ…cÄ…, a poprzednia podsumowujÄ…cÄ… na wszystkich poziomach od-
niesienia. Zróżnicowanie charakteru tej samej gałęzi z podsumowującej
na oceniającą może nastąpić jedynie w wyniku wykluczenia jej wszyst-
kich gałęzi podrzędnych z oceniania na danym poziomie odniesienia.
Wkład poszczególnych gałęzi w wypadkową ocenę można ustalić dzięki
ich wagom. Wagi odzwierciedlają zróżnicowanie ważności równole-
głych gałęzi wychodzących z danej gałęzi podsumowującej schematu.
Dzięki wagom gałęzi schematu można więc uwzględnić naturalne dys-
proporcje pomiędzy rozmaitymi obszarami, w jakich przebiega ocenia-
nie.
W procedurze oceniania ocenianie przebiega w gałęziach oceniających,
w gałęziach podsumowujących odbywa się jedynie komentowanie ocen
(objaśnianie ich podłoża, motywowanie).
15
Schematy oceniania
Poszczególne gałęzie schematu oceniania oznaczane są przez program
następującymi symbolami:
- gałąz nie jest przedmiotem oceny, a jedynie nazwą obszaru ocenia-
nych aktywności (jest podsumowująca),
- gałąz jest kompletnie opisanym przedmiotem oceny (jest gałęzią
oceniajÄ…cÄ…),
- gałąz jest niekompletnie opisanym przedmiotem oceny (niekom-
pletna gałąz oceniająca)
- gałąz nie podlega ocenie (została wyłączona) na danym poziomie
odniesienia.
Nie jest konieczne zdefiniowanie wszystkich wyrażeń oceniających już
w fazie konstruowania schematu oceniania, będzie to można zrobić tak-
że podczas sporządzania ocen. Kliknięcie prawym przyciskiem myszy
gałęzi oznaczonej symbolem powoduje przywołanie menu konteksto-
wego i umożliwia wybranie funkcji Pokaż braki/oczekiwania, prezentują-
cej brakujące elementy opisu tej gałęzi.
Rysunek 6. Program uznaje schemat oceniania za kompletny, jeśli
w każdym węzle oceniającym określono oczekiwania.
Wyrażenia oceniające mogą być dopisane dopiero
w trakcie budowania ocen.
W celu zmodyfikowania przypisania gałęzi do danego poziomu odnie-
sienia należy przywołać menu kontekstowe i wybrać z niego operację
Poziomy odniesienia, a następnie właściwy poziom i rodzaj operacji (Do-
daj do poziomu lub Usuń z poziomu).
16
Struktura schematu oceniania
Rysunek 7. Przed zbudowaniem struktury schematu oceniania nale-
ży ustalić, względem ilu i jakich poziomów odniesienia
będzie się odbywać ocenianie. Poszczególne kategorie
można wykluczać z oceniania na wybranych poziomach.
Równoległe gałęzie schematu oceniania można przemieszczać w obrę-
bie tego samego poziomu, używając funkcji Przesuń do góry i Przesuń w
dół w menu kontekstowym przywołanym przez kliknięcie wybranej ga-
łęzi prawym przyciskiem myszy.
Dzięki operacjom Kopiuj i Wklej można powielać całe gałęzie schematu, a
dzięki temu także sklejać fragmenty różnych schematów w jeden. Przy
tych operacjach program przenosi całą strukturę gałęzi, łącznie
z wszystkimi poziomami odniesienia (nawet jeśli są one różne) i skalami
ocen.
Rysunek 8. Gałęzie różnych schematów oceniania można przenosić
z jednego schematu oceniania do drugiego. Schemat
oceniania może więc powstać w wyniku złożenia z czą-
stek pochodzących z rozmaitych zródeł.
17
Schematy oceniania
Wyrażenia oceniające dodaje się do gałęzi schematu oceniania po klik-
nięciu przycisku umieszczonego z prawej strony listy wyrażeń. Skale
ocen, w których są prezentowane wyrażenia oceniające można zmieniać
podczas budowania schematu. Jeśli zakresy skal są różne, program au-
tomatycznie przelicza wartości punktowe wyrażeń.
Nieodłączną częścią schematu oceniania są jego dodatkowe składniki,
znajdujÄ…ce siÄ™ na drugiej karcie Dodatki.
Zbudowany schemat oceniania należy zapisać na dysku, nadając plikowi
komunikatywną nazwę. Można go w przyszłości będzie powtórnie
przywołać w celu przeredagowania, używając funkcji Pliki / Otwórz sche-
mat oceniania z głównego menu programu.
Aktualnie redagowany schemat oceniania można także obejrzeć w czy-
telnej postaci, a także wydrukować, klikając przycisk lub wy-
bierając z głównego menu funkcję Pliki / Drukuj.
Rysunek 9. Przed wydrukowaniem schemat oceniania prezentowany
jest w przeglÄ…darce jako plik HTML.
Wyrażenia oceniające i zalecenia
Wyrażenia oceniające
Wyrażenia oceniające są elementarnymi określeniami używanymi
w ocenach opisowych, przedstawiającymi stopień lub sposób spełnienia
18
Wyrażenia oceniające i zalecenia
założonych oczekiwań lub wymagań. Powinny one mieć postać zdań
pojedynczych, oznajmujących, wartościujących cechy obserwowane
u ocenianej osoby. Mając na uwadze warunki, w jakich będą one prze-
twarzane przez program, nie należy ich rozpoczynać wielką literą ani
kończyć kropką z tymi program poradzi sobie sam.
Każde wyrażenie oceniające musi mieć przypisaną wartość punktową
odpowiadajÄ…cÄ… ustalonemu stopniowi skali ocen wybranej dla danej ga-
łęzi oceniającej schematu. Wartość ta jest niezbędna do prezentacji pro-
fili osiągnięć, a także do zbudowania rozkładu użytych wyrażeń oraz
rozkładu ocen w grupie ocenianych osób.
Wyrażenia oceniające dodaje się do gałęzi schematu oceniania po klik-
nięciu przycisku umieszczonego z prawej strony listy wyrażeń.
Rysunek 10. Każdemu wyrażeniu oceniającemu przypisywana jest
wartość punktowa ze skali ocen wybranej dla danej ga-
łęzi schematu oceniania
Wymienne określenia osób, do których odnoszą się wyrażenia oceniają-
ce, można wstawiać, używając przycisków ekranowych z nazwami
przypadków gramatycznych. W tekście wyrażeń oceniających można
także używać bezpośrednio odpowiednich symboli przypadków (#M
mianownik, #D dopełniacz itd., przy czym zamiast miejscownika trze-
ba wstawić #S). Symbole te będą zastępowane w ocenach odpowiednimi
przypadkami wybranej formy określenia ocenianych osób, np. Jaś Ko-
walski Jasia Kowalskiego, Pani Apolonia Nowakówna Pani Apolonii
Nowakówny itd.
Formy rodzajowe przymiotników, czasowników i zaimków można
wstawiać, używając list przywoływanych po kliknięciu przycisku
19
Schematy oceniania
Formę rodzajową. Dozwolone jest także bezpośrednie wstawianie
tych form do tekstu - w nawiasach kwadratowych (zazwyczaj końcówki
rodzajowe w obu formach wypowiedzi do ocenianego i o ocenia-
nym ) lub klamrowych (tylko w formie do ocenianego ), najpierw
formy męskiej, potem żeńskiej, rozdzielonych prawym ukośnikiem, np.
[mu/jej], {Panu/Pani}, [mógł/mogła/mogłeś/mogłaś].
Rysunek 11. Wstawianie odpowiednich form rodzajowych ułatwia
prosty formularz, zamieniający odpowiednie wyrażenia
na akceptowane przez program wymienne składniki tek-
stów.
Formy rodzajowe będą zwykle końcówkami rodzajowymi rzeczowni-
ków, przymiotników i czasowników, czasami także całymi wyrazami
(głównie zaimkami lub czasownikami). W ocenach opisowych odpo-
wiednia forma rodzajowa jest wstawiana przez program na podstawie
płci ocenianej osoby oraz wybranej formy wypowiedzi ("o ocenianym"
lub "do ocenianego").
Zalecenia dla ocenianego i oceniajÄ…cego
Zalecenia sÄ… dodatkowÄ… informacjÄ… zwrotnÄ… pomocnÄ… w planowaniu
dalszego rozwoju ocenianej osoby. Najczęściej będą one związane z ty-
mi wyrażeniami oceniającymi, które ujawniają braki lub nieprawidło-
wości w tym rozwoju. Z zasady powinny one stanowić wzmocnienie
motywacji lub wskazywać sposoby poprawy niekorzystnej sytuacji.
Są dwie kategorie zaleceń dla osoby ocenianej i dla osoby oceniającej.
Obie kategorie zaleceń są związane z pojedynczym wyrażeniem ocenia-
jącym i dotyczą wyłącznie jego kontekstu. Dodaje się je i modyfikuje
wraz z dodawaniem i modyfikowaniem poszczególnych wyrażeń oce-
niajÄ…cych.
Zasady wstawiania w zalecenia przypadków gramatycznych określenia
osoby oraz form rodzajowych są takie same, jak w wypadku wyrażeń
oceniajÄ…cych.
20
Dodatkowe składniki schematu oceniania
Operacje na liście wyrażeń oceniających
Podczas budowania schematu oceniania można natychmiast przejść do
modyfikowania każdego z wyrażeń oceniających, klikając je dwukrotnie
lewym przyciskiem myszy. Ta sama operacja jest dostępna po przywo-
łaniu menu kontekstowego na liście wyrażeń i wybraniu funkcji Modyfi-
kuj.
Rysunek 12. Wyrażenia oceniające można modyfikować, zmieniać
ich wartości punktowe, a także kopiować w jednym
miejscu schematu i wklejać w innym.
Ponadto, korzystając z menu kontekstowego, każde wyrażenie z listy
można:
·ð skopiować (Kopiuj) i wkleić (Wklej) w inne miejsce schematu, także
do innej gałęzi oceniającej, nawet na innym poziomie odniesienia,
·ð usunąć bezpowrotnie (UsuÅ„),
·ð przewartoÅ›ciować (ZmieÅ„ wartość).
Wszystkie operacje z menu kontekstowego, z wyjÄ…tkiem operacji mody-
fikacji, mogą być wykonane równocześnie na dowolnym zestawie za-
znaczonych pozycji listy. Zaznaczanie pozycji odbywa się w sposób
standardowy dla Windows - przez klikanie podczas przytrzymywania
klawisza Ctrl (dołączanie dowolnej pozycji) lub Shift (dołączanie wszyst-
kich pozycji pomiędzy ostatnią z zaznaczonych i zaznaczaną aktualnie).
Dodatkowe składniki schematu oceniania
Na karcie Dodatki w oknie służącym do budowania schematów ocenia-
nia zgromadzono wszystkie dodatkowe składniki schematu oceniania:
·ð skale ocen przypisywanych wyrażeniom oceniajÄ…cym,
·ð poziomy odniesienia (etapy ksztaÅ‚cenia, fazy rozwoje), wzglÄ™dem
których będą dokonywane oceny,
21
Schematy oceniania
·ð wyrażenia pomocnicze używane podczas redagowania raportów,
·ð ogólne okreÅ›lenia ocenianych osób (wraz z odmianÄ…) używane
w opisie oczekiwań,
·ð opis schematu wskazujÄ…cy jego przeznaczenie,
·ð informacje o autorach schematu.
Rysunek 13. Na karcie Dodatki umieszczono rozmaite rodzaje in-
formacji wykorzystywanych przy budowaniu schematu
oceniania, m.in. definicje poziomów odniesień, skal
ocen, a także ogólnego określenia ocenianych osób.
