Aaron starszy brat Mojżesza i Miriam, urodzony w niewoli u Egipcjan. Mojżesz nie potrafił przekonująco mówić, stąd też do faraona przemawiał w jego imieniu Aaron, żądając uwzględnienia nakazu Boga i pozwolenia na wyjście ludu Izraela. Kiedy faraon odmówił, Aaron z Mojżeszem ostrzegli go przed plagami, które ześle Bóg. Aaron lojalnie wspiera) Mojżesza w czasie ucieczki z Egiptu, lecz pod górą Synaj ustąpi) przed żądaniami ludu i polecił zrobić złotego cielca jako przedmiot kultu. Bóg jednak przebaczył mu i uczyni) go pierwszym arcykapłanem Izraela. Aaron odpowiada) za specjalny namiot, w którym oddawano cześć Bogu (Przybytek). Składał w nim ofiary Bogu za grzechy ludu i modli) się o ich przebaczenie. Czasami Aaron zazdrościł Mojżeszowi pozycji przywódcy. Zmarł, zanim Izraelici weszli do Kanaanu. Arcykapłanem został po nim jego syn - Eleazar. Wj 4,14; 5-12; 28,1: 32.1, Lb 20,23-29
Abdiasz prorok, prawdopodobnie z Judy który występował przeciwko Edomitom. Jego przestanie zapisane jest w Księdze Abdiasza. Przepowiedział zniszczenie Edomu za odmowę pomocy ludowi Bożemu w potrzebie. Po zniszczeniu Jerozolimy zadowoleni z tego Edomici zaczęli najeżdżać Judę. Prawdopodobnie to właśnie spowodowało wystąpienia Abdiasza przeciwko nim. Żył w piątym lub szóstym wieku przed Chr. Ab
Abed-Nego babilońskie imię nadane Azariaszowi, jednemu z trzech żydowskich wygnańców wybranych do specjalnej służby przez króla Nabuchodonozora z Babilonu. Szadrak, Meszak i Abed-Nego, prowadzeni przez Daniela odmówili spożywania potraw królewskich na dworze, ponieważ nawet w obcym kraju byli zdecydowani niezłomnie przestrzegać praw dotyczących pożywienia, które Bóg dał Izraelowi. Później odmówił złożenia pokłonu przed złotym posągiem wzniesionym przez króla. Wszystkich trzech wrzucono do rozpalonego pieca, ale Bóg ustrzegł ich i wyszli z niego cało. Król nie krył swego zdumienia. "Nie ma innego Boga, który by mógł zapewnić ratunek, jak Ten" - powiedział. Dn 1-3
Abel drugi syn Adama i Ewy. Abel był pasterzem i składał Bogu ofiary z baranków. Ofiary te były miłe Bogu. Ponieważ Bóg nie przyjął daru owoców od Kaina, Kainem zawładnęła zazdrość i zabił swego brata. Nowy Testament wyjaśnia, że Bóg wybrał Abla, a nie Kaina, z powodu jego wiary. Rdz 4,1-8; Hbr 11,4
Abiasz syn króla Jeroboama I. Umarł jako dziecko. 1 Krl 14
Abiatar syn Achimeleka, kapłana za czasów króla Saula. Kiedy królem został Dawid, Abiatar został arcykapłanem wspólnie z Sadokiem. Po śmierci Dawida brat udział w spisku, by osadzić na tronie Adoniasza, a nie Salomona. Został ukarany wygnaniem. 1 Sm 22,20 nn.; 2 Sm 8,17; 15,24 nn.; 1 Krl 1 i 2
Abigail piękna żona Nabala, po jego śmierci żona Dawida (patrz: Nabal). 1 Sm 25
Abihu patrz: Nadab.
Abijjam syn króla Judy Roboama, panował przez trzy lata prawdopodobnie 913-911 przed Chr. 1 Krl 15; 2 Krn 13
Abimelek 1. bojąc się o swoje życie, Abraham udawał, że jego żona Sara jest tylko jego siostrą. Abimelek, król Geraru chciał ją poślubić, ale Bóg ukazał mu prawdę i zapobiegł temu. Rdz 20; 26 (historia ta może dotyczyć innego króla o tym samym imieniu, który miał podobne doświadczenie z Izaakiem) 2. syn Gedeona, który zabił swych braci, żeby zostać królem. Sdz 8,3 nn.; 9
Abiram wraz z Korachem i Datanem zbuntował się przeciwko Mojżeszowi (patrz także: Korach). Lb 16
Abiszag piękna dziewczyna z Szunem, która opiekowała się Dawidem u schyłku jego lat. 1 Krl 1 i 2
Abiszaj spokrewniony z królem Dawidem, brat Joaba; jeden z generałów Dawida. 1 Sm 26,6-12; 2 Sm 10,910; 16,9.11-12; 18,2
Abner syn Nera, stryja Saula, dowódca jego wojsk. Po śmierci Saula Abner ogłosi) królem syna Saula Iszbaala. Doprowadziło to do wojny pomiędzy plemionami, które zaakceptowały Iszbaala, a plemieniem Judy, którym rządził Dawid. Abner rozgniewany złym traktowaniem go przez Iszbaala przeszedł na stronę Dawida i popierał go, jako króla całego Izraela. Został zamordowany przez dowódcę wojsk Dawida, Joaba, któremu wcześniej zabił brata. 1 Sm 14,50; 2 Sm 3
Abraham/Abram imię Abram zostało zmienione na Abraham ("ojciec wielu narodów") po tym, jak Bóg obiecał mu, że zostanie ojcem narodu hebrajskiego. Miastem rodzinnym Abrahama było bogate i wspaniałe Ur nad Eufratem. Mieszkał tam przez wiele lat ze swym ojcem Terachem i trzema braćmi. Ożenił się z Sarą, swoją przyrodnią siostrą. Terach przeprowadził się z rodziną z Ur do Charanu, kilkaset kilometrów na północny zachód. Tam Terach umarł, a Bóg wezwał Abrahama, aby się udał do Kanaanu.
Abraham posłuchał. Żył jak nomada, przemieszczając się z miejsca na miejsce ze swymi stadami owiec i bydła. Na każdym obozowisku stawiał ołtarz i oddawał cześć Bogu. Głód poprowadził go na południe do Egiptu. Ale Bóg kazał mu wrócić do Kanaanu. Był to kraj obiecany przez Boga nowemu narodowi. Abraham zestarzał się, a Sara wciąż nie miała dzieci. Zgodnie z ówczesnymi zwyczajami Abraham miał syna ze służącą żony, Hagar. Lecz syn ten, Izmael, nie był dzieckiem, które obiecał Bóg. Kiedy Abraham i Sara byli już starzy, Bóg dał im syna - Izaaka. Mial on być ojcem narodu. Izaak był jeszcze chłopcem, gdy Bóg sprawdził wiarę Abrahama, i to jak nigdy przedtem. Kazał mu wziąć Izaaka na odległą górę i złożyć go tam w ofierze. Z ciężkim sercem Abraham usłuchał, ufając, że Bóg dotrzyma obietnicy dotyczącej jego syna. Związał Izaaka na ołtarzu. Wzniósł nóż, żeby dokonać ofiary. Wtedy anioł Boga zawoła): "Nie podnoś ręki na chłopca i nie czyń mu nic złego! Teraz poznałem, że boisz się Boga, bo nie odmówiłeś Mi nawet twego jedynego syna". W ofierze złożono barana zaplątanego rogami w zaroślach nie opodal. Wtedy Bóg powtórzył Abrahamowi swe obietnice: "Dam ci potomstwo tak liczne, jak gwiazdy na niebie. (...) Wszystkie ludy ziemi będą sobie życzyć szczęścia (takiego, jakie jest udziałem) twego potomstwa, dlatego, że usłuchałeś mego rozkazu". Po śmierci Sary Abraham wysłał swego zaufanego sługę Eliezera, aby wybrał dla Izaaka żonę spośród jego własnej rodziny w Charanie. Abraham jest jednym z najbardziej niezwykłych ludzi w Biblii. Jego wiara w Boga czyni go przykładem na wszystkie czasy. Rdz 11,31-32; 12,1 nn.; 17,1-8; 21,1-3; 22,1-14; Rz 4,1-3; Hbr 11,8-19; Jk 2,21-23
Absalom ukochany syn króla Dawida. Zbuntował się przeciw swemu ojcu i uknuł przeciwko niemu spisek. Wojska Dawida pokonały armię Absaloma w lesie Efraima. Po porażce uciekający na mule Absalom zaczepił głową o gałęzie dębu. Dowódca wojsk Dawida, Joab, zabił go wbrew rozkazom królewskim. 2 Sm 15-19
Achab siódmy król Izraela (około 874-853 przed Chr.). Rządy sprawował w stolicy Samarii. Trzy razy wyruszał na wojnę przeciwko Syrii i za trzecim razem zginął. Rządy jego należy zaliczyć do udanych, choć Stary Testament przedstawia go jako władcę niegodziwego, który prowokował gniew Boży częściej niż jego poprzednicy. Poślubi) Izebel, córkę króla Sydończyków, i zaczął slużyć Baalowi, ich bogu. Doprowadził tym do konfliktu z prorokiem Eliaszem. Na górze Karmel Achab oglądał współzawodnictwo Eliasza z prorokami Baala oraz jego wielkie zwycięstwo dla Boga. Kiedy Achab doprowadził do śmierci Nabota, aby przejąć jego winnicę, Eliasz to rozgłosił. Achab zginął w bitwie pod Ramot w Gileadzie. Była to kara Boża za grzech.
