dr Maciej Łuczak

ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE

INSTYTUCJE I PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ

Źródła prawa Wspólnot Europejskich:

• wewnętrzne /pierwotne - wtórne/

• zewnętrzne

ŹRÓDŁA PRAWA UE

PISANE NIEPISANE

ZEWNĘTRZNE WEWNĘTRZNE

PIERWOTNE WTÓRNE

1. NIEPISANE:

• Orzecznictwo Sądowe- z Reg. Orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości

• zasady prawa wykorzystywane przez poszczególne państwa

• zasady prawa międzynarodowego

• praktyka prawnicza

2. PISANE: ZEWNĘTRZNE:

• wszystkie umowy międzynarodowe zawierane przez wspólnoty europejskie jako całość

• umowy międzynarodowe, które wiążą wspólnoty ( stroną prawną staje się państwo członkowskie np. układ stowarzyszeniowy z UE)

3. WEWNĘTRZNE: PIERWOTNE:

• To ta część prawa europejskiego, która została bezpośrednio ustanowione przez państwa członkowskie

4. WEWNĘTRZNE: WTÓRNE:

• stanowią te akty prawne, które zostały ustanowione przez instytucje i organy UE jest to na mocy uprawnień wynikających z prawa pierwotnego( wpisane do Traktatu europejskiego)

PRAWO PIERWOTNE:

Pierwotnym źródłem prawa we wszystkich wspólnotach są ich traktaty założycielskie.

Najwięcej zmian i regulacji dotyczą traktatu o EWG.

UE nie jest wspólnotą cała literatura traktatu z Maastricht musiała zostać wpisana do traktatu o EWG. ( jedyny traktat, który mówi o wspólnocie gospodarczej)

Każda zmiana legislacyjna kończy się koniecznością zapisu do traktatu o EWG.

Traktaty Założycielskie powoływały system instytucjonalny, który otrzymał dwojakiego rodzaju uprawnienia:

1. legislacyjne

2. typowe uprawnienia administracyjne

NAJWAŻNIEJSZE PIERWOTNE ŹRÓDŁA PRAWA:

1. TRAKTAT PARYSKI (pow. EWWiS) 18.04.51- podpisany, 23.07.52 wszedł w życie

2. TRAKTAT RZYMSKI (pow. EWEA) 25.03.57- podp 1.01.58 wszedł w życie

3. TRAKTAT RZYMSKI dotyczący EWG 25.03.57, (1.01.58)

4. TRAKTAT O UE ( dotyczące budowy Unii Gospodarczo-Walutowej) 7.03.92, (1.11.93)

Uzupełnieniem tych traktatów założycielskich były dodatkowe dokumenty, którymi były:

1. konwencja o niektórych instytucjach wspólnych dla EWG i EUROATOMU podpisany w 25.03.57 (1.01.58)

2. traktat fuzyjnym 8.04.1965 (1.07.67) połączył wszystkie organy poszczególnych wspólnot w jeden system instytucjonalny od tego momentu są instytucje i organy wspólnot europejskich

3. traktat budżetowy z 70 roku

4. traktat budżetowy z 75 roku

5. wszystkie te traktaty którymi przystępowali nowi członkowie do wspólnot europejskich 81, 86,95)

6. Jednolity Akt Europejski podp. 28.02.1986 (1.07.87)

7. zmiany w programie instytucjonalnym wprowadził Traktat z Maastricht (1.12.93)

8. Traktat Amsterdamski 2.10.97, (1.05.99)

9. Traktat Nicejski 26.02.2001 (1.02.2003)

Wiele kwestii zostało przez te traktaty postanowione bez uregulowań prawnychzaistniała konieczność późniejszego zawierania przez państwa członkowskie wspólnot albo odpowiednich konwencji albo specjalnych porozumień uważa się je za źródła prawa wspólnotowego.

Rangę prawa pierwotnego mają też wszystkie postanowienia najważniejszego organu decyzyjnego UE, którym jest Rada Unii Europejskiej.

Tego typu postanowienia dotyczą zakresu zadań i kompetencji poszczególnych organów i instytucji Unii a także tego typu decyzje, które ostro wchodziły w ich struktury.

PRAWO WTÓRNE

Zawsze tworzone przez instytucje wspólnotowe i obejmuję szeroką gamę aktów prawnych i funkcjonuje według kolejnej zasady prawnej wspólnot, który nosi nazwę SUBSYDIARNOŚCI (najważniejsza zasada prawna)

Według tej zasady w zakresie, której nie podlega wyłącznej kompetencji wspólnoty. Wspólnota podejmuje działania tylko wówczas, gdy cele proponowanych działań mogą być osiągnięte, ze względu na skale i skutki proponowanych działań mogą być lepiej zaproponowane przez wspólnotę. Tylko w tym przypadku prawo narodowe zastępowane prawem wspólnotowym. Prawo wtórne zawsze jest tworzone w celu realizacji postanowień wynikających z prawa pierwotnego.

Podstawowe rodzaje aktów prawnych Wspólnot Europejskich i ich charakterystyka

AKTY PRAWNE WSPÓLNOT EUROPEJSKICH

Są to sformalizowane akty woli instytucji kierowniczych wspólnot europejskich, wydawane przez Radę UE, Komisje Europejską w bardzo ograniczonym zakresie przez parlament europejski.

Wśród wszystkich aktów europejskich wyróżniamy te:

1. charakterze wiążącym dla wszystkich krajów członkowskich. Wiązać mogą bezpośrednio albo pośrednio

2. wiążące tylko dla określonych adresatów

3. w ogóle nie mają charakteru wiążącego dla krajów członkowskich oraz ich mieszkańców

1. ROZPORZĄDZENIE

• najważniejszy akt prawny

• wydawane najczęściej jako podstawowy akt prawa wtórnego

• każde rozporządzenie zawiera w sobie normę generalną

• może zawierać też normę abstrakcyjną i z reguły jest adresowana do nie zindywidualizowanego adresata

• zawsze obwiązuje w całości, stąd też obowiązuje przede wszystkim państwa członkowskie, wszystkie organy i instytucje wspólnot, a także wszystkie osoby prawne i fizyczne

• zawsze wywołuje bezpośredni skutek prawny - to sytuacja w której nie ma konieczności tego, aby poszczególne państwa członkowskie dokonywały włączenia rozporządzeń do swoich rozporządzeń prawnych, a ta operacja mogłaby się odbyć drogą ratyfikacji, albo transponowania (transpozycji) - te 3 działania dotyczą transpozycji do prawa krajowego

• bezpośredniość obowiązywania rozporządzeń to co innego niż bezpośredniość ich stosowania - wynika to stąd, iż nierzadko zdarza się konieczność konkretyzacji rozporządzenia drogą wprowadzenia przepisów wykonawczych wprowadzanych przez prawo krajowe

• przepisy rozporządzenia zawsze wiążą swoich adresatów, mają one prawo pierwszeństwa w przypadku istnienia sprzecznych z rozporządzeniem przepisów prawa krajowego

• immanentna cecha rozporządzenia - musi obowiązkowo zawierać dwie rzeczy:

• uzasadnienie jego wydania

• podstawa prawna jego wydania

Brak któregokolwiek z tych elementów może stanowić podstawę do zaskarżenia przedmiotowego do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

Identyczna procedura obowiązuje wtedy, gdy w procedurze ............... rozporządzenia albo ominiemy, albo zrealizujemy tylko w sposób częściowy procedurę konsultowania tego projektu z upoważnionymi do tego organami.

Najczęściej pomijany jest Parlament Europejski, a w drugiej kolejności Komitet Ekonomiczno - Społeczny

Ta procedura konsultacji nie dotyczy wszystkich rozporządzeń

• wszystkie rozporządzenia drukowane są w serii L dziennika urzędowego wspólnot europejskich

• rozporządzenie wchodzą w życie w różnych terminach:

• w dniu opublikowania

• w 3, 5, 7, 20, 21 dniu po opublikowaniu

Najczęściej wchodzą w życie 21 dnia po opublikowaniu.

• oprócz typowych rozporządzeń zastosowanie ma pewna odmiana - rozporządzenie wykonawcze - ich autorem za każdym razem jest Komisja Europejska.

Tą drogą Komisja Europejska albo uściśla, albo określa właściwą realizację rozporządzeń wydawanych przez Radę UE.

Zasada prawna UE mówi, że rozporządzenie wykonawcze za każdym razem musi być w pełni zgodne z aktem bazowym. Tą drogą Komisja Europejska realizuje swoją funkcję wykonawczą.

