Przemysł miejski i rzemiosło Mohylewa w czasach pomiary włócznej


Krzysztof Kasperowicz

Historia II rok

Studia Stacjonarne

Przemysł miejski i rzemiosło Mohylewa w czasach pomiary włócznej

Niemal wyłączną formę przemysłu miejskiego stanowiły rzemiosła, na gruncie Mohylewa dość silnie rozwinięte. Ustawa z 1561 roku wymienia tylko te 18 rzemiosł jednakowoż z aktów omawianej doby wynika, że specjalizacja rzemieślnicza przynajmniej w niektórych gałęziach przemysłu, była stosunkowo daleko posunięta. Liczne zajęcia spotykamy w zakresie przemysłu spożywczego, w aktach występują:

Niemniej liczne specjalności wytworzyły się przy produkcji futer, skór i przedmiotów z tych materiałów:

Dotyczy to także specjalności przy produkcji przedmiotów metalowych:

Mniej licznie były reprezentowane specjalności w zakresie przemysłu odzieżowego i sukienniczego:

W zakresie budownictwa:

W zakresie przemysłu drzewnego:

Oprócz tych sześciu głównych grup spotyka się jeszcze innych rzemieślników jak np. balwierze. Prawie wszystkie wymienione zawody występują w inwentarzu z 1604 roku. Co dziwne, nie znalazły się tu takie zawody jak tkarz, czy stolarz, co też jednoznacznie świadczy o tradycyjnej kulturze kraju. Kwitło wówczas tkactwo domowe, przy czym specjaliści zajmowali się tylko wykańczaniem sukna (folusznicy, postrzygacze, farbiarze). Za najsilniej rozwinięte rzemiosła należy uznać te, które zorganizowały się w cechy już w pierwszych latach od chwili nadania prawa magdeburskiego (1577r.), a być może tworzyły już dawniej bractwa cechowe. W księgach magistratu z lat 1577-1580 figurują starostowie rzemiosł: bałtuszniczego, chlebniczego i kołacznieczego, kowalskiego, kuśnierskiego, rzeźniczego, słodowniczego, szewskiego (czobotarskiego), zameszniczego. Jak widać, był tu niemal wyłącznie reprezentowany przemysł spożywczy oraz futrzarsko-skórniczy. Pierwszy statut cechowy zgłosili do akt magistratu mohylewskiego - w 1581 r. - kuśnierze, którzy znajdowali szczególnie pomyślne warunki rozwoju wobec rozległego handlu futrami, jaki uprawiało miasto. Oni też byli jedynym cechem, posiadającym według inwentarza z 1604 roku, własny dom bracki.

Inwentarz z 1604 roku podaje niekiedy w wykazach posiadaczy pałaców siedzibnych zawód tychże, jako określenie nazwiskowe (np. Ihnat szwiec). Na takiej podstawie można w inwentarzu dopatrzeć się 147 rzemieślników (prócz 3 cieśli i jednego kowala zamkowego). Była to jednak drobna część ogółu rzemieślniczej ludności miasta. Porównując wzmianki tego inwentarza z bardziej wyczerpującymi wykazami rzemieślników mohylewskich z omawianej doby, można dojść do wniosku, że inwentarz wymienił nie więcej niż 1/5 lub nawet 1/6 ogółu majstrów. W ten sposób miasto musiało liczyć nie mniej niż 750-900 warsztatów rzemieślniczych, co stanowiło około 33-40% wszystkich dymów. Bliższe rzeczywistości wydaje się 40%. Być może odsetek rzemieślników był jeszcze większy, bowiem wykazy jakie zostały użyte dla porównania, są nader niekompletne.

Rzemieślnicy stanowili nie tylko liczny, ale też bardzo ruchliwy w życiu samorządowym miasta element ludności. Gdy w 1588 roku zaczął się spór pospólstwa z magistratem o uczestnictwo w zarządzie miastem (w 1606 roku wybuchły nawet zaburzenia), bardzo żywy udział w akcji wzięli przedstawiciele rzemiosł. Spór został zakończony ostatecznie dekretem Władysława IV (1636 r.), który zlecił „obieranie rady i stanowienie uchwał” przedstawicielom pospólstwa, mianowicie „z kupców sześciu a cechowych sześciu”. Tedy obok kupców tylko rzemieślnicy uzyskali zagwarantowany wpływ na samorząd miejski, z wykluczeniem innych warstw, co świadczy o znaczeniu obu tych kategorii ludności w życiu wewnętrznym miasta.

Rzemiosło było poczytywane za szczególnie stosowne zajęcie dla uboższych mieszczan, którzy nie rozporządzali odpowiednimi środkami na założenie większego przedsiębiorstwa handlowego.