1 Krl 16,29-34; 18; 21; 22
Achaszwerosz 1. hebrajska forma imienia króla perskiego Kserksesa. Kserkses I (486-465 przed Chr.) rozwiódf się z Waszti, by poślubić Esterę, żydowską dziewczynę, która dzięki temu została królową. 0 Achaszweroszu wspomina także Księga Ezdrasza. Do niego zanoszono skargi, gdy żydowscy wygnańcy po powrocie zaczęli odbudowywać Jerozolimę. Est; Ezd 4,6
2. ojciec Dariusza z rodu Medów.
Achiasz prorok z Szilo. Achiasz podarł swą szatę na dwanaście części przed królem Jeroboamem I, aby pokazać, jak zostanie podzielone królestwo Salomona. Powiedział Jeroboamowi, żeby wziął sobie dziesięć części, ponieważ Bóg wybrał go, by panowa) nad dziesięcioma spośród dwunastu pokoleń Izraela. 1 Krl 11,29 nn.; 14
Achimaas syn Sadoka, arcykapłana. Ryzykowal życiem jako szpieg dla króla Dawida w czasie rebelii Absaloma. 2 Sm 17,17 nn.; 18
Achimelek dzielny kapłan z Nob, który pomógł Dawidowi w czasie jego ucieczki przed królem Saulem. Dał Dawidowi chleb z ołtarza i miecz Goliata. Kiedy Saul dowiedział się o tym, kazał zgładzić Achimeleka, współpracujących z nim kapłanów oraz wszystkich ludzi z Nob. 1 Sm 21-22
Achitofel zaufany doradca króla Dawida, który okazał się zdrajcą popierającym powstanie Absaloma. Kiedy Absalom zignorował jego radę, Achitofel popełnił samobójstwo. 2 Sm 15,12-17,23
Adam pierwszy człowiek (słowo "adam" oznacza ludzkość) stworzony przez Boga na Jego podobieństwo. Wszystkie zwierzęta zostały stworzone dla Adama. Miał mieszkać i pracować w stworzonym dla niego przez Boga ogrodzie Eden i cieszyć się jego owocami. Tylko spożycie owocu z jednego drzewa zostało mu zabronione - "drzewa poznania dobra i zła". Bóg nigdy nie planował, by mężczyzna żyt samotnie. Stworzył Ewę - kobietę, aby żyli wspólnie. Ewa uległa pokusie bycia niczym Bóg, zerwała owoc i spożyła go wspólnie z Adamem. Wiedząc, że postąpili źle, Adam i Ewa próbowali się ukryć przed Bogiem. Ich przyjaźń z Nim została zerwana. W efekcie ich nieposłuszeństwa wobec Boga ucierpiało cale stworzenie. Od tej pory każde życie kończy się śmiercią. Adam i Ewa zostali wypędzeni z raju. Mieli dzieci. Ale posiadanie rodziny obok radości przynosiło ból. Rdz 1,26-27; 2,1-5,5
Adoniasz czwarty syn króla Dawida. Kiedy Dawid był stary i starsi bracia Adoniasza już nie żyli, Adoniasz spróbował przejąć władzę. Ale Dawid obiecał swej żonie Batszebie, że jego następcą zostanie ich syn Salomon. Spisek Adoniasza nie powiódł się. Dawid przebaczył mu, ale Salomon, kiedy został królem, kazal zabić Adoniasza, gdy ten starał się znowu zasiąść na tronie. 1 Krl 1-2
Agabos prorok chrześcijański z Jerozolimy, który przepowiedział Kościołowi w Antiochii, że nadchodzi wielki głód. Później ostrzegł Pawła, że jeśli uda się on do Jerozolimy, zostanie uwięziony. Dz 11,27-30; 21,7-14
Aggeusz prorok, który prawdopodobnie wróci) z Babilonu do Jerozolimy w grupie prowadzonej przez Zorobabela. Jego przestanie, zapisane w Księdze Aggeusza, zostało przekazane w roku 520 przed Chr. Aggeusz zwracał uwagę, iż ludzie budują dla siebie domy i mieszkają wygodnie, podczas gdy Świątynia Boga leży wciąż w gruzach. Napominał, by ją odbudować. Ag
Agryppa patrz: Herod.
Achaz król Judy około 732-716 r. przed Chr. (współrządził od 735 lub wcześniej). Wprowadził kult pogański i nawet złożył w ofierze swojego własnego syna. Achaz został pokonany, kiedy Izrael i Syria przeprowadziły wspólny atak na Judę. Odrzucając radę proroka Izajasza, zwrócił się o pomoc do króla asyryjskiego Tiglat-Pilesera III i tak stal się jego poddanym. 2 Krl 15,38 nn.; 2 Krn 27,9 nn.; Iz 7
Akan po zdobyciu przez Izraelitów Jerycha Akan sprzeciwił się Bogu i zabrał dla siebie złoto, srebro i piękny płaszcz. Z tego powodu Izraelici przegrali następną bitwę. Joz 7-8
Akisz król Gat. Król Dawid dwa razy uciekał do Akisza przed królem Saulem. 1 Sm 21,11-15
Akwila judeochrześcijanin, przyjaciel Pawła. Akwila i jego żona Pryscylla zostali zmuszeni do opuszczenia Italii, kiedy cesarz Klaudiusz wygnał Żydów z Rzymu (48 r. po Chr.) Podobnie jak Paweł zajmowali się wyrobem namiotów i przez jakiś czas Apostoł zamieszkał u nich i pracowal z nimi w Koryncie. Kiedy Paweł wyjechał do Efezu, Akwila i Pryscylla pojechali razem z nim (patrz: Apollos). Później Akwila i Pryscylla powrócili do Rzymu. W ich domu, zarówno w Efezie, jak i w Rzymie, spotykali się chrześcijanie.
Dz 18,1-3.18-26; Rz 16,3; 1 Kor 16,19; 2 Tm 4,19
Aleksander imię kilku mężczyzn (niekoniecznie różnych) w Nowym Testamencie.
1. syn Szymona Cyrenejczyka, człowieka, który niósl krzyż Jezusa. Mk 15,21
2. członek rodu arcykapłanów i jeden z przywódców żydowskich w Jerozolimie. Dz 4,6
3. Żyd, który próbował przemawiać do tłumów w czasie rozruchu Demetriusza (patrz: Demetriusz). Dz 19,33
4. chrześcijanin, który stracił (przynajmniej chwilowo) wiarę. 1 Tm 1,20
5. brązownik - zaciekły przeciwnik Pawła i Ewangelii. Paweł ostrzegał przed nim Tymoteusza. 2 Tm 4,14
Amasa kuzyn króla Dawida wybrany przez Absaloma do dowodzenia jego buntowniczą armią. Po porażce Absaloma Dawid darował mu i uczynił go dowódcą swych wfasnych wojsk w miejsce Joaba. Mszcząc się, Joab zabif Amasę. 2 Sm 17,25; 20
Amazjasz 1. syn króla Joasza z Judy; objął władzę po tym, jak jego ojciec został zamordowany (796-782 r. przed Chr.). Amazjasz byl dobrym człowiekiem, ale zwycięstwo nad Edomitami zawróciło mu w głowie. Wyruszył na Izrael i przegrał. Przywiózł z sobą bożki z Edomu i nie chciał sfuchać Bożego proroka. Uknuto przeciwko niemu spisek i amordowano go w Lakisz. 2 Krl 12,21-14,21; 2 Krn 24,27 nn.
2. kapłan w Betel, który sprzeciwiał się prorokowi Amosowi (patrz: Amos). Am 7,10 nn.
Amnon najstarszy syn króla Dawida. Amnon zgwałcił Tamar, swą siostrę przyrodnią. Mszcząc się, Absalom kazał go zabić. 2 Sm 3,2; 13
Amon król Judy po Manassesie, swym ojcu (642640 przed Chr.). Amon odmawiał posłuszeństwa wobec Boga i czcił bożki. Zaledwie po dwóch latach panowania został zabity w pałacu przez swych służących.