Skale ocen
Program pozwala zbudować dowolną skalę ocen, która ma być użyta do
powiązania z wyrażeniami oceniającymi. Ma także jedną wbudowaną
skalę, tzw. trójstopniową skalę naturalną
Tworząc nową skalę ocen, należy określić zakres jej stopni (do 10), ich
nazwy, a także minimalny stopień uznawany za pozytywny oraz stopień
uznawany za dyskwalifikujący. W wypadku trójstopniowej skali natu-
ralnej stopień dyskwalifikujący jest poza zakresem tej skali, co oznacza,
że żadna z ocen nie jest dyskwalifikująca. W urzędowej, sześciostop-
niowej skali ocen z zajęć edukacyjnych stopniem dyskwalifikującym
jest najniższy stopień skali niedostateczny. Na liście skal dostępne jest
menu kontekstowe. Dwukrotne szybkie kliknięcie nazwy skali na liście
umożliwia przejście do modyfikacji skali.
22
Dodatkowe składniki schematu oceniania
Rysunek 14. Skale ocen są dowolne, ale nie więcej niż 10-stopniowe.
Dowolne są też zakresy wartości punktowych, na któ-
rych rozpięto stopnie skali.
Przy tworzeniu nowej skali program domyślnie ustala zakres punktów,
na których rozkładane są stopnie, na [0-100]. Granice zakresu można
zmienić, klikając ich wartości. Domyślny rozkład stopni nowotworzonej
skali jest nieliniowy (przedziały punktów pomiędzy kolejnymi nie są
jednakowe - maleją one w postępie geometrycznym). Rozkład ten moż-
na zmieniać, przesuwając suwaki umieszczone na granicach pomiędzy
stopniami.
Uwaga Skale ocen w poszczególnych gałęziach oceniających schematu
mogą być różne. W trakcie budowy schematu oceniania można je
dowolnie wymieniać. Każda ze skal może być także w dowolny spo-
sób modyfikowana.
Uwaga Podczas oceniania nie można zmienić przypisania skali do gałęzi
oceniającej. Można zmieniać jedynie wartości punktowe wyrażeń
oraz wybierać skalę wypadkową w raportach i profilach.
23
Schematy oceniania
Skala jednostopniowa
Skala jednostopniowa jest traktowana przez program w sposób szcze-
gólny przy wyliczaniu wartości ocen wypadkowych (zob. Wartości ocen
wypadkowych, str. 66), a mianowicie w celu wyznaczenia wartości
oceny wypadkowej w gałęzi oceniającej z taką skalą sumowane są war-
tości punktowe wszystkich wybranych wyrażeń w tej gałęzi i po zsu-
mowaniu odnoszone do sumy wartości wszystkich wyrażeń w tej gałęzi.
Oznacza to, że wartości punktowe wyrażeń są kumulowane, tak jak przy
tzw. ocenianiu punktowym. Ocena wypadkowa jest tym wyższa, im
więcej wyrażeń oceniających wybrano i im większe wartości punktowe
mają wybrane wyrażenia. Skala jednostopniowa ma zastosowanie do
wartościowania takich kategorii oceny, w których występują dające się
wyodrębnić elementarne cechy, składające się na ocenianą umiejętność,
postawÄ™ itp.
W wypadku gałęzi oceniających, do których zastosowano skale wielo-
stopniowe, wartości punktowe ocen wypadkowych są wyliczane jako
średnie arytmetyczne z wartości wybranych wyrażeń oceniających.
Poziomy odniesienia
Poziom odniesienia odpowiada fazie rozwoju ocenianych osób, etapowi
ich kształcenia lub standardowi wymagań lub osiągnięć, w których lub
względem których następuje ocena stopnia spełnienia założonych ocze-
kiwań.
Podczas tworzenia struktury schematu oceniania program przypisuje
każdą nową gałąz schematu do każdego ze zdefiniowanych poziomów.
Podobnie, dodanie nowego poziomu powoduje przypisanie go do każdej
gałęzi istniejącego schematu. Poszczególne gałęzie można jednak odłą-
czać, a także na powrót dołączać do zdefiniowanych poziomów.
Rysunek 15. Poziomy odniesienia powinny być określone przed roz-
poczęciem tworzenia struktury schematu oceniania.
Poziomy odniesienia muszą być zdefiniowane przed opisaniem oczeki-
wań dotyczących poszczególnych gałęzi schematu oceniania. Na liście
poziomów odniesienia dostępne jest menu kontekstowe. Porządek na li-
ście poziomów odniesienia można zmieniać.
24
Dodatkowe składniki schematu oceniania
Uwaga Zdefiniowanych poziomów odniesienia nie można usuwać, dlatego
zaleca siÄ™ rozwagÄ™ przy ich tworzeniu.
Wyrażenia pomocnicze
Wyrażenia pomocnicze używane podczas redagowania raportów podzie-
lono na cztery rodzaje:
·ð spójniki dla zdaÅ„ zgodnych,
·ð spójniki dla zdaÅ„ przeciwstawnych,
·ð okreÅ›lenia zmian w czasie,
·ð odniesienia do innych osób w ocenianej grupie.
Program ma wstępnie zdefiniowany podstawowy zestaw wyrażeń po-
mocniczych. Przy definiowaniu nowych spójników należy przewidzieć
przecinki mające oddzielić je od zdania poprzedzającego.
Rysunek 16. Wyrażenia pomocnicze używane do łączenia zdań pod-
czas redagowania raportów są wstępnie zdefiniowane.
Ich repertuar można rozszerzyć także podczas redago-
wania raportów.
Wyrażenia pomocnicze można modyfikować także podczas redagowa-
nia raportów, używając do tego funkcji Dostosuj z menu kontekstowe-
go dostępnego w polu redagowania raportu.
Ogólne określenia ocenianych osób
Ogólne określenie ocenianych osób jest używane do prezentacji oczeki-
wań, wyrażeń oceniających oraz komentarzy i uwag do ocen. Ma ono
dwie postaci rodzajowe we wszystkich przypadkach. Dzięki nim pro-
gram przystępnie wyświetla i drukuje wyrażenia o złożonej konstrukcji.
25
Schematy oceniania
Rysunek 17. Ogólne określenia ocenianych osób pojawiają się
w miejscu wymiennych członów oczekiwań, wyrażeń
oceniających i zaleceń.
Pozostałe składniki
Przed opublikowaniem schematu oceniania w internetowej bibliotece
schematów konieczne jest wypełnienie pól Autorzy schematu
oceniania i Opis/przeznaczenie. Daty utworzenia i ostatniej
modyfikacji schematu są automatycznie wypełniane przez program.
Pobieranie schematów oceniania z biblioteki
internetowej
Program wyposażono w mechanizm komunikacji z internetową biblio-
teką schematów oceniania. W celu pobrania schematu opublikowanego
w Internecie należy posłużyć się funkcją programu Pliki / Pobierz z Inter-
netu. Do skutecznego użycia tej funkcji konieczne jest posiadanie
sprawnego połączenia z Internetem. Po skutecznym połączeniu się z bi-
blioteką internetową można wybrać dowolny schemat opublikowany
tam przez kogoÅ› innego.
Warunkiem pobrania schematu jest zaakceptowanie następujących wa-
runków posługiwania się pobranym schematem:
1. Autorom schematów oceniania opublikowanych w internetowej
bibliotece przysługują prawa autorskie do ich dzieł, podlegające
prawnej ochronie.
2. Każdy autor schematu oceniania, publikując w Internecie, zgodził
siÄ™ na wykorzystywanie swojego schematu przez inne osoby do
oceniania za pomocÄ… programu Ocenianie opisowe Optivum,
a także na jego rozbudowywanie i modyfikowanie jedynie za po-
mocą tego programu w zakresie niezbędnym do jego używania
przez te osoby.
3. Publikowanie w innej formie lub za pomocą innych środków
schematów oceniania pobranych z Internetu, zarówno nieprzetwo-
rzonych, jak i przetworzonych, wymaga zgody ich autorów.
26
Publikowanie schematów oceniania w bibliotece internetowej
4. Przetwarzanie i wykorzystywanie pobranych schematów oceniania
w innej postaci lub do innych celów bez zgody ich autorów jest za-
bronione i może być ścigane na wniosek zainteresowanych środ-
kami dopuszczonymi przez prawo.
Rysunek 18. Pobranie schematu oceniania z internetowej biblioteki
nakłada na użytkownika programu obowiązek przestrze-
gania praw autorskich twórców schematu.
Uwaga VULCAN Spółka z o.o. nie ponosi odpowiedzialności za naruszanie
przepisów prawa autorskiego przez osoby trzecie w związku z pro-
wadzeniem internetowej biblioteki schematów oceniania.
Publikowanie schematów oceniania w bibliotece
internetowej
Każdy schemat oceniania może zostać opublikowany w internetowej bi-
bliotece schematów i dzięki temu stać się dostępny dla innych osób po-
sługujących się programem. Należy pamiętać, aby przed opublikowa-
niem schematu zostały wypełnione pola identyfikujące jego
przeznaczenie oraz autora. Autorzy schematów, korzystający z tej formy
prezentacji swojego dorobku wyrażają zgodę na używanie ich dzieł do
oceniania przez inne osoby bez ograniczeń, a także do przystosowywa-
nia schematów (rozbudowywania i modyfikowania ich treści) przez te
osoby za pomocÄ… programu Ocenianie opisowe Optivum, jedynie na po-
trzeby budowania ocen opisowych.
W celu opublikowania opracowanego schematu oceniania należy użyć
funkcji programu Pliki / Opublikuj w Internecie. Do skutecznego użycia tej
funkcji konieczne jest posiadanie sprawnego połączenia z Internetem.
27
Schematy oceniania
Rysunek 19. W internetowej bibliotece schematów oceniania publi-
kowane są tylko te nadesłane schematy, których autorzy
złożyli stosowne oświadczenia o posiadaniu wszelkich
praw do tych schematów.
Uwaga Schematy przeznaczone do opublikowania w bibliotece internetowej
nie są tam umieszczane automatycznie. Ich udostępnienie innym
użytkownikom programu wymaga zaakceptowania przedstawionych
warunków, a także nadesłania na adres Spółki VULCAN oświadczeń
autorów schematu.
Uwaga VULCAN Spółka z o.o. nie ponosi odpowiedzialności za naruszanie
przepisów prawa autorskiego przez osoby trzecie w związku z pro-
wadzeniem internetowej biblioteki schematów oceniania.
Połączenie z Internetem
Do kontaktowania siÄ™ z Internetem program wykorzystuje standardowe
łącze używane przez przeglądarkę internetową (Internet Explorer),
zwykle jest to łącze modemowe zdefiniowane za pomocą kreatora połą-
czeń sieciowych w Windows 2000/XP/Vista.
Uwaga Pewne składniki programu Internet Explorer w wersji co najmniej
6.0 są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania programu Oce-
nianie opisowe Optivum nawet wówczas, gdy użytkownik pro-
gramu nie ma dostępu do Internetu lub używa do tego celu innej
przeglÄ…darki internetowej.
28
Nowa oceniana grupa
Ocenianie
Nowa oceniana grupa
Ocenianie grupy osób rozpoczyna się od utworzenia nowego pliku ocen
grupy osób, z którym musi być skojarzony właściwy schemat ocenia-
nia.
Uwaga Nie należy tworzyć nowego pliku ocen grupy osób za każdym ra-
zem, kiedy oceniane mają być te same osoby, a do sporządzenia
kolejnej oceny (względem innego poziomu odniesienia lub tego sa-
mego, lecz w innych okolicznościach niż poprzednio) używany jest
ten sam schemat oceniania. W takim wypadku wystarczy dodanie
nowej oceny w istniejÄ…cym pliku ocen grupy.
