CHARAKTERYSTYKI UŻYTKOWANIA ŚRODKÓW TRANSPORTOWYCH

Wskaźniki umożliwiające ocenę środków transportu.

1. Elastyczność systemu transportowego E_t - wskaźnik mówiący o spełnieniu wymagań przez danego przewoźnika. Umożliwia eliminację najsłabszych podwykonawców oraz nagradzanie najlepszych.

E_t =

gdzie: w_s - liczba spełnionych wymagań, W_t - liczba wymagań transportowych.

2. Niezawodność taboru przewoźnika N_t - wskaźnik charakteryzujący procent terminowo wykonanych przewozów. Jego monitoring umożliwia bieżącą kontrolę przewoźnika oraz podjęcie działań mających na celu zwiększenie stopnia niezawodności.

N_t =

gdzie : p_t - liczba terminowo wykonanych przewozów, p_psp - liczba przewozów surowców i produktów.

3. Czas trwania kursu t_h na trasie h - czas od chwili wyjazdu środka transportowego z punktu początkowego do chwili jego do punktu końcowego.

t_h = t_jh + t_wh [min., godz.]

gdzie: t_jh - czas jazdy na trasie h, czyli czas kiedy pojazd znajduje się wyłącznie w ruchu, t_wh - czas przeznaczony na oczekiwania operacyjne, taki jak postoje na światłach, wsiadanie pasażerów, załadunek czy wyładunek.

4. Czas obrotu
   na trasie h - czas przejazdu w obie strony z uwzględnieniem czasu spędzonego w punkcie początkowym oraz końcowym (np. czas załadunku oraz wyładunku).

= 2(t_h + ∆t) [min., godz.]

gdzie: ∆t - czas poświęcony na załadunek/wyładunek, postoje autobusu na pętli

5. Potok towarowy P_h na linii h - wielkość masy towarowej przewożonej przez dowolny punkt określonej trasy przewozowej w jednym kierunku w jednostce czasu.

P_sieci =
_h [ton/godz., palet/godz.]

6. Potok pasażerski P_h na linii h - liczba pasażerów przewożonych przez dowolny punkt określonej trasy przewozowej w jednym kierunku w jednostce czasu.

P_sieci =
_h [pasażerów/godz.]

7. Interwał ruchu IR_h na linii h - odstęp czasu, w którym dwa środki transportowe obsługujące tę samą trasę przewozową kolejno przejeżdżają po sobie przez dowolny punkt tej trasy.

IR_h =
[min., godz.]

gdzie:
- czas obrotu na linii h, x_h - liczba pojazdów na danej trasie przewozowej.

8. 
   Częstotliwość ruchu ω_h na trasie h - liczba środków transportowych przejeżdżających w czasie jednej godziny w jednym kierunku przez dowolny punkt trasy przewozowej obsługiwanej przez te pojazdy.

ω_{h =
,} przy IR_h wyrażonym w minutach

9. Prędkość eksploatacyjna pojazdu
   na trasie h - stosunek drogi wykonanej przez pojazd do czasu pracy pojazdu w określonym horyzoncie czasowym.

=
[km/h]

gdzie: L_h - długość drogi na linii h [km], T_ph - czas pracy/jazdy pojazdu jak i wszystkich czynności towarzyszących [godz].

10. Prędkość techniczna pojazdu
    na trasie h - stosunek drogi wykonanej przez pojazd do czasu pracy pojazdu w określonym horyzoncie czasowym.

=
[km/h]

gdzie: L_h - długość drogi na linii h [km], T_jh - czas jazdy pojazdu na trasie h [godz]

11. Współczynnik wykorzystania czasu pracy
    na trasie h - to stosunek czasu jazdy do czasu pracy.

=

gdzie:


; T_jh - czas jazdy pojazdu na trasie h [godz]; T_ph - czas pracy/jazdy pojazdu jak i wszystkich czynności towarzyszących [godz].

12. Praca przewozowa Q_h na trasie h - to iloczyn ładunku/pasażerów przewożonego na danej trasie lub jej odcinku i długości tej trasy lub jej odcinka.

Q_h =
_i x L_i [tkm, pkm]

gdzie: Q_i - wielkość ładunku wyrażona w tonach lub pasażerach, L_i - długość odcinka

13. Współczynnik wykorzystania ładowności
    - to stosunek pracy przewozowej rzeczywiście wykonanej przez pojazd w horyzoncie czasu t do pracy przewozowej możliwej do wykonania przy pełnym wykorzystaniu ładowności lub pojemności pojazdu.

=

gdzie:


, Q - maksymalna dopuszczalna pojemność pojazdu wyrażona w tonach lub pasażerach.

14. Współczynnik gotowości technicznej taboru
    - to stosunek czasu użytkowania pojazdu do całkowitego czasu inwentarzowego będącego sumą czasu użytkowania i obsługiwania.

=

gdzie:


, T - czas użytkowania, czyli czas, w którym pojazd jest gotowy do natychmiastowego użycia, T - czas obsługiwania, czyli czas przeznaczony na przeglądy oraz naprawy.