2 Krl 21,18-26; 2 Krn 33,20-25
Amos jeden z pierwszych proroków Boga, którego słowa były spisywane. Amos żył w ósmym wieku przed Chr. Hodował owce i uprawiał drzewa figowe w Tekoa, wiosce na wzgórzach Judy. Lecz Bóg postał go na północ do Betel w Izraelu, gdzie król Jeroboam I postawił złotego cielca. Tutaj dzielnie przekazał Boże przesłanie o sprawiedliwości i osądził występki i chciwość. Oszukujący handlarze nie mogli liczyć na to, że ich oszustwa zostaną zapomniane, tylko dlatego, że składają Bogu ofiary. Amazjasz, kapłan z Betel opłacany przez króla Izraela, kazał Amosowi spakować swe rzeczy i wracać ze swoim przestaniem do Judy. Lecz Amos w dalszym ciągu ostrzegał lud Izraela o sądzie i wygnaniu, jeśli się nie nawróci. Am 1,1; 7,10-15
Ananiasz 1. Ananiasz wraz ze swą żoną Safirą dali apostołom tylko część pieniędzy, które otrzymali ze sprzedaży ziemi, udając, że dają całość. Z powodu tego kłamstwa obydwoje umarli. Dz 5,1-11
2. chrześcijanin, który mieszkał w Damaszku. Tuż po nawróceniu Szawła (Pawła) Bóg kazał mu udać się do domu, w którym Szawef przebywał. Ananiasz przywrócił wzrok Szawłowi, którego ten od trzech dni nie odzyskiwał po tym, jak zobaczył Jezusa na drodze do Damaszku. Dz 9,10-19
Andrzej jeden z dwunastu apostołów wybranych przez Jezusa. Andrzej i jego brat, Szymon Piotr, byli rybakami z Betsaidy nad Jeziorem Galilejskim. Jan Chrzciciel powiedział Andrzejowi, że Jezus jest "Barankiem Bożym". Andrzej rozpoznał w Nim Mesjasza (Chrystusa) i przyprowadził ze sobą swego brata, Piotra, by słuchać, jak naucza Jezus. Później, kiedy łowili ryby, Jezus wezwał obu braci, aby poszli za Nim. Andrzej przyprowadził do Jezusa chłopca z bochenkami chleba i rybami, wtedy Jezus nakarmił pięć tysięcy głodnych ludzi. Gdy do Jerozolimy przybyli Grecy, by się modlić, Andrzej i Filip powiedzieli o tym Jezusowi. Andrzej byt z innymi apostołami w Jerozolimie, gdy Jezus wstępował do nieba. J 1,35-42; Mt 4,18-19; 10,2; J 6,6-9; 12,22; Dz 1,13
Anna 1. stara prorokini, która była w Świątyni, kiedy Józef i Maryja przynieśli Dziecię Jezus, aby Je przedstawić Panu. Podobnie jak Symeon rozpoznała w Jezusie Mesjasza i powiedziała o tym innym. Łk 2,36-38
2. żona Elkany i matka Samuela. Przez kilka lat Anna nie miała dzieci. W czasie dorocznej wizyty w Szilo, mieście, gdzie przechowywano początkowo Arkę Przymierza, Anna złożyła przysięgę. Obiecała Bogu, że jeśli da jej syna, to ona odda Mu go na służbę. Kiedy Samuel osiągnął odpowiedni wiek, Anna zaprowadziła go do Szilo, gdzie pomagał Helemu, kapłanowi. Maryja, matka Jezusa, powtórzyła wspaniałą pieśń pochwalną Anny przed urodzeniem Jezusa. Anna była matką jeszcze trzech synów i dwóch córek. 1 Sm 1-2
Annasz najwyższy kapłan. Annasz przesłuchiwał aresztowanego Jezusa przed wysłaniem Go do Kajfasza. Łk 3,2; J 18,13-24
Apollos Żyd z Aleksandrii, który przybył do Efezu i nauczał w synagodze po wizycie Pawła. Akwila i Pryscylla, przyjaciele Pawła, nauczyli go więcej na temat Jezusa. Apollos udał się potem do Koryntu, gdzie z wielką mocą przemawiał do Żydów, mówiąc im o Jezusie jako Mesjaszu. Dz 18,24-28; 19,1; 1 Kor 16,12
Arauna/Ornan człowiek z Jerozolimy, który sprzedał swe klepisko królowi Dawidowi. Z powodu grzechu Dawida na Izrael spadla zaraza. Dawid zrozumiał, że dzieje się to z jego winy i posłuchał Boga, budując mu ołtarz na klepisku Arauny. Bóg zobaczył, że Dawid żałuje tego, co zrobił, i choroby skończyły się. Na miejscu tym zbudowano później Świątynię. 2 Sm 24,16-25; 1 Krn 21,18-30
Archelaus patrz: Herod.
Aretas król nabatejski, którego stolicą była Petra (obecnie terytorium Jordanii). Przez jakiś czas częścią jego terytorium był Damaszek. Kiedy Paweł przebywał w Damaszku, namiestnik Aretasa planował jego aresztowanie, ale Paweł uciekł, spuszczony z murów miasta w koszu. 2 Kor 11,32
Artakserkses imię kilku królów Persji. Prawdopodobnie w czasie panowania Artakserksesa (464423 r. przed Chr.) z wygnania wrócili Ezdrasz i Nehemiasz. Ezd 4,6-7
Arystarch chrześcijanin macedoński, przyjaciel i współpracownik Pawła. Był z Pawłem w czasie rozruchu Demetriusza w Efezie - udał się z nim później do Jerozolimy, a następnie wyruszył wraz z nim do Rzymu. Przebywał razem z Pawłem, gdy ten znajdował się w więzieniu. Dz 19,29 nn.; 20,4; 27,2; Kol 4,10
Asa syn Abijjama i trzeci król Judy. Panował przez czterdzieści jeden lat (około 911-870 r. przed Chr.). Kiedy Asa został królem, próbował wyplenić kult pogański. Odniósł wielkie zwycięstwo, kiedy potężna armia etiopska pod dowództwem Zeracha zaatakowała Judę. 1 Krl 15,8 nn.; 2 Krn 14,1 nn.