Do utworzenia nowego pliku ocen grupy osób służy przycisk
w pasku narzędziowym programu lub funkcja Pliki / Nowa oceniana grupa.
Rysunek 20. Przed rozpoczęciem oceniania nowej grupy osób należy
wybrać schemat oceniania, w oparciu o który zostaną
sporzÄ…dzone oceny.
29
Ocenianie
Po kliknięciu przycisku pojawi się okno umożliwiające wybra-
nie właściwego schematu oceniania, który posłuży do sporządzenia ocen
grupy osób.
Uwaga Należy pamiętać, że z chwilą wybrania schematu oceniania staje się
on nieodłączną częścią pliku z ocenami grupy osób. Można go bę-
dzie zmienić jedynie za pomocą specjalnej procedury.
Zmiana domyślnego schematu oceniania
Jeśli nowa grupa osób ma być oceniana w oparciu o inny schemat oce-
niania iż domyślny, należy w oknie Nowa oceniana grupa kliknąć
przycisk i wybrać właściwy schemat.
Rysunek 21. Domyślny schemat oceniania można wybrać spośród
dostarczonych z programem i pobranych z internetowej
biblioteki.
Na liście dostępnych schematów oceniania widoczne są jedynie te, które
przechowywane sÄ… w folderze Moje dokumenty \ Moje oceny.
Jeśli żądany schemat znajduje się w innym folderze, należy kliknąć
przycisk , po czym wskazać właściwą jego lokalizację. Odpo-
wiedni schemat oceniania można wcześniej pobrać z internetowej bi-
blioteki.
30
Ewidencja osób
Ewidencja osób
Ewidencja osób, które mają być oceniane za pomocą wybranego sche-
matu oceniania, powstaje w wyniku dodawania danych kolejnych osób
do listy.
Rysunek 22. Modyfikację dowolnej pozycji listy (osób, imion, miej-
scowości) najłatwiej rozpocząć od dwukrotnego szyb-
kiego kliknięcia jej lewym przyciskiem myszy. Nowe
pozycje do list dopisujemy, klikajÄ…c odpowiedni przy-
cisk .
Do wprowadzenia kolejnej osoby do ewidencji służy przycisk , wi-
doczny po prawej stronie listy osób. Można także użyć do tego tzw. me-
nu kontekstowego przywoływanego po kliknięciu istniejącej pozycji li-
sty prawym przyciskiem myszy.
Nie jest konieczne wypełnianie wszystkich przypadków nowego imie-
nia, jego ewentualnego zdrobnienia i nazwiska, program upomni siÄ™
o nie, gdy podczas oceniania w wybranym wyrażeniu oceniającym wy-
stąpi inny przypadek określenia osoby niż mianownik. Nie jest także
konieczne wpisywanie za każdym razem powtarzających się imion oraz
miejscowości urodzenia osób. Program przechowuje te informacje
w tzw. listach wyboru, skąd można je łatwo przywoływać. Służy do tego
przycisk umieszczony po prawej stronie pól przechowujących te in-
formacje. Na karcie Grupa widoczne są obie listy wyboru używane
przy wprowadzaniu danych osobowych, które można wypełniać i mody-
fikować także poza miejscem ich przywoływania.
31
Ocenianie
Rysunek 23. Przy wypełnianiu danych osobowych można pominąć
wpisywanie zdrobnień imion oraz form deklinacyjnych
zarówno imion, jak i nazwisk w razie potrzeby ich
użycia program sam o nie poprosi.
Kontekstowe menu na liście osób pozwala także usunąć osobę z ewi-
dencji lub przejść do modyfikacji jej danych osobowych. Wygodniej-
szym sposobem przejścia do modyfikacji danych osobowych jest dwu-
krotne szybkie kliknięcie wybranej pozycji listy osób lewym
przyciskiem myszy.
Kliknięcie nagłówka kolumny listy osób powoduje uporządkowanie li-
sty według wybranej kategorii.
W polu Forma określenia osoby można wybrać formę okre-
ślenia osób, która zostanie użyta w wyrażeniach oceniających umiesz-
czanych w ocenach.
Rysunek 24. Wybrana forma określenia osoby jest używana w pre-
zentowanych wyrażeniach oceniających oraz w rapor-
tach. Można ją w dowolnym czasie zmienić spowodu-
je to zmianę postaci wyrażeń oceniających, ale nie
raportów (te trzeba sporządzić od nowa).
Pozycje na liście imion oraz na liście miejscowników nazw miejscowo-
ści mogą być dodawane i modyfikowane w ten sam sposób jak pozycje
listy osób.
32
Ewidencja osób
Rysunek 25. Dzięki umieszczeniu imion na liście wystarczy tylko
jednokrotnie dla każdego z nich podać formy deklina-
cyjne.
Rysunek 26. Nazwy miejsc urodzenia podajemy w miejscowniku.
Dla miejscowości leżących poza Polską pole Woje-
wództwo należy pozostawić niewypełnione.
Dane osobowe można importować z innych programów w jednym
z trzech formatów:
·ð *.sou z programów należących do pakietu Uczniowie Optivum,
·ð *.osoby, *.osoby2 z Oceniania opisowego 2000+ (poprzed-
nika Oceniania opisowego Optivum) lub Oceniania opisowego
Optivum,
·ð *.xml zapisanych w Sekretariacie uczniowskim 2000 (poprzedni-
ku Sekretariatu Optivum) na użytek Oceniania opisowego 2000+
(poprzednika Oceniania opisowego Optivum).
33
Ocenianie
W celu odczytania danych osobowych w jednym z tych formatów nale-
ży posłużyć się przyciskiem umieszczonym poniżej listy osób.
Za pomocą przycisku przywoływana jest operacja zapisu da-
nych osobowych. Podczas eksportu danych osobowych do pliku *.sou
(w formacie SOU zob. Standard opisu ucznia (SOU), str. 59) koniecz-
ne jest uzupełnienie mianowników nazw miejscowości.
Uwaga Do wymiany danych osobowych z innymi programami należy uży-
wać formatu SOU (pliki *.sou). Pozostałe formaty danych utrzy-
mywane są jedynie ze względu na zgodność z poprzednikami Oce-
niania opisowego Optivum oraz Sekretariatu Optivum.
34
Nowa ocena
Procedura oceniania
Nowa ocena
Procedura oceniania grupy osób rozpoczyna się od wybrania poziomu
oczekiwań (wymagań) oraz okoliczności (np. daty, okresu), w których
dokonywania jest ocena. W tym celu należy kliknąć przycisk wi-
doczny obok pola Ocena na karcie Oceny w oknie służącym do spo-
rzÄ…dzania ocen.
Rysunek 27. Każda ocena jest sporządzana względem wybranego po-
ziomu odniesienia. Poziomy odniesienia różnią się
przede wszystkim oczekiwaniami, a w zwiÄ…zku z tym
także wyrażeniami oceniającymi (przynajmniej warto-
ściami punktowymi).
Wyboru osoby z grupy, która ma być oceniona, dokonuje się, klikając
pole Oceniany i wskazując ją na liście.
Sporządzanie ocen poszczególnych osób polega na przemieszczaniu się
po gałęziach schematu oceniania oznaczonych symbolem i wybieraniu
35
Procedura oceniania
właściwych (najlepiej przystających do ocenianej osoby) wyrażeń oce-
niających oraz zaleceń.
Do poruszania się po schemacie oceniania służą pionowo ustawione
przyciski ekranowe:
, , , i ,
a pomiędzy kolejnymi osobami przyciski umieszczone obok pola
Oceniany.
Wybór wyrażenia następuje poprzez pojedyncze kliknięcie jego pozycji
lewym przyciskiem myszy. Wybrane wyrażenie oznaczone jest kolorem
granatowym. Powtórne kliknięcie wybranego wyrażenia powoduje re-
zygnację z dokonanego wyboru. Dla danego przedmiotu oceny można
wybrać dowolną liczbę wyrażeń oceniających. Program nie jest w stanie
zapewnić logicznej spójności dokonanych wyborów, należy więc zwra-
cać uwagę na to, by nie wskazywać w ramach danego przedmiotu oceny
wyrażeń wykluczających się wzajemnie.
Uwaga Jeśli z danym wyrażeniem oceniającym jest związane zalecenie dla
ocenianego, to na liście wyrażeń do wyboru zostanie ono powtórzo-
ne dwukrotnie - raz samodzielnie i raz łącznie z zaleceniem. Jeśli
zalecenie także powinno zostać dodane do oceny, to należy zazna-
czyć drugie z tych wyrażeń.
Uwaga Zalecenia dla oceniajÄ…cego sÄ… automatycznie dodawane przez pro-
gram na karcie Notatki.
Wszystkie wyrażenia oceniające i zalecenia, które zawierają wymienne
określenia osób przedstawiane są zawsze w odniesieniu do aktualnie
ocenianej osoby, w formie, jaka została wybrana na karcie Grupa w po-
lu Forma określenia osoby. Wyrażenia oceniające widoczne
w oknie służącym do oceniania są pozbawione wskazania wartości
punktowej i stopnia ze skali użytej w ich definicji (informacje te można
zobaczyć dopiero po przejściu do modyfikacji wyrażenia), by nie pro-
wokować oceniającego do tendencyjnego dokonywania ich wyboru.
Każde wyrażenie i zalecenie można przetworzyć. Można także dodać
nowe do już istniejących.
Podczas oceniania poszczególne gałęzie schematu oznaczane są nastę-
pujÄ…cymi symbolami:
- podlega ocenie, lecz nie wybrano żadnego wyrażenia oceniającego,
- oceniono (wybrano co najmniej jedno wyrażenie oceniające),
- (niebieski) - nie podlega ocenie dla danej osoby,
- (granatowy) - nie podlega ocenie dla wszystkich osób w grupie,
36
Nowa ocena
- gałąz podsumowująca, można w niej komentować oceny z gałęzi
podrzędnych.
Poszczególne gałęzie schematu można wykluczyć lub ponownie włą-
czyć w ocenę za pomocą menu kontekstowego. Można także zmieniać
wagi gałęzi podrzędnych w każdym węzle podsumowującym.
Rysunek 28. Wskazując wyrażenie oceniające określamy sposób lub
stopień spełnienia oczekiwań w ramach danej kategorii.
Można wskazać wiele wyrażeń jednocześnie, należy je-
dynie pamiętać, by były one logicznie spójne.
W razie potrzeby można także zmodyfikować oczekiwania dotyczące
danego przedmiotu oceny, a także określić oczekiwania indywidualne,
mające zastosowanie wyłącznie do określonej osoby.
W gałęziach podsumowujących widoczne są zestawienia wszystkich
wybranych wyrażeń oceniających z gałęzi podrzędnych, a także oceny
dokonane wcześniej. Pozwala to dopełnić ocenę komentarzem lub do-
datkowymi uwagami. Można ich użyć do instruowania czy motywowa-
nia ocenianej osoby, a także można wyjaśnić przyczyny uzyskania okre-
ślonych wyników. Mimo iż komentarze i uwagi dotyczą wyłącznie
jednej osoby, to przy ich dopisywaniu należy stosować się do reguł
obowiązujących w definicjach wyrażeń oceniających.
37
Procedura oceniania
Rysunek 29. Gałąz podsumowująca jest miejscem na dokonanie po-
głębionej analizy oraz udzielenie wskazówek czy
wzmocnienie motywacji ocenianej osoby.
