Charakterystyka podstawowych dziedzin sztuki

1. Podział dziedzin sztuki

• malarstwo

• rysunek

• kaligrafia

• grafika

• fotografika

• ornamentyka

• architektura

• rzeźba

• 
  instalacja

• scenografia

• wzornictwo przemysłowe

• rzemiosło artystyczne (tkactwo, kowalstwo, meblarstwo, jubilerstwo, ceramika)

2. Charakterystyka sztuk plastycznych:

I. Malarstwo- jego istotą jest posługiwanie się linią i barwą na płaszczyźnie, w wyniku czego powstaje obraz - płaska powierzchnia zamalowana farbą. Wykonywane jest farbami, na różnym podłożu. Istnieją różne techniki malowania:

A. Akwarela(mal. farbami wodnymi na papierze, pergaminie, kości słoniowej- miniatury, jedwabiu)
B. Techn. olejna (mal. farbami olejnymi na specjalnym zagruntowanym płótnie, desce lub innym podobrazie)

C. Malarstwo akrylowe

D. Tempera- polega na użyciu farb, których spoiwo (białko, żółtko, guma, klej, kazeina) mieszane jest z żywicami i olejami. Nawą tempera określa się także obraz, malowany tą techniką.

E. Gwasz- W szerszym znaczeniu nazwę tę stosuje się różnych kryjących farb rozprowadzanych wodą, o spoiwie z kleju zwierzęcego lub emulsji wodnych np. kazeinowych.
F. Fresk (mal. farbami bezpośrednio na tynku)
G. Pastele

II. Rysunek- technika ta polega na przedstawianiu bryłowatości obiektów oraz ich położenia w przestrzeni za pomocą linii. Linia, kreska, deseń są kluczowe dla pojęcia rysunku.

1. Istnieją 2 rodzaje rysunków:
   szkic rysunkowy- szybki rysunek
   studium rysunkowe- dokładny, szczegółowy rysunek

2. Techniki rysunkowe:

• Ołówek

• Piórko

• Węgiel

• Sangwina, Sepia, Kredy

• Tusz lawowany

• Technika mieszana

III. Grafika- obejmuje techniki pozwalające na powielanie rysunku na papierze lub tkaninie z uprzednio przygotowanej formy (matrycy). Grafika jako praca plastyczna to rysunek, tyle że wykonany w drewnie, metalu czy innych materiałach, czasem poddany jeszcze trawieniu i odbity np. na kartce. Tym czym się wyróżnia grafika od każdego innego rysunku jest powtarzalność (wykonanie jednej pracy, ale z uzyskaniem wielu kopii, z których każda jest uznawana za oryginał). Od końca XIX w. też wytworzył się PODZIAŁ NA GRAFIKĘ UŻYTKOWĄ (dziedzina grafiki i drukarstwa artystycznego służąca celom użytkowym) I ARTYSTYCZNĄ (zwaną też WARSZTATOWĄ- czyli wszystkie techniki druku, poza poligrafią.).

	Podział technik graficznych
Rodzaj	Druk wklęsły	Druk płaski	Druk wypukły
Cechy char.	Polega na żłobieniu lub trawieniu w matrycy linii i płaszczyzn, które odbiją się na papierze	Forma drukowa czyli negatyw jest płaska, tzn. miejsca drukujące i niedrukujące znajdują się na tym samym poziomie	Polega na żłobieniu w matrycy linii i płaszczyzn, które mają pozostać nie wydrukowane- na odbitce ślad pozostawią wypukłe części formy drukowe
Przykłady	techniki suche: miedzioryt, staloryt, suchoryt, ceratoryt, kamienioryt, sucha igła, mezzotinta;	Rodzaje: metoda bezpośrednia (np. litografia, światłodruk) - w której forma drukowa styka się bezpośrednio z podłożem drukowym metoda pośrednia (np. offset) - w której obraz drukowy przenoszony jest z formy drukowej na element pośredniczący, a dopiero z niego w drugiej czynności na podłoże drukowe	drzeworyt (wyk. z drewnianej matrycy), linoryt (z matrycy wyk. z linoleum), gipsoryt, cynkografia(cynkotypia),
				techniki trawione: akwaforta, akwatinta, miękki werniks, odprysk, heliograwiura, fluoroforta;
				techniki metalowe — te z technik suchych i trawionych, które do wykonania matrycy wykorzystują metalową płytkę;

Schematy przedstawiające rodzaje technik graficznych

Druk wypukły Druk wklęsły

IV. Rzeźba jako termin z zakresu sztuki odnosi się do pojedynczego dzieła oraz do dyscypliny o tej nazwie. Odróżnia ją od malarstwa i grafiki trójwymiarowość. Rzeźby są gł. wykonane do oglądania dookólnego, a rzadziej np. do spoglądania na nie z góry czy z dołu. Oprócz tych cech rzeźba może posiadać fakturę (w zależności od użytego materiału) lub kolor (tzw. rzeźba polichromowana).

