Jan Karol Chodkiewicz 1560-1621
Obok Jana III Sobieskiego najwybitniejszy dowódca jazdy w XVII wieku . Mistrz błyskawicznego manewru , zaskakującego uderzenia , znakomity strateg . Pokonał wrogów w siedmiu dużych bitwach , przegrywając tylko jedną . Druzgocące zwycięstwo nad trzykrotnie liczniejszymi wojskami szwedzkimi w bitwie pod Kircholmem rozsławiło jego imię w całej Europie .
Śmierć hetmana mała być trzymana w tajemnicy . Dzień wcześniej przewieziono beznadziejnie chorego Chodkiewicza z oblężonego obozu do zamku chocimskiego . Obawiano się paniki w zmęczonym trzytygodniowym ostrzałem i szturmami wojsku , któremu miało zabraknąć niezwyciężonego wodza . Mimo zachowania pełnej ostrożności wiadomość ta szybko dotarła do … Turków , którzy przypuścili kolejny potężny atak . Stutysięczna armia turecka została jednak i tym razem odparta i ostatecznie musiała się wycofać . Tryumf hetmana zza grobu był tym większy , że po klęsce cecorskiej południowe granice Rzeczpospolitej pozostały bez wojsk i wodza . Stanowił on wspaniałe zwieńczenie rozpoczętej bardzo późno , bo dopiero w wieku trzydziestu pięciu lat , kariery wojskowej .
Przedtem , jako syn jednego z największych magnatów litewskich , Chodkiewicz studiował w Akademii Wileńskiej oraz w Niemczech i we Włoszech . Być morze wcześniejszemu objawieniu się jego niezwykłych talentów wojskowych przeszkodziła straszliwa klęska , jaką jego ojciec poniósł w 1577 roku w wojnie z Rosją i wywołana nią niełaska króla . Po powrocie do kraju , w wieku trzydziestu dwóch lat , Jan Karol poślubił młodą wdowę Zofię Mielecką . Można przypuszczać , że był kochającym mężem - często pisał czułe listy i przywoził z wypraw liczne prezenty .
W 1600 roku brał udział w wyprawie Zamoyskiego przeciw Włochom , a w rok później udał się do zagrożonych przez Szwedów Inflant . Od 1602 roku samodzielnie dowodził wojskami polskimi . Zwyciężył w wielu potyczkach i mniejszych bitwach , a w 1604 roku rozgromił Szwedów w walnej bitwie pod Białym Kamieniem . Szwedzi jednak zmobilizowali nowe siły i do Inflant wyruszyła jedenastotysięczna armia pod dowództwem króla Karola IX . Chodkiewicz zastąpił jej drogę pod Kircholmem na czele sił licznych trzy i pół tysiąca żołnierzy . Dzięki sprytnemu manewrowi ściągnięcie Szwedów z dogodnych pozycji , ogromnej sile uderzeniowej husarii i pełnemu wykorzystaniu przewagi uzyskanej na lewym skrzydle , bitwa zakończyła się tryumfem trzykrotnie słabszej liczbie wojsk Rzeczpospolitej . Od 1612 do 1619 roku hetman ze zmienionym szczęściem prowadził wojnę przeciw Rosji . Trudy wojenne tak podkopały jego zdrowie , że podczas swojego drugiego ślubu nie był w stanie utrzymać się na nogach . Jednak gdy po śmierci Żółkiewskiego w 1620 roku zabrakło wodza , potrafił obronić Rzeczpospolitą przed potężnym najazdem tureckim .