Przejście do gałęzi podsumowującej odbywa się po kliknięciu przycisku
umieszczonego pomiędzy przyciskami przemieszczania się po sche-
macie.
Uwaga Zaleca siÄ™ budowanie kompletnych ocen dla kolejno wybieranych
osób z grupy. Możliwe jest także, choć znacznie wolniejsze i mniej
wygodne, ocenianie wszystkich osób z grupy w ramach każdej ko-
lejnej gałęzi schematu.
Modyfikowanie schematu oceniania
Schemat oceniania wbudowany w plik ocen grupy osób może być
w części przetwarzany w celu przystosowania do potrzeb oceniającego.
Dotyczy to wyrażeń oceniających i zaleceń, które można swobodnie
modyfikować, do istniejących można także dodawać nowe. Obowiązują
przy tym te same reguły, co przy budowaniu nowego schematu. Ta wła-
ściwość programu pozwala w toku oceniania uszlachetnić pierwotną po-
stać schematu. Ma to szczególne znaczenie wtedy, gdy autorem schema-
tu jest inna osoba niż oceniający.
Rozbudowany lub przetworzony schemat oceniania zawarty w pliku
z ocenami grupy osób da się wynieść poza ten plik za pomocą operacji
eksportowania. Po kliknięciu przycisku tworzone jest nowe
okno służące do redagowania schematu, zawierające eksportowany
38
Modyfikowanie schematu oceniania
schemat. Dalsze czynności są takie same jak przy budowaniu nowego
schematu.
Można sobie także wyobrazić taką sytuację, gdy schemat oceniania wy-
brany do oceniania grupy osób zawiera w swojej pierwotnej postaci je-
dynie strukturę gałęzi oraz poziomy odniesienia i oczekiwania. Wszyst-
kie wyrażenia oceniające oraz zalecenia mogą powstać podczas
oceniania. Wydaje się, że jest to najmniej uciążliwa droga wiodąca do
samodzielnego zbudowania własnego schematu oceniania.
Jeśli podczas oceniania okaże się, że konieczne jest przetworzenie także
struktury schematu oceniania, konieczne stanie się użycie specjalnej
procedury, która jednak powoduje konieczność powtórnego sporządze-
nia dotychczas przygotowanych ocen.
Podczas oceniania można także zmieniać wagi gałęzi. Wagi te mają
wpływ na sposób wyznaczania ocen wypadkowych przedstawianych
w profilach osiągnięć ocenianych osób oraz w raportach. W celu zmiany
wag w gałęziach podrzędnych danej gałęzi podsumowującej należy wy-
brać funkcję Ustal wagi gałęzi podrzędnych w kontekstowym menu
przywołanym po kliknięciu tej gałęzi prawym przyciskiem myszy.
Rysunek 30. Różnicując wagi poszczególnych kategorii składowych,
określamy wkład cząstkowych ocen w ocenę wypadko-
wą. Ważne są relacje pomiędzy wagami, a nie ich bez-
względne wartości punktowe.
39
Redagowanie raportów
Redagowanie raportów
Raporty sporzÄ…dzane automatycznie
Ostateczny kształt oceny opisowej przygotowanej za pomocą programu
zależy od umiejętnego wykorzystania funkcji automatycznego sporzą-
dzania raportów w połączeniu z operacjami ułatwiającymi ich przetwa-
rzanie.
Program potrafi automatycznie utworzyć szereg rozmaitych raportów.
Zwykle najbardziej przydatny jest raport zbiorczy zawierajÄ…cy jedynie
wyrażenia oceniające. Dla ocenianej osoby największą przydatność ma
raport pośredni złożony z oczekiwań i wyrażeń oceniających. Jeszcze
przed dokonaniem oceny grupy osób zaleca się sporządzenie raportu po-
średniego z samymi oczekiwaniami (wymaganiami), co umożliwi oce-
nianym osobom poznanie kryteriów, jakie będą uwzględniane przy ich
ocenie.
Specjalnym rodzajem raportów są raporty sporządzane z użyciem sza-
blonów dokumentów, np. świadectwa szkolne (zob. Raporty sporządza-
ne z użyciem szablonów dokumentów, str. 44).
W celu sporządzenia określonego raportu po raz pierwszy należy klik-
nąć przycisk umieszczony po prawej stronie selektora raportów. Ra-
porty wcześniej sporządzone można następnie przywoływać z listy,
używając do tego selektora raportów.
Postać raportu zależy od wyborów dokonanych w okienku służącym do
określania jego cech. Te same wyrażenia oceniające mogą być wykorzy-
stane do przygotowania dwóch rodzajów wypowiedzi o ocenianym
oraz do ocenianego . Dzięki temu ułatwiono sporządzenie oceny opi-
sowej na użytek oficjalnej dokumentacji i zakomunikowania jej ocenia-
nej osobie w formie listu.
40
Raporty zwykłe
Rysunek 31. Wybierając typ, zawartość i formę wypowiedzi o oce-
nianej osobie, możemy utworzyć wiele różnych rapor-
tów.
Nazwy poszczególnych raportów tworzone są automatycznie na pod-
stawie ich cech.
Uwaga Raport sporzÄ…dzony automatycznie przez program jest jedynie
osnową oceny opisowej. Metodycznym błędem jest poprzestawanie
na takiej jego postaci.
Raporty zwykłe
W polu edycji zwykłego raportu można używać standardowych operacji
redagowania tekstu, znanych z edytorów tekstu. W szczególności można
wstawiać, przenosić i usuwać dowolne fragmenty tekstu, a także wyszu-
kiwać określone fragmenty tekstu oraz dokonywać automatycznych ich
zamian na inne.
Wielkość czcionki w oknie redagowania raportów można zmieniać za
pomocą przycisków w zakresie od 8 pkt (standardowa wielkość)
do 20 pkt.
41
Redagowanie raportów
Niezwykle istotną pomocą przy redagowaniu raportów są specjalne
funkcje programu dostępne w menu kontekstowym w polu edycji rapor-
tów. Funkcje te umożliwiają łączenie zdań pojedynczych za pomocą
spójników, a także pozwalają uzupełniać zdania o określenia zmian ocen
w czasie lub odniesienia ocen danej osoby do ocen reszty ocenianej gru-
py. Wszystkie wyrażenia pomocnicze pierwotnie zdefiniowane w sche-
macie oceniania można przystosować do własnych potrzeb przy użyciu
funkcji Dostosuj.
Rysunek 32. Wyrażenia oceniające są zazwyczaj zdaniami pojedyn-
czymi. Dzięki rozmaitym łącznikom można je składać
w zdania złożone, nadając wypowiedziom bardziej natu-
ralną formę. W razie potrzeby można dodać nowe wyra-
żenia pomocnicze lub zmodyfikować istniejące.
Rysunek 33. Wyrażenia pomocnicze pomagają łączyć zdania poje-
dyncze w złożone, określać zmiany jakichś cech w cza-
sie lub odnosić ich wartości do wartości osiągniętych
przez pozostałe osoby w ocenianej grupie.
42
Raporty zwykłe
W celu połączenia dwóch zdań pojedynczych w jedno zdanie złożone
należy wskaznik myszy ustawić na granicy tych zdań (blisko końca
pierwszego lub początku drugiego) i kliknąć prawym przyciskiem my-
szy, po czym z menu kontekstowego wybrać funkcję Połącz i odpowied-
ni spójnik.
Aby wstawić określenie zmian w czasie lub odniesienie oceny do ocen
reszty grupy, należy ustawić wskaznik myszy na początku lub na końcu
zdania, po czym przywołać menu kontekstowe i wybrać żądane wyraże-
nie. Przy dodawaniu wyrażeń pomocniczych na końcu zdania program
będzie traktował je jako dopowiedzenia (wtrącenia) i poprzedzał prze-
cinkiem.
Raport można wydrukować na drukarce, klikając przycisk narzędziowy
lub za pomocÄ… operacji Drukuj z menu kontekstowego przywo-
ływanego za pomocą przycisku . Zawartość pola edycji rapor-
tów można także (po zaznaczeniu i skopiowaniu do schowka) przenieść
"na gorąco" do dowolnego edytora tekstów.
Rysunek 34. Jeśli od czasu automatycznego sporządzenia raportu
ocena ulegnie zmianie (np. któreś z wyrażeń oceniają-
cych zostanie zastÄ…pione innym), program zasygnalizuje
to czerwonym wykrzyknikiem. Raport można wówczas
sporządzić od nowa. Należy pamiętać, że zatarciu ule-
gną wtedy wszystkie zmiany wprowadzone ręcznie .
Za pomocÄ… przycisku umieszczonego nad ramkÄ… z raportem
przywoływane jest kontekstowe menu zawierające operacje sporządze-
nia od nowa aktualnego raportu, drukowania go lub eksportowania go
do pliku tekstowego oraz usuwania.
Uwaga Przetworzone raporty są dołączane do ocen i przechowywane w ta-
kiej postaci, w jakiej zostały poprzednio pozostawione. W wypadku
zmiany oceny (innego wyboru wyrażeń oceniających) program za-
43
Redagowanie raportów
sygnalizuje rozbieżność pomiędzy treścią raportu i oceną. Użycie
funkcji Sporządz od nowa z menu kontekstowego dostępnego
w polu redagowania raportu, spowoduje bezpowrotne zatarcie prze-
chowywanego raportu i zastÄ…pienie go "surowym" raportem sporzÄ…-
dzonym automatycznie.
Raporty sporządzane z użyciem szablonów
dokumentów
Raporty sporządzane z użyciem szablonów dokumentów są dzielone na
poszczególne pola zawarte w szablonie i poprzedza je proces przypo-
rządkowania tym polom poszczególnych gałęzi schematu oceniania.
W celu sporządzenia raportu z użyciem szablonu należy kliknąć przy-
cisk umieszczony po prawej stronie selektora raportów, a następnie
wybrać właściwy rodzaj raportu i właściwy szablon.
Rysunek 35. Można wybrać szablon dokumentu, na jakim zostanie
sporzÄ…dzony raport.
Program zapamiętuje szablon domyślny, który można zmienić, klikając
przycisk .
44
Raporty sporządzane z użyciem szablonów dokumentów
Po zaakceptowaniu wybranego szablonu przywoływane jest okno służą-
ce do kojarzenia poszczególnych gałęzi schematu oceniania z polami
szablonu dokumentu.
Rysunek 36. Poszczególne gałęzie schematu oceniania należy przy-
porządkować odpowiednim polom dokumentu.
Kliknięcie lewym przyciskiem myszy określonej gałęzi schematu oce-
niania zaznacza wszystkie gałęzie podrzędne. Kliknięcie prawym przy-
ciskiem myszy zaznaczonej grupy gałęzi lub pojedynczej gałęzi przywo-
łuje kontekstowe menu z nazwami pól dokumentu, które mogą być
wypełnione ocenami z tych gałęzi schematu. Wybranie określonego pola
dokumentu powoduje przypisanie wybranych gałęzi do tego pola doku-
mentu. Niewłaściwe przyporządkowania można usunąć lub zastąpić in-
nymi.
Po zakończeniu kojarzenia gałęzi schematu oceniania z polami doku-
mentu należy kliknąć przycisk , co spowoduje utworzenie ra-
portu na obrazie dokumentu.
45
Redagowanie raportów
Rysunek 37. Raport tworzony jest na obrazie dokumentu, gdzie moż-
na go redagować.
Program automatycznie wypełnia pola szablonu z danymi osobowymi.
Wszystkie pola dokumentu można swobodnie redagować. Pola niewy-
pełnione zaznaczone są na różowo. Pola wspólne dla wszystkich osób są
po wypełnieniu zaznaczone na żółto.