2. DYREKTYWY

• wiążący akt prawny

• na wcześniejszych etapach integracji występowały one jako zalecenia

• najczęściej adresowane do wszystkich krajów członkowskich - w niektórych przypadkach kieruje się tylko do wybranej grupy krajów, a ekstremalnie dyrektywa może być adresowana do pojedynczego podmiotu gospodarczego

• prawnie wiążąca jeśli chodzi o realizację celu jaki im przyświeca - stąd też dyrektywa formułuje ten cel i określa termin jego realizacji

• dyrektywa zostawia całkowitą swobodę doboru środków realizacji celów

• mogą być kierowane do różnych osób prawnych - następuje to dopiero po ich inkorporacji do systemu prawa narodowego i dopiero po spełnieniu tego warunku są prawnie wiążące dla wszystkich mieszkańców danego kraju

• stosuje się najczęściej dla ujednolicenia przepisów prawnych poszczególnych państw członkowskich

• ich realizacja oparta na swobodzie wyborów metod i środków, którymi dane państwo zamierza osiągnąć cel zawarty w dyrektywie - stąd dyrektywa wiąże państwa członkowskie tylko w stosunku do rezultatów jakie mają być osiągnięte, a nie metod ich realizacji

• nie obowiązują bezpośrednio w danym prawie krajowym - odbywa się to drogą pośrednią poprzez wydanie odpowiednich przepisów prawa narodowego

Ta procedura z reguły rozciągnięta w czasie, bowiem każde państwo członkowskie ma z reguły wyznaczony z góry czas na przygotowanie takich przepisów - od 1 roku do 2 lat.

• w tym miejscu powstaje problem prawny dotyczący obowiązywania danej dyrektywy w sytuacji, kiedy dane państwo członkowskie nie przygotuje na czas odpowiednich przepisów, albo wyda takie przepisy, ale nie pełnie.

Zgodnie z orzecznictwem w tej kwestii Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości osoby prawne i osoby fizyczne mogą przed sądami krajowymi powoływać się na korzystne dla nich przepisy zawarte w danej dyrektywie.

Taka sytuacja ma również miejsce, kiedy przepisy dyrektywy nadają się do bezpośredniego zastosowania.

Z drugiej strony dane państwo członkowskie nie może wymagać od osób prawnych i fizycznych przestrzegania danych norm prawnych zawartych w dyrektywie, jeśli nie wdrożyło jej przepisów do prawa krajowego.

Ta sytuacja może powodować równoległe sankcje prawne, bowiem na mocy artykułu 228 Traktatu z Maastricht, w takiej sytuacji Komisja Europejska albo też każde inne państwo członkowskie może wystąpić przeciwko danemu krajowi z powództwem o naruszenie przepisów traktatu.

Dany kraj członkowski ponosi z tego tytułu pełne konsekwencje prawne.

• dyrektywy, podobnie jak rozporządzenia, drukowane są w tej samej serii tych samych Dzienników Europejskich

• inna sytuacja, gdy autorem dyrektywy jest albo Rada UE, albo Komisja Europejska - wówczas taka dyrektywa wchodzi w życie przez notyfikowanie jej przez każde państwo członkowskie

3. DECYZJE

• wiążący akt prawny

• zawsze wymaga podanie podstawy prawnej

• decyzja za każdym razem ma wyraźnie określonego adresata (w odróżnieniu od rozporządzenia)

• zawsze obowiązuje w całości (odróżnia ją to od dyrektywy)

• podmiotem decyzji mogą być osoby prawne, osoby fizyczne, instytucje i organy wspólnotowe lub dane państwo członkowskie

• gdy decyzja poleca wydanie danemu państwu określonych przepisów, to wywołuje ona skutek prawny dopiero po wprowadzeniu tych przepisów w życie

• bardzo częstym przypadkiem we wspólnotach europejskich, iż dana decyzja nakłada określone zobowiązania finansowe.

Stąd też, kiedy jest ona adresowana albo do osób prawnych, albo do osób fizycznych, staje się automatycznie tytułem egzekucyjnym.

Wówczas jest ona egzekwowana zgodnie z procedurami określonymi przez prawo cywilne danego kraju członkowskiego, a nad jej realizacją czuwa aparat skarbowy danego kraju.

• decyzje najczęściej wydaje Rada Europejska - są to decyzje o charakterze politycznym

• wszystkie decyzje o charakterze strategicznym wydaje Rada Unii Europejskiej - najważniejszy organ decyzyjny w UE.

Decyzje mniejszej wagi wydaje Parlament Europejski - wydaje też decyzje o charakterze politycznym i społecznym.

Kolejność z punktu widzenia ważności decyzji:

• Komisja Europejska - wydaje wszystkie decyzje wykonawcze

• ...........................

• Europejski Bank Centralny - wydaje decyzje najważniejsze w 3 obszarach:

- polityki kursowej

- polityki monetarnej

- dot. rozliczeń międzynarodowych

• decyzje drukowane są w Dzienniku Urzędowym Wspólnot - wchodzą w życie w różnych terminach:

• decyzje, które wydaje Rada UE i Parlament Europejski wchodzą w życie w dniu określonym w danej decyzji, albo też w 20 dni po jej ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym

• wszystkie decyzje wydawane przez pozostałe organy i instytucje wchodzą w życie po notyfikowaniu ich przez poszczególne państwa członkowskie

4. OPINIE I ZALECENIA

• nie mają mocy wiążącej

• nie wymagają uzasadnienia

• nie wymagają podania podstawy prawnej

• nie wymagają jakiejkolwiek jurysdykcji Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości

• mają z reguły moc polityczną - muszą być respektowane przez poszczególne państwa członkowskie, ale nie tylko, ponieważ opinie i zalecenia mogą dotyczyć wszystkich podmiotów (osób prawnych i fizycznych, organów i instytucji wspólnotowych państw członkowskich)

• najczęściej autorem zaleceń lub opinii jest dany organ UE (w 99% autorem takich aktów prawnych jest Komisja Europejska, rzadziej Rada Unii, inne.....................

• co różni opinię od zalecenia:

• zalecenie sugeruje wykonanie danego działania

• opinia to wyrażenie stanowisk

Subsydiarność( najważniejsza zasada prawna)

Według tej zasady w zakresie, której nie podlega wyłącznej kompetencji wspólnoty. Wspólnota podejmuje działania tylko wówczas, gdy cele proponowanych działań mogą być osiągnięte, ze względu na skale i skutki proponowanych działań mogą być lepiej zaproponowane przez wspólnotę. Tylko w tym przypadku prawo narodowe zastępowane prawem wspólnotowym. Prawo wtórne zawsze jest tworzone w celu realizacji postanowień wynikających z prawa pierwotnego.

Zasady prawa wspólnotowego

• zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego

pierwszeństwa prawa wspólnotowego - zasada ta reguluje postępowanie w okolicznościach, w których dochodzi do konfliktu między normą prawa krajowego a przepisem wspólnotowym

• zasada niezależności prawa europejskiego

niezależności prawa europejskiego - autonomiczność wspólnotowego porządku prawnego permanentnie podkreśla w swoim orzecznictwie Europejski Tryb. Spraw.

Natomiast państwa członkowskie w sposób dobrowolny ograniczyły swoje uprawnienia prawotwórcze i zarazem doprowadziły do utworzenia niezależnego, ponadnarodowego porządku prawnego - obowiązuje on jednakowo i w całości wszystkie podmioty prawne - jest wykorzystywany również przez sądy krajowe

• zasada posłuszeństwa prawu

posłuszeństwa prawu - bezpośredniości - poszczególne akty prawne obowiązują z reguły bez konieczności ich ratyfikowania czy też inkorporacji do przepisów prawa krajowego

• zasada zakazu dyskryminacji

• zasada solidarności

solidarności - wszelkie przepisy prawne muszą być wdrażane i realizowane w taki sposób, aby nie naruszały litery prawa traktatów i przynosiły te same skutki dla wszystkich i stąd te przepisy nie mogą uwzględniać interesów poszczególnych krajów

Charakterystyka funkcjonowania podstawowych organów i instytucji Unii Europejskiej:

Rada Europejska- Jest najwyższą instytucją polityczną całej UE.

Rada pełni rolę nadrzędną wobec wszystkich pozostałych organów i instytucji całej UE. Rada określa kierunki rozwoju całej Unii oraz określa jej ramy działania.

Rada nie ma wyznaczonej swojej stałej siedziby, stąd też zbiera się zawsze w stolicy tego państwa, które aktualnie na zasadzie tzw. prezydencji przewodniczy Radzie UE.

Każdorazowo w posiedzeniach Rady uczestniczą w kolejności: (stały skład Rady)

• głowy państw lub szefowie państw członkowskich (prezydent lub premier)

• przewodniczący Komisji Europejskiej

• szefowie dyplomacji państw członkowskich

• kierunkowy do analizowanej aktualnie problematyki przedstawiciel Komisji Europejskiej - przedstawiciele tej branży która omawiają

Decyzją Rady w Sevilli 21 VI 2002 posiedzenia Rady będą się odbywać 4 razy w roku tzn. po 2 spotkania w okresie każdej prezydencji. Oprócz tego możliwe jest zwoływanie nadzwyczajnego zgromadzenia Rady przez jej przewodniczącego w sytuacjach nadzwyczajnych.