Asaf lewita, który prowadził śpiew za panowania króla Dawida. Jego potomkowie służyli w Świątyni jako śpiewacy. Asaf byl autorem kilku psalmów. 1 Krn 15,17 nn.; 25,1 nn.; 2 Krn 29,30; 35,15
Asahel kuzyn króla Dawida. Asahel był jednym z najdzielniejszych żołnierzy Dawida i dowodził dużą częścią jego wojsk. 2 Sm 2,18 nn.; 23,24
Assarhaddon syn Sennacheryba. Namaszczony na króla Asyrii (680-669 r. przed Chr.), kiedy jego ojciec został zamordowany. Jednym z wielu mniejszych królów podległych Assarhaddonowi był Manasses, król Judy. 2 Krl 19,37; Ezd 4,2
Atalia jedyna kobieta, która rządziła w Judzie (841-835 r. przed Chr.). Była okrutną, złą królową podobnie jak Izebel, jej matka - i doprowadziła do śmierci wszystkich dzieci królewskich z wyjątkiem niemowlęcia Joasza, ukrytego przez jego ciotkę. Kiedy Joasz miał siedem lat, doszło do zamachu stanu. Atalia została zabita, a Joasza ukoronowano. 2 Krl 11,1-16; 2 Krn 22,10-23; 15
August Cezar pierwszy cesarz rzymski, następca Juliusza Cezara. Panował od 31 r. przed Chr. do 14 r. po Chr. August zarządził spis ludności, który przywiódł Maryję i Józefa do Betlejem. Łk 2,1
Azariasz najlepiej znanym z kilku Azariaszów jest król Judy, zwany także Ozjaszem (791-740 r. przed Chr.). Azariasz byt dobrym królem, potężnym władcą służącym Bogu. Wciąż jednak pozwalał swym poddanym czcić bożki, a gdy zdobył sławę, zawfadnęła nim pycha. Wszedł do Świątyni, by zapalić kadzidła, co było dozwolone tylko kapłanom. Karą za to była poważna choroba skóry, przez co musiał żyć w odosobnieniu, a władzę sprawował jego syn, Jotam 2 Krl 14,21 nn.; 2 Krn 26
Balaam prorok z Mezopotamii, którego Balak, król Moabu, poprosił, by przeklął Izraelitów w czasie ich wędrówki po pustyni. Pokonali oni właśnie Amorytów i Balak obawiał się, że przyszła kolej na jego kraj. Początkowo Balaam odmówił spotkania się z królem, lecz za drugim razem wyraził zgodę. Po drodze anioł Boga zatrzymał jego oślicę i nakazał mu powiedzieć tylko to, co kazał Bóg. Zamiast przekląć Izraelitów, pobłogosławił im trzy razy. Później próbował sprowadzić na Izraelitów zgubę i zyskać w ten sposób obiecaną nagrodę za namówienie ich do kultu Baala. Został zabity w czasie ataku Izraelitów na Madianitów. Lb 22-24; 31
Balak król Moabu, który panował w czasie, kiedy Izraelici przygotowywali się do podboju Kanaanu (patrz także: Balaam). Lb 22,2-24,5
Baltazar władca Babilonu, zginął po zdobyciu Babilonu w 539 r, przed Chr. przez Medów i Persów Pełnił władzę królewską pod nieobecność swego ojca, Nabonida. W czasie uczty przestraszył się dziwnego napisu na ścianie sali biesiadnej. Do przetłumaczenia stów wezwano Daniela. Prorok ostrzegł Baltazara, że Bóg wydał wyrok na jego królestwo, Baltazar straci życie, a Babilon zostanie podbity. Tej samej nocy armia Persów podstępnie zdobyta miasto. Dn 5
Barabasz bandyta i morderca oskarżony o rebelię, który znajdował się w więzieniu w czasie aresztowania Jezusa. Rzymski namiestnik, Piłat, wiedząc, że Jezus nie popełnił żadnego przestępstwa, chciał Go uwolnić w ramach amnestii paschalnej, ale przywódcy religijni podburzyli tłum, by prosić o uwolnienie w zamian Barabasza. Barabasz został uwolniony, a Jezusa ukrzyżowano. Mt 27,15-26
Barak Izraelita z Kedesz w pokoleniu Neftalego, wybrany przez prorokinię Deborę do zebrania armii przeciwko Jabinowi, królowi Kanaanu, w czasach Sędziów. Wojska Baraka odniosły wielkie zwycięstwo, co zakończyło dwudziestoletnie panowanie Kananejczyków. Sdz 4-5
Barnaba przydomek ("syn zachęty") chrześcijanina żydowskiego, urodzonego na Cyprze, który byt członkiem Kościoła w Jerozolimie. Był człowiekiem hojnym i dobrego serca; sprzedał swą ziemię, aby dać pieniądze biednym chrześcijanom. Gdy do Jerozolimy przybył nawrócony Paweł, tamtejsi chrześcijanie patrzyli na niego jeszcze podejrzliwie. Lecz Barnaba przywitał go i przedstawił apostołom. Kościół jerozolimski wysłał Barnabę do Antiochii, aby pomógł tam nowym chrześcijanom, spośród których wielu nie było Żydami. Stamtąd udał się do Tarsu, aby odszukać Pawła i spytać, czy może z nim współpracować. Barnaba i Paweł wyruszyli razem na swą pierwszą wyprawę misyjną do Antiochii, zabierając ze sobą Jana Marka, kuzyna Barnaby. Po powrocie stawili się na ważne spotkanie zwierzchników Kościoła w Jerozolimie. Później Barnaba nie zgodził się z Pawłem co do zabrania z sobą Marka po raz drugi. Barnaba powrócił na Cypr z Markiem, podczas gdy Paweł udał się do Azji Mniejszej (Turcji). Barnaba i Paweł pozostali dobrymi przyjaciółmi i w swych listach Apostoł wyraża się o Barnabie bardzo pozytywnie. Dz 4,36; 9,27; 11,22 nn.; 12,25 nn.; 15; 1 Kor 9,6; Ga 2
Bartymeusz niewidomy, którego Jezus uzdrowił. Mk 10,46-52
Baruchlojalny przyjaciel proroka Jeremiasza w czasie ostatnich dni Jerozolimy, tuż przed zajęciem jej przez wojska babilońskie w 586 r. przed Chr. Baruch spisywał proroctwa Jeremiasza. Po upadku Jerozolimy pozostał u boku Jeremiasza nawet wtedy, gdy zmuszono go do udania się do Egiptu. Autor jednej z ksiąg deuterokanonicznych. Jr 36; 43,6;
Barzillaj lojalny wobec króla Dawida; dal pożywienie Dawidowi i jego wojskom w Machanaim, w czasie rebelii Absaloma. 2 Sm 17,27 nn.; 19,31-39
Basza członek pokolenia Issachara, który przechwycił władzę w Izraelu od Nadaba, syna Jeroboama, i panował od okolo 909 do 886 r. przed Chr. 1 Krl 15,16 nn.
Batszeba żona najpierw Uriasza Chetyty, a potem króla Dawida (patrz: Dawid). 2 Sm 11-12; 1 Krl 1-2
Belteszassar babilońskie imię proroka Daniela (patrz: Daniel).
Benajasz najlepiej znanym z kilku ludzi o tym imieniu byt kapitan przybocznej gwardii króla Dawida, lojalny wobec króla nawet wtedy, gdy Adoniasz próbował przejąć tron. Benajasz odegrał wiodącą rolę w uzyskaniu władzy przez Salomona i został dowódcą jego wojsk. 2 Sm 8,18; 1 Krl 1-2
Ben-Madad imię trzech królów syryjskich, prawdopodobnie oznaczające "syn Hadada" (syryjskiego boga burzy). Ben-Hadad I (około 900-860 r. przed Chr.) pomógł Asie, królowi Judy, przeciwko Izraelowi. Ben-Hadad II (około 860-843 r. przed Chr.) był przeciwnikiem Achaba, króla Izraela, w czasach proroka Elizeusza. W odpowiedzi na modlitwy Elizeusza Bóg kilka razy uwalniał Izraelitów od Syryjczyków. Bóg ukazał Elizeuszowi, że Ben-Hadad umrze z rąk swego sługi, Chazaela. 1 Krl 20; 2 Krl 6-8
Beniamin najmłodszy syn Jakuba i Racheli. Jego matka umarła w czasie porodu. Wraz ze swoim bratem, Józefem, cieszył się szczególnymi względami ojca. Ich zazdrośni przyrodni bracia sprzedali Józefa do Egiptu. Kiedy bracia ci stali się w Egipcie zależni od Józefa, on sprawdzif ich, czy będą tak samo okrutni wobec Beniamina, ale bracia zmienili się. Nie zostawili samego Beniamina w Egipcie nawet za cenę własnego wybawienia. Jedno z dwunastu pokoleń Izraela zostało nazwane od imienia Beniamina. Rdz 35,18-20; 43-45
Berenike siostra Heroda Agryppy II (patrz także: Herod Agryppa I). Dz 25,13 nn.
Besaleel zdolny rzemieślnik odpowiedzialny za wykonanie Namiotu Spotkania (Przybytku), gdy Izraelici byli na pustyni. Wj 35,30 nn.
Bildad jeden z trzech przyjaciół Hioba, którzy rozmawiali z nim w czasie nieszczęść, jakie na niego spadały. Hi 2,11 nn
Bilha służąca Racheli, która stała się matką Dana i Neftalego. Rdz 29,29; 30,3-7
Booz bohater Księgi Rut. Booz był bogatym i hojnym rolnikiem w Betlejem. Poślubił Rut i został pradziadkiem Dawida. Rt 2-4
Cezar tytuł nadawany rzymskim cesarzom w czasach Nowego Testamentu. W momencie urodzin Jezusa panował August. Po nim cesarzem został Tyberiusz. Paweł i Piotr zginęli śmiercią męczeńską prawdopodobnie za panowania Nerom. Jezus używał czasem tego tytułu jako określenia "sprawujących władzę". Mk 12,14-17; Lk 2,1; 3,1; Dz 25
Cham drugi syn Noego. Cham był ojcem narodów: egipskiego, etiopskiego, libijskiego i kananejskiego. Rdz 5,32; 6,10; 10,6-20
Chanameel kuzyn Jeremiasza. Kiedy Jerozolima była zagrożona ze strony Babilończyków, Chanameel zdecydował się sprzedać swoje pole. Pole to kupił Jeremiasz, żeby pokazać, iż pewnego dnia Babilończycy nie będą panować nad Judą, i że warto będzie mieć tu ziemię na własność. Jr 32
Chapani najlepiej znanym z kilku mężczyzn o tym imieniu jest ten, który pojechał do Suzy, aby powiedzieć Nehemiaszowi, że Jerozolima leży wciąż w gruzach, mimo iż część Żydów wrócila z wygnania. Kiedy Nehemiasz odbudował mury Jerozolimy, uczynił Chananiego gubernatorem. Ne 1,2
Chananiasz fałszywy prorok, który powiedział ludziom Judy, że będą wolni po dwóch latach. Jr 28
Chazael urzędnik na dworze Ben-Hadada II, którego Bóg kazał Elizeuszowi namaścić na króla Syrii. Elizeusz zapłakał, kiedy Bóg ukazał mu, co Chazael zrobi Izraelitom. Chazael zabił Ben-Hadada i przejął tron. Wypowiedział wojnę królom Izraela i Judy. 1 Krl 19,15-17; 2 Krl 8 nn.
