Wykład 1
1. Przedmiot badań psychologii rozwoju
Psychologia rozwoju człowieka zajmuje się badaniem zmian w zachowaniu oraz w procesach i strukturach psychicznych człowieka; zmian dokonujących się w psychice i w zachowaniu się człowieka w różnych fazach jego życia. Według niektórych przedstawicieli teorii psychologicznych przedmiotem badań PR są przede wszystkim zmiany w zachowaniu. Zdaniem innych teorii m.in. piagetowskiej (J. Piaget) przedmiotem badań PR jest wykrywanie przekształceń w organizacji (strukturach) procesów psychicznych leżących u podłoża zmian obserwowanych w zachowaniu. Podstawowym obszarem zmian rozwojowych, które bada PR jest cykl życia jednostki ludzkiej. Przedmiotem zainteresowań badawczych PR są także zmiany rozwojowe psychiki i zachowania się jakie zachodzą w toku rozwoju gatunkowego i w procesie dziejów historycznych ludzkości. W tradycyjnej psychologii rozwojowej przyjmowane, że zmiany rozwojowe psychiki są powiązane przyczynowo z procesami biologicznego dojrzewania organizmu, a więc występują tylko w procesie dzieciństwa i dorastania. Sądzono, że procesy rozwojowe kończą się wraz z osiągnięciem dojrzałości, dlatego PR była utożsamiana z psychologią dziecka lub psychologią rozwojową dzieci i młodzieży. Obecnie uważa się, że rozwój psychiczny człowieka trwa przez całe życie tzn. od jego poczęcia aż do śmierci. Przy czym zmiany rozwojowe w wieku dojrzałym nie są ani mniej liczne ani mniej głębokie, niż te które dokonują się w okresie dzieciństwa.
2. Główne dziedziny PR
Główne działy PR - ciągu życia można wyodrębnić na podstawie kryterium wieku (okresu rozwojowego) jakim się ona zajmuje albo na podstawie procesów czy aspektów rozwoju, które bada.
1) Ze względu na okres rozwojowy, stanowiący przedmiot zainteresowań badawczych wyróżniamy:
psychologię prenatalną
p. rozwoju niemowlęcia i wczesnego dzieciństwa
p. rozwoju dziecka
p. młodzieży
p. rozwoju człowieka dorosłego
p. starzenia się i starości
2) Zmiany rozwojowe obejmują różne sfery psychiki i różne jej funkcje. Zależnie od charakteru danej grupy czynności psychicznych i sfery funkcjonowania psychicznego wyróżniamy np.:
psychologię rozwoju mowy
p. rozowju poznawczego
p. rozwoju społeczno-moralnego
p. rozwoju osobowości i inne
3) Ponadto wyróżniamy:
psychologię rozwojową ontogenetyczną - zajmuje się ona badaniem zmian dokonujących się w psychice o zachowaniu jednostki ludzkiej w toku pełnego życia indywidualnego
psychologię rozwojową historyczną - zajmuje się ona zmianami rozwojowymi psychiki człowieka, jakie dokonują się w toku dziejów ludzkości od momentu wyodrębnienia się człowieka ze świata zwierząt po czasu współczesne
psychologię rozwojową filogenetyczną - ten dział PR zajmuje się analizą zmian rozwojowych psychiki w toku ewolucji gatunków, czyli filogenezy
* Dla wszystkich działów PR wspólne jest to, że zajmuje się ona badaniem i wyjaśnianiem zmian rozwojowych w psychice i zachowaniu się, ale w odniesieniu do różnych okresów lub sfer psychiki.