Dokumenty mogą być wielostronicowe. Kliknięcie przycisku z nume-
rem strony pozwala przejść do jej redagowania.
46
Raporty sporządzane z użyciem szablonów dokumentów
Rysunek 38. Program sprawdza, czy treść redagowanego pola wykra-
cza poza jego widoczny obszar.
Pola dokumentu, których treść przekracza ich rozmiar podświetlane są
na purpurowo.
Kliknięcie prawym przyciskiem myszy pola z oceną opisową przywołu-
je okienko, w którym można korzystać z wszystkich operacji redagowa-
nia zwykłych raportów.
47
Redagowanie raportów
Rysunek 39. Pole dokumentu można redagować tak, jak każdy raport
zwykły.
Tekst redagowany w okienku Edycja pola jest na bieżąco synchronizo-
wany z polem widocznym na obrazie dokumentu. Jeśli treść oceny nie
mieści się w polu dokumentu, wyświetlany jest stosowny komunikat,
a pole dokumentu równocześnie jest podświetlane na purpurowo.
Za pomocą przycisku można przywołać menu kontekstowe,
które pozwala wykonać jedną z następujących operacji:
·ð sporzÄ…dzenie raportu od nowa,
·ð wydrukowanie dokumentu (zob. Drukowanie raportów sporzÄ…dzo-
nych z użyciem szablonu dokumentu, str. 55),
·ð wydrukowanie treÅ›ci raportu jako zwykÅ‚ego raportu (zob. Druko-
wanie treści dokumentu, str. 57),
·ð przywoÅ‚anie okna wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci szablonu raportu w celu zmiany je-
go wyglÄ…du,
·ð uzupeÅ‚nienie lub zapisanie ocen w pliku SOU (zob. UzupeÅ‚nianie i
zapis kompletnego pliku SOU, str. 61),
·ð usuniÄ™cie raportu.
48
Raporty sporządzane z użyciem szablonów dokumentów
Właściwości szablonu raportu
W celu dokonania zmian właściwości szablonu raportu należy kliknąć
przycisk
na karcie Raporty, a następnie wybrać operację Wła-
ściwości szablonu raportu .... Spowoduje to przywołanie okna, w którym
można dokonać niezbędnych zmian wyglądu szablonu.
Rysunek 40. Okno właściwości szablonu raportu.
Podstawowym powodem zmian, jakie wykonuje się w szablonie użytym
do sporządzenia raportu jest zwykle potrzeba zmiany kroju, wielkości
lub atrybutów czcionek. Zdarza się także, że konieczne jest zmodyfiko-
wanie położenia pól lub dołączenie nowego opisu formularza dla goto-
wego druku pochodzÄ…cego od konkretnego producenta.
Okno właściwości szablonu zawiera obrazy stron wszystkich formularzy
wypełnione przykładowymi danymi. Odpowiedni formularz wybiera się
z listy umieszczonej z lewej strony karty.
Każdy formularz może mieć inne cechy, zbudowany jest jednak z tych
samych pól, co formularze kompletne. Zmiany dokonane w jednym
formularzu, poza przykładowymi tekstami, nie przenoszą się na inne
formularze. Nowe formularze można budować samodzielnie w oparciu
o formularze kompletne lub wymieniać z innymi użytkownikami pro-
gramu.
Przed przystąpieniem do jakichkolwiek zmian należy wybrać rodzaj
formularza zgodny z posiadanymi drukami.
Dozwolone zmiany można przeprowadzać jedynie na zaznaczonych
(wyróżnionych) polach. Wszystkie operacje dozwolone na polach for-
49
Redagowanie raportów
mularza wymienione są w okienku widocznym poniżej listy rodzajów
formularzy.
Zaznaczanie pól
Pojedyncze pole formularza zaznacza siÄ™, klikajÄ…c je lewym przyciskiem
myszy. Grupę dowolnych pól można zaznaczyć, klikając je lewym przy-
ciskiem myszy i jednocześnie przytrzymując klawisz Shift. Zaznaczone
pola zmieniają kolor z szaroniebieskiego na różowy.
Grupę pól przylegających do siebie można zaznaczyć także za pomocą
myszy. W tym celu należy kliknąć lewym przyciskiem wybrane miejsce
poza pierwszym polem w grupie, a następnie trzymając przyciśnięty
przycisk przesunąć kursor myszy, tak aby półprzezroczysty prostokąt
przykrył wybraną grupę, po czym przycisk należy zwolnić.
Wszystkie pola na stronie zaznacza siÄ™ za pomocÄ… kombinacji klawiszy
Ctrl+A.
Zmiana kroju, wielkości i atrybutów czcionki
Zmian kroju, wielkości i atrybutów czcionek dokonuje się po zaznacze-
niu jednego lub wielu pól i kliknięciu któregoś z zaznaczonych pól pra-
wym przyciskiem myszy. Przywoływane jest wówczas okno właściwo-
ści pola.
Rysunek 41. Właściwości pola szablonu raportu.
Zmiana rozmiaru i położenia pól
Rozmiar zaznaczonego pola można zmienić za pomocą klawiszy ze
strzałkami z jednoczesnym przytrzymywaniem klawisza Shift. Nie moż-
na w ten sposób zmienić rozmiaru grupy pól.
50
Raporty sporządzane z użyciem szablonów dokumentów
Zmian położenia zaznaczonych pól w celu przystosowania go do posia-
danych druków dokonuje się za pomocą klawiszy ze strzałkami (co 1
mm) lub klawiszy ze strzałkami z jednoczesnym przytrzymywaniem
klawisza Ctrl (o 0,25 mm).
Wyrównywanie tekstu w polach
Sposób wyrównywania tekstu w polach ustala się za pomocą następują-
cych kombinacji klawiszy:
Ctrl+L do lewej krawędzi pola,
Ctrl+R do prawej krawędzi pola,
Ctrl+E do środka pola,
Ctrl+J do obu stron pola (justowanie).
Lista wyrazów, których program nie umieszcza na końcu
wiersza
Na zakładce Raporty i świadectwa w menu uruchamianym za pomocą
przycisku Wykonaj znajduje się opcja Lista wyrazów, których program nie
umieszcza na końcu wiersza. Po jej wybraniu na ekranie wyświetlane jest
okno z przykładową listą wyrazów, których program nie będzie umiesz-
czał na świadectwie na końcu wiersza. Użytkownik ma możliwość mo-
dyfikacji tej listy poprzez dodanie bądz usunięcie wyrazów, które jego
zdaniem nie powinny znalezć się na końcu wiersza.
51
Redagowanie raportów
Rysunek 42. Lista wyrazów, których program nie umieszcza na koń-
cu wiersza.
Redagowanie tekstów przykładowych
Szybkie dwukrotne kliknięcie pola szablonu lewym przyciskiem myszy
powoduje rozpoczęcie redagowania przykładowego tekstu umieszczo-
nego w polu. Kliknięcie lewym przyciskiem myszy poza polem kończy
redagowanie tekstu przykładowego. W trakcie redagowania tekstu przy-
kładowego nie można zmieniać kroju czcionki, jej wielkości i atrybutów
oraz sposobu wyrównywania tekstu. Teksty przykładowe widoczne są
tylko na obrazach formularzy w oknie właściwości szablonu. Są one
wspólne dla wszystkich rodzajów formularzy dołączonych do szablonu.
Dołączanie nowych formularzy
Formularze kompletne drukuje siÄ™ na czystym papierze lub jak w wy-
padku świadectw szkolnych na specjalnym papierze zaopatrzonym
w barwny wzór zwany giloszem. Formularze kompletne nie wymagają
zmiany rozkładu pól, gdyż cała treść raportu, łącznie z wzorem druku,
jest nanoszona na papier w tym samym przebiegu drukarki.
52
Raporty sporządzane z użyciem szablonów dokumentów
Nowe formularze dołącza się do szablonu zawartego w pliku świadectw
jedynie wtedy, gdy treścią raportu mają być wypełnianie gotowe druki.
W celu dołączenia nowych formularzy do szablonu zawartego w pliku
świadectw należy kliknąć przycisk obok listy formularzy. W oknie,
które się wówczas pojawi, trzeba wpisać nazwę producenta posiadanych
druków.
Program automatycznie dołączy do listy rodzajów formularzy taką ich
liczbÄ™, jak liczba formularzy kompletnych. Nowe formularze przejmÄ…
wszystkie pola z formularzy kompletnych.
Przy ustalaniu położenia pól na formularzu dostosowywanym do druku
producenta pomocne jest tło otrzymane w wyniku zeskanowania druku.
Tło strony szablonu można podłożyć pod pola, klikając przycisk wi-
doczny po prawej stronie okna właściwości szablonu. W przywołanym
oknie należy powtórnie kliknąć przycisk , aby wybrać miejsce prze-
chowywania zeskanowanej strony druku.
Rysunek 43. Wybór tła dokumentu.
Po wybraniu właściwego pliku należy podać rzeczywisty rozmiar wczy-
tywanego obraz. Program samoczynnie przeskaluje obraz do podanego
rozmiaru.
Tło formularza można usunąć, klikając przycisk w oknie uży-
tym do jego dołączenia do strony szablonu.
Próbne wydruki formularza
W celu ostatecznego sprawdzenia zgodności rozkładu pól na formularzu
konieczne jest sporządzenie jego próbnych wydruków. W tym celu trze-
ba wybrać zmodyfikowaną stronę i kliknąć przycisk , a następ-
nie w oknie przeglÄ…darki kolejny przycisk .
53
Redagowanie raportów
Importowanie i eksportowanie formularzy
Kliknięcie przycisku poniżej listy formularzy umożliwia im-
portowanie gotowego opisu formularza.
Możliwe jest importowanie jedynie formularzy zgodnych z szablonem
wbudowanym w plik świadectw.
Kliknięcie przycisku poniżej listy formularzy umożliwia im-
portowanie gotowego opisu formularza.
Eksport kompletnych formularzy powoduje zapisanie w nowym pliku
całego szablonu z wszystkimi innymi dołączonymi formularzami. Dzię-
ki tej operacji możliwe jest wymiana samodzielnie przetworzonych sza-
blonów pomiędzy użytkownikami programu.
Dopiski na szablonie
Szablony raportów dostarczane są z programem. Zawierają one ściśle
określoną liczbę pól, z których część może być przez program wypeł-
niona automatycznie. Jedynym sposobem samodzielnego uzupełnienia
szablonu raportu o nowe pole jest dodanie do niego tzw. dopisku.
Aby dodać dopisek nowe pole tekstowe do formularza, należy klik-
nąć przycisk znajdujący się u dołu po prawej stronie okna właściwo-
ści szablonu.
Dodane pole tekstowe można usunąć, przesunąć w dowolne miejsce
formularza, a także zmienić jego rozmiar i inne cechy za pomocą analo-
gicznych operacji mających zastosowanie do pozostałych pól.
Należy pamiętać, że dopiski dodawane są równocześnie do wszystkich
formularzy szablonu oraz że położenie i cechy dopisku na jednym for-
mularzu są niezależne od położenia i cech tego pola na innych formula-
rzach.
Jeśli treść dopisku ma być wspólna na wszystkich świadectwach, to do-
dane pole należy oznaczyć jako mające wspólną wartość dla wszystkich.
Treść dopisku należy wypełnić na raporcie.
Uwaga W odróżnieniu od innych pól szablonu niewypełnione dopiski nie są
na wydrukach zastępowane kreskami.
Drukowanie raportów
Drukowanie raportów zwykłych
Treść dowolnego raportu zwykłego (takiego, który nie został sporządzo-
ny z użyciem szablonu dokumentu) może być wydrukowana dla poje-
54
Drukowanie raportów
dynczej osoby lub dla wszystkich osób równocześnie. Kliknięcie przyci-
sku narzędziowego powoduje przywołanie okna wyboru zakre-
su wydruku.