Posiedzenia Rady Europejskiej przygotowuje Rada ds. Ogólnych i Stosunków Zewnętrznych Rady UE, która odpowiada za:

• posiedzenie Rady

• koordynacje prac Rady

• sporządza formalny porządek obrad Rady (porządek musi byś gotowy najpóźniej na 2 tyg. przed posiedzeniem Rady, wstępny na 4 tyg. przed posiedzeniem Rady)

PORZĄDEK OBRAD RADY zawiera:

• punkty do przyjęcia lub akceptacji Rady bez przeprowadzania dyskusji

• punkty do dyskusji w celu określenia wytycznych politycznych

• punkty do dyskusji w celu przyjęcia decyzji

• punkty do dyskusji, ale bez podejmowania decyzji

Posiedzenia Rady trwają zawsze 1 pełny dzień i jako zwyczaj zostały wprowadzone zawsze w przeddzień posiedzenia Rady - spotkania szefów rządów państw członkowskich z przewodniczącym Komisji Europejskiej (najczęściej lunch lub kolacja, w czasie której odbywają się nieformalne konsultacje nad punktami realizowanego następnego dnia punktu obrad).

W zasadniczym posiedzeniu Rady biorą udział delegacje 2 osób (szef państwa lub rządu i szef dyplomacji) - zespół towarzyszący nie może liczyć więcej niż 20 osób.

Zgodnie z kompetencjami Rada określa strategiczne cele rozwoju całej Unii.

W tej kwestii formułuje ona swoje dyspozycje i wiąże nimi wszystkie organy i instytucje całej Unii.

Zadaniem Organów i instytucji UE jest nadanie tym decyzjom odpowiednich rang prawnych i wcielenie ich w życie.

Kompetencje Rady obejmują:

• sytuacja ekonomiczno- monetarna

• energetyka

• polityka zatrudnienia

• polityka strukturalna i regionalna

• polityka konkurencji

• stosunki gospodarcze z państwami trzecimi

• problematyka akcesji i przedakcesji

• rozwiązuje problemy uczestnictwa poszczególnych państw budżecie całej UE

Forma kierowania sprawami Unii przez Radę przybiera najczęściej postać komunikatów, ale Rada podejmuje decyzje.

Są one podejmowane na zasadzie konsensusu - stąd też decyzje nie podlegają jurysdykcji Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

Najważniejsze zadania Rady:

• wytycza kierunki całej polityki UE

• wspiera rozwój i działania Unii Gospodarczo - Walutowej

• rozwiązuje problemy sporne, którym nie podołała Rada UE

• rozstrzyga problematykę wspólną polityki zagranicznej i bezpieczeństwa

Raz do roku zgodnie z postanowieniami Traktatu z Maastricht Rada ma obowiązek składania Parlamentowi Europejskiemu sprawozdania o postępach osiąganych przez Unię oraz przekazuje sprawozdania ze swoich posiedzeń.

To nie oznacza sytuacji, że Rada kontrolowana jest przez Parlament Europejski - na forum Parlamentu E. odbywa się tylko dyskusja o postępach UE.

Większość decyzji Rady ma charakter polityczny, a nie prawny, ale mimo tego istniejącego układu Rada odgrywa przodującą, decydująca i strategiczna rolę rozwoju całych wspólnot.

Rada Unii Europejskiej /COREPER/- Jest ponadnarodowym organem wspólnot.

Organ o zasadniczym znaczeniu w procesie podejmowania decyzji.

Główny, najważniejszy organ decyzyjny.

Początkowo każda ze wspólnot miała swoją radę, ministrów, a które to rady traktatem fuzyjnym z 1965 roku zostały połączone w jedną Radę Ministrów.

Nazwa Rady Unii Europejskiej została nadana decyzją Rady z 8 XI 1993.

Rada UE funkcjonuje w oparciu o:

• przepisy z traktatu z Maastricht

• Regulamin Proceduralny - ostatnia zmiana miała miejsce 22 (?) VII 2002

Rada UE jest jedynym z zasadniczych ogniw instytucjonalnych w całym systemie podejmowania decyzji, a jej głównym zadaniem staje się zabezpieczenie koordynacji ogólnych polityk gospodarczych państw członkowskich, a także podejmowanie decyzji powierzonej jej pieczy w zakresie merytorycznym.

Zgodnie z traktatem Maastricht w skład Rady UE wchodzą przedstawiciele państw członkowskich na szczeblu ministerialnym - ministrowie, vice ministrowie, a także sekretarze i podsekretarze stanu poszczególnych resortów upoważnieni do reprezentowania swoich rządów.

W procesie decyzyjnym Rady UE tylko ministrowie mogą podejmować decyzje.

W Radzie UE reprezentowane są interesy poszczególnych państw członkowskich (to jest jedyny tego typu organ gdzie są reprezentowane te interesy).

Rada UE nie jest organem, który obraduje permanentnie, bowiem w zależności od sprawy, którą się Rada UE zajmuje delegują na nią odpowiednich ministrów.

Skład Rady Unii Europejskiej

II COREPER:

• Rada ds. ogólnych i stosunków zewnętrznych

• gospodarczych i finansowych

• rolnictwa i rybołówstwa

• wewnętrznych i wymiaru i sprawiedliwości

I COREPER

• Rada ds. zatrudnienia, polityki społecznej, zdrowia i konsumentów

• konkurencyjności

• transportu, telekomunikacji i energii

• środowiska

• edukacji, młodzieży, kultury

Każda z tych Rad zajmuje się zupełnie inną dziedziną. Wszystkie składy Rady UE obradują w Brukseli.

Najważniejszą rolę dla bieżącego funkcjonowania Rady UE ma Rada ds. ogólnych i stosunków zewnętrznych.

Pierwsze 4 rady mają strategiczne znaczenie dla całej Unii - zwołuje się je co miesiąc. Wszystkie pozostałe składy Rady UE muszą być zwołane przynajmniej raz w roku.

Oprócz tych rad mogą być zwoływane posiedzenia Rady UE o charakterze nieformalnym, ale wtedy ten skład nie może podejmować decyzji.

Rada ds.ogólnych i stosunków zewnętrznych

Zbiera się z reguły na dwóch odrębnych posiedzeniach, z dwoma porządkami obrad - z reguły te posiedzenia są w różnych terminach. Zawsze pierwsze posiedzenie jest poświęcone przygotowaniu posiedzenia Rady Europejskiej.

To samo posiedzenie poświęcone realizacji postanowień ........................., zagadnieniom instytucjonalnym oraz administracyjnym.

Na drugim posiedzeniu Rady ds. ogólnych i stosunków zewnętrznych przedmiotem jej działania jest całokształt działań Unii Europejskiej, a w tym wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa, wymiana handlowa z krajami trzecimi, także współpraca rozwojowa oraz szeroko rozumiana pomoc humanitarna.

Uzgodniono w Sewilli 21 VII 2001 r., iż w posiedzeniach każdej z Rad może zasiadać kilku ministrów z danego państwa członkowskiego.

Każdemu krajowi członkowskiemu pozostawiono swobodę decyzji odnośnie swojej reprezentacji w poszczególnych posiedzeniach Rady.

Przewodnictwo w Radzie pełnią rotacyjnie poszczególne państwa na zasadzie prezydencji. Przewodniczącym Rady UE jest zawsze minister spraw zagranicznych tego państwa, które akurat sprawuje prezydencję.

Szef dyplomacji brytyjskiej Jack Straw - obecnie przewodniczy Radzie UE.

Aby zapewnić radzie Unii sprawne i ciągłe funkcjonowanie, kierownictwo w Radzie sprawowane jest na zasadzie tzw. „trójki”.

Trójkę stanowią:

• były przewodniczący Rady UE

• aktualny przewodniczący Rady UE

• przyszły przewodniczący Rady UE.

Zgodnie z decyzją Rady z 12 XII 1992 (Edynburg) siedzibą Rady UE jest zawsze Bruksela - tam też odbywają się posiedzenia wszystkich Rad (z wyjątkiem kwietnia, czerwca i października - wtedy w Luksemburgu).

Rada UE obraduje na sesjach nie jawnych i podejmuje decyzje w drodze głosowania.

W traktacie o UE przewidziano dla Rady UE 3 procedury (zasady) głosów. w Radzie UE:

• zwykłej większości głosów

• większości kwalifikowanej

• jednomyślności
  

Metody pracy Rady UE zostały wyszczególnione w jej regulaminie wewnętrznym - stąd w praktyce w znacznej mierze działania tej Rady zależą od prac prowadzonych przez jej

Sekretariat Generalny.

Sekretariat Generalny jest typowym organem administracyjnym wspomagającym pracę Rady.

Na czele stoi sekretarz generalny, który do niedawna kierował jego pracami, ale sytuacja zmieniła się w momencie wejścia w życie Traktatu Amsterdamskiego zgodnie, z którym tenże sekretarz generalny Javier Solana został wysokim przedstawicielem UE ds. wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa.

Javier Solana - obecnie oficjalny szef dyplomacji unijnej, były sekretarz generalny NATO.

Aktualnie sekretariatem kieruje zastępca sekretarza generalnego.

Sekretarz generalny jest powoływany jednomyślną decyzją Rady UE.