A. Rzeźbienie polega na nadawaniu formy przestrzennej metodą budowania przedmiotu z dowolnego surowca.
Rzeźbić można poprzez dodawanie lub odejmowanie tworzywa naturalnego lub sztucznego, poprzez łączenie różnych materiałów, stosowanie technik odlewniczych, laminowanie i wiele indywidualnych technik łączonych.

B. Materiały z których może być wykonana rzeźba:

• drewno

• kamień: marmur,granit,piaskowiec,wapień.

• metal: metale szlachetne (złoto, srebro), brąz, mosiądz kości zwierzęce, głównie kość słoniowa

• glina surowa i wypalana, w tym ceramika artystyczna

• szkło artystyczne

• bursztyn

• oraz z surowców rzeźbiarskich XX wieku takich jak: tworzywa sztuczne, odpady przemysłowe, tkaniny, lód, piasek, przedmioty codziennego użytku - łączone w sposób całkowicie dowolny

3. Klasyfikacja:

a. Ze względu na formę:

Pełnoplastyczne (rzeźby wolnostojące):

• pomnik

• popiersie (biust)

• głowa

• instalacja

płaskorzeźby - relief:

• plaski,

• wklęsły,

• wypukły,

• wklęsłowypukły.

b. Ze względu na liczbę przedstawionych postaci:

• wolno stojące (pojedyncze),

• grupowe.

c. Ze względu na temat dzieli się je z kolei na:

• przedstawiające m.in.:

• antropomorficzne

• pełnofigurowe - statua, posąg

• popiersia,

• głowy,

• zoomorficzne,

• np. zwierzęta rzeczywiste,

• zwierzęta fantastyczne,

• floralne,

• inne,

• abstrakcyjne ,

• instalacje.

Ze względu na funkcję można wyodrębnić m.in. następujące grupy:

• rzeźby dekoracyjne (np. popiersie Marszałka),

• rzeźby architektoniczne (np. płaskorzeźba w tympanonie starożytnej budowli),

• rzeźby kultowe (np. posąg Chrystusa lub Atena Partenos Fidiasza),

• rzeźby memoratywne, w tym:

• pomnikowe (np. Zygmunt III Waza na kolumnie),

• nagrobne.

D. Najważniejsze techniki rzeźbiarskie:

1. Odlew brązowy:
- Na wosk tracony: utrwalony model z gliny tworzy rdzeń, pokrywa się go warstwą wosku o grubości przyszłej powłoki z brązu. Otacza się to gliną, a do wosku wbija specjalne rurki, natomiast rdzeń i powłokę łączy się prętami (mają on przeciwdziałać przesuwaniu się i względem siebie po wytopieni wosku). Po nagrzaniu wosk wypływa przez rurki, a pustą przestrzeń wypełnia się brązem (9 części miedzi i 1 część cyny). Na koniec rozbija się glinę i usuwa rdzeń.
- Odlew piaskowy: forma z gipsu po odlaniu nie zostaje rozbita, ale zdjęta po kawałku i zachowana jako negatyw. Nowoczesne metody stosują także elastyczne powłoki z tworzywa sztucznego.

2. Rzeźba drewniana, według rysunku albo modelu (gips, glina) rzeźbi się formę z drewnianego kloca, z grubsza ociosanego lub wyfrezowanego, za pomocą ośników albo młotka i dłuta do drewna. Do czasów renesansu zazwyczaj polichromowana.

3. Rzeźba kamienna, według szkicu z gliny (wł. bozzetto) sporządza się przeważnie gipsowy model wielkości naturalnej, stanowiący podstawę odręcznego albo pod kontrolą przyrządów pomiarowych wykuwania oryginału z kamienia. O nie wykończonych częściach rzeźby kamiennej mówi się, że nie są jeszcze „wydobyte z kamienia”. Rzeźba ze sztucznego kamienia - odlew ze sproszkowanego kamienia, przeważnie z wapienia, stosowany często, np.: w późnym gotyku.

4. Stiuk, mieszanina gipsu, wapna i piasku, łatwa do formowania ale szybko twardniejąca, stosowana do wykonywania rzeźb pełno plastycznych i rzeźbiarskiej dekoracji ściennej.

5. Stiuk marmoryzowany - imitacja marmuru (częsta w baroku), jest to stiuk barwiony pyłem marmuru i malowany w żyłki. Stucco lustro = wygładzana gorącą kielnią cienka powłoka z gipsu alabastrowego, pyłu marmurowego i białego wapienia z barwnym laserunkiem.


Jeżeli uważasz, że jest tutaj za dużo materiału do wyuczenia się, to ogranicz się tylko do opanowania wiadomości związanych z malarstwem.

5

---