Chilkiasz najlepiej znanym z kilku Chilkiaszów jest arcykapłan, który żył za panowania króla Judy, Jozjasza. W czasie odbudowy Świątyni znalazł stary zwój z zapisanym na nim Prawem Bożym. Odkrycie to doprowadziło do wielkiej reformy kultu w Świątyni. 2 Krl 22-23; 2 Krn 34
Chofni i Pinchas synowie Helego, kapłana w Szilo. Ponieważ zachowywali się karygodnie względem Boga, Bóg ostrzegł Helego, że umrą. Chofni i Pinchas zabrali Arkę Przymierza na bitwę z Filistynami. Obaj zginęli, a Arka została przechwycona. 1 Sm 2,12 nn.; 4
Chulda prorokini, która żyła za panowania króla Jozjasza. Kiedy kapłan Chilkiasz znalazł w Świątyni stary zwój z zapisanym na nim Prawem Boga, Jozjasz poprosił ją o radę. 2 Krl 22,14 nn.; 2 Krn 34,22 nn.
Chuszaj zaufany przyjaciel króla Dawida. W czasie powstania Absaloma Chuszaj udał, że przechodzi na jego stronę. Jego mylna "rada" pozwoliła Dawidowi zyskać na czasie i umożliwiła ucieczkę, gdy szpiedzy poinformowali Dawida o planach Absaloma. 2 Sm 15,32-17,15
Cyrus król perski, który podbił Babilon w 539 r. przed Chr. Cyrus zezwolił wygnańcom żydowskim w Babilonie na powrót do Jerozolimy aby odbudować Świątynię. Oddał im wszystkie skarby zabrane ze Świątyni przez Nabuchodonozora oraz ofiarował dużą sumę pieniędzy, aby wspomóc ich w pracach. Izajasz stwierdził, że Cyrus był wybrany przez Boga, aby być królem i uwolnić Żydów. Późniejsze zdarzenia z Księgi Daniela pochodzą z czasów panowania Cyrusa. Ezd 1,1-6,14; Iz 4,28 nn.; Dn 6,28
Dalila piękna Filistynka, która zdradziła Samsona (patrz także: Samson). Sdz 16
Daniel najbardziej znany z kilku osób o tym imieniu występujących w Starym Testamencie to wysoko urodzony Żyd, wzięty prawdopodobnie w latach młodzieńczych - do niewoli w Babilonie. Na dworze króla Nabuchodonozora Daniel wraz z trzema przyjaciółmi Szadrakiem, Meszakiem i Abed-Nego mieli zostać przyuczeni do służby. Daniel był zdecydowany zachować posłuszeństwo wobec Boga. Odmówił spożywania potraw królewskich, a mimo to wyrastał na silnego młodzieńca spożywając proste posiłki, na jakie zezwalało prawo żydowskie. Bóg obdarzył Daniela wielką mądrością. Daniel dwa razy wytłumaczył Nabuchodonozorowi znaczenie dziwnych snów. Później objaśnił także Baltazarowi (sprawującemu władzę po Nabuchodonozorze) znaczenie napisów na ścianie: królestwo miało wkrótce upaść. Tej samej nocy Baltazar został zabity i Persowie zdobyli Babilon. Persowie uczynili Daniela ważnym urzędnikiem, lecz inni zazdrościli mu władzy i spiskowali przeciwko niemu. Daniel został wrzucony do jaskini lwów, lecz Bóg uratował mu życie. Daniel zapisał także kilka snów, w których Bóg wyjawiał mu swe plany na przyszłość. Dn
Dariusz 1. Dariusz Med - wymieniony w Księdze Daniela jako władca po Baltazarze. 0 Dariuszu nie wspominają dzisiaj inne zapisy (którym jednak dużo brakuje do kompletności). Być może Cyrus mianował Dariusza władcą Babilonu lub może nawet sam użył imienia Dariusz. Dn 5,31 nn.
2. Dariusz I (522-486 przed Chr.), król perski, który zachęcał Żydów do ukończenia odbudowy Świątyni. Ezd 4,5; Ag 1,1; Za 1,1
3. Dariusz II (423-408 przed Chr.) wspomniany w Księdze Nehemiasza. Ne 12,22
Datan wraz z Korachem i Abiramem zbuntował się przeciwko Mojżeszowi (patrz także: Korach). Lb 16
Dawid najmłodszy z ośmiu synów Jessego, rolnika z Betlejem. Dawid był pasterzem. Opiekował się stadami, kiedy prorok Samuel przybył do Betlejem, wysłany przez Boga, aby wybrać jednego z synów Jessego na króla w miejsce Saula. Po wyborze Dawida jego bracia zaczęli mu zazdrościć. Umiejętność gry na harfie sprawiła, że Dawid grał na dworze Saula, aby mu ulżyć w napadach szału. Później, kiedy został wysłany z żywnością dla swych braci w armii, przyjął wyzwanie i stanął do walki z Goliatem, potężnie zbudowanym wojownikiem Filistynów. Zabił go kamieniem wypuszczonym ze swej pasterskiej procy. Po bitwie kobiety wyszły, by przywitać Saula. "Pobił Saul tysiące, a Dawid dziesiątki tysięcy" - śpiewały. Od tej pory Saul zazdrościł Dawidowi i kilkakrotnie próbował go zabić. Jonatan, syn Saula i bliski przyjaciel Dawida, ostrzegł go, by uciekł. Dawid został ogłoszony banitą. Saul ścigał go bez litości, mimo że Dawid dwa razy darował mu życie. Saul i Jonatan zginęli w bitwie z Filistynami, a Dawid został ukoronowany w Judzie. Lecz dopiero dwa lata później cały Izrael zaakceptował go jako króla. Dawid był dzielnym żołnierzem i odniósł wiele zwycięstw. Cieszył się dużą popularnością wśród ludu i był dobrym władcą. Po pokonaniu Jebuzytów i przejęciu Jerozolimy ustanowił ją stolicą. Sprowadził do Jerozolimy Arkę Przymierza i zaplanował zbudowanie Świątyni, lecz Bóg zabronił mu tego. Dawid zapragnąi i posiadł Batszebę, żonę Uriasza, jednego ze swych żołnierzy. Kiedy Batszeba okazała się brzemienną, Dawid posłał Uriasza do pierwszych szyków bojowych, tak by ten zginął. Wtedy Dawid poślubił Batszebę. Prorok Natan wystąpił przeciwko postępkom Dawida i mimo iż Dawid okazał szczerą skruchę i Bóg mu przebaczył, dziecko Batszeby zmarło. Ich następny syn, Salomon, został następcą Dawida. Później kłopot sprawiali synowie Dawida. Absalom, jego ulubiony syn, próbował przejąć władzę. Dawid musiał opuścić Jerozolimę, lecz Absalom został pokonany i zabity, ku wielkiemu zmartwieniu Dawida. Gdy Dawid był już w podeszłym wieku, spiskował przeciwko niemu jego inny syn, Adoniasz. Dawid był nie tylko wielkim królem i wielkim żołnierzem, lecz także wielkim poetą, który napisał wiele pięknych psalmów chwalących Boga. Mimo iż popełniał błędy i czynił źle, zawsze nawracał się i prosił Boga o przebaczenie. Biblia opisuje go jako człowieka bliskiego sercu Boga. 1 Sm 16 nn.; 1 Krl 2; 1 Krn 11-29
Debora jedyna kobieta-Sędzia w Izraelu. Debora zachęcała Baraka do walki przeciw Siserze, dowódcy armii Jabina, króla Kananejczyków. Dzięki zwycięstwu Izraelitów skończyło się dwadzieścia lat kananejskiego ucisku. Sdz 4-5
Demas chrześcijanin, który był z Pawłem w czasie jego uwięzienia w Rzymie. Później opuścił Pawła i wyjechał do Tesaloniki. Kol 4,14; 2 Tm 4,10
Demetriusz 1. złotnik z Efezu, który wyrabiał pamiątki w świątyni Diany (Artemidy). Obawiał się, że działalność apostolska Pawła pozbawi go chętnych do zakupu jego wyrobów i zachęcił innych rzemieślników do buntu przeciwko Pawłowi. Dz 19,24 nn.
