Chińska sztuka aranżacji przestrzeni - wprowadzenie

Feng Shui

Feng Shui jest sztuką uzyskiwania harmonii pomiędzy człowiekiem a środowiskiem, które zamieszkuje. W ciągu ubiegłych dwóch wieków, szybki postęp techniczny wymusił odejście człowieka od życia w zgodzie z naturą. Z powodów ekonomicznych ludzie w coraz większym stopniu przenieśli się ze swoich naturalnych siedzib do miast, otaczając się architekturą stworzoną nie w celu ułatwienia im życia ale w większości przypadków po to aby jak najekonomiczniej zagospodarować dostępną przestrzeń lub do maksimum skrócić odległości np. pomiędzy domem a miejscem pracy. Jednak tak, jak w przypadku zanieczyszczenia naturalnego środowiska odpadami przemysłowymi, tak i w tej dziedzinie ludzie coraz częściej dostrzegają potrzebę zmian. Coraz częściej także korzysta się ze starożytnej chińskiej sztuki aranżacji przestrzeni - Feng Shui.

Można powiedzieć, że Feng Shui jest zbiorem zasad dobrego budowania. Nie chodzi tutaj o inżynierskie założenia dotyczące wytrzymałości poszczególnych konstrukcji ale o takie zasady, które powodują, że budynek jest dla nas przyjazny, wygodny i funkcjonalny. Feng Shui to sztuka takiej kreacji otoczenia, aby wspierało nas ono w każdej dziedzinie życia. W pracy, wypoczynku, miłości... Takie zasady wytworzyły w zasadzie wszystkie światowe kultury ale jest bezsprzecznym faktem, że Chińczycy doprowadzili je w sztuce Feng Shui do perfekcji.

Początki Feng Shui

W Chinach Feng Shui jest wiedzą, rozwijaną od tysięcy lat. Początek swój bierze w zamierzchłych czasach, kiedy ludzie zaczęli na swoje siedliska spoglądać praktycznie. Dobrym domem był dom osłonięty przed porywistymi, zimnymi wiatrami (zwłaszcza bardzo dokuczliwymi w wieli rejonach Chin - wiatrami północnymi), osadzony na stabilnym podłożu w celu zabezpieczenia się przed skutkami ewentualnych trzęsień ziemi lub jej osunięć. Taki dom umieszczony był w miejscu dobrze nasłonecznionym (zwłaszcza frontowa część budynku) co ułatwiało jego ogrzanie, w odpowiedniej odległości od wody - środka transportu oraz nawadniania pól a jednocześnie w odległości i na wysokości na tyle bezpiecznej aby uchronić się przed skutkami powodzi.

wyznaczanie terenu pod budowę przez doradcę Feng Shui

Te podstawowe zasady były rozwijane i odnoszą się do najdrobniejszych szczegółów a co najważniejsze dla nas - były spisywane a teksty te istnieją w dużej części do dzisiaj. Do ważniejszych starożytnych tekstów Feng Shui zalicza się "Chińską Księgę Rytuałów".

Szkoła Form i Szkoła Kompasu

Szkoła Form

Prawdziwe Feng Shui, które znamy dzisiaj początki swoje ma w IX wieku naszej ery, kiedy to Yang Yun-Sung opracował pierwszy znany podręcznik Feng Shui. Myśliciel ten i praktyk mieszkał w rejonie Kuei - Lin w południowych Chinach, znanych z bardzo bogatej rzeźby terenu. Swoje założenia oparł na wykorzystaniu kształtu terenu i wód. Jego szkoła nazwana została "Szkołą Form". Szkoła ta jest bardzo bogata ale jej podstawowe zasady są bardzo proste. W większości przypadków bierze się pod uwagę skojarzenia jakie mogą się wiązać podczas analizowania poszczególnych fragmentów lub całości badanego terenu. I tak skała przypominająca ranne lub drapieżne zwierzę będzie negatywnie oddziaływać na okolicę i oczywiście na wybudowany tam dom. Natomiast spokojna kotlina będzie miejscem bardzo dobrym do zamieszkania. Należy pamiętać, że szkoła ta wywodzi się okolic gdzie nie trudno znaleźć takie wręcz bajkowe rzeźby terenu.

W miastach rolę negatywnych form przejmie np. latarnia jakimś dziwnym trafem przypominająca do złudzenia szubienicę lub budynek o zakratowanych oknach kojarzący się z więzieniem. To tylko dwa z całej masy przykładów.

Szkoła Kompasu

Prawie równo w tym samym czasie (niecałe sto lat później) na równinnych terenach północnych Chin spisano założenia szkoły kompasu. Szkoła ta za podstawę np. lokalizacji budynków bierze wskazania kompasu. Są one powiązane zarówno z Chińską astrologią (krótko mówiąc nie buduje się domu z frontem skierowanym w kierunku gdzie w danym roku nad horyzontem świeci gwiazda uznawana za negatywną a oczywiście bardzo wskazane jest "mieć na froncie" gwiazdę pomyślną (w naszej kulturze za taką uznaje się np. bezsprzecznie Jowisza). Bardziej przekonywujące jest natomiast branie pod uwagę kierunków geograficznych i oddziaływania na nich słońca. Oczywiste jest, że pomieszczenie wystawione na południowe słońce będzie miało zupełnie inny charakter niż pomieszczenie wystawione na wpływy ponurej i chłodnej północy. Te dwa porównania są dość przekonywujące ale należy pamiętać, że zmiana z kierunku południowego na północny nie następuje w jakimś określonym punkcie ale jest to proces. Rozgrzane południe przechodzi w jeszcze ciepły i jasny południowy - zachód, następnie w wyzłocony słońcem zachód i północny zachód aby przejść do północy - miejsca stale zacienionego, wilgotnego i zimnego. Feng Shui szkoły kompasu rozróżnia 8 podstawowych i aż 24 pośrednie kierunki.

