PRAWO WSPÓLNOTOWE - PODZIAŁY

I PODZIAŁ:

1. Prawo pierwotne - ma źródło od państw członkowskich - są to traktaty oraz umowy równe rangą traktatom założycielskim

2. Prawo wtórne - nazwane i nienazwane, wiążące i niewiążące akty prawne, pochodzące od instytucji wspólnotowych: rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia i opinie.

Całość dorobku prawnego - dorobek wspólnotowy - acquis communautaire - prawo pierwotne oraz prawo wtórne, orzecznictwo, deklaracje, rezolucje.

II PODZIAŁ - KRYTERIUM ŹRÓDŁA:

1. Prawo stanowione - akty prawne państw członkowskich i instytucji wspólnotowych

2. Prawo nie stanowione - ogólne zasady funkcjonowania UE usankcjonowane przez ETS

III PODZIAŁ:

1. Akty normatywne Wspólnot

• prawodawstwo pierwotne - traktaty założycielskie, uzupełniające, akcesyjne, o fuzji organów, JAE, TUE, TWE, TN

• prawodawstwo wtórne - rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia, opinie

• prawodawstwo uzupełniające - konwencje, protokoły, tzw. porozumienia instytucjonalne, deklaracje organów wspólnotowych, rezolucje i decyzje Rady UE i przedstawicieli rządów

• porozumienia z państwami nieczłonkowskimi - traktaty o stowarzyszeniu, traktaty o unii celnej, handlu i współpracy gospodarczej

• umowy międzynarodowe zawierane przez Wspólnoty - umowy WE art. 300, 302, 304 TWE, umowy mieszane - zawierane przez Wspólnoty i państwa członkowskie:

• umowy z krajami i terytoriami zamorskimi - art. 182 i nast.

• umowy o rozwoju - art. 177 TWE

• umowy stowarzyszeniowe z państwami, które kandydują do członkostwa w UE

• umowy stowarzyszeniowe z państwami pozaeuropejskimi

• umowy o partnerstwie i współpracy - z państwami byłego ZSSR (obecnie WNP)

• umowy zawierane pomiędzy państwami członkowskimi - art. 293 TWE - ochrona osób, zniesienie podwójnego opodatkowania wewnątrz Wspólnoty, wzajemne uznanie spółek

2.Orzecznictwo ETS.

IV PODZIAŁ:

# PIERWOTNE PRAWO WSPÓLNOTOWE:

1. Prawo pisane - traktaty założycielskie, nowelizacje, protokoły

• TEWWIS

• TEWEA

• TEWG + konwencja o niektórych wspólnych instytucjach

• Traktat o fuzji

• Traktaty budżetowe

• Traktaty o przystąpieniu nowych członków

• JAE

• TUE

• Traktat o EOG

• TA

• TN

• Prawo niepisane - normy, które nie mają odzwierciedlenia w przepisach

• ogólne zasady prawa wspólne dla wszystkich państw członkowskich - pewność prawa i ochrony zaufania, zgodność działania instytucji i organów Wspólnoty z traktatami, zasad demokratyzmu i jawności, umowa dżentelmeńska

• ogólne zasady prawa międzynarodowego - umowy i zwyczaje, zakaz odmowy przez państwo prawa wjazdu swojemu obywatelowi, zasady określające zakres stosowania prawa wspólnotowego

• tzw. prawa podstawowe

• ETS może uznać pewne zasady za wchodzące w skład wspólnotowego systemu prawnego nie wskazując wyraźnie na tradycje konstytucyjne państw członkowskich

# PRAWO POCHODNE:

1. Zewnętrzne prawo pochodne - przyjmowane przez WE, ale w odniesieniu do państw, które nie są członkami UE - umowy międzynarodowe

2. Wewnętrzne prawo pochodne - art. 249 - rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia i opinie

ROZPORZĄDZENIA

• są bezpośrednio skuteczne - zatem nie trzeba, a nawet nie można ich inkorporować czy transponować do krajowych porządków prawnych za pomocą ustawyczy innych aktów normatywnych

• mają najszerszy zakres obowiązywania - pod względem geograficznym i podmiotowym

• mają zasięg ogólny, co oznacza, że są adresowane do wszystkich państw członkowskich, a także osób fizycznych i prawnych, niekiedy do osób zamieszkujących na terytorium UE nie będących obywatelami lub mających siedzibę