Zalecano też w testamentach albo w rozporządzeniach magistratu oddawanie sierot na naukę rzemiosła. Nie stanowili jednak rzemieślnicy najuboższej klasy społecznej w mieście, na niższym szczeblu drabiny społecznej znajdowali się robotnicy niewykwalifikowani. Zresztą zachodziły między rzemieślnikami duże różnice majątkowe. Z reguły niemal mieszkali we własnych siedzibach, ale też spotykamy wśród nich i takich, co mieli po dwa i kilka domów w mieście. Wyjątkowo rzadko uprawiali ziemię i posiadali włóki. Zamożniejsi spośród nich i najbardziej przedsiębiorczy imali się nawet wielkiego handlu i wchodzili w skład warstwy kupieckiej.

Rozmiarów produkcji rzemieślniczej nie da się wyrazić w liczbach w sposób podobny jak produkcji rolniczej, możemy tylko ogólnie scharakteryzować zasięg jej zbytu. Rzemieślnicy mohylewscy pracowali w pierwszym rzędzie na potrzeby rynku miejscowego, na którym zresztą spotykali się z odbiorcami towarów nie tylko wśród mieszkańców miasta, lecz również spośród ludności z bliższych i dalszych okolic. Proste, niewykwintne, lecz z pewnością tanie wyroby cieszyły się dużym popytem i przenikały do dalszych stron kraju, np. istnieje wzmianka o zabraniu w czasie najazdu na pewien dwór szlachecki pow. mińskiego „szabli prostych 2 roboty mohylewskiej”. Inne znowu produkty rzemiosła mohylewskiego słynęły swą dobrocią jak jucht nader ceniony w Rydze. Należy zaznaczyć, że podobnie jak kupiec, rzemieślnik mohylewski odznaczał się dużą aktywnością. W poszukiwaniu obstalunku wędrował poza miasto do okolicznych wsi i miasteczek, mimo iż przeciwdziałały temu organizacje cechowe, usiłujące skoncentrować produkcję w granicach miasta i zmonopolizować ją w ręku swych członków, podobnie jak to widzimy w miastach dalej na zachodzie. Natomiast nie przeszkadzały cechy wywozowi z miasta przez rzemieślników gotowych towarów; toteż nie ograniczali się oni do oczekiwania klientów w domu lub na rynku miejskim na tzw. „ławkach”, lecz rozwozili swe produkty w promieniu 10 lub 20 mil od miasta, na równi z prasmołami, czyli drobnymi kupcami.

Poza rzemiosłami przemysłu w Mohylewie prawie nie było. Inwentarz z 1604 roku wymienia 2 młyny zamkowe, trzymane w arendzie przez Wojciecha Jeskowicza, mieszczanina mohylewskiego wraz z synem Iwanem; jeden z młynów, o trzech kołach, znajdował się w mieście na rzece Dąbrownie, drugi o milę za miastem. Poza tym można znaleźć w tymże inwentarzu wzmiankę o 2 browarach. Nadto istniała w mieście postrzygalnia, w której pracowali postrzygacze.

Bibliografia

Łowmiański Henryk, Studia nad dziejami Wilekiego Księstwa Litewskiego, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, seria Historia nr 108, Poznań 1983, ss. 479-482



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
WYŻYNA ŚLĄSKA JEST PRZYKŁADEM KRAJOBRAZU PRZEMYSŁOWO MIEJSKIEGO
Pomiar temperatur, WYDZIAŁ INŻYNIERII MEALI I INFORMATYKI PRZEMYSŁOWEJ
Cw 1 Zastosowanie metod tensometrycznych w pomiarach przemyslowych ver2
pomiary ćw7, sprawozdania PWR, pomiary przemysłowe
karta pomiarowa fenol 09, Mikrobiologia Przemysłowa, MP
aglomeracja miejsko-przemysłowa, Dokumenty Edukacyjne, Geografia
Pomiary przemyslowe sprawozdanie cw3
Czujniki ciśnienia, politechnika łódzka, inżynieria chemiczna i procesowa, rok I semestr 1, pomiary
Porównanie pomiarów uzyskanych niwelatorem technicznym i laserowym, gik, semestr 5, GIP, GIP Geodezj
Czujniki temperatury, politechnika łódzka, inżynieria chemiczna i procesowa, rok I semestr 1, pomiar
Procesy obliczenia do 10 pomiaru1, Technologia chemiczna, 5 semestr, Podstawowe procesy przemysłu ch
pomiar natezenia przeplywu gazu, Technologia chemiczna, 5 semestr, Podstawowe procesy przemysłu chem
pH sprawko, Automatyka i robotyka air pwr, IV SEMESTR, pomiary przemysłowe, pH
karta pomiarowa katechol 09, Mikrobiologia Przemysłowa, MP
pOMIAR PIONOWŚCI KOMINA PRZEMYSŁOWEGO
karta pomiarowa bakterie mlekowe 09, Mikrobiologia Przemysłowa, MP
Pomiar temperatury jako ważny element obróbki termicznej w przemysle spozywczym i farmacji
Pomiar i analiza natężenia dźwięku, hałasu maszyn i urządzeń przemysłowych Sprawozdania OŚ
03 Wykonywanie pomiarów przemysłowych

więcej podobnych podstron