Obecnie Sekretariat Generalny Rady UE dzieli się na dyrekcje generalne:

• serwis prawny

• administracja

• polityka regionalna, socjalna, oświata

• rynek wewnętrzny, polityka przemysłowa, transport

• nauka, technologia, energia

• ochrona środowiska, ochrona konsumentów

• stosunki zagraniczne

• sprawy ekonomiczne i finansowe

Sprawne funkcjonowanie Rady UE zależy w znacznej mierze od prac przygotowawczych prowadzonych na forum jej organów pomocniczych - wyspecjalizowanych komitetów i grup roboczych.

Komitety wysokiego szczebla Rady UE

COREPER (Komitet Stałych Przedstawicieli) - ma dwa składy:

- COREPER II

- COREPER I

COREPER - ten komitet funkcjonuje w oparciu o Art. 207 Traktatu z Maastricht oraz regulaminu wewnętrznego z 5 VI 2002 z późniejszymi zmianami.

Zadania i kompetencje COREPERU:

• przygotowywanie prac Rady UE

• wykonywanie zadań zleconych przez Radę UE

• koordynacja pracy organów pomocniczych:

COREPER czuwa nad respektowaniem:

• zasad prawnych

• kompetencjami organów UE

• przestrzeganiem przepisów budżetowych

• przestrzeganiem zasad proceduralnych

• odpowiada za przejrzystość i jasność przepisów prawnych, które uchwala Rada UE

• powoływanie specjalnych komitetów i grup roboczych

Z zasady COREPER nie podejmuje żadnych decyzji formalnych z wyjątkiem kwestii proceduralnych, bo faktycznie decyzje podejmuje Rada UE !!!!

W praktyce rola COREPERA polega na przygotowaniu spotkania Rady UE - znacznie to przekracza sprawy administracyjno - organizacyjne. Wynika to stąd, że COREPER jest najważniejszym legislacyjnym organem w całym procesie legislacyjnym w całej UE.

Coreper stanowi forum robocze, na którym przedstawiciele państw członkowskich dyskutują problemy i podejmują wstępne ustalenia w sprawach nie rozstrzygniętych przez grupy robocze.

Te uzgodnienia wymagają jedynie formalnego zatwierdzenia na posiedzeniu Rady UE.

Ocenia się, że 90% spraw to sprawy załatwione na tym forum.

W przypadku trudności z ustaleniem jednolitego tekstu i znalezieniu kompromisu COREPER (Komitet Stałych Przedstawicieli):

1. opracowuje propozycje wariantowe

2. ocenia ich skutki

3. przedstawiają rekomendacje pozostawiając ostateczną decyzję Radzie UE

COREPER pełni istotną rolę w systemie koordynacji polityki europejskiej.

Pełni on rolę kanału informacji między narodową administracją a wszystkimi instytucjami UE.

Stanowi forum artykułowania i obrony interesów narodowych.

W skład COREPERU wchodzą stali przedstawiciele w randze ambasadora przy wspólnotach europejskich (ambasador Polski przy UE - Marek Grela)

Zwykle ta funkcję pełnią wysocy rangą przedstawiciele MSZ danego kraju, a ich zastępcy rekrutują się z resortów gospodarczych danego kraju.

Struktura wewnętrzna Coreperu:

• COREPER II - ambasadorowie - do ich zadań należy przygotowanie posiedzeń pierwszych trzech składów Rady UE (Rada ds. ogólnych i spraw zewnętrznych, rada ds. rolnictwa i rybołówstwa, Rada ds. spraw wewnętrznych i wymiaru sprawiedliwości)

• COREPER I - zastępcy ambasadorów - zabezpiecza funkcjonowanie pozostałych Rad.

Porządek obrad COREPERu - podzielony jest na dwie części:

• I część - umieszczone są sprawy, które zostały uzgodnione na niższym szczeblu

• II część - umieszczone są kwestie wymagające dyskusji na posiedzeniu Rady UE

Cecha charakterystyczna COREPER-u - na jego forum podejmuje się wysiłki na rzecz osiągnięcia jak najszerszego konsensusu w każdej sprawie.

Stąd istotną rolę w pracy COREPER-u odgrywają kontakty osobiste i spotkania nie formalne stałych przedstawicieli.

Poza tym COREPER współpracuje z większością grup roboczych Rady UE:

• I grupa ANTICI

• II grupa MARTENS

• III grupa Koło Przyjaciół Prezydencji

Komitet ds. gospodarczo - finansowych - drugi komitet obok corepera - w praktyce zastępuje Coreper w procesie przygotowania posiedzeń Rady ds. gospodarczo - finansowych.

Jego specjalny status został zagwarantowany poprzez stosowny zapis w regulaminie wewnętrznym Rady UE.

Natomiast podstawę prawną funkcjonowania tego komitetu jest Art. 114 Traktatu z Maastricht oraz decyzja Rady UE z 21 XII 1998 (weszła w życie 1 I 1999) i na podstawie tej decyzji powstał statut tego komitetu.

Komitet ds. gospodarczych i finansowych - zadania:

• monitorowanie sytuacji gospodarczej i finansowej krajów członkowskich

• nadzorowanie polityki kursowej państw członkowskich

• przygotowanie prac Rady ds. gospodarczych i finansowych

• przygotowanie zaleceń dla krajów członkowskich

• przygotowanie opinii na wniosek Rady UE lub Komisji UE

W tym komitecie zasiadają przedstawiciele:

• państw członkowskich

• Komisji Europejskiej

• Europejskiego Banku Centralnego

Komitet ten zbiera się zawsze w dwóch składach tzn. na szczeblu pełnoprawnych członków oraz ich zastępców.

Wyznacza po dwóch pełnoprawnych przedstawicieli i dwóch zastępców.

Komitet spotyka się raz w miesiącu, a posiedzenie pełnoprawnych członków przygotowują ich zastępcy.

Posiedzenia komitetów są zwoływane przez:

• przewodniczących komitetu

• może też nakazać Rada UE

• może zlecić Komisja Europejska

• na wniosek przynajmniej 4 członków.

Posiedzenia komitetu odbywają się w budynkach Komisji Europejskiej - obrady są tajne.

Kompetencje Rady Unii Europejskiej.

Zgodnie z Art. 202 traktatu z Maastricht Rad UE zapewnia:

• koordynację ogólnej polityki gospodarczej całej Unii

• posiada największe prawo podejmowania decyzji - główny organ decyzyjny

• nadaje Komisji prawo i obowiązek realizacji przez siebie aktów prawnych

• kompetencje wykonawcze - w przypadkach określonych przez traktat

• jako najważniejszy organ prawodawczy UE, dzieli funkcje legislacyjne z Parlamentem.

• ustala i realizuje całą politykę wspólnoty

• bierze udział w całej procedurze budżetowania

• ma prawo do zawierania umów międzynarodowych

• podejmuje wiążące decyzje w całym systemie mianowania na stanowiska kierownicze UE - wyznacza i zatwierdza

Komisja Europejska

Komisja Europejska- kraju. Przez pół roku okresu przejściowego tj. od maja do listopada 2004 KE liczyła 30 członków w tym 20-stu z tzw. starej Unii i 10 nowych członków. W tym okresie tych 10 nowych członków było komisarzami bez teki. Oni współpracowali z wyznaczonymi członkami starej Komisji Europejskiej. W przypadku Polski komisarzem bez teki była Danuta Hübner - współpracowała ona z komisarzem d/s handlu Pascal Cami a obecnie pełni ona funkcje komisarza d/s polityki regionalnej. Liczba członków KE może być zmieniona w oparciu o jednomyślną decyzję Rady UE a członkiem jej może być tylko obywatel państwa członkowskiego.. W możliwej dalszej sytuacji rozszerzenia. UE, od tego momentu liczba członków. KE będzie mniejsza od liczby członków UE. Od tego momentu członkowie bedą wybierani w trybie rotacyjnym na zasadzie równości stron. Traktat z Maastricht zmienił zasady nominacji członków. KE, bowiem do tej pory mianowani byli oni przez rządy państw członkowskich. na podstawie jednomyślnego porozumienia z tym, że aby instytucją wspólnot nadać bardziej demokratyczny charakter traktatu z Maastricht. Do mianowania. Procedury KE włączył Parlament Europejski wyposażając go w daleko w tym względzie uprawnienia.

Procedura mianowania członków Komisji: 1 zgłaszana jest propozycja kandydatury na przewodniczącego Komisji Europejskiej, jeżeli kandydat uzyska akceptację wszystkich. państw członkowskich to w porozumieniu z nim rządy państw członkowskich wyznaczają pozostałe osoby, które zamierzają mianować członkami KE. W ten sposób kompletuje się cały skład KE, który musi uzyskać akceptację Parlamentu. Po zatwierdzeniu przez Parlament rządy państw członkowskich delegują na wyznaczone stanowiska swoich reprezentantów. Taka procedura była po raz pierwszy w 1995r pod przewodnictwem Jacquesa (czyt.Żaka) Saudera. Komisje członków UE trwa 5 lat i jest zsynchronizowana z kadencją Parlamentu Europejskiego. Mandat może być odnowiany tzn. członek starej komisji może zostać nowym.

