KONCEPCJA ZARZĄDZANIA STRATEGICZNEGO

Rozwój zarządzania strategicznego jako jednej z dziedzin nauk zarządzania jest w rzeczywistości stosunkowo nowym przedsięwzięciem. Zarządzanie strategiczne, jako wyod­ręb­niona dyscyplina, powstało dopiero w latach 50. obecnego stulecia. Należy przy tym za­znaczyć, iż prawdziwą lokomotywą w zakresie rozwoju tej wynikającej z praktyki gospo­dar­czej nauki są Stany Zjednoczone. Licznie powstające tam opraco­wa­nia stanowią inspirację dla naukowców i praktyków z innych kontynentów.

Pojęcie strategii pochodzi od greckiego strategos - przywódca, wódz, kierownik, dowodzący (od stratos - armia, i agein - przewodzić). Przez pojęcie strategii rozumie się dowodzenie armią, zręczne planowanie bitwy i sztukę wojenną.

Strategie w przedsiębiorstwie pokazują, w jaki sposób przedsiębiorstwo wyko­rzystuje swój potencjał w walce konkurencyjnej i jak realizuje założone cele. Zarządzanie strategiczne to nauka podlegająca ciągłemu rozwojowi, dlatego trudno jest znaleźć jej ujednoliconą definicję, zwłaszcza, że podlegają one modyfika­cjom.

„Strategiczne zarządzanie to proces zarządzania nastawiony na formułowanie i wdrażanie strategii, które zapewniają doskonałe dostosowanie organizacji do otocze­nia i osiąganie jej strategicznych celów.

Strategię można określić jako proces, w którym najpierw definiuje się cele i politykę ogólną, następnie określa elementy dia­gnozy otocze­nia i organizacji, planuje się środki realizacji strategii działalności i w końcu kontroluje ich sku­teczność.

Zarządzanie przedsiębiorstwem staje się coraz trudniejsze z uwagi na burzliwe zmiany zachodzące dzisiaj w jego otoczeniu. Rosnące wymagania rynku, zwiększające się ryzyko, coraz trudniej przewidywalna przyszłość zmusza managerów do stosowania podejścia strate­gicznego, wybiegania myślami dalej, wkomponowywania firmy wraz z jej mocnymi i słabymi stronami w przeróżne, acz możliwe do zaistnienia sytuacje, zmu­sza do tworzenia wizji przy­szłych stanów otoczenia i szukania najlepszych pomysłów na przeżycie i rozwój firmy. Nowoczesne zarządzanie oparte jest na obserwacji praktyki, nie zaś na abstrakcyjnych formułach, cybernetycznych modelach czy matematycznych wzorach, pretendujących do miana prawd uniwersalnych.

Zarządzanie strategiczne to całokształt wiedzy, umiejętności i gotowości ich stosowania przez podmioty zarządzania, połączone w zorganizowany sposób z materialnymi środkami zarządzania. Ma ono na celu eliminację niepewności oraz podejmowanie strategicznych decyzji, zapewniających organizacji jako całości elastyczność i dynamikę zmian w działaniu, odpowiadającą zmianom otoczenia.

Koncepcja zarządzania strategicznego obejmuje:

• analizę pozycji wyjściowej firmy i perspektywy jej rozwoju,

• identyfikację celów organizacji,

• szczegółowe określenie możliwości firmy, jej słabych i mocnych stron oraz siły kreatywnej,

• budowę koncepcji rozwoju podmiotu gospodarczego,

• sformułowanie optymalnego wariantu strategii,

• opracowanie planu strategicznego i planów szczegółowych przedsięwzięć,

• uaktywnienie systemów zarządzania, planowania, kontroli, rachunkowości i informacji,

• kształtowanie organizacji i kultury firmy,

• prowadzenie kontroli strategicznej na zasadzie controllingu.