Rysunek 44. Zakres wydruku raportów zwykłych.
Po określeniu zakresu wydruku i kliknięciu przycisku wydruk
raportu trafia do przeglądarki skąd może być przeniesiony na papier.
Drukowanie raportów sporządzonych z użyciem szablonu dokumentu
Kliknięcie przycisku drukarki , kiedy raport został przygotowany
z użyciem szablonu dokumentu, powoduje przywołanie okna wyboru
zakresu drukowania dokumentów.
55
Redagowanie raportów
Rysunek 45. Zakres wydruku raportów sporządzonych z użyciem
szablonu dokumentu.
W oknie tym należy w pierwszej kolejności wskazać rodzaj formularza
zgodny z posiadanymi drukami. W wypadku drukowania kompletnych
świadectw na specjalnym papierze z barwnym giloszem należy wybrać
formularz kompletny.
Listę osób, którym należy wydrukować dokumenty na wybranym for-
mularzu, można dowolnie ustalić, zaznaczając je na liście. Przy zazna-
czaniu grupy osób obowiązują reguły stosowane w systemie Windows:
·ð klikniÄ™cie danej pozycji listy zaznacza tylko jÄ…,
·ð klikniÄ™cie danej pozycji listy, kiedy przytrzymywany jest klawisz
Ctrl, powoduje dodanie jej do grupy zaznaczonych,
·ð klikniÄ™cie danej pozycji listy, kiedy przytrzymywany jest klawisz
Shift, powoduje zaznaczenie wszystkich pozycji od zaznaczonej
ostatnio do pozycji zaznaczanej w tym momencie.
Jeśli dokument ma więcej stron niż dwie, możliwe jest wybranie forma-
tu A3. Program samoczynnie rozmieści strony na takim papierze we
56
Wykorzystanie notatek
właściwej kolejności. Tego formatu papieru można używać skutecznie
jedynie na odpowiednich drukarkach.
Korektę położenia wydruku względem lewego górnego rogu papieru
podaje się w milimetrach. Wartości dodatnie oznaczają przesunięcie od-
powiednio w prawo i w dół, wartości ujemne w lewo i do góry. W
wypadku dokumentów formatu A3 można także ustalić odstęp pomię-
dzy obrazami sąsiednich stron dokumentu (na poziomo ułożonym papie-
rze formatu A3 mieszczÄ… siÄ™ dwie strony dokumentu).
Dokumenty można drukować seryjnie w jednym z dwóch porządków:
1. W kolejności stron wszystkie strony pierwsze, potem drugie itd.
Może być użyty z wszystkimi typami drukarek. Konieczne należy
wybrać do drukowania pojedynczą stronę! Po zadrukowaniu po-
jedynczej strony partii dokumentów trzeba w odpowiedni sposób
umieścić papier powtórnie w zasobniku drukarki.
2. W kolejności dokumentów (osób na liście) wszystkie strony jed-
nego dokumentu, następnie wszystkie strony kolejnego dokumenty
itd. Ten sposób drukowania może być użyty wyłącznie na drukar-
kach, które potrafią zadrukowywać papier dwustronnie. Nie należy
drukować w jednym przebiegu nieparzystej liczby stron!
Uwaga Przed włożeniem druków dokumentów do drukarki w celu ich zapeł-
nienia wydrukiem z programu należy bezwzględnie wykonać próbne
drukowanie na zwykłym papierze.
Tylko wcześniejsze opanowanie reguł zawiadywania drukowaniem do-
kumentów gwarantuje powodzenie całego przedsięwzięcia.
Decyzje o kierowaniu wydruku na papier zaleca się podejmować dopie-
ro po obejrzeniu go w przeglÄ…darce.
Drukowanie treści dokumentu
Treść raportu sporządzonego z użyciem szablonu można wydrukować
także jako zwykły raport. Ma to szczególne znaczenie przy drukowaniu
ocen opisowych uczniów klas I-III, które są dołączane do arkusza ocen.
W tym celu należy użyć funkcji Drukuj treść z menu kontekstowego
przywołanego przez kliknięcie przycisku .
Wykorzystanie notatek
Wszelkie obserwacje dotyczące ocenianych osób czynione w okresach
pomiędzy sporządzaniem kolejnych ocen mogą być na bieżąco zapisy-
wane na karcie Notatki.
57
Redagowanie raportów
Rysunek 46. Notatki służą do zapisywania rozmaitych uwag.
Notatki można wykorzystać przy redagowaniu raportów, kopiując je
i wklejając do raportów.
Notatki można wydrukować, a do wydruku dołączyć zalecenia dla oce-
niajÄ…cego automatycznie dodawane przez program podczas oceniania.
58
Standard opisu ucznia (SOU)
Eksport ocen opisowych
w formacie SOU
Raporty sporządzone za pomocą programu mogą być przeniesione do
arkuszy ocen przechowywanych w innych programach pakietu Ucznio-
wie Optivum, zwłaszcza w programie Sekretariat Optivum, który prze-
znaczony jest do prowadzenia dokumentacji przebiegu nauczania
w szkole. Dzięki zastosowaniu jednolitego formatu SOU w obrębie ca-
łego pakietu Uczniowie Optivum, możliwe jest także przeniesienie ocen
opisowych do programu Åšwiadectwa Optivum w celu wydrukowania
świadectw szkolnych (drukowanie świadectw jest dostępne w programie
również za pomocą operacji sporządzania dokumentów według wzorów,
lecz wymaga posiadania edytora tekstów Microsoft Word).
Standard opisu ucznia (SOU)
Standard opisu ucznia (SOU) jest formatem zapisu podstawowych da-
nych o uczniu, jakie wymieniajÄ… ze sobÄ… programy pakietu Uczniowie
Optivum. Może być on także użyty przez inne programy pod warunkiem
spełnienia wymagań zawartych w specyfikacji formatu.
Format SOU jest strukturą danych w języku XML (eXtensible Markup
Language = rozszerzalny język znaczników).
Na podstawowe dane ucznia składają się:
·ð dane osobowe,
·ð adresy (staÅ‚y i tymczasowy)
·ð dane opiekunów prawnych, w tym ich adresy, stopieÅ„ pokrewieÅ„-
stwa z uczniem,
59
Eksport ocen opisowych w formacie SOU
·ð szkoÅ‚a, do której uczÄ™szcza, wraz z jej adresem i podstawowymi
cechami,
·ð miejsce w strukturze szkoÅ‚y: oddziaÅ‚, numer w ksiÄ™dze uczniów
(słuchaczy),
·ð arkusz ocen,
·ð przypisanie do obwodu szkolnego,
·ð szkoÅ‚a, do której jest przekazywany (w wypadku przenoszenia
ucznia do innej szkoły),
·ð wyniki egzaminów i sprawdzianów zewnÄ™trznych,
·ð orzeczenia o niepeÅ‚nosprawnoÅ›ci,
·ð osiÄ…gniÄ™cia.
Nie wszystkie dane sÄ… obligatoryjne.
Dzięki odpowiedniej konstrukcji SOU oraz odpowiedniemu dobraniu
danych składających się na ten format możliwe jest dostarczanie danych
na użytek:
·ð elektronicznego dziennika lekcyjnego,
·ð wypeÅ‚niania Å›wiadectw szkolnych,
·ð sporzÄ…dzania ocen opisowych,
·ð przekazywania uczniów pomiÄ™dzy szkoÅ‚ami,
·ð naboru uczniów do szkół ponadgimnazjalnych,
·ð rejestru czytelników w bibliotece szkolnej.
Zawartość pliku zapisanego w formacie SOU musi być zgodna ze spe-
cyfikacjÄ… tego formatu zapisanÄ… jako plik opisu schematu (XSD). Oce-
nianie opisowe Optivum kontroluje tę zgodność podczas otwierania pli-
ku, dba także o poprawne jego zapisanie. Wszelkie odstępstwa są
sygnalizowane komunikatami postaci:
Rysunek 47. Błąd niezgodności zawartości pliku ze specyfikacją.
60
Uzupełnianie i zapis kompletnego pliku SOU
Uwaga Niepoprawnie skonstruowany plik w formacie SOU nie może być
odczytany przez program.
Uzupełnianie i zapis kompletnego pliku SOU
Na karcie Raporty powyżej ramki z tekstem umieszczono przycisk
pozwalający przywołać menu kontekstowe zawierające m.in.
dwie operacje zapisu ocen opisowych w formacie SOU na podstawie ak-
tualnie redagowanego raportu z użyciem szablonu dokumentu:
·ð jako uzupeÅ‚nienie istniejÄ…cego pliku z danymi osobowymi, dostar-
czonego przez inny program, np. Sekretariat Optivum,
·ð jako kompletnego pliku w formacie SOU, w celu dostarczenia in-
nym programom, przede wszystkim Åšwiadectwom Optivum.
Uzupełnianie istniejącego pliku w formacie SOU
Operacja uzupełniania danych osobowych o oceny opisowe pochodzące
z raportów wymaga wykonania czterech następujących po sobie zabie-
gów:
1. wskazania istniejÄ…cego pliku w formacie SOU,
2. uzgodnienia danych osobowych,
3. powiązania pól szablonu raportu z poszczególnymi zajęciami
w istniejÄ…cym pliku w formacie SOU,
4. wybrania szkoły oraz oddziału, roku szkolnego i daty klasyfikacji
lub opisania szkoły, jeśli w pliku w formacie SOU nie było infor-
macji o szkole.
Po wskazaniu istniejącego pliku w formacie SOU przywoływane jest
okno uzgadniania danych osobowych. Jeśli uzupełniany plik został uży-
ty do zaczerpnięcia danych osobowych uczniów, to program automa-
tycznie uzgodni dane osobowe.
KlikajÄ…c dwukrotnie szybko lewym przyciskiem myszy odpowiednie
osoby na jednej z list można je przenosić we wskazane miejsca drugiej
listy. Alternatywnie można przenosić z użyciem myszy odpowiednie
pozycje pomiędzy listami.
61
Eksport ocen opisowych w formacie SOU
Rysunek 48. Uzgadnianie danych osobowych.
Przejście do kolejnej fazy uzupełniania pliku w formacie SOU odbywa
się przez kliknięcie przycisku .
Rysunek 49. Przypisanie zajęć ocenianych opisowo polom szablonu
dokumentu.
Z kontekstowego menu przywołanego na liście zajęć należy wybrać dla
każdego pola dokumentu (szablonu raportu) odpowiedni rodzaj zajęć
spośród istniejących w uzupełnianym pliku SOU.
62
Uzupełnianie i zapis kompletnego pliku SOU
Jeśli w pliku w formacie SOU nie zdefiniowano wcześniej zajęć ocenia-
nych opisowo, należy wybrać pozycję Utwórz zajęcia na podstawie doku-
mentu. Można także zrezygnować z przeniesienia określonego pola jako
zajęć w pliku w formacie SOU.
Przypisania zajęć polom dokumentu należy zatwierdzić, klikając przy-
cisk .
Ostatnią fazą poprzedzającą zapis pliku w formacie SOU jest uzupełnie-
nie informacji o szkole, oddziale, roku szkolnym i dacie klasyfikacji.
W wypadku uzupełniania pliku w formacie SOU należy wybrać szkołę
istniejÄ…cÄ… w tym pliku.
Rysunek 50. Wybór szkoły z istniejącego pliku SOU. Należy uzupeł-
nić symbol oddziału, rok szkolny oraz datę klasyfikacji.
