28.02.2011
Wykład 2
Związki psychologii rozwojowej z innymi dyscyplinami psychologii i innymi naukami.
- psychologia rozwojowa człowieka czerpie z psychologii ogólnej podstawowe pojęcia, służące do opisywania oraz analizowania zjawisk psychicznych i zachowań
- psychologia społeczna - rozwój psychiczny jednostki ludzkiej dokonuje się w procesie interakcji i stosunków, w które jednostka wchodzi w stosunkach z innymi ludźmi
- psychologia różnic indywidualnych - różnice indywidualne pod względem tempa i rytmu zmian rozwojowych
- psychologia kliniczna - badanie zaburzeń w funkcjonowaniu psychiki człowika pozwala lepiej poznać rolę poszczególnych procesów psychicznych w jego rozwoju i funkcjonowaniu
- psychologia wychowawcza - najpełniej można poznać i zrozumieć dane zjawisko wtedy, gdy w sposób celowy się je wywołuje i zmienia procesami nauczania i wychowywania
Różne dziedziny psychologi stosowanej:
psychologia pracy i organizacji
psychoprofilaktyka
psychoterapia
psychologia sportu
nauki biologiczne i medyczne - pozwalają ustalić biologiczne warunki zmian rozwojowych psychiki i zachowania się jednostki
nauki społeczne i humanistyczne - badają społeczeństwo, jego język i kulturę(socjologia, antropologia kulturowa, etnologia, pedagogika, językoznawstwo, historia, kulturoznawstwo, nauki o literaturze i sztuce)
Psychologia rozwojowa syntezuje dorobek różnych dziedzin nauk biologicznych i humanistyczno-społecznych, ponieważ ujmuje ona człowieka w procesie zmian rozwojowych w kontekście całokształtu uwarunkowań społeczno-kulturowych i w toku aktywności, dzięki której powstają wspólnoty ludzkie i wytwory kultury materialnej i duchowej.
Podstawowe problemy współczesnej psychologii rozwoju człowieka
1. Co się zmienia? - jakie cechy i funkcje psychiczne ulegają zmianie
2. Czym jest zmiana? - jak można określić i opisać zmiany? jaki charakter mają zmiany rozwojowe psychiki i zachowania się człowieka?
3. Jakie czynniki poprzedzają pojawienie się zmian? - jaka jest rola tych czynników w powstawaniu zmian, ich przebieg i/lub następstwa
- czy proces rozwoju psychicznego ma charakter konstruowania nowych jakości w psychice i zachowaniu się człowieka, czy też polega on na realizacji wewnętrznie zakodowanego programu
- czy w życiu człowieka występują okresy o szczególnym znaczeniu dla danego rozwoju lub okresy szczególnej podatności na zmiany rozwojowe w ogóle lub zmiany rozwojowe danego rodzaju
- jaką rolę w rozwoju psychicznym człowieka odgrywają różne zdarzenia życiowe i sposoby radzenia sobie z nimi
- czy rozwój polega tylko na nowych osiągnięciach (ma charakter progresywny) czy raczej ma charakter mieszany (progresywny i regresywny jednocześnie)
- czy zmiany rozwojowe w psychice i zachowaniu się człowieka po osiągnięciu dojrzałości mają takie same cechy i dokonują się według tych samych zasad jak zmiany rozwojowe w okresie dzieciństwa i dorastania
- czy i w jaki sposób człowiek może wpływać na swój rozwój
- czy rozwój jest procesem celowym, a jeśli tak to, jaki jest cel rozwoju psychicznego człowieka
- czy możliwa jest interwencja w proces rozwoju? na jakich zasadach może być ona skutecznie przeprowadzona?
Podstawowe zadania współczesnej psychologii rozwojowej człowieka
1. Zadanie poznawcze - zrozumienie i wyjaśnienie rozwoju psychicznego człowieka
2. Zadania praktyczne - opracowanie metod nauczania zespołowo-problemowego
Na podstawie piagetowskiej opracowanie programów wyrównuwania braków edukacyjnych dzieci, programów terapeutycznych i profilaktycznych
Pojęcie rozwoju i zmiany rozwojowej
Rozwój
- pojęcie wprowadził Arystoteles
- zmiana celowa, polegająca na przechodzeniu od form niższych do wyższych
- w filozofii współczenej rozwój oznacza wszelki długotrwały proces kierunkowych zmian, w którym można wyróżnić prawidłowo po sobie następujące etapy przemian (fazy rozwojowe) danego obiektu (układu) wykazujące obiektywnie stwierdzalne różnicowanie się tego obiektu(układu) pod określonym względem.
- pojęcie rozwoju zawsze dotyczy zmian i często bywa utożsamiane z jednym rodzajem zmian - ze zmianami o charakterze progresywnym, wartościowane pozytywnie.
- pojęcie rozwoju i postępu nie są tożsame
- postęp - zmiany prowadzące od stanów prostszych, niższych, mniej doskonałych do stanów wyższych, bardziej złożonych, doskonalonych pod określonym względem
- obiektem podlegającym procesowi rozwoju jest psychika ludzka, czyli całokształt procesów psychicznych, które regulują nasze zachowanie, regulują relacje z rzeczywistością
Proces rozwoju ma charakter progresywny; nie wyklucza się możliwości występowania momentów kryzysowych, procesów zahamowania, a nawet regresji
- rozwój jest procesem długotrwałym, dokonującym się przez całe życie człowieka
- istotne znaczenie dla procesu rozwoju psychicznego człowieka mają zjawiska różnicowania się funkcji procesów psychicznych