Ostatnia KE pod przewodniczącym premiera Włoch Romano Prodiego zatwierdzona. w 1999r. Ta komisja miała funkcjonować do stycznia. 2005 r. jednak decyzją traktatu nicejskiego jej kadencja uległa skróceniu. Stąd Komisja złożyła swój urząd na kilka miesięcy przed terminem, bowiem ustalono, że już nowa komisja rozpocznie swoje funkcjonowanie od 1 listopada. 2004. Jednak to stało się niemożliwe, bowiem zaplanowano na 27 października. 2004 głosowanie w składzie Komisji Europejskiej w Parlamencie, ale nowy kandydat na przewodniczącego. Hose Barozo wycofał się ze składu komisji, przed głosowaniem. Ponieważ zbyt wielu europosłów miało zastrzeżenia do składu KE 3 kandydatów. Butylione (z Włoch), Ingrida Udre (z Litwy), Laszlokowac (z Węgier) nie uzyskali akceptacji Parlamentu. Butilione był członkiem antyfaszystowskiej partii. Ostateczny nowy skład zostaje zatwierdzony 27.XI.2004 r a Komisja zaczęła pracę 21.XI.2004 r..

Na czele KE stoi Hose Manuel Dorozo Barozo (przewodniczący Portugalczyk) ma on 5 zastępców

Jego 1szym zastępcą jest Niemiec Günter Verheugen (Niemiec) Pełni on funkcję komisarza do sprawy przedsiębiębiorstw i przemysłu (60l.)

2. zastępca Franko Fratini komisarz do spraw sprawiedliwości

3. Jack Barot wiceprzewodniczący i komisarz do spraw transportu

4. Sin Kallas (Estończyk) wiceprzewodniczący komisarz do spraw administracji

5. Marglom Verlstrem (Szwecja) komisarz ds. stosunków z instytucjami Unii i stosunków. zewnętrznych. + 20 komisarzy + 20 komisarzy branżowych.

Każdy z komisarzy jest odpowiedzialny za jeden lub kilka obszarów polityki Unii. Komisarz może dobrowolnie zrezygnować z zajmowanego stanowiska, może utracić w wyniku wotum nieufności zgłoszonej przez Parlament, może być zwolniony decyzją Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Ale w takim przypadku muszą być naruszenia statusu lub obowiązku… W przypadku stwierdzenia uchybień komisarza Trybunał pozbawia go uprawnień finansowych i emerytury - jest to sankcja finansowa. Nieco inna jest sytuacja, gdy Parlament Europejski ma uprawnienia do w wyrażaniu wotum nieufności i cała Komisja musi podać aun block do dymisji.( Bander 1994r miało to miejsce). Jacques Sander - cała Komisja pod jego przewodnictwem musiała podać się do dymisji) Każdy członek KE ma status funkcjonarisza międzynarodowego.. Są oni całkowicie niezależni od rządów państw, z których pochodzą. Komisarz reprezentuje wyłącznie interesy wspólnoty. Nie może prowadzić żadnej innej prac zawodowej czy społecznej..

Zadne z państw członkowskich. nie ma prawa naciskać czy instruować, któregokolwiek z komisarzy. Komisarzy KE jako organ niezależny ma 2 obszary odpowiedziałalności.

Odpowiada:

1. Politycznie przed Parlamentem, w tym obszar działa kolegium 25 komisarzy wraz z ich gabinetami politycznymi.

2. za obszar administracyjny. i techniczny plus służby administracyjne. 25 dyrekcji generalnych

KE podlegają kontroli ze strony Trybunału. Sprawiedliwości odpowiada przed nim sądownie i tenże Trybunał kontroluje zarówno legalność jak i słuszność podejmowania decyzji. Aparat decyzyjny KE jest bardzo rozbudowany. W KE pracuje 16.000 ludzi zgrupowanych. w 25 dyrekcjach generalnych. Oprócz tego jest 9 wyspecjalizowanych służb. Każda z dyrekcji generalnych dzieli się na kilka mniejszych dyrekcji a te dzielą się na wydziały. Ogólny nadzór mają członkowie KE, czyli komisarze. Na czele każdej dyrekcji generalnej stoi dyrektor generalny, odpowiada on za swoją pracę przed właściwym komisarzem. Komisarze, na co dzień wspierają ich gabinety polityczne. W ich skład wchodzą funkcjonariusze wysokiego szczebla a szefowie gabinetów politycznych. Są odpowiedziałni.za przygotowanie. Posiedzeń KE. Standartowo KE zbiera się raz w tyg. obrady są tajne.

Pracę KE reguluje jej regulamin wewnętrzny zgodnie z nim KE jest organem. Kolegialnym. Wszystkie decyzje komisji są decyzjami wspólnymi. Za działalność swoich członków komisja odpowiada au block, Każdy członek Komisji jest odpowiedzialny za ściśle określony zakres tematyczny. W ramach tego zakresu może on samodzielnie podejmować decyzje. Nie wymagają one zatwierdzenia całej Komisji a uprawomocniają się one, jeżeli w terminie 14 dni żaden z komisarzy nie wniesie zastrzeżeń. Decyzja jest traktowana. jako decyzja podejmowana przez komisję w całości. Zasada kolegialności dotyczy odpowiedzialnych za podejmowane decyzje. Stąd KE stara się o to, żeby decyzje były jednomyślne, choć z prawnego punktu widzenia jest to niekonieczne. Każdy z komisarzy ma obowiązek przedstawienia i obrony stanowiska Komisji Europejskiej nawet w przypadku, gdy się z tym, nie zgadza.. Posiedzenia komisji są zwoływane przez przewodniczącego Komisji.

On też inicjuje głosowania, podpisuje protokoły posiedzeń i podpisuje wszelkie decyzje podjęte przez Komisję. W przypadku nieobecności przewodniczącego zastępuje go jeden z pięciu wiceprzewodniczących w kolejności alfabetycznej. Od strony merytorycznej przygotowuje komisarz ds. ….. , które stoją na wokandzie. Porządek obrad oraz niezbędne dokumenty są dostarczane członkom Komisji w terminie zapewniającym zapoznanie i analizę ich. Komisja ma prawo wrzucić do komisji obrad sprawy, które były nieprzewidziane w tym porządku, ale ta sama komisja może też włączyć te sprawy, które zostały przesłane zbyt późno.

W podejmowaniu decyzji przez KE są 3 procedury:

- ustna

- pisemna

- delegacja uprawnień

Jedynie około 5% decyzji podejmowanych jest w trakcie posiedzenia komisji. 25% spraw załatwia się w trybie pisemnym w tzw. trybie obiegowym. Ma ona zastosowanie. W kwestiach nie budzących kontrowersji. Stąd też gabinety komisarzy otrzymują projekty decyzji w określonym regulamin terminie mogą napływać zastrzeżenia.

3 tryby:

- 5 dniowy

- 3 dniowy - pilny

- 12 godz. - natychmiastowym

Jeśli nie zostaną złożone zastrzeżenia projekt przyjęty przez KE automatycznie. Ale uwaga do projektu mogą być wprowadzone zastrzeżenia. A jak to nie pomaga to sprawa trafia na wokandę komisji. 5% trafia do KE, 70% załatwia się w trybie ustnym.

Przy zachowaniu kolektyw odpowiedni komisarze mogą być upoważnieni do podejmowania. w imieniu całej komisji aktów prawnych i decyzji administracyjnych. Decyzje administracyjne, delegacja uprawnień zgodnie z tą procedurą projektu aktu prawnego wpływa do gabinetu politycznego komisarza, jeśli on ten projekt podpisze to decyzja wchodzi w życie jako decyzja KE. Wszystkie decyzje (70%) muszą być zostać wpisane do porządku dziennika obrad podczas najbliższego posiedzenia komisji

Strategiczne zadania KE:

1. KE jest tzw. strażnikiem traktatów, ponieważ czuwa nad stosowaniem litery prawa wszystkich traktatów założycielskich.

Ona nadzoruje wszystkie postanowienia wydane na podstawie traktatów.

- Egzekwuje ona literę prawa traktatów przez poszczególne państwa członkowskie.

- KE ma prawo podejmować decyzje

- W procedurze decyzyjnym wspołpracowania z … i Parlamentem Europejskim uczestniczy Rada Europejską.

- Posiada ona kompetencje wykonawcze nadane przez Radę UE a realizacją pozostałych. Kompetencji sprowadza się do realizacji 4 funkcji KE

1) funkcji/inicjatywy legislacyjnej !!!