Faktyczny zapis pliku w formacie SOU następuje po kliknięciu przyci-
sku .
Eksport danych osobowych i ocen do nowego pliku w formacie SOU
Operacja zapisu danych osobowych i ocen uczniów pochodzących z ra-
portu do pliku w formacie SOU wymaga wykonania następujących po
sobie zabiegów:
1. nadania nazwy nowemu plikowi w formacie SOU,
2. uzupełnieniu brakujących mianowników nazw miejscowości uro-
dzenia uczniów:
63
Eksport ocen opisowych w formacie SOU
3. opisania szkoły oraz oddziału, roku szkolnego i daty klasyfikacji:
Faktyczny zapis pliku w formacie SOU następuje po kliknięciu przyci-
sku .
64
Uzupełnianie i zapis kompletnego pliku SOU
Profile osiągnięć
Profil osiągnięć ocenianej osoby jest obrazem jej dokonań we wszyst-
kich kategoriach poddanych ocenie. Jest on przedstawiany jako wykres
słupkowy nałożony na wypadkową skalę ocen oraz wypadkowe (śred-
nie) osiągnięcia całej grupy.
Rysunek 51. Profile ujawniają mocne i słabe strony ocenianych osób.
Każda ocena wypadkowa przedstawiana jest na tle wy-
branej skali ocen i w zestawieniu ze średnią grupy.
RozwijajÄ…c i zwijajÄ…c strukturÄ™ schematu oceniania,
można zmieniać szczegółowość prezentacji profilu.
Indywidualne wyniki każdej ocenianej osoby prezentowane są jako gra-
natowe wąskie słupki, średnie wyniki grupy jako słupki szare.
65
Profile osiągnięć
Wartości ocen wypadkowych
W gałęziach podsumowujących wyliczane są średnie ważone ocen wy-
padkowych z wszystkich gałęzi podrzędnych. W gałęziach oceniających
wartości ocen wyliczane są dwojako:
1. przy skalach wielostopniowych jako zwykłe średnie wartości
punktowych zaznaczonych wyrażeń podzielone przez maksimum
punktów danej skali,
2. przy skali jednostopniowej (zob. Skala jednostopniowa, str. 24) ja-
ko sumy wartości punktowych zaznaczonych wyrażeń podzielone
przez sumy wartości punktowych wszystkich wyrażeń w danej ga-
łęzi.
Oceny prezentowane są na tle właściwych skal. W gałęziach podsumo-
wujących niejednorodnych, zawierających gałęzie oceniane w różnych
skalach, skala może być wybrana spośród skal zdefiniowanych w sche-
macie oceniania użytym do sporządzenia ocen.
Analiza profilu osiągnięć ocenianej osoby pozwala w szczególności od-
kryć jej tzw. słabe i mocne strony. Syntetyczny wynik, jakim jest profil
osiągnięć, może być wartościowym wsparciem oceny opisowej. Zakres
wykresu słupkowego jest zależny od stopnia rozwinięcia schematu oce-
niania. Początkowo schemat jest rozwinięty tylko do pierwszego pozio-
mu zagnieżdżenia.
Profil osiągnięć może być wydrukowany.
Uwaga Zaleca się ostrożność w posługiwaniu się zestawieniami statystycz-
nymi, istotą statystyki nie są bowiem liczby lub wykresy, ale właści-
wa ich interpretacja, pozwalająca rozpoznać kryjące się za nimi zja-
wiska.
66
Wartości ocen wypadkowych
Rozkłady ocen w grupie
Program sporządza statystyki ocen według skal użytych dla wyrażeń
oceniajÄ…cych i przedstawia je w postaci zestawienia na karcie Klasyfi-
kacja w oknie służącym do sporządzania ocen.
Rysunek 52. Rozkłady ocen w poszczególnych kategoriach schematu
oceniania pozwalają oszacować rozrzut osiągnięć w grupie.
Wybierając poszczególne gałęzie schematu oceniania, można prześle-
dzić rozkład stopni dla pojedynczych przedmiotów oceny, a także ca-
łych obszarów aktywności czy umiejętności ocenianych osób. Na naj-
wyższym poziomie struktury schematu zestawienie obejmuje wszystkie
przedmioty oceny.
Dwukrotne szybkie kliknięcie nagłówka wybranej kolumny listy osób
powoduje uporządkowanie tej listy według zawartej w niej kategorii
67
Rozkłady ocen w grupie
oraz według sumy stopni uzyskanych w wybranej skali w kolumnie za-
wierającej skumulowany rozkład stopni.
Schematy z wieloma skalami ocen
Jeżeli poszczególnym przedmiotom oceny w schemacie oceniania przy-
pisano rozmaite skale ocen, to w tabeli wyników umieszczane są
wszystkie skale, a w strukturze schematu oceniania poszczególne
przedmioty oceny oznaczane sÄ… odpowiednimi numerami kolejnymi.
Rysunek 53. Jeśli w poszczególnych gałęziach oceniających użyto
różnych skal ocen, to rozkłady ocen w gałęziach podsu-
mowujących będą się składały z wielu kolumn, a gałęzie
schematu zostanÄ… dodatkowo ponumerowane.
Zestawienia prezentowane w tabelach sÄ… pomocne przy planowaniu dal-
szego rozwoju ocenianych osób, nie powinny jednak służyć do budowa-
nia rankingów tych osób lub ich "etykietowania".
Uwaga Zaleca się ostrożność w posługiwaniu się zestawieniami statystycz-
nymi, istotą statystyki nie są bowiem liczby lub wykresy, ale właści-
wa ich interpretacja, pozwalająca rozpoznać kryjące się za nimi zja-
wiska.
68
Dwa oblicza rozkładu użycia wyrażeń
Statystyka użycia wyrażeń
oceniajÄ…cych
Dwa oblicza rozkładu użycia wyrażeń
Na karcie Podsumowanie, w oknie służącym do sporządzania ocen,
można prześledzić rozkład użycia poszczególnych wyrażeń oceniają-
cych w całej grupie ocenianych osób w ramach oddzielnych przedmio-
tów oceny.
Rysunek 54. Rozkład częstości użycia wyrażeń oceniających pozwala
oszacować przydatność tych wyrażeń oraz wnioskować
o rzetelności samego oceniania.
69
Statystyka użycia wyrażeń oceniających
Dwukrotne szybkie kliknięcie nagłówka wybranej kolumny listy wyra-
żeń powoduje uporządkowanie listy według zawartej w niej kategorii
(wysokość słupka, procentowy udział wyrażeń w sporządzonych oce-
nach, wyrażenia). To samo dotyczy rozkładu stopni.
Rozkłady prezentowane na tej karcie z jednej strony dają wyobrażenie
o stopniu spełnienia oczekiwań przez całą ocenianą grupę osób, z dru-
giej zaÅ› o stylu oceniania stosowanym przez oceniajÄ…cego. Ich podsta-
wowym przeznaczeniem jest pomoc w planowaniu dalszego rozwoju
ocenianych osób.
Uwaga Zaleca się ostrożność w posługiwaniu się zestawieniami statystycz-
nymi, istotą statystyki nie są bowiem liczby lub wykresy, ale właści-
wa ich interpretacja, pozwalająca rozpoznać kryjące się za nimi zja-
wiska.
70
Dwa oblicza rozkładu użycia wyrażeń
Wymiana schematu oceniania
Nieodłączną częścią pliku zawierającego oceny grupy osób jest schemat
oceniania, który wybrano przy tworzeniu tej grupy (został on tam wów-
czas przekopiowany). Schemat ten może być modyfikowany i rozbudo-
wywany, ale jedynie w odniesieniu do oczekiwań, wyrażeń oceniają-
cych, zaleceń i wag gałęzi. Nie jest natomiast możliwa jego
restrukturyzacja, tj. dodawanie lub usuwanie jego gałęzi oraz zmiana ich
nazw, a także modyfikowanie poziomów odniesienia. Restrukturyzacja
oryginalnego schematu oceniania, który został wybrany przy tworzeniu
grupy osób, nie ma więc wpływu na postać schematu zawartego w pliku
z ocenami osób.
Jeśli z jakichkolwiek powodów konieczne byłoby przebudowanie struk-
tury schematu oceniania, należy to zrobić z oryginalnym schematem
(zapisanym w pliku .schemat2). Aby tę samą grupę osób ocenić z uży-
ciem zrestrukturyzowanego schematu, należy wykonać następujące ope-
racje:
1. Otworzyć plik zawierający oceny danej grupy osób sporządzone
przy użyciu jakiegokolwiek schematu oceniania.
2. Eksportować z niego dane osobowe osób należących do grupy.
3. Utworzyć nową grupę osób, wybierając zrestrukturyzowany (lub
jakikolwiek całkowicie inny) schemat oceniania.
4. Importować do nowej grupy dane osobowe eksportowane z grupy
poprzedniej.
5. Zapisać nowy plik z ocenami grupy.
Ze zrozumiałych względów zostanie w ten sposób utracona łączność
pomiędzy ocenami zawartymi w pierwszym i drugim pliku.
71
Posługiwanie się programem
Posługiwanie się programem
Zasady ogólne
Przy posługiwaniu się programem należy stosować te same podstawowe
reguły, jakie obowiązują dla większości programów przeznaczonych do
uruchamiania w systemie Windows, a także w samym systemie opera-
cyjnym. W szczególności w programie klasycznie używane są okna,
menu i standardowe przyciski programu, menu kontekstowe, listy wybo-
ru oraz przyciski ekranowe.
Oznacza to, że większość funkcji programu można wykonać za pomocą
myszy, wskazując nią określone przyciski, pozycje na listach lub tekst w
polach edycyjnych i klikając je lewym przyciskiem myszy, by wykonać
jakąś operację lub prawym, by przywołać menu kontekstowe. Dwu-
krotne szybkie kliknięcie pozycji na liście powoduje przywołanie okna
edycji tej pozycji.
Klawiatury należy używać jedynie tam, gdzie konieczne jest wpisanie
tekstu nieznanego wcześniej programowi.
Operacje przenoszenia obiektów na ekranie za pomocą myszy dostępne
są jedynie w polu redagowania treści raportów, gdzie po zaznaczeniu
fragmentu tekstu można go przenieść w inne miejsce oraz przy uzgad-
nianiu list osób podczas uzupełniania plików w formacie SOU (zob.
Uzupełnianie i zapis kompletnego pliku SOU, str. 61). Ponadto za pomo-
cą operacji przenoszenia można przemieszczać suwaki stopni w oknie
skali ocen, suwak wartości wyrażenia oceniającego w oknie definicji
wyrażenia oraz słupki wag gałęzi.
Należy pamiętać, że wybrany fragment tekstu zaznacza się, przyciskając
lewy przycisk myszy na poczÄ…tku tego fragmentu i zwalniajÄ…c przycisk
po przesunięciu myszy na koniec tego fragmentu. To samo można zro-
bić za pomocą klawiszy ze strzałkami naciskanymi łącznie z przytrzy-
72
Okna, menu i standardowe przyciski programu
mywaniem klawisza Shift (odpowiednika podnośnika w maszynie do pi-
sania).
Aby przesunąć zaznaczony obiekt (fragment tekstu, pozycję na liście,
suwak) za pomocą myszy, należy wskazać ten obiekt i trzymając przyci-
śnięty lewy przycisk myszy przenieść go w wybrane miejsce, po czym
zwolnić przycisk myszy. W trakcie przesuwania obiektu kursor myszy
zmienia swój kształt, wskazując, że właśnie wykonywana jest operacja
przemieszczania tekstu czy przesuwania suwaka.