2. chrześcijanin wspomniany w trzecim liście Jana, o którym wszyscy się dobrze wyrażali. 3 J 12
Diana rzymska bogini księżyca i łowów, nazwana przez Greków Artemidą. Jej wspaniała świątynia w Efezie była jednym z cudów starożytnego świata. Dz 19
Dina córka Jakuba i Lei zgwałcona przez Sychema, syna księcia Chiwwitów. Mszcząc się bracia Diny zabili Sychema i mężczyzn z jego miasta. Rdz 34
Dionizy członek Areopagu, najwyższej rady ateńskiej, zajmującej się sprawami religijnymi. Dionizy przeszedł na chrześcijaństwo po wygłoszeniu przez Pawła mowy na Areopagu. Dz 17,34
Diotrefes dumny i postępujący niezręcznie zwierzchnik Kościoła, który nie chciał uznać władzy Jana. 3 J 9-10
Doeg Edomita, główny pasterz króla Saula. Był w Nob, kiedy kapłan Achimelek nakarmił i uzbroił uciekającego Dawida. Doeg wydał Achimeleka i przeprowadzii egzekucje zarządzone przez Saula. 1 Sm 21,8; 22,9 nn.
Druzylla najmłodsza córka Heroda Agryppy I i żona prokuratora Feliksa. (patrz także: Feliks). Dz 24,24
Ebedmelek Etiopczyk, który był jednym z urzędników w pałacu króla Sedecjasza (szósty wiek przed Chr.). Ponieważ uratował życie Jeremiaszowi, Bóg obiecał, że Ebedmelek nie zginie w czasie zburzenia Jerozolimy. Jr 38; 39,16-18
Efraim młodszy z dwóch synów Józefa, urodzony w Egipcie. Jakub zaadoptował Efraima, swego wnuka, i swoje błogosławieństwo dał jemu, a nie jego starszemu bratu Manassesowi. Od Efraima wywodzi się ważne pokolenie. Prorocy nazywają czasem jego imieniem Izrael. Rdz 41,52; 48
Eglon król Moabu w czasach Sędziów. Pokonał Izrael i zdobył Jerycho, utrzymując władzę nad Izraelitami przez osiemnaście lat. Został zamordowany przez Ehuda. Sdz 3,12-26
Ehud leworęczny Izraelita z plemienia Beniamina. Ehud obmyślił chytry i zuchwały plan zabicia Eglona, króla Moabu, który uciskał część Izraela, włącznie ze wschodnią częścią kraju należącą do plemienia Ehuda. Po zabiciu Eglona Ehud zebrał armię i pokonał Moabitów, uwalniając swój naród. Sdz 3,15-30
Ela najlepiej znanym z mężczyzn o tym imieniu w Starym Testamencie jest syn króla Baszy. Ela był złym królem; panował w Izraelu przez niecałe dwa lata (886-885 r. przed Chr.). Gdy się upił, został zabity przez Zimnego, dowódcę swojej armii. 1 Krl 16,8-14
Eleazar najważniejszym z kilku Eleazarów był trzeci syn Aarona. Dwaj starsi bracia Eleazara zostali zabici, więc po śmierci Aarona to on został arcykapłanem. Stał ponad lewitami. Do jego zadań należało zabezpieczenie wszystkiego, co było związane z Przybytkiem. Wj 6,23; Kpl 10; Lb 3 nn.; Joz 14
Eliab najstarszy syn Jessego, brat Dawida. 1 Sm 16,6 nn.; 17,13.28
Eliakim najważniejszym człowiekiem o tym imieniu w Biblii był syn Chilkiasza, główny urzędnik pałacu króla Ezechiasza. Kiedy król Asyrii, Sennacheryb, zagroził oblężeniem Jerozolimy, Ezechiasz wysłał Eliakima razem z Szebną i Joachem, aby wysłuchali rzecznika, Asyryjczyków. 2 Krl 18,18 nn.; Iz 36,1-37,6
Eliasz prorok, który żył w Izraelu w czasie panowania króla Achaba. Achab i jego cudzoziemska żona Izebel grzeszyli przeciwko Bogu, czcząc Baala i zabijając proroków Boga. Eliasz został posiany, by przekazać, że z tego powodu Bóg zsyła suszę. Potem Eliasz ukrywał się przy potoku Kerit, gdzie kruki przynosiły mu pożywienie. Kiedy potok wysechł, udał się do Sarepty w Sydonie i zatrzymał u wdowy. Podzieliła się ona z prorokiem resztką swojego jedzenia, lecz Bóg odnawiał jej zapasy mąki i oliwy do czasu zakończenia głodu. Gdy zmarł syn wdowy, Bóg odpowiedzią na modlitwę Eliasza i przywrócił go do życia. W trzecim roku suszy Eliasz wrócił do Achaba. Król oskarżył go o spowodowanie kłopotów Izraela. Eliasz odpowiedział: "Nie ja dręczę Izraela, ale właśnie ty i ród twego ojca waszym porzucaniem przykazań Pańskich". Kazał Achabowi posłać proroków Baala i Aszery na górę Karmel. Tam Eliasz wezwał ich do udowodnienia, że ich bóg jest prawdziwy. Jeśli Baal rozpali ogień pod ich ofiarą, wtedy ludzie zaczną go czcić, lecz jeśli to Bóg ześle ogień, by zapalić ofiarę Eliasza, udowodni przez to, że jest prawdziwym Bogiem. Prorocy Baala tańczyli, modlili się i okaleczali, lecz ogień nie zapłonął. Kiedy zaś Eliasz modlił się do Boga, spadł ogień od Pana i strawił jego ofiarę. Wszyscy ludzie krzyknęli: "Naprawdę Pan jest Bogiem". Kapłanów Baala zabito i tego samego dnia susza się skończyła. Kiedy Izebel usłyszała o zabiciu jej proroków, wpadła we wściekłość. Eliasz uciekł na południe na górę Horeb (Synaj), by ratować swoje życie. Czuł się samotny i był bliski rozpaczy. Lecz Bóg przemówił do niego. Powiedział Eliaszowi, że czeka go jeszcze praca. Ma on namaścić nowego króla i przygotować Elizeusza, aby przejął jego zadania. Później, kiedy Achab kazał zabić Nabota, żeby przejąć jego winnice, Eliasz ostrzegł króla, że Bóg ukarze salą jego rodzinę. Achab zginął w bitwie pod Ramot w Gileadzie. Kiedy zadanie Eliasza się skończyło, Bóg wziąl go do nieba w ognistym rydwanie. Prorok Malachiasz przepowiedział, że Eliasz wróci; dużo póżniej ukazal się wraz z Mojżeszem, gdy uczniowie ujrzeli chwalę Jezusa (przemienienie). 1 Krl 17-2 Krl 2; MI 4,5-6; Lk 9,28 nn.
Eliaszib Aarcykapłan z czasów Nehemiasza, który pomógł odbudować mury Jerozolimy. Ne 3,1, 13,4-9
Eliezer główny sługa Abrahama, który miał po nim dziedziczyć, gdy Abraham nie miał potomka. Najprawdopodobniej to Eliezerowi powierzono misję udania się do Mezopotamii po żonę dla Izaaka. Rdz 15,2; 24
Elifaz jeden z trzech przyjaciół Hioba, którzy przyszli, gdy spadły na niego nieszczęścia. Hi 2,1 nn.
Elihu młody, gniewny człowiek z historii o Hiobie, który błędnie upierał się, że powodem nieszczęść, jakie spadły na Hioba, byty jego grzechy. Hi 32-37
Elimas Bar-Jezus żydowski mag i fałszywy prorok na dworze Sergiusza Pawła, prokonsula rzymskiego na Cyprze. Elimas obawiał się, że jeśli Sergiusz Paweł zostanie chrześcijaninem, to straci u niego swe wpływy i starał się zapobiec temu, by prokonsul uwierzył w nauki Pawła i Barnaby. Oburzony postępowaniem Elimasa Paweł sprowadził na niego czasową ślepotę. Kiedy Sergiusz Paweł to zobaczył, uwierzył w Boga. Dz 13,6-12
Elimelek patrz: Noemi.
Elizeusz kontynuował dzieło Eliasza jako proroka Bożego w Izraelu przez ponad pięćdziesiąt lat. Zanim Eliasz został wzięty do nieba, Elizeusz poprosił o charyzmaty dla siebie, jako duchowego syna Eliasza. Prośba ta została spełniona. Elizeusz dokonał wielu cudów. Przywrócił do życia syna Szunemitki i uzdrowił z trądu Naamana, syryjskiego dowódcę. Elizeusz żył w czasie panowania sześciu królów Izraela. 1 Krl 19,16 nn.; 2 Krl 2-9; 13,14 nn.