• mają charakter abstrakcyjny i posiadają cechę normatywności

• wiążą w całości, co oznacza, że wymagają szczegółowej regulacji; wiąże się to z dwojakim zastosowaniem; mogą być podejmowane jako akty ustawodawcze i wtedy dopuszczalne jest częściowe niedookreślenie ich postanowień, natomiast jako przepisy wykonawcze rozporządzenia wykorzystywane są w tych sytuacjach, w których Wspólnota ma rozszerzone zdania i kompetencje

• są instrumentem ujednolicania prawa na całym terytorium Wspólnoty

DYREKTYWY

• adresowane są wyłącznie do państw członkowskich

• są wiążące, nie mają charakteru normatywnego

• nie obowiązują bezpośrednio w wewnętrznych porządkach prawnych, wyznaczają jedynie rezultat, jaki ma zostać osiągnięty, natomiast wybór środków mających służyć jego realizacji został pozostawiony do swobodnej dyspozycji państw członkowskich

• do swej skuteczności wymagają wprowadzenia dyrektywy do prawa krajowego

• prawo jest tworzone w dwóch etapach: wydania dyrektywy i ustanowienia prawa krajowego

• są instrumentem harmonizacji prawa państw członkowskich

RÓZNICE DYREKTYWA A ROZPORZĄDZENIE:

• adresat dyrektywy to państwa, a nie osoby fizyczne i prawne

• dyrektywa może być kierowana do niektórych państw lub nawet do jednego państwa

• dyrektywy nie obowiązują bezpośrednio, muszą być implementowane

• dyrektywy nie mają charakteru normatywnego, o same w sobie nie są podstawą praw i obowiązków

• 2 etapy tworzenia prawa: wydanie dyrektywy i implementacja dyrektywy

ORZECZENIE 26/62 VAN GEND EN LOOS

• dotyczyło bezpośredniości traktatów rzymskich

• skuteczna bezpośredniość dyrektyw - 3 warunki: jasna i bezwarunkowa, nie zawiera zastrzeżeń, nie zawiera uzależnienia ich ważności od wydania aktu krajowego

ORZECZENIE 41/1974 VAN DUYN

• potwierdziło bezpośredniość decyzji

DECYZJA

• ma charakter indywidualny

• wiążą adresata - państwa członkowskie, osoby prawne i fizyczne

• wiąże w całości, ma charakter normatywny

• uchyla sprzeczne z nią akty praw krajowego

• bezpośrednia skuteczność decyzji - ETS - jest sformułowana w sposób bezpośredni, imperatywny i jednoznaczny

ZALECENIA I OPINIE

• nie mają mocy wiążącej

• ich adresatami mogą być państwa członkowskie, jak też osoby fizyczne i prawne

• zalecenia są wydawane przez instytucje wspólnotowe, gdy nie maja one prawa wydawania aktów o charakterze wiążącym lub gdy nie zachodzi potrzeba wydania takiego aktu

• opinie - stanowisko, warunek zasięgnięcia opinii

POROZUMIENIA MIĘDZYINSTYTUCJONALNE

• wiążą one sygnatariuszy

• nie mają charakteru prawa wspólnotowego

AKTY NIENAZWANE - SUI GENERIS

• uchwały, rezolucje, programy, memoranda, plany, projekty, komunikaty, deklaracje, decyzje nominalne i budżetowe

• charakter prawny niejednolity

• są zgodne z prawem wspólnotowym, ogłaszane, uzasadnione

• gdy mają charakter wiążący to podlegają kontroli ETS

PUBLIKACJA PRAWA WSPÓLNOTOWEGO

• Dziennik Urzędowy UE - wydawany we wszystkich językach urzędowych w 3 seriach: L - legislacyjna, C - informacje, kodyfikacja, S - suplement

• L - publikacja aktów jest obowiązkowa i nieobowiązkowa - rozporządzenia, decyzje, zalecenia

• C - informacje pochodzące z instytucji wspólnotowych

• S - zamówienia publiczne na pracę lub dostawę

• Dokumenty dotyczące procesu legislacyjnego - Seria COM Dokumenty - akty Komisji, EP Reports - raporty komitetów Parlamentu, CES Opinie i Raporty

• Orzecznictwo ETS - publikowane w Reports of Cases

ZASADY WSPÓLNOTOWEGO PORZĄDKU PRAWNEGO

1. zasada bezpośredniego stosowania - autonomiczności

2. zasada bezpośredniej skuteczności

3. zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego - orzeczenia 26/62, 6/64, 106/77

4. zasada jawności i dostępności prawa - regulacje powinny być jawne i wyraźne

5. zasada jednolitości prawa wspólnotowego - orzeczenia 143/88, 92/89

6. zasada solidarności - zakaz powoływania się na interesy narodowe - art. 10 TWE