2) funkcji wykonawczej

3) funkcji kontrolnej

4) reprezentowaniem całej UE na zewnątrz

Ad.1) KE jest jedyną instytucją posiadającą prawo inicjatywy legislacyjnej. W tym procesie ustawodawczym Komisja działa z Radą Unii i Parlamentem. Podstawą jej uprawnień w procesie prawotwórczym jest inicjowanie i przygotowywanie ponad 95% uchwał Rady UE. d „Rada UE na propozycję komisji…” Propozycje Komisji są uchwałami I stopnia od ich sformułowania uzależnione są wszystkie następne fazy procesu legislacyjnego całej UE. To prawo KE jest jej statutowym obowiązkiem, jego niewykonanie może stanowić podstawę do zaskarżenia Komisji do Trybunału Sprawiedliwości Stąd też Rada Unii może żądać od Komisji przeprowadzenia wszelkich studiów, albo przeprowadzenia odpowiednich wniosków w dane sprawie. Jeżeli żądania Rady Unii nie zostaną spełnione przez KE w terminie określ. (2 m-ce) to może się ona zwrócić do Trybunału Sprawiedliwości oskarżając komisję o zaniechanie działalności. Podczas opracowywania. Uchwał dotyczących poszczególnych decyzji KE jest z formalnego punktu widzenia całkowicie niezależna a formułując treść swoich wypowiedzi kieruje się interesem całej Unii, ale jednocześnie ma możliwość odrzucenia lub zmodyfikowania propozycji, decyzji przez Radę Unii. Nakłada na Komisje obowiązek przedstawienia na Komisję takich projektów aktów prawnych, które byłyby do zaakceptowania przez przez Radę Unii i żeby ułatwiły jej podejmowanie decyzji. Jest to istotne formalne ograniczenie roli KE jako organu inicjującego cały proces legislacyjny!!! Jeżeli projekt uchwały przedłożony RU nie uzyskuje aprobaty, Komisja może zmienić swój pierwotny wniosek. I to, kiedy był ten wniosek konsultowany z Parlamentem UE KE ma prawo do podejmowania tego rodzaju uchwał, które nie mają mocy wiążącej - zalecenie opinii. Może to zrobić wtedy, kiedy uzna, że jej podjęcie jest celowe i niezbędne dla całej Unii Europejskiej. Oddziaływuje ona w ten sposób na rządy państw członkowskich i na poszczególne instytucje Unii. De facto KE nie została wyposażona w kompetencje podejmowania uchwał prawno-wiążących. To prawo jest w gestii Rady Unii Europejskiej. Natomiast KE posiada uprawnienia prawnie wiążące, ale dotyczą tzw. rozporządzenia wykonawczego. One służą realizacji funkcji zarządzania całą działalnością Unii. Komisja ma pełne prawo do wykonywania decyzji, ale może to czynić po konsultacjach: z: a) Parlamentem

b) Komitetem Ekonomiczno .- Społecznym.

c) Komitetem regionów.

Funkcja wykonawcza - jedno z najważniejszych uprawnień KE. Wykonuje prawo wspólnotowe, pierwotne i wtórne. To jest główny organ, który to wykonuje. Ta sama komisja zarządza finansami strukturalnymi i ustala budżet.

Funkcja kontrolna

Komisja nadzoruje jednolitość stosowania Prawa wspólnotowego. Ma szereg instrumentów prawnych w tym zakresie może nakładać sankcje, może kierować sprawę do Trybunału Sprawiedliwości KE albo na wniosek…..

Funkcje reprezentatywne interesów na zewnątrz

1. Komisja negocjuje wszelkie umowy międzynarodowe

2. Reprezentuje Unię w ramach 2giego i 3ciego filaru w samych działalnościach Unii

3. Komisja reprezentuje całą Unię wobec instytucji międzynarodowych.

Ad 2

Ważniejsze uprawnienia.

Wykonuje prawo wspólnotowe pierwotne i wspólne.

Zarządza wszystkimi finansami (budżet, fundusze strukturalne)

_{jednolitość}

Ad/ 3 Komisja kontroluje komitetem stosowania prawa wspólnotowego. Ma szereg instrumentów prawnych, może nakładać sankcje, sprawę kierować do Trybunału Sprawiedliwości.. KE jest jedynym organem może sprawę skierować do Trybunału. Polska ma 6 spraw o niewykonanie litery traktatów

Ad 4 Funkcja reprezentatywna interesów na zewnątrz Komisja negocjuje umowy międzynarodowe, reprezentuje Unię w ramach II i III filaru działalności UE

reprezentuje UE wobec instytucji międzynarodowych.

Trybunał Sprawiedliwości

Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (często nazywany po prostu "Trybunałem") powstał na mocy Traktatu EWWiS w 1952 roku.

Jego zadaniem jest zapewnienie, by legislacja UE (technicznie określana mianem "prawa wspólnotowego") była interpretowana i stosowana w ten sam sposób w każdym państwie członkowskim. Innymi słowy, by była ona zawsze identyczna dla wszystkich stron i w każdych okolicznościach. Trybunał jest uprawniony do rozstrzygania sporów prawnych wynikłych między państwami członkowskimi, instytucjami UE, przedsiębiorstwami i osobami fizycznymi.

W skład Trybunału wchodzi jeden sędzia z każdego państwa członkowskiego, toteż reprezentowane są wszystkie krajowe porządki prawne UE. Nawet po rozszerzeniu każde państwo członkowskie będzie nadal wyznaczało jednego sędziego, ale z uwagi na efektywność pracy Trybunał będzie mógł odbywać posiedzenia w formie "Wielkiej Izby" liczącej zaledwie 11 sędziów, zamiast obowiązkowego spotykania się zawsze na sesjach plenarnych, w których uczestniczą wszyscy sędziowie.

Trybunał jest wspomagany przez ośmiu "rzeczników generalnych" iv. Ich rolą jest przedstawianie uzasadnionych opinii w sprawach wniesionych przed Trybunał. Muszą oni to czynić publicznie i bezstronnie.

Sędziowie i rzecznicy generalni są byłymi członkami najwyższych sądów krajowych lub wysoko kwalifikowanymi prawnikami, które to osoby dają gwarancje niezależności. Są oni powoływani za wspólną zgodą rządów państw członkowskich. Każdy z nich jest mianowany na okres sześciu lat, po upływie którego może być mianowany ponownie na jeden lub dwa następne okresy o długości trzech lat.
Aby pomóc Trybunałowi Sprawiedliwości uporać się z tysiącami wnoszonych spraw oraz zaoferować obywatelom lepszą ochronę prawną, w 1989 roku utworzono Sąd Pierwszej Instancji. Sąd ten (działający przy Trybunale Sprawiedliwości) jest odpowiedzialny za wydawanie orzeczeń w niektórych rodzajach spraw, zwłaszcza tych wnoszonych przez osoby prywatne i sprawach związanych z nieuczciwą konkurencją między przedsiębiorstwami.

Zarówno na czele Trybunału Sprawiedliwości, jak i Sądu Pierwszej Instancji, stoi Przewodniczący wybrany przez pozostałych sędziów na okres trzech lat.

Trybunał wydaje orzeczenia w przedstawionych mu sprawach. Do czterech najbardziej powszechnych typów spraw należą:

1. wnioski o wydanie orzeczenia wstępnego;

2. skargi z powodu niewykonania zobowiązania;

3. skargi o unieważnienie aktu prawnego;

4. skargi z powodu bezczynności.

Poniżej przedstawiono szczegółowy opis każdej z nich.

Sprawy wpływają do sędziego sprawozdawcy, a następnie każda sprawa jest przydzielana jednemu sędziemu i rzecznikowi generalnemu.

Cała procedura dzieli się na dwie fazy: najpierw pisemną, a potem ustną.
Podczas pierwszej fazy wszystkie strony, których dana sprawa dotyczy, przedkładają pisemne oświadczenia, po czym sędzia przydzielony do danej sprawy sporządza sprawozdanie podsumowujące te oświadczenia oraz wskazujące na podstawę prawną danej sprawy. Opierając się na tym sprawozdaniu, rzecznik generalny przydzielony do danej sprawy wyciąga własne wnioski. W świetle tych wniosków sędzia sporządza projekt wstępnego rozstrzygnięcia, który jest przedkładany pozostałym członkom Trybunału do rozważenia.
Potem następuje faza druga - publiczne przesłuchanie. Z reguły, odbywa się ono przed Trybunałem w pełnym składzie (na "sesji plenarnej"), choć może również odbywać się przed izbami, w skład których wchodzi trzech lub pięciu sędziów w zależności od wagi lub złożoności sprawy. Podczas przesłuchania, adwokaci stron przedstawiają sędziom i rzecznikowi generalnemu swoje stanowisko w danej sprawie i odpowiadają na zadane przez sędziów i rzecznika pytania. Następnie rzecznik generalny przedstawia własne wnioski, po czym sędziowie udają się na naradę i wydają orzeczenie.

Orzeczenia Trybunału podejmowane są większością głosów i odczytywane podczas publicznego przesłuchania. Odmienne opinie nie są brane pod uwagę.