Elkana najlepiej znanym z kilku mężczyzn o tym imieniu jest ojciec Samuela, mąż Anny (patrz także: Anna). 1 Sm 1
Epafras chrześcijanin, który założył Kościół w Kolosach. Epafras odwiedził Pawła, kiedy ten był w więzieniu w Rzymie, i przekazał mu wieści na temat chrześcijan w Kolosach. W związku z tym Paweł napisał do nich list. Kol 1,7-8; 4,12; Flm 23
Epafrodyt chrześcijanin z Kościoła w Filippi. Kiedy Paweł był w więzieniu w Rzymie, członkowie Kościoła w Filippi postali Epafrodyta z darem dla niego. Flp 2,25-30; 4,18
Erast 1. pomocnik Pawła, który udał się wraz z Tymoteuszem do Macedonii (Grecja), gdy Paweł został w Azji Mniejszej (Turcja). Dz 19,22; 2 Tm 4,20
2. skarbnik miasta w Koryncie. Erast byt chrześcijaninem i przesłał swe życzenia Kościołowi w Rzymie. Rz 16,23
Estera Żydówka, która została królową Persji. Estera była sierotą wychowaną w Suzie, stolicy Persji, przez swego stryja Mardocheusza. Król Achaszwerosz (grec. Kserkses) rozwiódł się z Waszti i wybrał sobie Esterę na żonę. Estera utrzymywała w tajemnicy fakt, że jest Żydówką. Kiedy Haman, główny minister króla, kierując się nienawiścią do Mardocheusza, zaplanował zagładę wszystkich Żydów, Estera wstawiła się za nimi u króla i wyjawiła plany ministra. Żydzi nie tylko nie zginęli, lecz pozwolono im zabić wszystkich swoich nieprzyjaciół. Wydarzenie to wspominane jest w czasie dorocznego święta Purim. Est
Eunice matka Tymoteusza. Dz 16,1; 2 Tm 1,5
Eutych młodzieniec, który udał się do Troady, aby wysłuchać Pawła. Było późno i Eutych zasnął tak głęboko, że wypadl z okna na trzecim piętrze i poniósł śmierć. Paweł przywrócił go do życia. Dz 20,7-13
Ewa pierwsza kobieta, towarzyszka Adama. Wraz z Adamem złamała zakaz Boga, aby nie spożywać owocu z "drzewa poznania dobra i zła". Z tego powodu śmierć przyszła na świat, a Bóg wygnał Adama i Ewę z rajskiego ogrodu Edenu. Księga Rodzaju wymienia trzech synów Ewy: Kaina, Abla i Seta. Rdz 2,18-4,2; 4,25
Ewil-Merodak król Babilonu 562-560 r. przed Chr. Po dojściu do władzy uwolnił króla Judy, Jojakina, z więzienia w Babilonie. 2 Krl 25,27-30; Jr 52,31-34
Ezaw starszy brat Jakuba (bliźniak), syn Izaaka i Rebeki. Został myśliwym i tak mato zważał na obietnice Boga, że pewnego razu, kiedy wrócił głodny, w zamian za pożywienie "sprzedał" Jakubowi swe pierworództwo. Kiedy Jakub podstępnie otrzymał także błogosławieństwo swego ojca, rozgniewało to Ezawa. Jakub, bojąc się tego, co może zrobić jego brat, opuścił dom. Po opuszczeniu domu przez Jakuba Ezaw zamieszkał niedaleko góry Seir i zdobył bogactwo. Kiedy bracia spotkali się ponownie, Ezaw przywitał Jakuba serdecznie i przyjął jego dar - trzodę. Ezaw powrócił do Seiru i stał się ojcem Edomitów, podczas gdy Jakub poszedł do Kanaanu. Pomiędzy ich potomkami dochodziło do ciągłych waśni. Rdz 25,21 nn.; 27,1-28,9; 32-33; Hbr 12,16-17
Ezdrasz kapłan i nauczyciel Prawa w czasie wygnania. Ezdrasz uzyskał zgodę od króla Artakserksesa na poprowadzenie dużej grud wygnańców żydowskich z Babilonu z powrotem do Jerozolimy. Odbudowano Świątynię, ale Ezdrasz po powrocie zauważył ze smutkiem, że ludzie nadal nie przestrzegali praw Bożych nawet po tym, co się im przytrafiło. Wielu Żydów, wśród nich także i kapłani pożeniło się z kobietami z krajów, w których nie uznawano Boga. Ezdrasz doprowadził do tego, że więcej takich małżeństw nie zawierano. Nauczał praw Bożych w efekcie czego Izraelici z nowym entuzjazmem zwrócili się do Boga. Ezd 7-10; Ne 8-9
Ezechiasz król Judy w latach 716-687 przed Chr. (współregent od 729 i po swym ojcu, królu Achazie. Tuż po objęciu wladzy Ezechiasz otworzył i odrestaurował Świątynię. Zorganizował narodową kampanię, aby zwalczyć wszystko, co było związane z bożkami. Ezechiasz zbuntował się przeciwko Asyryjczykom i odmówił im płacenia podatków. W czasie jego rządów Asyryjczycy podporządkowali sobie całkowicie Północne Królestwo Izraela. Ezechiasz zrozumiał, że jego kraj jest także zagrożony. Przekopał tunel w skale, doprowadzając do Jerozolimy wodę na wypadek oblężenia. Król Asyrii, Sennacheryb, zdobył kilka miast Judy i otoczył Jerozolimę. Juda została ocalona, gdy jednej nocy śmierć zagościła w szeregach armii asyryjskiej. Ezechiasz poważnie zachorował, ale Bóg odpowiedzią na jego modlitwy i podarował mu jeszcze piętnaście lat życia. 2 Krl 18-20; 2 Krn 29-32; Iz 36-39
Ezechiel jeden z wielkie proroków Starego Testamentu. Ezechiel byi synem kapłana Buziego i mieszkał w Jerozolimie do czasu najazdu Nabuchodonozora na miasto w 597 r. przed Chr. Razem z królem Jojakinem i innymi ważnymi obywatelami został wzięty do niewoli w Babilonie. Pozwolono mu tam na posiadanie własnego domu; zamieszkał w osadzie żydowskich wygnańców w Tell-Abib nad rzeką Kebar. Po około czterech latach Bóg wezwał go na proroka. Dopóki Jerozolima nie została całkowicie zniszczona, jego podstawowym przesłaniem było nawoływanie do nawrócenia. Żydzi nie słuchali Boga i muszą prosić o przebaczenie. Kiedy Babilończycy zniszczyli Jerozolimę, Ezechiel wyglądał dnia, kiedy Bóg zezwoli Żydom na odbudowanie miasta i Świątyni Boga. Ez 1,1-3; 20,33-37; 36,2633, 43,1-5
Faraon tytuł króla Egiptu W Starym Testamencie wymienionych jest kilku faraonów:
1. faraon, u którego byt Abraham. Rdz 12,10 nn.
2. faraon, który uczynił Józefa rządcą całego Egiptu. Rdz 40 nn.
3. faraon, który został zmuszony do zezwolenia Mojżeszowi na wyprowadzenie Żydów z Egiptu, prawdopodobnie Ramzes II, który wybudował wielkie miasta-spichlerze. Wj 5 nn.