Zarządzanie strategiczne przyjmuje wartości: otwartość, kompleksowość, orientacja na przyszłość, kreatywność, orientacja na wyniki, współdziałanie. Charakteryzuje się innowacyjnym sposobem myślenia o przyszłości, polegającym na tworzeniu wielowariantowych koncepcji myślowych, zasadzających się na wizji przyszłości. Wizja powinna spełniać funkcje: aktywizującą, kierującą, porządkującą, integracyjną i wspierającą sukces. Wyraża ona sens, cele i samoidentyfikację organizacji w jej głównych obszarach działania. Bez realistycznej wizji, przemawiającej do emocji i wyobraźni, nie można określać zadań oraz wytyczać strategii. Wizja strategiczna wskazuje pozycję na rynku, jaką podmiot gospodarczy pragnie osiągnąć w przyszłości. Cele i zadania firmy są wytyczonymi zamiarami oraz tym, co organizacja musi zrobić, aby osiągnąć zamierzenia i zapewnić sobie warunki długotrwałej egzystencji.

Misja firmy określa powód jej istnienia i chęć postrzegania przez społeczeństwo - definiuje biznes organizacji i określa podstawy jej filozofii - oraz nadaje jej kierunek działalności, a pośrednio wskazuje też dziedziny, którymi ma się ona zajmować. Strategię działania stanowi projekt zawierający zasadnicze kierunki, reguły i instrumenty działań, będących odpowiedzią na sygnały płynące z otoczenia, a więc pewną koncepcję zapewnienia przyszłej pozycji organizacji względem otoczenia.

Dynamiczne zmiany w otoczeniu przedsiębiorstwa niosą za sobą potrzebę zmiany koncepcji zarządzania. Nie wystarcza już styl zarządzania operacyjnego skupiającego swą uwagę na podejmowaniu decyzji dotyczących bieżącej działalności firmy i zorientowanego na zyski w krótkim okresie czasu. Przedsiębiorstwo funkcjonujące w gospodarce rynkowej powinno koncentrować swoją uwagę na budowie i wdrażaniu strategii rozwoju polegającej na wyznaczaniu długofalowych celów przynoszących sukces, oraz formułowaniu dostosowanych do sytuacji przedsiębiorstwa i otoczenia, sposobów osiągnięcia celów tego przedsiębiorstwa.

Menadżerowie wielu firm nie podejmują działań mających na celu znalezienie skutecznej strategii. Pozostają oni przy zarządzaniu operacyjnym, które wystarcza by przetrwać i funkcjonować. Jednak są przedsiębiorstwa, których kierownictwo chce prawdziwego sukcesu. Menadżerowie tych firm uważają, że konsekwentne, właściwie sformułowane strategie nie tylko mają sens, ale dają przedsiębiorstwu ogromne szanse na szybki sukces i wybicie się ponad przeciętność.

Niezmiernie ważnym elementem zarządzania strategicznego jest właściwe sformułowanie strategii, poparte szeroką analizą przedsiębiorstwa i jego otoczenia. Czasami strategia jest latami wypracowywana i mozolnie doskonalona, innym razem jest efektem nowatorskiej koncepcji menadżera firmy.

Proces zarządzania strategicznego możemy sprowadzić do trzech głównych punktów:

• analiza strategiczna,

• wybór strategii,

• wdrożenie strategii.

Analiza strategiczna obejmuje określenie celów i misji przedsiębiorstwa oraz przede wszystkim zajmuje się zasobami organizacji i otoczeniem zewnętrznym. Wybór strategii obejmuje formułowanie opcji strategicznych oraz ocenę poszczególnych wariantów i wybór jednej strategii. Etap wdrożenia zawiera już konkretne działania związane z wybraną strategią są to: planowanie zasobów niezbędnych dla realizacji strategii, określenie zmian w strukturach organizacyjnych jeśli takowe są potrzebne, opracowanie systemu kontroli z wdrażaną strategią. Nie ma jednak wyraźnych granic pomiędzy tymi etapami. Proces zarządzania strategicznego ma to do siebie, że wszystkie etapy są niejednokrotnie realizowane równocześnie z wielokrotnymi powrotami do etapów wcześniejszych

Model procesu zarządzania strategicznego

Strategia działania jest więc częścią składową zarządzania strategicznego. Jest wynikiem strategicznego stylu zarządzania. Można powiedzieć że strategia jest trzonem, na którym opiera się proces zarządzania strategicznego w przedsiębiorstwie. Samo poszukiwanie najlepszej strategii i jej budowa jest tylko częścią całego złożonego procesu kierowania opartego właśnie na wybranej przewadze strategicznej.

1

---