Europejski Trybunał Obrachunkowy

przez Unię przychodów i wszystkich ponoszonych wydatków oraz czy rozsądnie zarządzano budżetem UE. Trybunał został ustanowiony w 1977 roku.
W skład Trybunału wchodzi po jednym członku z każdego państwa UE, mianowanym przez Radę na okres sześciu lat z możliwością przedłużenia kadencji. Nawet po rozszerzeniu każde państwo członkowskie będzie nadal wyznaczało jednego członka, ale przez wzgląd na efektywność działania, Trybunał może tworzyć "izby" (liczące zaledwie kilku członków każda) w celu przyjmowania pewnego rodzaju sprawozdań lub opinii.
Wszyscy członkowie Trybunału pracowali w kraju, z którego pochodzą, w instytucji kontrolnej lub posiadają szczególne kwalifikacje uprawniające ich do wykonywania takiej pracy. Są wybierani z uwagi na swoje kompetencje i niezależność, i pracują w Trybunale w pełnym wymiarze godzin.
Członkowie wybierają spośród siebie Przewodniczącego na okres trzech lat.

Głównym zadaniem Trybunału jest sprawowanie kontroli nad prawidłowym wykonaniem budżetu UE - innymi słowy, sprawdzanie, czy przychody i wydatki UE są zgodne z prawem i przejrzyste oraz upewnianie się, że finansami zarządzano rozsądnie. Jego praca pomaga zatem zagwarantować, że system finansowy UE jest efektywny i przejrzysty.

Aby wykonać swoje zadania, Trybunał bada dokumenty każdej organizacji, która zajmuje się przychodami lub wydatkami UE. W razie potrzeby, przeprowadza on kontrole na miejscu. Wyniki kontroli są przedstawiane w sprawozdaniach, które kierują uwagę Komisji i państw członkowskich na wszelkie problemy.

Aby efektywnie wykonywać swoje zadania, Trybunał Obrachunkowy musi, z jednej strony, zachowywać niezależność od innych instytucji, a z drugiej - na bieżąco się z nimi kontaktować.

Jedną z jego kluczowych funkcji jest wspieranie władz budżetowych (Parlamentu Europejskiego i Rady) w drodze przedkładania im raz w roku sprawozdania z ubiegłego roku obrachunkowego. Uwagi poczynione przez Trybunał w takim rocznym sprawozdaniu odgrywają bardzo istotną rolę w podejmowaniu przez Parlament decyzji o udzieleniu Komisji absolutorium z wykonania budżetu. Jeśli Trybunał jest zadowolony, przesyła także Radzie i Parlamentowi potwierdzenie wiarygodności, które oznacza, że pieniądze europejskich podatników zostały odpowiednio wykorzystane.

W końcu, Trybunał Obrachunkowy wydaje opinię przed uchwaleniem przepisów finansowych UE. Może on w każdej chwili przedstawiać uwagi dotyczące poszczególnych kwestii lub dostarczyć opinię na wniosek jednej z instytucji UE.

Trybunał Obrachunkowy działa w sposób niezależny i może swobodnie decydować o tym, jak planować swoje czynności kontrolne, jak i kiedy przedstawiać swoje spostrzeżenia oraz w jaki sposób podawać do wiadomości publicznej swoje sprawozdania i opinie.

Personel Trybunału liczy około 550 wykwalifikowanych pracowników, z których 250 to kontrolerzy. Kontrolerzy są podzieleni na "grupy kontrolne". Grupy opracowują wstępne sprawozdania stanowiące podstawę dla decyzji Trybunału.

Kontrolerzy często przeprowadzają kontrole w innych instytucjach UE, państwach członkowskich i każdym innym kraju, które otrzymuje środki pomocowe z UE. Choć praca Trybunału zasadniczo wiąże się z kontrolą tych środków finansowych, za które odpowiedzialna jest Komisja, w praktyce 90% przychodów i wydatków jest zarządzanych przez władze krajowe.

Sam Trybunał Obrachunkowy nie dysponuje żadnymi prawnymi kompetencjami. Jeśli kontrolerzy wykryją nadużycia lub nieprawidłowości, możliwie najszybciej przekazują informacje na ten temat do właściwych organów UE, które podejmują stosowne działania.

Powyższe instytucje zostały powołane na mocy Traktatów, które stanowią podstawę wszelakich działań UE. Treść traktatów uzgadniana jest przez prezydentów i premierów państw członkowskich, a same traktaty ratyfikowane są przez parlamenty ich krajów. Traktaty ustanawiają zasady i procedury, które instytucje UE muszą bezwarunkowo stosować.

Poza wyżej wymienionymi instytucjami, Unia Europejska dysponuje całym szeregiem dodatkowych organów, z których każdy odgrywa jakąś specjalną rolę:

Pozostałe organy i instytucje UE

Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich chroni obywateli i organizacje UE przed przypadkami złego zarządzania.

Europejski Bank Centralny odpowiada za europejską politykę monetarną;

Jednym z głównych zadań EBC jest utrzymywanie stabilności cen w obszarze euro, przy jednoczesnym zachowaniu siły nabywczej euro

Oznacza to utrzymywanie inflacji pod ścisłą kontrolą: EBC chce zapewnić, by roczny wzrost cen konsumenckich był niższy niż 2%. EBC dąży do tego w dwojaki sposób:

• Po pierwsze, kontrolując podaż pieniądza. Jeśli podaż pieniądza jest zbyt duża w porównaniu do podaży towarów i usług, powstaje zjawisko inflacji.

• Po drugie, monitorując tendencje cenowe i oceniając ryzyko, jakie stwarzają dla stabilności cen w obszarze euro.

Skład: Zarząd, Rada Naczelna, Rada Rozszerzona

Europejski Bank Inwestycyjny finansuje projekty inwestycyjne UE.

Misją EBI jest inwestowanie w projekty, które przyczyniają się do osiągania celów Unii Europejskiej. Będąc instytucją o charakterze niezarobkowym, nie pozyskuje on żadnych środków z rachunków oszczędnościowych lub bieżących. Nie korzysta on również z żadnych funduszy pochodzących z budżetu UE. Zamiast tego, EBI jest finansowany z pożyczek zaciąganych na rynkach finansowych oraz przez akcjonariuszy Banku - państwa członkowskie Unii Europejskiej. Kapitał EBI pochodzi z subskrypcji w państwach członkowskich, przy czym wkład każdego państwa odzwierciedla jego znaczenie gospodarcze w obrębie Unii.
Decyzje w Banku podejmowane są przez następujące organa:

• Rada Gubernatorów składa się z ministrów (zwykle Ministrów Finansów) ze wszystkich państw członkowskich. Określa ona ogólną politykę pożyczkową Banku, zatwierdza bilans i roczne sprawozdanie, upoważnia Bank do finansowania projektów poza UE i decyduje o podwyższeniu kapitału.

• Rada Dyrektorów, której przewodniczy Prezes Banku, składa się z 24 członków wyznaczonych przez państwa członkowskie i jednego przez Komisję Europejską. Zatwierdza ona transakcje związane z zaciąganiem i udzielaniem pożyczek oraz upewnia się, że EBI jest właściwie zarządzany.

Komitet Zarządzający jest pełnoetatowym organem wykonawczym Banku. Zajmuje się on bieżącą działalnością EBI

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny

Komitet Ekonomiczno-Społeczny (KES) jest organem doradczym reprezentującym pracodawców, związki zawodowe, rolników, konsumentów i pozostałe grupy interesów, które razem tworzą "zorganizowane społeczeństwo obywatelskie". Komitet przedstawia ich poglądy i broni ich interesów w politycznych debatach z Komisją, Radą i Parlamentem Europejskim

Komitet Ekonomiczno-Społeczny spełnia trzy główne funkcje:

• przedstawia swoją opinię Radzie, Komisji i Parlamentowi Europejskiemu albo na ich wniosek, albo z własnej inicjatywy;

• zachęca społeczeństwo obywatelskie do większego angażowania się w kształtowanie polityki UE;

wzmacnia rolę społeczeństwa obywatelskiego w krajach nienależących do UE oraz pomaga tworzyć struktury doradcze

Komitet Regionów

jest organem doradczym złożonym z przedstawicieli władz regionalnych i lokalnych w Europie. Zapewnia on tym władzom możliwość wywierania wpływu na określanie kierunków polityki Unii Europejskiej, a także dba o poszanowanie regionalnej i lokalnej tożsamości oraz prerogatyw

Rolą Komitetu Regionów jest przedstawianie stanowisk władz lokalnych i regionalnych wobec legislacji UE. Komitet wykonuje to zadanie, wydając opinie na temat propozycji Komisji

Członkowie Komitetu przydzielani są do specjalistycznych "komisji", których zadaniem jest przygotowywanie sesji plenarnych. Wyodrębniono sześć takich komisji:

• Komisja ds. Polityki Spójności Terytorialnej (COTER)

• Komisja ds. Polityki Gospodarczej i Społecznej (ECOS)

• Komisja ds. Zrównoważonego Rozwoju (DEVE)

• Komisja ds. Kultury i Edukacji (EDUC)

• Komisja ds. Ustrojowych i Zarządzania w Europie (CONST)

Komisja ds. Stosunków Zewnętrznych (RELEX).