4. faraon, który dał schronienie Hadadowi po tym, jak Dawid pokonał Edomitów. 1 Krl 11
5. faraon, który dał Salomonowi swą córkę za żonę. 1 Krl 9,16
6. Szeszonk. Zachęcił Jeroboama do poprowadzenia dziesięciu pokoleń przeciwko synowi Salomona, Roboamowi. Później najechał Jerozolimę i zabrał skarby Świątyni. 1 Krl 11,40; 14,25-26
7. So, którego Ozeasz, król Izraela, poprosił o przymierze przeciwko Asyrii. 2 Krl 17,4
8. Tirhaka - poprowadził swą armię przeciw Asyrii za panowania króla Ezechiasza. Armia asyryjska musiafa odstąpić od ataku na Jerozolimę i stawić czoła wojskom egipskim. 2 Krl 19,9; Iz 37,9
9. Neko, 610-595 r. przed Chr. Zabił króla Judy, Jozjasza, w bitwie pod Megiddo. Juda musiała mu płacić podatki przez cztery lata, lecz później on został pokonany przez Nabuchodonozora z Babilonu w bitwie pod Karkemisz (605 r. przed Chr.) Juda dostała się pod panowanie Babilonu. Ostatnie lata swego życia Neko spędził, broniąc Egiptu i próbując wzmocnić swój kraj. 2 Krl 23,29 nn.; 24,7; 2 Krn 35,20-36,4
10. Chofra, 587-570 przed Chr. Poparł powstanie króla Sedecjasza przeciwko Nabuchodonozorowi z Babilonu. Jr 37,5; 44,30; Ez 17,15 nn.; 29,2
Feba chrześcijanka, którą znal Paweł. Pracowała w Kościele w Kenchrach niedaleko Koryntu w Grecji. Rz 16,1-2
Feliks rzymski prokurator, przed którym stanął Paweł na procesie w Cezarei. Przetrzymywał Pawła w więzieniu przez dwa lata, licząc na to, że otrzyma od Apostofa pieniądze. Dz 23,24; 24,1-27
Festus rzymski prokurator urzędujący w Palestynie po Feliksie. Wysłuchał uważnie Pawła i wezwał go, by się sam bronił przed królem Herodem Agryppą II i Berenike. Zgodził się z nimi, że Paweł nie zrobił nic złego. Ale Paweł uprzednio odwołał się do Cezara i musiał udać się do Rzymu na proces. Dz 25-26
Filemon chrześcijański przyjaciel Pawła mieszkający w Kolosach. Filemon byt właścicielem zbieglego niewolnika Onezyma (patrz także: Onezym). Flm
Filip 1. jeden z dwunastu apostołów. Pochodził z miasta Betsaida nad Jeziorem Genezaret, miasta rodzinnego Piotra i Andrzeja. Filip udał się prosto do Natanaela, powiedział mu, że znalazł Mesjasza i przedstawił go Jezusowi. Gdy Jezus stanął wobec tłumu pięciu tysięcy głodnych ludzi, poddał wiarę Filipa próbie. "Skąd kupimy chleba, aby oni się posilili?" - spytał Jezus Filipa. Filip zastanawiał się, skąd wezmą pieniądze, Jezus zaś nakarmił wszystkich pięcioma małymi chlebami i dwiema rybami. W czasie Ostatniej Wieczerzy, gdy Jezus powiedział: "Nikt nie przychodzi do Ojca inaczej, jak tylko przeze Mnie", Filip poprosił Jezusa, by pokazał im swego Ojca. "Kto Mnie zobaczył, zobaczyl także i Ojca" - odpowiedział Jezus. Mt 10,3; J 1,43-46; 6,5-7; 12,21-22; 14,8-9; Dz 1,13
2. syn Heroda Wielkiego. Jego żona Herodiada porzuciła go, by wyjść za jego brata przyrodniego, Heroda Antypasa. Jan Chrzciciel został ścięty, ponieważ potępiał to małżeństwo. Mk 6,17
3. inny syn Heroda Wielkiego, brat Antypasa i Archelausa. Został władcą Iturei. Ek 3,1
4. Filip diakon. Jeden z siedmiu mężczyzn wybranych do pomocy apostołom w pracach w Kościele w Jerozolimie. Uciekł do Samarii, kiedy Szaweł prześladował chrześcijan w Jerozolimie. Tam nauczał i uzdrawiał wielu ludzi. Anioł posłał Filipa na spotkanie dworzanina etiopskiego podróżującego z Jerozolimy do Gazy. Człowiek ten nawrócił się i przyjął chrzest. Filip udał się wtedy do miast wzdłuż wybrzeża, od Aszdod do Cezarei, i tam nauczał. Cztery córki Filipa także uczestniczyły w przekazywaniu Słowa Bożego. Około dwudziestu lat później w domu Filipa w Cezarei zatrzymał się Paweł. Dz 6,1-6; 8; 21,8-9
Gabriel anioł, który był specjalnym posłańcem Boga. Gabriel został posłany dwa razy do Daniela: raz, aby powiedzieć mu, co znaczy sen, i drugi raz, by przepowiedzieć, co się stanie z Jerozolimą. Gabriel został także posłany, aby ogłosić narodziny Jana Chrzciciela Zachariaszowi i Jezusa - Maryi. Dn 8,16; 9,21; tk 1,11-20; 26-38
Gad siódmy syn Jakuba, od którego wywodzi się pokolenie Gada. Lb 32
Gajus
1. chrześcijanin z Macedonii, który towarzyszy) Pawłowi w czasie jego trzeciej podróży misyjnej. Gajusa wciągnięto do amfiteatru w czasie rozruchu Demetriusza (patrz także: Demetriusz). Dz 19,29
2. chrześcijanin z Derbe, który podróżował z Pawłem do Jerozolimy. Dz 20,4
3. jeden z kilku chrześcijan, których Paweł ochrzcił w Koryncie. 1 Kor 1,14
4. chrześcijanin, przyjaciel Jana, do którego Apostoł skierował list. 3 J 1
Być może są to częściowo ci sami ludzie.
Gallio rzymski prokurator Achaj, około 51-53 r. po Chr. Gallio był nauczycielem cesarza Nerona i bratem filozofa Seneki. Będąc prokuratorem Achaj, Gallio przebywał w Koryncie. Kiedy do Koryntu przybył Paweł, Żydzi, których martwiło powodzenie Apostoła, usiłowali przekonać Ganiona, aby go skazał. Gallio odmawiał jednak mieszania się w prawo żydowskie i dzięki temu Pawef mógł kontynuować swą pracę. Dz 18,12-17
Gamaliel sławny faryzeusz, nauczyciel Pawła i członek Najwyższej Rady żydowskiej, Sanhedrynu. Kiedy aresztowano i przesłuchiwano apostołów, niektórzy członkowie Rady domagali się ich śmierci. Gamaliel jednak doradzał zachowanie ostrożności: "Odstąpcie od tych ludzi i puśćcie ich! Jeżeli bowiem od ludzi pochodzi ta myśl czy sprawa, rozpadnie się, a jeżeli rzeczywiście od Boga pochodzi, nie potraficie ich zniszczyć i może się czasem okazać, że z Bogiem walczycie". Dz 5,34 nn.; 22,3
Gazela/Tabita chrześcijanka z Jafy, która pomagała biednym, szyjąc dla nich ubrania. Kiedy umarła, jej przyjaciele postali po Piotra, a on ją wskrzesił. Dz 9,36-41
Gechazi sługa proroka Elizeusza. Kiedy do Elizeusza przyszedł Naaman, by prorok uleczył jego trąd, Gechazi przyjął dar, który Elizeusz odrzucił. Skłamał Elizeuszowi i za karę sam stał się trędowaty. Dalej jednak pozostał sługą Elizeusza i rozmawiał z królem Joramem na temat wspaniałych rzeczy dokonanych przez proroka. 2 Krl 4-5; 8,4 nn.
Gedeon Sędzia Izraela, który pokonał Madianitów, należących w tych czasach do najgroźniejszych wrogów Izraela. Gedeon w tajemnicy młócił swoje zboże, gdy anioł Boży wezwał go do ratowania Izraela przed Madianitami. Aby się upewnić, że to rzeczywiście Bóg go wzywa, Gedeon przeprowadził dwie próby. Bóg dwa razy dał znak, o który prosił. Gedeon wybrał 300 ludzi z tysięcy, którzy ruszyli za nim. Podzielił ich na trzy grupy. Uzbrojeni w rogi, puste dzbany i pochodnie zaskoczyli w nocy nieprzyjaciela wspaniałym okrzykiem: "Za Pana i za Gedeona". W obozie Madianitów wybuchła panika. Obrócili się jeden przeciwko drugiemu i rzucili się do ucieczki. Izraelici ruszyli w pogoń za nimi. Zwycięstwo było pełne i Gedeon sprowadził na te ziemie pokój na czterdzieści lat, aż do swojej śmierci. Sdz 6,11-23.36-39; 7,1-23
Gerszon najstarszy syn Lewiego. Gerszon i jego potomkowie tworzyli jedną z trzech grup lewitów. Wj 6,16-17; Lb 3,17 nn.
Geszem wpływowy Arab, który próbował powstrzymać Nehemiasza przed odbudową murów Jerozolimy. Ne 2,19; 6,1 nn.
Godoliasz najlepiej znanym z kilku osób o tym imieniu jest rządca Judei mianowany przez króla Nabuchodonozora z Babilonu po zdobyciu przez niego Jerozolimy. Po kilku miesiącach został zamordowany przez Izmaela, członka rodziny królewskiej. Żydzi wciąż mieszkający w Judzie obawiali się, czy Babilończycy nie potraktują tego jako rebelii, i uciekli do Egiptu. 2 Krl 25,22-26; Jr 39,14-41,18
Gog w Księdze Ezechiela opisuje się go jako władcę ziemi Magog i księcia kraju Meszek i Tubal. Poprowadził atak na Izrael z północy i doznał porażki. W Księdze Apokalipsy Gog i Magog, prowadzeni przez Szatana, zostają zupełnie rozbici przez samego Boga. Ez 38-39; Ap 20,7-9
Goliat trzymetrowego wzrostu olbrzym filistyński zabity przez Dawida. Kamień wypuszczony z procy przez Dawida trafił go w czolo i obalił na ziemię. Dawid wyciągnął wtedy miecz Goliata i obciąl mu głowę. Armia Filistynów uciekła. 1 Sm 17
Gomer niewierna żona proroka Ozeasza (patrz także: Ozeasz). Oz 1-3