	Model najstarszego na świecie kompasu. Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że pierwszych kompasów nie stosowano wcale do nawigacji ale właśnie do Feng Shui! Kierunek (południe) wskazywała luźno położona łyżka wykonana z magnetytu, płytka wykonana jest z brązu. Okrągły środek symbolizuje niebo (jak we współczesnych kompasach Lo Pan), kwadratowy kształt podstawy - ziemię. Łyżka jest symbolicznym przedstawieniem Wielkiej Niedźwiedzicy. Już na tym kompasie zaznaczono podstawowe 4 kierunki (południe, północ, wschód, zachód), osiem głównych kierunków Feng Shui oraz 24 podkierunki do dzisiaj używane w kompasie Lo Pan. Do nawigacji służyły budowane w późniejszym okresie mniej złożone kompasy. Często były to miski z wodą z umieszczoną w środku rybką z magnetytu wskazującą kierunek.
	Schemat współczesnego kompasu Feng Shui - Lo Pan.
	Kamienny relief datowany na 114 rok n.e. Przedstawia cesarskiego doradcę Feng Shui odczytującego pomiar z kompasu.

Współczesna Szkoła Feng Shui

Obecnie najpopularniejsze i uznawane za prawidłowe jest połączenie szkół form i kompasu. W samych Chinach Feng Shui służy do organizacji siedzib ludzkich (określane czasami jako Feng Shui Jang) oraz do ustalania najlepszych miejsc pochówku (Feng Shui domen Jin). Ta druga część Feng Shui stosowna jest jedynie w Chinach lub w krajach gdzie żyją Chińczycy.

Istnieje także wiele przeróżnych tzw. szkół Feng Shui. Istnieje Feng Shui japońskie, tzw. intuicyjne, europejskie czy nawet "Feng Shui z wyspy Bali". Osobiście jednak wyżej cenie tamtejsze Batiki (ręcznie malowane tkaniny). W tym miejscu jednak będziemy się zajmować jedynie tradycyjnym Feng Shui chińskim, które posiada uniwersalne rozwiązania i pozwala się dostosować do lokalnych warunków i tradycji kulturowych.

Podstawami Feng Shui jest zasada Jin Jang, przemiana pięciu elementów, zasady przepływu pomyślnej energii - Chi, ustalenia kompasu. Tym wszystkim zajmą się poszczególne części kursu Feng Shui.

Feng Shui nie jest nauką skończoną. Stale się rozwija a poszczególni praktycy starają się wnieść coś nowego, co może poprawić warunki bytowania człowieka. W klasycznych tekstach feng shui raczej trudno było by znaleźć zalecenia dotyczące ustawienie biurka, komputera czy aranżacji recepcji hotelowej ale stworzone czasami setki lat temu podstawy i założenia prawidłowej aranżacji przestrzeni pozwalają doświadczonemu doradcy znaleźć najlepsze dla zleceniodawcy rozwiązanie.

Należy pamiętać, że 95% zaleceń i rozwiązań można w całkowicie logiczny i praktyczny sposób wytłumaczyć i umotywować. Pozostałe 5% to rzeczy których jeszcze nie rozumiemy (tak jak jeszcze paręset lat temu działania tleny - podstawy życiodajnej energii Chi znanej Chińczykom od tysięcy lat) lub niestety zwykłe zabobony ;o). Zniechęca do Feng Shui zajmowanie się tym tematem przez osoby nie zawsze doświadczone popełniające błędy a także cytowanie tekstów pisanych językiem archaicznym - zrozumiałym dla ludzi żyjących niekiedy 200 lat temu a dla nas śmiesznym.

Feng Shui nie jest związane z żadną religią. Prawdą jest, że ogromny wkład wnieśli Taoiści ale należy pamiętać, że samo feng shui jest jedynie sztuką aranżacji przestrzeni, uniwersalną dla wszystkich kultur a zasady taoistyczne wykorzystywane w feng shui jak dualizm (zasada Jin i Jang - w skrócie przeciwieństw jak plus i minus czy światło i ciemność, dobro i zło są tożsame dla każdej praktycznie religii). Jeżeli w literaturze spotykamy się np. z zaleceniem wyświęcenia pomieszczenia lub domu to i łatwiej i logiczniej będzie zaprosić w Polsce o to księdza niż buddyjskiego mnicha.

	Woda jest bardzo ważną częścią Feng Shui. Rozwiązaniem jest osiedlanie się w jej pobliżu (jeżeli jej kształt jest pomyślny) lub jej tworzenie we własnym zakresie - np. w postaci ogrodowego stawu.
	Złota Arowana - hodowanie tych ryb przynosi wielkie powodzenie. Nie jest to jednak łatwe choćby z tego powodu, że zestaw "startowy", sześć sztuk takich rybek (młodych) kosztuje 30 tysięcy dolarów a dorosłe osobniki kosztują czasami nawet 200 tysięcy dolarów za sztukę. Popularne i u nas Złote Rybki są jedynie substytutem Arowan - zwanych często rybą smokiem.
	Dzisiaj Feng Shui stosuje się na całym świecie prywatnie oraz w biznesie. Przykład realizacji w Poznaniu.
	Tradycyjne remedia chińskie: dzwonki, lusterka, statuetki itp. Mogą być uzupełniającym elementem zmian Feng Shui ale nie są absolutnie wymagane. To raczej folklorystyczny dodatek niż prawidłowe remedium stosowane w naszym obszarze kulturowym.

Paweł Artur Tomkowiak

---