Biuro Wydawnictw Oficjalnych Wspólnot Europejskich wydaje i rozpowszechnia informacje o Unii Europejskiej i jest działaniach

Europejskie Biuro Selekcji Kadr rekrutuje pracowników dla instytucji oraz innych organów Unii Europejskiej.

VI Proces podejmowania decyzji w Unii Europejskiej

PROCEDURA KONSULTACJI

Procedura konsultacji odnosi się do tych spraw, które nie są określone procedurami określonymi w art. 189 i art. 198 Traktatu Założycielskiego Wspólnot.

Ta procedura ma zastosowanie w procedurze decyzyjnej w obszarach:

• obywatelstwo UE

• prawo osiedlania się

• transport i komunikacja

• harmonizacja podatków pośrednich

• prawo wizowe

• wspólność gospodarcza

• badania i rozwój

• umowy z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi

• zbliżanie przepisów prawnych państw członkowskich

• wspólna polityka rolna

W tej procedurze z inicjatywą legislacyjną występuje Komisja Europejska - ten etap inicjatywy identycznie zaczyna się w każdej procedurze.

Komisja Europejska przesyła ten projekt do zaopiniowania kilku organom - pierwszym jest Parlament Europejski.

W niektórych przypadkach przewidzianych w Traktacie z Maastricht Komisja Europejska musi przesłać projekt do któregoś z Komitetów - etap opiniowania.

W każdej procedurze ten etap tak wygląda.

Po tym etapie projekt aktu prawnego jest kierowany do Komisji Europejskiej.

Komisja Europejska rozpoczynając podejmowanie decyzji najpierw wysyła ten projekt do Corepera.

Coreper w tym momencie kontroluje, aby respektowane były:

• zasady prawne: legalności, subsydiarności, proporcjonalności i celowości

• zasady określające kompetencje organów UE

• przepisy budżetowe

• zasady proceduralne

• zasady przejrzystości i jakości aktów prawnych

Ten projekt aktu prawnego przesyłany jest do grupy roboczej.

Jeżeli w tej grupie roboczej osiągnięto consensus, to projekt staje na Coreperze.

W zależności od tego, czy Coreper osiągnął kompromis, czy nie, kieruje projekt aktu prawnego na wokandę Rady UE.

Wokanda jest podzielona na dwa obszary:

• wokanda A - tu trafia projekt, gdy osiągnięto jednomyślność - wtedy Rada UE nad nim nie dyskutuje tylko przegłosowuje.

• wokanda B - tu trafia projekt, gdy nie osiągnięto porozumienia - wtedy na posiedzeniu Rady UE dyskusja - odbywa się ona w obecności członków Komisji Europejskiej - tam też mogą być nanoszone poprawki do aktu prawnego.

Następnie, albo na zasadzie większości głosów, albo większości kwalifikowanej, albo jednomyślności Rada UE uchwala akt prawny.

PROCEDURA WSPÓŁPRACY

Tę procedurę wprowadził JAE.

Polega ona na systemie dwukrotnego czytania projektów aktów prawnych.

Procedura ta ma zastosowanie w:

• przepisach dot. swobody transferu siły roboczej

• uregulowaniach prawnych dot. cudzoziemców

• zmianach obejmujących środowisko pracy - BHP

• wszystkich przepisach dot. środowiska naturalnego

• przepisach dot. rozwoju społeczno - gospodarczego

Z propozycją aktu prawnego występuje Komisja Europejska.

Przesyła go do Parlamentu Europejskiego i w razie konieczności do Komitetów do opiniowania - w Parlamencie Europejskim odbywa się pierwsze czytanie aktu prawnego.

Po wyrażeniu opinii projekt aktu prawnego wchodzi do Rady UE i najpierw sprawa przechodzi procedurę Coreperu i z powrotem sprawa wchodzi na posiedzenie Rady UE (tam się odbywa jego pierwsze czytanie).

Po pierwszym czytaniu Rada UE zajmuje wspólne stanowisko (stanowisko trzech instytucji) i zostaje zaprezentowane Parlamentowi Europejskiemu (i następuje drugie czytanie).

Parlament ma 3 możliwości i na ich realizację 3 miesiące:

• akceptować lub nie zajmować stanowiska - wówczas projekt wraca do Rady UE - i uchwala ona akt prawny (przy użyciu coreperu)

• odrzucić wspólne stanowisko - wtedy decyzja przekazywana Radzie UE i Komisji Europejskiej.

Rada UE mimo odrzucenia stanowiska przez Parlament może przyjąć akt prawny, ale tylko gdy przegłosuje jednomyślnie.

• zaproponować poprawki - projekt aktu prawnego odsyłany wtedy do Komisji Europejskiej i ma on miesiąc na rozpatrzenie propozycji zmian aktu prawnego. Komisja może poprawki Parlamentu E. zaakceptować lub odrzucić:

• zaakceptować - wtedy projekt idzie do Rady UE do drugiego czytania i ta kwalifikowaną większością głosów przyjmuje projekt aktu

• odrzucić - sprawa wraca do Rady UE i może ona przyjąć te poprawki (ale tylko jednomyślnie.

Jeżeli Rada UE przez 3 m-ce nie zajmie żadnego stanowiska, to uważa się, że propozycje Komisji E. nie zostały przez Radę UE przyjęte.

PROCEDURA WSPÓŁDECYDOWANIA

PROCEDURA WSPÓŁDECYDOWANIA

Została uchwalona przez Traktat Rzymski o EWG. Jest najbardziej rozwiniętą formą procedury współpracy. Tu zostały rozbudowane kompetencje legislacyjne Parlamentu Europejskiego

Zastosowanie w:

• wszystkich przepisach dot. działalności gospodarczej

• obszarze kultura

• ochrona zdrowia

• ochrona konsumenta

• konkurencyjność

• sieci transeuropejskie

• polityka regionalna i strukturalna

Istota tej procedury - przedłożony przez Komisję Europejską Radzie UE i Parlamentowi E. projekt aktu prawnego jest uzgadniany między nimi przy aktywnym uczestnictwie Komisji Europejskiej.

Komisja Europejska wychodzi z inicjatywą i wysyła do opiniowania. Potem projekt wraca na wokandę Rady UE. Potem ustalanie wspólnego stanowiska - potem przesyłany do Parlamentu Europejskiego.

Parlament Europejski może w ciągu 3 m-cy:

akceptować lub nie wyrażać własnego zdania - wtedy projekt wraca do Rady UE i ona uchwala akt prawny

proponować poprawki lub odrzucić wspólne stanowisko - wtedy projekt aktu prawnego ponownie rozpatrywany przez Komisję Europejską i Radę UE (oba te organy opiniują te poprawki).

Komisja E. może aprobować poprawki Parlamentu E. - sprawa wraca do Rady UE i ta większością głosów przyjmuje ten projekt.

Gdy Parlament E. i Komisja E. odrzucają te stanowiska w ogóle - powołuje się Komitet Pojednawczy.

Komitet Pojednawczy ma 6 tygodni na:

dogadanie się Rady UE z Parlamentem E. uzgodnienie nowego wspólnego tekstu aktu prawnego.

Jeśli po 6 tygodniach osiągnięto kompromis - sprawa wraca do Parlamentu E. i Rady UE i po przegłosowaniu Parlament podejmuje decyzję (wyższość Parlamentu nad Radą UE).

Jeśli Komisja Pojednawcza nie osiągnie kompromisu to działanie Komitetu się kończy i inicjatywa przechodzi do Rady UE - i ma ona kolejne 6 tygodni na:

-albo potwierdzenie swojego pierwotnego wspólnego stanowiska i może je jednomyślnie przegłosować

-albo przegłosować poprawki Parlamentu

Procedura Komitetowa - komitologia - wprowadzona w 1962 r., znowelizowana Traktatem Amsterdamskim z 2 X 1997.

Obecnie obowiązująca Procedura Komitetowa opiera się na decyzji Rady UE z 28 VI 1999 - na mocy której wprowadzono:

trzy rodzaje procedur i trzy Komitety, których funkcjonowanie niezbędne jest podczas wykonywania przez Komisję Europejską scedowanych na nią uprawnień przez Radę UE.

Chodzi o Komitety:

• doradczy

• zarządzający

• regulacyjny

Procedura przyjmowania budżetu Wspólnot Europejskich

Funkcja budżetowa

Parlament uczestniczy w całej procedurze ustalania budżetu. W budżecie UE są 2 kategorie

wydatków: obligatoryjne i nie obligatoryjne. Parlament może manipulować tylko w wydatkach

nie obligatoryjnych. Rada Unii na wniosek Komisji ustala wydatki obligatoryjne. Ten budżet

ustalany jest, co do €uro. Jest pełna kontrola, na co pieniądze idą.

2

KOMISJA

KOMKOMITET EKONOMICZNO - SPOŁECZNY

DECYZJA RADY UE

Po konsultacji z COREPEREM

Opinia

KOMITET REGIONÓW

Propozycje

PARLAMENT EUROPEJSKI

---