15. Współczynnik wykorzystania pojazdu
    - to stosunek czasu pracy pojazdu do całkowitego czasu inwentarzowego będącego sumą czasu użytkowania i obsługiwania.

=

gdzie:


.

16. Współczynnik wykorzystania pojazdu sprawnego technicznie
    to stosunek czasu pracy pojazdu do czasu użytkowania pojazdu.

=
=

gdzie:


.

17. Wydajność pojazdu w_h - to stosunek pracy przewozowej do czasu pracy pojazdu.

w_h =
[tkm/godz.] lub [pkm/godz.]

18. Efektywność pojazdu EF_h na trasie h - to stosunek pracy przewozowej do liczby wozokilometrów (obejmuje przebiegi puste i pełne).

EF_h =
[tkm/wkm] lub [pkm/wkm]

gdzie: n - liczba wozokilometrów zrealizowanych na trasie h

19. Liczba pojazdów w systemie P^sys - to stosunek pracy przewozowej do średniej pojemności pojazdu wśród eksploatowanego taboru wyrażonej w tonokilometrach lub wozokilometrach w danym horyzoncie czasu.

P^sys =

20. 
    Współczynnik wypełnienia pojazdu N na odcinku od a do b, na trasie h.

N =
[%]

gdzie: Q - wielkość ładunku na odcinku a, b, na trasie h wyrażona w tonach lub pasażerach.

21. Koszty eksploatacji KE_h taboru na trasie h - to iloczyn jednostkowego kosztu wozokilometra i liczby wozokilometrów zrealizowanych przez zbiór pojazdów w określonym horyzoncie czasowym.

KE_h = z ^x n [zł]

gdzie: z - koszt jednego wozokilometra na trasie h

22. Rentowność przewozów R_h na trasie h - to iloczyn zysku generowanego przez pojazd lub zespół pojazdów na danej trasie h do całkowitej sprzedaży zrealizowanej przez ten pojazd lub zespół pojazdów.

R_h =
=
[%]

gdzie: S_h - przychód ze sprzedaży usług.

PRZYKŁAD

Zrealizuj dostawę towaru od trzech producentów do magazynu wiedząc, że:

- od 1-go producenta trzeba przewieźć 15000 kg, odległość do magazynu - 190 km;

- od 2-go producenta trzeba przewieźć 4500 kg, odległość do magazynu - 210 km;

- od 3-go producenta trzeba przewieźć 2000 kg, odległość do magazynu - 200 km;

oraz dysponujesz następującymi środkami transportu:

Ładowność pojazdu [kg]	Stawka za 1 km [zł]	Liczba miejsc paletowych
24000	2,50	33
14000	2,10	16
10000	2,00	14
8000	1,80	12
5000	1,50	8
2000	1,00	6
1000	1,00	4

Wariant I

Dla każdego z dostawców dobieramy pojazd, który jest w stanie przewieźć wskazany ładunek.

Trasa	Wielkość ładunku [kg]	Długość trasy [km]	Stawka transportowa [zł/km]	Koszt transportu [zł]	Średni koszt przewiezienia 1 kg ładunku [zł/kg]
I	15000	190	2,5	475	475 zł/15000 kg = 0,032 zł/kg
II	4500	210	1,5	315	0,07
III	2000	200	1,0	200	0,10
				990	0,046

Wariant II (łączenie tras w celu minimalizacji kosztów transportu)

Wyliczamy łączną wielkość ładunku, która na być dostarczona do magazynu od trzech producentów. Łącznie musimy przewieźć 21,5 tony.

Dobieramy pojazd, który będzie mógł jednorazowo przewieźć taki ładunek.

Trasa	Wielkość ładunku [kg]	Łączna długość trasy [km]	Stawka transportowa [zł/km]	Koszt transportu [zł]	Koszty doładunku [zł]	Łączne koszty transportu [zł]	Średni koszt przewiezienia 1 kg ładunku [zł/kg]
I - II - III - magazyn	21500	245	2,5	612,5	2 * 100 = 200	812,5	0,0378

koszty doładunku - stała opłata doliczana przez przewoźnika za każdy dodatkowy punkt załadunku (w naszym przypadku przyjęto 100 zł za każdy dodatkowy punkt).

Wnioski

a. zmniejszono koszty transportu o 18%,

b. wykorzystano jeden pojazd,

c. ograniczono nadzór tylko do jednego środka transportowego

h

²

¹

B

A

Punkt na trasie

Punkt na trasie

IR_h

h

ph

h

jh

h

ph

jh

h

h

h

poj

poj

h

u

h

o

h

u

h

o

h

u

h

h

p

h

u

h

o

p

p

h

g

h

h

u

h

h

p

h

h

wkm

h

wkm

h

h

poj

h

h

ab

h

h

poj[wkm]

ab

ab

h

ab

wkm

wkm

h

h

wkm

h

h

h

h

h

h

Producent 1

Producent 2

Producent 3

Magazyn

35 km

20 km

190 km

---