Okna, menu i standardowe przyciski programu
Dwa podstawowe okna programu
Program udostępnia dwa podstawowe typy okien, służące odpowiednio
do:
·ð budowania schematów oceniania:
73
Posługiwanie się programem
·ð sporzÄ…dzania ocen opisowych grupy osób:
Każde z podstawowych okien programu składa się z szeregu kart (od-
powiednio - dwu i siedmiu) opatrzonych zakładkami, których klikanie
lewym przyciskiem myszy powoduje wysuwanie odpowiedniej karty na
pierwszy plan.
Każda z kart obydwu typów okien ma inną konstrukcję, zależną od
przeznaczenia karty.
Uwaga Podstawowych okien programu należy używać w ich maksymalnych
rozmiarach.
74
Okna, menu i standardowe przyciski programu
Główne menu programu
W głównym menu programu najobszerniejszy zestaw funkcji zawiera
grupa Pliki.
Rysunek 55. Grupa funkcji Pliki w głównym menu programu.
Szare, nieostre pozycje w menu oznaczajÄ… funkcje programu w danej
chwili niedostępne.
Pasek narzędziowy programu
Poniżej menu programu, zawierającego trzy podstawowe grupy funkcji:
Pliki, Widok i Pomoc, znajduje się pasek narzędziowy, w którym widoczne
sÄ… cztery standardowe przyciski:
- nowa grupa ocenianych osób,
- otwórz istniejący plik,
- zapisz aktualnie otwarty plik,
- wydrukuj zawartość aktualnej karty okna.
Widoczny czasami szary, nieostry rysunek ikony drukarki
wskazuje, że z aktualnie wybranej karty okna nic nie da się wydruko-
wać.
75
Posługiwanie się programem
Kliknięcie przycisku powoduje przejście do sporządzania oceny
nowej grupy osób. W celu rozpoczęcia budowania nowego schematu
oceniania należy użyć funkcji Pliki / Nowy schemat oceniania.
Kliknięcie przycisku powoduje przywołanie okna wyboru pliku
zawierającego oceny grupy osób.
Rysunek 56. Wybór pliku z ocenami grupy osób.
Wybranie odpowiedniego pliku i kliknięcie przycisku przywo-
łuje okno sporządzania ocen. W nagłówku okna widoczna jest zawsze
nazwa otwartego w ten sposób pliku.
W celu zmodyfikowania istniejącego schematu oceniania należy użyć
funkcji Pliki / Otwórz schemat oceniania.
Kliknięcie przycisku powoduje zapisanie odpowiedniego pliku,
jeśli był on wcześniej zapisany lub przywołanie okna Zapisywanie jako
(lub Zapisz jako), jeśli nowy plik ma być zapisany po raz pierwszy. Pod-
czas zapisywania po raz pierwszy pliku z ocenami grupy osób program
próbuje nadać plikowi nazwę grupy zapisaną na karcie Grupa.
Menu kontekstowe
Menu kontekstowe zawiera zestaw funkcji odnoszÄ…cych siÄ™ do obiektu,
dla którego zostało ono przywołane. Zwykle obiektem tym jest pozycja
listy, cała lista lub pole edycyjne. W celu przywołania menu konteksto-
wego należy dany obiekt kliknąć prawym przyciskiem myszy.
76
Menu kontekstowe
Oto kilka przykładów menu kontekstowego:
1. obiektem jest gałąz schematu oceniania w oknie edycji schematu:
2. obiektem jest gałąz podsumowująca w oknie sporządzania ocen:
77
Posługiwanie się programem
3. obiektem jest wyrażenie oceniające w oknie edycji schematu:
4. obiektem jest określone miejsce tekstu w polu edycji raportu:
Menu kontekstowe dostępne są na wszystkich niepustych listach oraz
w polach edycyjnych widocznych w oknach programu. Szare, nieostre
pozycje menu kontekstowego oznaczają, że w danej chwili odpowiada-
jących im funkcji nie można wykonać na wskazanym obiekcie.
Przyciski ekranowe
Większość samodzielnych okien programu oraz wszystkie karty pod-
stawowych okien programu wyposażone są w przyciski ekranowe służą-
ce do wykonywania operacji kończących funkcje przypisane tym oknom
lub do przywoływania kolejnych funkcji programu.
W prawym górnym rogu każdego okna widoczny jest zawsze przynajm-
niej jeden z trzech przycisków:
( ) - odpowiednio: zmniejsz okno do rozmiaru niewiel-
kiego paska, przywróć poprzedni rozmiar okna (powiększ okno do mak-
symalnych rozmiarów), zamknij okno ekranowe.
78
Listy wyboru
Podstawowymi przyciskami kończącymi funkcje przypisane oknom
i zamykajÄ…cymi okna sÄ…:
- akceptuj efekt rozpoczętej operacji,
- zrezygnuj z wykonania rozpoczętej operacji,
- zakończ wykonywanie ciągu operacji.
Przyciskami powodujÄ…cymi natychmiastowe wykonanie przypisanych
im funkcji sÄ…:
- odpowiednio: przejdz na poczÄ…tek, przejdz na koniec,
(także w układzie pionowym) - odpowiednio: przesuń o jedną po-
zycję w kierunku początku, przesuń o jedną pozycję w kierunku końca,
- przejdz do gałęzi podsumowującej,
- odpowiednio: dodaj gałąz podrzędną i dodaj gałąz
równoległą.
Pozostałe przyciski z reguły powodują przywołanie kolejnego okna pro-
gramu, w którym należy dokonać określonych operacji i w końcu zaak-
ceptować ich wykonanie lub zrezygnować z ich wykonania. Najważniej-
szym przyciskiem tego typu jest obok list, który pozwala dodać nową
pozycję do listy, obok której występuje.
Listy wyboru
Listy wyboru zawierają te dane, które mogą być wielokrotnie wykorzy-
stywane w programie. JednÄ… z takich list jest lista imion.
Rysunek 57. Pola formularzy zaopatrzone w przycisk ze strzałką
w dół mogą być wypełnione przez przywołanie listy
wyboru. W polach tych można wpisywać tekst.
79
Posługiwanie się programem
Na to, czy określone pole może być wypełnione przez przywołanie od-
powiedniej pozycji listy wyboru, wskazuje kwadratowy przycisk ze
strzałką na prawym skraju tego pola. Listę wyboru w polu wypełnianym
za jej pomocą można przywołać, klikając to pole lewym przyciskiem
myszy.
W polach wypełnianych za pomocą list wyboru można także bezpośred-
nio wprowadzać dane program podpowie kolejne znaki, jeśli na liście
wyboru znajduje się już tekst rozpoczynający się od podanego ciągu
znaków.
Pozycje list wyboru są wypełniane bądz za pomocą specjalnych funkcji
programu (np. skale ocen, poziomy odniesienia, określenia okoliczności
sporządzania ocen, oceniane osoby), bądz też bezpośrednio w polu edy-
cji (np. imiona, miejscowniki nazw miejscowości). Oba te rodzaje list są
rozbudowywalne.
Są w programie także trzy listy o ustalonej, niezmiennej liczbie pozycji:
·ð lista pÅ‚ci (2 pozycje),
·ð lista okreÅ›leÅ„ ocenianej osoby (7 pozycji),
·ð lista województw (17 pozycji, w tym jedna pusta).
Pola dat wypełniane są w podobny sposób jak inne pola, z którymi sko-
jarzone są listy wyboru, z tym, że datę można także wybrać się z kalen-
darza po kliknięciu przycisku .
Rysunek 58. Przy wpisywaniu dat warto posłużyć się kalendarzem.
Drukowanie
Drukowanie w programie inicjowane jest przez kliknięcie przycisku
w pasku narzędziowym. Zawartość wydruku zależy od rodzaju
otwartego okna programu, aktualnej karty tego okna, a także (na karcie
Raporty w oknie służącym do sporządzania ocen i na obu kartach okna
budowania schematów oceniania) od wybranej jego postaci. Na niektó-
rych kartach przycisk drukarki przyjmuje postać , co świadczy
o braku wydruków związanych z daną kartą okna.
80
Drukowanie
Każdy wydruk trafia najpierw do przeglądarki, a dopiero z niej może
być skierowany na drukarkę.
Rodzaj czcionki używanej na wydrukach należy wybrać przed rozpo-
częciem drukowania za pomocą funkcji Pliki / Czcionka wydruku.
Rysunek 59. Każdy wydruk trafia do przeglądarki, z której kierowany
jest na drukarkÄ™.
Rozmiar papieru, na którym zostanie sporządzony wydruk oraz jego
orientację i marginesy można ustalić w okienku przywoływanym za
pomocÄ… przycisku .
81
Posługiwanie się programem
Rysunek 60. W oknie ustawień strony można wybrać jej rozmiar,
orientacjÄ™ i marginesy.
Każda strona wydruku opatrywana jest w stopce sygnaturą identyfikują-
cą program oraz posiadacza licencji na jego używanie. Parametry na-
główka i stopki widoczne w oknie ustawień strony są przez program
ignorowane (są to domyślne wartości przeglądarki Internet Explorer
używane podczas drukowania stron internetowych).
82
Indeks
E
eksport ocen opisowych w formacie SOU, 59
ewidencja osób, 31
F
forma określenia osób, 32
formy rodzajowe, 13
G
gałąz oceniająca, 11
gałąz podsumowująca, 11
główne menu programu, 75
I
internetowa biblioteka schematów, 26
K
kalendarz, 80
komentarze w gałęziach podsumowujących, 37
L
lista imion, 32
lista miejscowości, 32
listy wyboru, 79
A
łączenie zdań w raporcie, 43
83
I ndeks
M
maksymalny rozmiar okna, 78
menu kontekstowe, 76
modyfikowanie schematu podczas oceniania, 38
N
notatki, 57
nowa grupa osób, 29
nowa ocena, 35
O
oceny wypadkowe, 66
ogólne określenie ocenianego, 25
oznaczenia gałęzi podczas konstruowania schematu, 16
oznaczenia gałęzi podczas oceniania, 36
P
pasek narzędziowy programu, 75
podstawowe okna programu, 73
poruszanie siÄ™ po schemacie oceniania, 36
powielanie gałęzi schematu, 17
poziom odniesienia, 24
profil osiągnięć, 65
przeglądarka wydruków, 80
przemieszczanie gałęzi schematu, 17
przyciski ekranowe, 78
R
raport sporzÄ…dzany automatycznie, 40
redagowanie raportu, 41
rodzaje raportów, 40
rozkład ocen w grupie, 67
rozkład użycia wyrażeń oceniających, 69
S
schemat oceniania, 11
skala jednopunktowa, 24
skala ocen, 22
standard opisu ucznia (SOU), 59
struktura schematu oceniania, 14
84
U
używanie wyrażeń pomocniczych w raportach, 43
W
wagi gałęzi, 15
wartość punktowa wyrażenia oceniającego, 19
wybór schematu oceniania, 30
wymienne określenia osób, 13
wyrażenia pomocnicze, 25
wyrażenie oceniające, 18
Z
zalecenia, 20
zmiana wag gałęzi podczas oceniania, 39
85
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
patomorfologia pytania egzamin opisowyJak oceniać pracę komputerową uczniówOpisowe1 wprowadzenie do statystyki statystyka opisowa21 Ocenianie stanu technicznego instrumentów muzycznychpatomorfologia opracowane pytania opisowe egzamin2 Statystyka opisowa Socena opisowa didasko klasa II wg nowej podstawy(1)opisowa kol1;Gramatyka opisowa języka polskiego ściagamodel oceniania rejonJak oceniano szpitale europejskie2015 Słoń i inne mądrale Zasady oceniania odpGramatyka opisowawięcej podobnych podstron