Na podstawie książki Jerzego Gaja „Zarys historii turystyki w Polsce”
1. Tradycje turystyczne w dawnej Polsce
W średniowieczu rozwijały się pielgrzymki, powstawały nowe miejsca kultu religijnego - np. pierwsze bazyliki w Poznaniu i Gnieźnie.
Rozwijały się podróże handlowe, rozwijały się miasta na szlakach handlowych jak np. Kraków, Gdańsk, Szczecin, Kołobrzeg. Podróze te sprzyjały wymianie myśli i doświadczeń życia codziennego. Ponadto szlachta wyjeżdżała na sejmiki czy sejmy.
Wyprawy interwencyjne polskiego rycerstwa sprzyjały poznawaniu innych krajów,.
Podróże dalsze, poza miejsce zamieszkania były bardzo niewygodne ze względu na zły stan dróg, prymitywne środki transportu i brak pełnego bezpieczeństwa.
W 1589 r. zostały ogłoszone przez Sejm Rzeczypospolitej pierwsze przepisy ruchu drogowego. Obowiązek utrzymania dróg spoczywał na chłopstwie. Pierwsze bite drogi powstały dopiero w 1819 r.
W 1558 uruchomiono pierwsze połączenie pocztowe między Krakowem a Wenecją.
Z biegiem czasu rozwija się podróżnictwo o charakterze wyraźnie turystycznym. Polską interesują się Włosi, przez małżeństwo Zygmunta Starego z Bona. Przyczyniło się to także do pogłębiania przez szlachtę polską znajomości języka włoskiego.
W XVII wieku otwarty stosunek polskiej szlachty do społeczności innych krajów ulega zmianie. Literatura tego okresu daje liczne przykłady lekceważenia innych narodów, ksenofobii.
W okresie zaborów, wszelkie działania na rzecz stworzenia własnych struktur organizacyjnych spotykały się z polityką ich ograniczania ze strony zaborców. Dlatego ruch turystyczny nabrał znaczenia patriotycznego. Tylko w Galicji sytuacja była inna.
Komisja Edukacji Narodowej doceniała wycieczki krajoznawcze młodzieży. Jednym z przedstawicieli komisji był Stanisław Staszic (1755 - 1826), uznany za „ojca krajoznawstwa”.
Równie zasłużonym był Julian Ursyn Niemcewicz (1758 - 1841), interesował się historią, należał do wychowanków Szkoły Rycerskiej, w czasie powstania był najbliższym współpracownikiem Kościuszki. Po śmierci Staszica objął prezesurę Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Dużą rolę odegrali również filomaci. Popularyzowaniu wędrówek krajoznawczych sprzyjał rozwijający się romantyzm, wprowadzający do sztuki krajobraz i folklor wzbudzając większe zainteresowania procesem poznania.
Inną wielką postacią był Zygmunt Gloger (1845 - 1910), etnograf i współorganizator a także jeden z kierowników PTK.
Innym zasłużonym był także Walery Goetel (1889 - 1972), geolog, prof. i rektor AGH. Zajmował się budową geologiczną Tatr, był prekursorem sozologii, współtwórcą programu parków narodowych w Tatrach, Pieninach i Babiej Góry, był także taternikiem.
Taternikiem był także Adam Karpiński (1897 - 1939), był uczestnikiem pierwszej alpinistycznej wyprawy w Andy, gdzie tragicznie zginął.
Najbardziej zasłużonym dla rozwoju polskiego krajoznawstwa i turystyki był Mieczysław Orłowicz (1881 - 1959), współtwórca polskiej turystyki zespołowej, założyciel i prezes Akademickiego Klubu turystycznego we Lwowie (1906), współzałożyciel GTT. Działał także na rzecz pierwszego Polskiego Komitetu Olimpijskiego Olimpijskiego kilku polskich związków dyscyplin sportowych. Był autorem wielu przewodników.
W 1873 założono GTT z siedzibą w Krakowie, wkrótce zrezygnowano z przedrostka galicyjskie, ponieważ zauważano, iż działalność towarzystwa wykracza poza ten teren.