7. zasada proporcjonalności - art. 5 akapit 3 TWE - działanie Wspólnoty w zakresie jaki jest konieczny do uzyskania celów

8. zasada subsydiarności - art. 5 akapit 2 TWE

9. zasada równowagi kompetencyjnej - art. 5 akapit 1 TWE - wewnętrzny podział kompetencji w WE - zasada równowagi instytucji, podział kompetencji pomiędzy WE a państwa członkowskie

SYSTEM PRAWA WSPÓLNOTOWEGO WG TRAKTATU USTANAWIAJĄCEGO KONSTYTUCJĘ DLA EUROPY

Traktat wprowadza istotne zmiany w tym względzie. System prawny Unii określają art. 33-39, wprowadzając nowy katalog aktów prawnych wydawanych przez instytucje Unii (art. 1-33):

1. ustawy europejskie - dotychczasowe rozporządzenia - akty o zasięgu ogólnym, wiążące w całości i bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich

2. europejskie ustawy ramowe - dotychczasowe dyrektywy

3. rozporządzenia europejskie - lub europejskie rozporządzenia delegowane - akty nieustawodawcze o zasięgu ogólnym, mające na celu wprowadzanie w życie aktów ustawodawczych i niektórych postanowień szczególnych Konstytucji

4. decyzje europejskie - dotychczasowe decyzje - akty nieustawodawcze, wiążące w całości, wskazując adresatów wiążą tylko ich (przy czym na razie wg art. 249 TWE nie można wydać decyzji bez wskazania adresata, a po przyjęciu Konstytucji będzie można)

5. zalecenia oraz opinie - akty nie mające mocy wiążącej.

TK dzieli akty prawne wydawane przez instytucje UE na:

• akty ustawodawcze - ustawy europejskie i europejskie ustawy ramowe

• akty nieustawodawcze - rozporządzenia europejskie i decyzje europejskie

• niewiążące zalecenia i opinie

Z postanowień TK wynika, że akty nieustawodawcze będą miały charakter wykonawczy, za czym przemawia fakt, iż będą mogły one być wydawane jedynie na podstawie szczególnego upoważnienia zawartego w samej Konstytucji lub w akcie o charakterze ustawodawczym, a ich przedmiotem będą mogły być jedynie mało istotne kwestie ustaw lub też kwestie o charakterze wykonawczym. Natomiast istotne elementy danej dziedziny będą zastrzeżone dla aktów ustawodawczych.

TWE	TK	różnica
Rozporządzenia	ustawy europejskie	Inicjatywa legislacyjna należeć ma do Komisji, a w przypadkach określonych w TK ustawy europejskie i europejskie ustawy ramowe będą mogły być przyjęte z inicjatywy grupy państw członkowskich lub Parlamentu na zlecenie EBC albo na wniosek ETS lub EBI
Dyrektywy	europejskie ustawy ramowe
-	rozporządzenia europejskie	Wydawać ma je Rada i Komisja oraz EBC
Decyzje	decyzje europejskie	Wg TK nie muszą wskazywać adresata, wydawać ma je Rada i Komisja oraz EBC, a w przypadkach określonych przez TK także Rada Europejska
zalecenia i opinie	zalecenia i opinie	Brak różnic

Istotna zmianą w stosunku do obecnego stanu prawnego jest art. 1-6 TK, który stanowi, że prawo wspólnotowe ma pierwszeństwo przed prawem państw członkowskich. Expresis verbis wyrażona jest tu zasada pierwszeństwa prawa UE, która do tej pory było proklamowana na mocy orzecznictwa ETS. Uregulowanie to definitywnie i ostatecznie umiejscawia prawo europejskie ponad całym krajowym porządkiem prawnym, włącznie z ustawami zasadniczymi państw członkowskich.

INTERPRETACJA PRAWA WSPÓLNOTOWEGO

• normy wspólnotowe tworzą odrębny i autonomiczny system prawa, w związku z czym konieczne jest również stosowanie do niego specyficznych reguł wykładni

• po pierwsze nie należy się posługiwać zasadami interpretacyjnymi prawa międzynarodowego

• po drugie, wprawdzie ETS dokonuje wykładni norm wspólnotowych posługując się rodzajami wykładni ogólnie przyjętymi w systemach krajowych, jednakże zostały one w odpowiedni sposób zmodyfikowane i dostosowane do specyfiki prawa wspólnotowego

---