Parodia - pochodzi od gr. para = `mimo', `obok', `wbrew', oraz ode = `śpiew', a więc znaczy tyle, co „przeciwśpiew”, naśladowanie określonego wzorca gatunkowego lub indywidualnego, naśladowanie zazwyczaj przekorne i przez to obniżające godność tego wzorca.
Parodia - rozumiana, jako rozmyślnie lub nierozmyślnie nieudolna imitacja.
W parodii wyczuwamy intencję ośmieszania danego pierwotekstu.
Trawestacja (trawestia) - żartobliwy sposób przedstawienia materii wzniosłych (np. mimy-dramy sycylijskiego poety Epicharmosa [ok. 550 - ok. 445]) - opisanie tematu wysokiego przy użyciu środków niskich.
Parodia przez długi czas przeciwstawiana trawestacji, począwszy od starożytności: parodia - ośmieszenie utworu poważnego przez zmianę jego treści przy zachowaniu elementów formalnych; trawestacja - żartobliwe przetworzenie wzniosłego tematu w zabawnej formie.
Treść - forma. Parodia zachowuje zewnętrzną formę, ale wprowadza niezgodną z nią treść. Trawestacja wyszydza utwór przed oddanie jego treści w niestosownej do niego formie.
Słownik terminów literackich o parodii: Parodia, jako odmiana stylizacji ośmieszającej cudzy styl przez odcięcie go od uzasadnień sytuacyjnych lub treściowych. W tej wersji trawestacja staje się odmianą parodii.
H. Markiewicz:
Parodia sensu largo: komiczne naśladowanie lub przeróbka wzorca literackiego przy pomocy dowolnych środków. Wzorcem może być zarówno konkretny utwór jako zespól cech charakterystycznych twórczości określonego pisarza czy poetyka gatunku literackiego.
parafraza komiczna.
Parodia sensu stricte: komiczne wyjaskrawienie i zgęszczenie cech wzorca.
parodia jako humorystyczne lub satyryczne naśladowanie pierwowzoru, pozbawione innych, pozaliterackich odniesień.
Burleska niska: komizm niestosowności między tematem poważnym a realiami i stylem niskim.
Burleska wysoka: komizm niestosowności między tematem pospolitym lub trywialnym a stylem wysokim.
Trawestacja: ścisłe odwzorowanie toku fabularnego przy zmianie realiów i stylu lub ścisłe odwzorowanie schematu kompozycyjno-stylistycznego przy zmianie treści.
Wariacja parodystyczna: parodia wzorca kompozycyjno-stylistycznego osiągnięta przez zastosowanie go do innego, zazwyczaj nieodpowiedniego, wzorca tematycznego.
Według Ziomka:
Figury retoryczne: adwekcja (dodawanie), detrakcja (odejmowanie), transmutacja (przemieszczenie), immutacja (wprowadzenie nowych elementów, zastąpienie).
Parodia przez immutację zbliża się do transmutacji.
Jerzy Ziomek „ Parodia jako problem retoryki” Poetyka 23.10.07 |
1 |